Wpływ torfowania na plon wikliny

(1)

R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E , T . W , Z . 2, W A R S Z A W A 1965

ANTONI KROPISZ, JAN ROMAN STARCK

W PŁY W TO RFO W A NIA NA PLO N W IK LIN Y 1

Katedra U praw y i Naw ożenia Roli, SGGW W arszawa

W STĘP

S p raw a stosow ania to rfu w ro ln ictw ie stanow i w ażną dziedzinę p rac badaw czych i posiada ju ż b o gatą lite ra tu rę . P rzew ażnie je d n a k badano to rf i p rzygo to w ane z niego naw ozy jak o źródła sk ładników p o karm o w ych [1, 6, 8, 10, 11, 12, 14]. B ardzo m ało jąst n ato m ia st p rac pośw ię conych w pływ ow i to rfu jak o m a te ria łu bogatego w su b stan cję orga niczną n a fizyczne i fizyczno-chem iczne w łaściw ości gleby [4, 5, 13, 15]. D odatnie działanie w iększych daw ek to rfu surow ego odbija się szczególnie n a w łaściw ościach gleb piaszczystych [4, 5, 13, 15]. T ak na p rzy k ła d w p rzytoczonym p rzez P r i a n i s z n i k o w a [9] dośw iadcze n iu to rfow an ie gleb piaszczysty ch zwiększyło pojem ność so rp cy jn ą z 4,1—'6,7 do 13,2— 27,3 m .e. n a 100 g, co przecież zm ienia je zasadniczo.

T orf zastosow any w dużej ilości pow oduje p rze k sz ta łce n ie gleby lek kiej w zw ięźlejszą, lepiej za trzy m u jąc ą w odę opadow ą i skład n ik i po karm ow e [7, 9]. D lateg o rac jo n aln ie w y k o rz y sta n y to rf m oże być je d n y m z podstaw ow ych czynników podniesienia urodzajności gleb lekkich. Nie należy n ato m ia st uw ażać to rfu za b ogate źródło skład nik ów p o karm o w ych dla roślin [3, 7]. T orf w glebie bardzo wolno ulega rozkładow i, ta k że uw olnione sk ład n ik i zaledw ie w m ały m sto p n iu stan ow ią źródło po k arm ów dla roślin. W d o d a tk u to rf je s t n a ogół ubogi w fosfor i potas. A zotu zaw iera w praw dzie dużo, ale w y stę p u je on w zw iązkach białko w ych, z tru d e m u leg ający ch rozkładow i [2].

(2)

588 A. Kropisz, J. R. Starek

C elem niniejszej p ra c y było zbadanie w pły w u to rfo w an ia gleby piaszczystej na plon w ikliny. Część I o b ejm uje b ad an ia lizym etryczn e z torfo w aniem piasku, na k tó ry m posadzono w iklinę. Część II przed staw ia b ad an ia polowe.

CZĘŚĆ I. DOŚWIACZENIA LIZYMETRYCZNE

B adania nad w pływ em to rfo w an ia p iask u n a p lo n w iklin y p rze p ro w adzono w la ta c h 1958, 1959, 1961. U żyto w ty m celu lizy m etró w 0 w ym iarach : długość — 150 cm, głębokość — 140 cm, szerokość 110 cm. Um ieszczone one b y ły w h ali w eg etacy jn ej w D ośw iadczalnym Z akła dzie U p raw y W ik liny w B ogdańcu koło B iałegostoku.

P rz y opracow yw aniu w szystkich w yników dla plonów suchej m asy przeprow adzono analizę zm ienności. Istotność zm ienności oszacowano teste m F Snedecora. Do oceny istotności różnic pom iędzy średn im i obli czono p rzedział ufności posług u jąc się teste m t S tu d en ta.

W 1958 r. dośw iadczenie założono 23.V p o ró w n u jąc dw ie kom binacje: — piasek,

— piasek z to rfem .

K ażda kom b inacja b y ła pow tórzona 4 -k ro tnie. Do dośw iadczenia użyto piasku drobnoziarnistego, k tó re g o k a p ila rn a pojem ność w odna w ynosiła 23,9% jego ciężaru. Do to rfo w an ia zastosow ano to rf niski słabo rozło żony, w ilości 400 q su chej m asy w przeliczeniu na h e k ta r. T orf rozsy pano n a pow ierzchni liz y m e tru i przez przekopanie w ym ieszano z pias kiem do głębokości 30 cm.

P rz ed posadzeniem zrzezów liz y m e try zalano w odą w ta k ic h ilościach, aby woda sączyła się przez otw ór z n a jd u jąc y się w dnie lizy m etru . M iało to na celu rów nom iern e naw ilżen ie p iask u we w szystkich lizym e trach . W każdym z nich posadzono p o 40 zrzezów długości 25 cm, od m ian y A m ery k an k a, w rozstaw ie 37,5 X 10 cm. P rz ed posadzeniem zrze zy zw ażono i ta k dobierano, aby ciężar ich w ynosił 450 g, a s k ra jn e różnice nie p rz e k ra c z a ły 1,2 g.

N aw ozy m in e raln e zastosow ano w dw óch term in a c h d ając na każdy lizy m etr:

— 9.VII — po 16,5 g s a le try w apniow ej, su p e rfo sfa tu 18% i soli potasow ej 40% ,

— 4.VIII — 16,5 g s a le try w apniow ej, 27,5 s u p e rfo sfa tu 18% 1 25,5 g soli potasow ej 40% . R ośliny podlew ano w m iarę p o trz e b y po czątkow o w odą ze staw u, n a stę p n ie ze stu dn i.

W czasie w eg etacji zaobserw ow ano, że ju ż na po czątk u lipca rośliny w k om binacji z to rfe m m iały w iększy p rzy ro st niż rosnące n a sam ym piasku.

(3)

W pływ torfow ania na plon w ikliny 589

W iklinę zeb ran o 31.X.1958 r. oddzielnie z każdego liz y m e tru i zwa żono po rozdzieleniu na 4 gru p y, różniące się m iędzy sobą długością prętów .

Ś red n ie plo n y suchej m asy podano w tab. 1. J a k z niej w ynika, ogól n y p lon p rętó w w k o m b in acji z to rfem b y ł p raw ie cztero k ro tn ie w yższy niż n a sam ym p iask u . P o n a d to widać, że to rfow an ie p ia sk u w pływ ało nie ty lk o n a zw yżkę p lon u prętó w , ale rów nież i n a ich jakość, gdyż głów ny plon sta n o w iły p r ę ty o długości 60— 90 cm i 90— 120 cm. W y nika więc z tego, że w iklina bardzo silnie zareago w ała n a torfow anie. W 1959 r. dośw iadczenie było założone ta k sam o ja k w ubiegłym , jak o podłoża u ży to je d n a k p ia sk u gruboziarnistego, którego pojem ność w odna w ynosiła 19,1% jego ciężaru. N aw ożenie zastosow ano w trzech term in ach , w p ro w ad zając n a stę p u jąc e ilości naw ozów do każdego lizy m e tru :

— 20.V — p o 8,25 g s a le try w apniow ej, su p e rfo sfa tu 18% i soli po tasow ej 40% ;

— 20.VI. i 20.VII — po 16,5 g s a le try w apniow ej, s u p e rfo sfa tu 18- procentow ego i soli potasow ej 40-procentow ej.

W każdym lizy m etrze m ierzono co 5 dni długość 10 ty ch sa m y c h roślin. D okonyw ano rów nież codziennie p om iarów te m p e ra tu ry powie trz a oraz ilości opadów w o k resach 5-dniow ych. R ośliny w liz y m e tra c h podlew ano w odą deszczową w ilościach odpow iadających ilości opadów . Z przeciekająceg o przez liz y m e try przesączu pobrano 3 -k ro tn ie w od stę p a c h m iesięcznych próbk i do oznaczenia azotu, fosforu i p o tasu .

Z jed n eg o liz y m e tru każdej kom binacji pobierano w okresach 30-dnio^ w ych p róbki podłoża, w celu o k reślenia zaw artości w ody w k o lejn y c h 20-centym etrow y ch w a rstw ac h (z głębokości 20, 40, 60, 80, 100, 120 i 140 cm).

W czasie w egetacji zbierano żółknące liście z każdego liz y m e tru oddzielnie i suszono. D ośw iadczenie zakończono 17.XI.1959 r. R ośliny policzono, w ycięto i oznaczono such ą m asę p rętó w i liści oddzielnie.

J a k w idać z tab . 3, plon w ik lin y p rzy zastosow aniu to rfu by ł nieco w yższy niż na sam ym piasku. Ten nieznaczny w pływ to rfow an ia na plon n ależy tłum aczyć m iędzy inn y m i specyficznym i w a ru n k a m i atm o sferycznym i (m ała ilość opadów w okresie w egetacji, a z te j ilości w ię cej niż połow a w okresie 15 dni).

J a k w y n ik a z tab. 4, to rfo w anie p iask u zm niejszyło ilości w y p łu k i w anego azotu i potasu, a ty lk o nieznacznie fosforu. N ato m iast w porów n a n iu do kom binacji bez to rfu to rfo w an ie nie zw iększyło zaw artości w ody w glebie (tab. 2). P rzez cały o k res w eg etacji w iklina lep iej rosła na k om binacji z zastosow aniem to rfu niż na kom binacji bez to rfu (rys. 1). C h a ra k te ry sty c zn e je s t to, że w ty c h sam ych okresach istn ie je

(4)

T a b e l a 1

Plon suchej masy'prętów wikliny w 1958 r . (średnia z 4 lizymetrów} Bry-matter crop o f o s i e r twigs in 1958 (mean from 4 ly si m e te r s)

Kombinacja - Treatment

Plon prętów w gramach o długości cm Crop of twigs in grams of length cm

< C 3 0 30-60 60-90 90-120 ogółem

t o t a l Na piasku - Sand

Na piasku z torfem - Sand with peat 17,5 10,0 83,8 53,7 3 5 ,0 137,5 3,7 136,2 90,0 337,4 P - 0,95 _76,5 T a b e l a 2

Zawartość wody w różnych warstwach lizymetrów w 1959 r. Water content in d iff e r e n t lysi m et er layer s in 1959

Bata Bate

Zawartość wody w procencie s .m. -. • Percent water content

pia sek - sand piasek z torfem

sand with peat

głębokość .- sampling depth cm

20 40 60 80 100 120 140 20 40 6o 80 100 120 140 2 9.7 4 , 6 5 , 0 5 , 0 5 , 1 5 ,3 5 ,3 6 ,7 3 ,7 4 , 1 4 , 2 4 , 5 5 , 0 . 5 ,1 7,8 2 9 .VI 3 ,6 3 ,9 4 , 1 4 , 4 4 , 6 5 , 1 6 ,0 3 ,4 3 ,3 3 , 5 3 ,8 3 ,6 4 , 1 8 , 6 2 9. VII 4 , 0 4 , 2 5 ,0 5 ,5 5 ,8 6 ,8 6 , 1 4 , 2 4 , 2 4 , 6 5 , 1 4 , 6 4 ,7 7,5 2 9 .VIII 4 , 0 1 , 1 1, 3 1 ,8 2,3 3 ,3 4 , 1 4 , 4 1 ,8 1,5 1,5 1 ,7 2 ,9 3 ,3 29. IX 3 , 2 6 ,2 1 ,6 1 , 2 1 ,3 1,3 1 , 2 3 ,9 4 ,3 2, 3 1 ,4 1 ,1 1,3 1 ,6 Średnio Mean 3 ,9 4 ,1 3 ,4 3 ,8 3 , 9 4 , 4 4 ,8 3 ,9 3 ,5 3 , 2 3 , 3 3 , 2 3 , 6 5 , 8 T a b e l a 3

Plon suchej masy w ikliny (śr ednia z 4 lizymetrów) Dry-matter crop o f o s i e r (mean from 4 ly sim e t e r s)

Kombinacja - Treatment Plon ogólny Total crop g Srednię wyso kość r o ś l i n Mean plant height cm Plon w g ’ Crop in g Średnią. WySOKOSÔ r o ś l i n prę ty twigs l i ś c i e l e a v e s Mean plant hei ght cm 1959 1961 Piasek - Sand

Piasek z torfem - Sand with peat

450 524 122,2 127,1 8 9,1 165,2 74,9 113,4 70 ,9 84 ,3 P - 0,95 114 ' 29 ,7 14,1 8 ,9 T a b e l a 4 I l o ś ć składników dodanych w nawozach i wypłukanych (w gramach średnio z 4 lizymetrów) Amount of co n st itue nts given in f e r t i l i z e r s and those washed-out (gram, mean from 4 lys im et er s)

Kombinacja - Treatment N p2o5 k_:>° w na wozie in f e r t i  l i z e r w prze sączu f i l t r a t e w na- . wgzie. in f e r t i  l i z e r w prze sączu in f i l t r a t e w na- ; wozie, in f e r t i  l i z e r w prze sączu in f i l t r a t e 1959 Piasek - Sand 6,39 1,76 7,42 0,013 16,5 0,73

Piasek z torfem - Sand with peat 6,39 1,2 1 7,42 0,011 16,5 . 0, 61

1961

Piasek - Sand 3, 20 1,85 3, 71 0,090 8,2 5 2,26

(5)

W pływ torfow ania na plon w ik lin y 591

w iększa zależność pom iędzy sum ą śred n ich d ziennych te m p e ra tu r a p rz y rostam i niż pom iędzy op adam i a p rzy ro stam i n a długość (rys. 2).

W 1961 r. m eto d y k a zak ład an ia dośw iadczenia b y ła ta k a sam a ja k w ro k u 1959, z ty m ty lk o że zastosow ano piasek o k a p ila rn e j pojem no ści w odnej w ynoszącej 18,7% jego ciężaru. D aw ki naw ozów m in e ra l n y ch zm niejszono do połow y sto su jąc n a lizy m etr:

— 13.V po 4,125 g s a le try w apniow ej, 18% s u p e rfo sfa tu oraz 40% soli potasow ej,

—1 20.VI i 20.VII po 8,25 g s a le try w apniow ej, s u p e rfo sfa tu i soli potasow ej 40%.

Doty pomiaru date o f measurement

Rys. 1. Krzywa w zrostu w ik lin y w lizym etrach w 1959 r.

1 — n a p i a s k u , 2 — n a p i a s k u z t o r f e m

Growth curve of osier in lysim eters, 1959

1 — o n s a n d , 2 — o n s a n d w i t h p e a t

R ośliny zebrano 18.X; w liściach i p rę ta c h oznaczono zaw arto ść su chej m asy. J a k w y nik a z tab. 3, plon p rę tó w i liści w kom bin acji z to r fem b y ł znacznie w iększy niż w k om binacji bez to rfu . Różnice w p rzy p a d k u p rę tó w w ynosiły 85,5%, a w p rz y p a d k u liści 51,4%. Różnice w wysokości ro ślin w ynosiły 18,9% n a korzyść kom binacji z to rfem .

Z dan ych tab. 4 widać, że podobnie ja k w ro k u po przednim to rfo w anie w znacznym s to p n iu zm niejszyło ilość w y p łu kiw an ego azotu i potasu. Ilości w y płukiw anego fosforu stan ow iły ty lk o n iew ielki p ro cen t

(6)

Przyrosty w ста increment c m

Suma temp. w °C

Gpody w mim, sum o f temp. °C

Doty pomiaru—date o f/ measurement

Rys. 2. Przyrost prętów w ik lin y na długość w zestaw ien iu z tem peraturą i opadami w 1959 r.

1 — p i a s e k , 2 — p i a s e k z t o r f e m , 3 — s u m a ś r e d n i c h d z i e n n y c h t e m p e r a t u r w o k r e s a c h 5 - d n i o - w y c h , 4 — s u m a o p a d ó w w o k r e s a c h 5 - d n i o w y c h

L enght increm ent of osier tw igs against tem perature and precipitation in 1959

1 — s a n d , 2 — s a n d + p e a t , 3 — s u m o f m e a n d i u r n a l t e m p e r a t u r e s f o r 5 - d a y p e r i o d s , 4 — s u m o f p r e c i p i t a t i o n f o r 5 - d a y p e r i o d s

(7)

W pływ torfowania na plon w ik lin y 593

w sto su n k u do fo sforu zastosow anego w naw ozie. P rzez cały okres w e g e ta c ji w iększy w zrost w ik lin y był w kom binacji z zastosow aniem to rfu niż n a p iask u (rys. 3).

J a k widać z rys. 4, zależność p rzy ro stó w była w iększa od te m p e ra tu r y niż od opadów.

Z aw artość w ody n a ró żn y ch głębokościach liz y m e tru podano w tab. 5. W większości p rzy padk ó w stw ierdzono ty lk o nieznacznie w iększą zaw artość w ody w kom binacji bez to rfu . W obu k om bin acjach zaw artość w ody w zrastała w raz z głębokością.

!

I

g $O) 1§ t>

Doty pomiaru — date o f measurement

Rys. 3. Krzywa w zrostu w ik lin y w lizym etrach w 1961 r.

1 — p i a s e k , 2 — p i a s e k + t o r f

Growth curve of osier in lysim eters 1961

1 — s a n d , 2 — s a n d + p e a t

Z przep ro w adzo n y ch dośw iadczeń lizy m etry czn y ch w okresie 3 la t m ożna sądzić, że to rfow an ie p iask u w pływ a isto tn ie na w zrost p lon u w ikliny. Podobne w yniki o trzy m ał K r ó l i k o w s k i [4]. P onad to w dośw iadczeniach stw ierdzono, że d o d atek to rfu niskiego surow ego do p iask u zm niejszył ilość w y p łu k iw an y ch składników pokarm ow ych, szczególnie azo tu i potasu. Z dośw iadczeń ty ch w ynika rów nież, że sto sow anie w ysokich d aw ek to rfu surow ego może w pew nych w aru n k ach znacznie zwiększyć w y k orzy stan ie naw ożenia m ineralnego.

W n ie k tó ry c h p u b lik a c ja c h p o d k reśla się, że d o datek to rfu czy in n ej su b stan cji organicznej do gleby piaszczystej w pływ a w znacznym stop n iu n a zw iększenie zaw artości w ody w glebie [16]. W przeprow ad zon ych dośw iadczeniach te j zależności w yraźn ie nie stw ierdzono.

(8)

5 9 4 A. Kropisz, J. R. Starek

Przyrosty w cm

increment ст

гь

Suma temp. w °C

Opady w mm sum a f temp. °C

Doty pomiaru — date of measurement

Rys. 4. Przyrost prętów w ik lin y na długość w zestaw ieniu z tem peraturą i opadami

w 1961 r.

1 — p i a s e k , 2 — p i a s e k + t o r f ; 3 — s u m a ś r e d n i c h d z i e n n y c h t e m p e r a t u r w o k r e s a c h 5 - d n i o - w y c h , 4 — s u m a o p a d ó w w o k r e s a c h 5 - d n i o w y c h

Length increm ent of osier tw igs against tem perature and precipitation in 1961

l — s a n d , 2 — s a n d + p e a t , 3 — s u m o f m e a n d i u r n a l t e m p e r a t u r e s f o r 5 - d a y p e r i o d s , 4 —p r e  c i p i t a t i o n s u m f o r 5 - d a y p e r i o d s

(9)

T a b e l a 5

Zawartość wody w różnych warstwach lizymetrów w I 96I r. Water content in d i f f e r e n t ly si m et er l a y e r s i n I 96I

Data Date

Zawartość wody w procencie s.m. - Water content in per cent o f dry matter

piasek - sand piase k z torfem

sand with peat

głębokość - samples depth cm

20 40 60 80 . 100 120 140 20 40 60 80 100 120 140 22. IV 4 ,9 5 ,3 5 ,4 6 ,9 7,5 6,9 6 ,7 9 ,4 9 ,0 9,4 6 ,6 5 , 2 6 ,1 6 ,5 8.V 3 , 8 4 , 6 4 , 7 4 , 8 5 ,5 4 , 9 5 ,3 4 ,8 6 ,0 5 ,3 5 ,9 5 ,0 5,3 5,3 2 3 . V 3 ,8 4 ,1 4 ,3 5 , 0 5 ,3 4 , 2 5 , 6 3 ,9 4 , 1 4 , 4 4 , 6 4 ,4 5 ,1 5 , 4 7 . VI 3,5 4 , 0 3 ,9 4 , 7 4 , 9 4 , 4 7 ,8 4 , 0 3 , 6 •4,2 4 , 5 5 ,1 ' 5 ,0 6 ,0 2 2 . VI 3 ,7 4 ,3 4 , 7 5 , 1 5 , 1 5,3 6 ,2 3 ,3 4 , 0 4 , 0 4 ,5 4 , 8 5 ,0 5 , 6 7 . VII 3 ,8 3 ,6 4 ,3 4 , 9 5 , 2 5 , 2 6 ,2 3 ,9 3 , 9 4 , 4 4 , 9 5 , 2 5,3 5 ,5 2 4 . VII 2, 8 2 ,7 3 ,3 3,7 4 , 1 4 , 5 5 ,6 3 ,6 3 ,4 3 ,5 3 ,7 4 , 1 4 , 9 5 , 2 8, V III 4 , 1 4 , 0 4 , 1 4 , 4 4 , 8 4 , 9 4 , 9 3,3 3 , 8 4 , 2 5 ,6 4 , 6 4 ,8 8 , 1 2 3 .VIII 3 ,8 4 , 2 4 ,3 4 , 6 4 , 6 4 ,7 8 , 1 5;o 4 , 5 4 , 3 4 , 5 4 , 4 5 ,2 6 , 1 7 .IX 4 , 2 4 , 1 4 , 6 4 , 7 4 , 1 4 , 6 6, 0 6 ,0 4 , 2 4 , 1 4 , 7 4 ,3 4 , 6 5 ,8 22. IX 3 ,5 3 ,4 3 , 8 3 ,8 4 , 4 5 , 0 6 ,4 3 , 2 3 ,6 3 ,8 4 , 2 4 , 2 4 ,7 7 ,8 1 8 . X 2, 1 2,3 2 ,6 3 ,1 3 ,3 3 , 4 4 , 7 1,6 1 ,7 .2,4 3 , 1 3 , 0 3 , 2 6 ,0 Średnio Mean 3 ,7 3 , 9 4 , 2 4 , 6 4 , 9 4 , 8 6 ,1 4,3 4 ,3 4 , 5 4 , 7 4 , 6 4 ,9 6 ,1

CZĘŚĆ II. DOŚWIADCZENIA POLOWE

W celu sp ra w d ze n ia dodatniego działan ia to rfo w an ia n a plon w ikli n y w la ta c h 1960 i 1961 założono n a glebie piaszczystej dośw iadczenia polow e w D ośw iadczalnym Z akładzie Uiprawy W ikliny w B ogdańcu koło B iałegostoku. P row adzono je m eto d ą bloków losow ych w 5 pow tó rze n iach z n a stę p u jąc y m i kom bin acjam i:

— bez to rfu ,

— to rf w y m ieszany z glebą za pom ocą k u lty w ato ra, — to rf w ym ieszany z g leb ą za pom ocą pługa.

Do to rfo w a n ia u ży to to rfu niskiego, słabo rozłożonego, w ilości 400 q suchej m asy w p rze lic z e n iu n a h e k ta r. Po zastosow aniu to rfu n a kom bin acji 3 w y k onan o orkę. N astęp n ie rolę zbronow ano i d a n o to rf n a kom binacji 2, m ieszając igo z glebą za pom ocą k u lty w a to ra . Z kolei za stosow ano n a stę p u ją c e naw o zy m in e ra ln e (w p rzeliczen iu n a h e k ta r): 1 q sia rc za n u am onu, 2,5 q s u p e rfo sfa tu 18-procentow ego oraz 2 q soli potasow ej 4 0 -procentow ej, a pogłów nie zastosow ano w dw óch term in a c h po 1 q s a le try w apniow ej. W ielkość p o le te k w ynosiła 29,7 m 2, a n a każ dym p o le tk u b y ło 330 roślin. Z rzezy o d m ian y A m e ry k a n k a długości 25 cm posadzono 7.V.1960 w rozstaw ie 60 X 15 cm. W okresie w eg etacji w ykonano niezbędne p race p ielęg n acy jn e. Ju ż w pierw szych okresach w egetacji ro ślin zaobserw ow ano znacznie w iększe p rz y ro s ty w ik lin y w kom binacjach, n a k tó ry c h zastosow ano to rf (kom binacje 2 i 3).

(10)

W sezonie w eg etacy jn y m 1960 r. badano p rz y ro sty na długość oraz w zrost w ikliny. W ty m celu na je d n y m po letk u każdej kom b inacji m ie rzono p rz y ro sty 10 roślin w odstępach 5-dniow ych. P om iarów opadów i w ody g ru n to w ej dokonyw ano w odstępach 5-dniow ych, a pom iarów tem p e ra tu ry codziennie. P ró b k i do oznaczeń zaw artości w ody w glebie po bierano w odstępie 15-dniow ym z głębokości 20 cm, a n a stę p n ie co 30 cm aż do poziom u lu stra w ody gru n to w ej.

15.XI.1960 r. obliczono ilość ro ślin n a poszczególnych poletk ach, a n a stę p n ie p rę ty w ik lin y ścięto i zważono.

Dośw iadczenie pozostaw iono n a d ru g i rok.

Na wiosnę 1961 r. d ano n a p o letk ach tak ie sam e naw ożenie m ine raln e ja k w 1960 r. o raz zastosow ano te sam e zabiegi upraw o w e i pie lęgnacyjne. P rz ed zbiorem w ycięto po 30 ro ślin z jednego p o letk a

każ-Daty pomiaru — date o f measurement

Rys. 5 Krzywa wzrostu w ik lin y na poletkach w 1960 r.

1 — p i a s e k , 2 — t o r f ( s p r ę ż y n ó w k a ) , 3 — t o r f ( p łu g )

Growth curve of osier on fields plots in 1960

1 — s a n d , 2 — p e a t ( s p r in g t o o t h h a r r o w ) , 3 — p e a t ( p lo w )

dej kom bin acji i policzono ilość p rętó w . P r ę ty te podzielono na 4 k lasy jakościow e i zważono. W czasie zbioru p o b ran o rów nież pró b k i liści i p rę tó w do analiz n a zaw artość azo tu i suchej m asy.

W yniki dośw iadczeń z o b u la t op raco w ano staty sty czn ie. W tab eli 6 podano śred n i plon p rę tó w (1960 r.). J a k widać, p lo n w ikliny p rzy zastosow aniu to rfu niskiego b y ł p raw ie d w u k ro tn ie w yższy w po ró w n a n iu z kom bin acją bez to rfu . Pom iędzy sposobam i um ieszczenia to rfu w w ierzchniej i w głębszej w arstw ie igleby (kom binacja 2 i 3) różnice są nieistotn e.

K rzyw e p rze d staw ia jąc e w zrost w ik lin y na długość w ykazu ją, że na glebie to rfo w an ej od p o czątk u w eg etacji w zrost w ik lin y by ł w iększy niż n a k om binacji k o n tro ln e j (rys. 5).

(11)

Średni plon świeżej masy prętów w q/ha - Mean y i e l d of tw ig s( fr e sh matter) q/ha

Т а Ы а 6

Plon Charakterystyka plonu otrzymanego w I 96I r. - C hara ct er is tics of I 96I crop

Kombinacja - Treatment

Crop

długość prętów cm twig length cm

klasy jakości w % cię żar u wagowego crop quality c l a s s

(per cent of weight)

i l o ś ć prętów z % N w s.m. Per cent N 196ûr. 196lr. krzaka number in dry matter

0-60 60-120 120-180 180-240 I 11 III of twigs per

snrub l i ś c i le av es prętów t7/igs NPK 5 ,7 79,2 1 ,0 41 ,8 36,4 65,8 8, 5 25,7 4,33 2,22 0,67

NPK+400q/ha s.m. torfu (sprężynówke) NPK+4C0q dry matter peat/ha

(spring tooth harrow) 10,5 115,1 1 ,0 51 ,2 62,6 0,3 76,6 6,8 16,6 5,53 2,13 0,65

NPK+400q/ha s.m. torfu (pług)

NPK+400q dry matter peat/ha (plow) 9,1 104,3 1 ,0 4 5, 8 57,2 0,3 66,1 10,6 10,6 5,20 2,07 0,68

P - 0,95 1,8 15,1 0,45

T a b e l a 7

Zawartość wody w g l e b i e na różnych głębo kościach w i 960 r . - Water content at d i f f e r e n t s o i l depths i 960

Zawartość, wody w % s.m. gleby - Y/ater content per cent of dry s o il

Data NPK NPK

NPK + to rf (sprężynówke)

+ peat lowmoor(spring tooth harrov;) NPK+ to r f (pług) - NPK +peat (plow)

Date głębokość - sampling depth cm

20 50 80 110 140 170 20 50 80 110 140 "170 20 50 80 110 140 170 11. Y 10,4 10,6 14,5 23,8 29,0 9,6 10,0 17,1 24,8 26,9 - _10,7 13,6 19,2 27,6 28,5 -2 6 . V 6,5 6,3 5 ,9 6 ,8 18,6 25,5 6,4 5 ,8 6,3 7,9 18,5 23,9 6,3 5,6 6,5 9,6 17,2 23,5 ll.V I 5,6 5 ,9 5,5 7,1 15,6 23,2 6 ,4 6,3 6,0 7,1 18,3 24,4 6,4 6,3 5 ,7 7,5 20,0 24,5 2 7 .VI 6,8 7 Д 5 ,9 7 ,2 9 ,9 22,1 7,1 7,0 6,7 9 ,9 14,0 24,4 7,2 6,8 7,0 8 ,0 11,9 23,3 1 2 .VII 8 ,1 8 ,1 7,8 8,3 16,9 24,1 8 ,6 8 ,6 8 ,1 10,9 19,6 25,8 8 ,2 8 ,2 8 ,1 8 ,8 15,7. 23,2 2 6 .VII 8,3 7,2 8 , 0 14,5 23,6 26,4 8 , 6 7,4 8 ,2 8 ,1 22,7 25,8 8,2 7,0 8,0 13,0 20 ,9 . 24,8 1 1 .VIII 7,9 7,4 8 , 0 12,2 21,5 23,8 8 ,6 7,3 7,5 12,7 24,7 25,3 7,4 6,8 7,5 12,0 23,6 24,1 2 6 .VIII 7 ,2 6,3 6 ,7 10,4 20,5 25,6 7,9 8 , 1 8,3 9,4 18,6 25,8 6,8 5,9 8 ,6 11,2 18,8 22,3 12. IX 7,5 6,3 6 ,2 9,6 22,4 25,2 7,8 6 ,6 7,3 8 ,7 21,2 24,4 7,5 6,3 6,8 13,9 20,8 24,4 Średnio Mean 7,6 7 ,2 7 ,6 11,1 19,8 24,5 7 ,9 ■ 7,5 8,4 11,1 20,5 25,0 7,6 7,4 8,6 12,4 19,7 23,7 W p ły w to rf o w a n ia na plo n wikl iny 5 9 7

(12)

Przyrosty w cm

Opady w mm

Rys. 6. Przyrost prętów w ik lin y na długość w zestaw ieniu z tem peraturą, opadami i poziom em wody gruntowej w 1960 r.

1 — p i a s e k , 2 — p i a s e k 4- t o r f ( s p r ę ż y n ó w k a ) , 3 — p i a s e k + t o r f ( p łu g ) , 4 — p o z i o m w o d y g r u n t o w e j , 5 — s u m a ś r e d n i c h d z i e n n y c h t e m p e r a t u r , 6 — s u m a o p a d ó w w o k r e s a c h 5 - d n i o w y c h

Length increm ent of osier tw igs against tem perature, precipitation and w ater table, 1960

1 — s a n d , 2 — s a n d + p e a t ( s p r i n g t o o t h h a r r o w ) , 3 — s a n d + p e a t ( p lo w ) , 4 — w a t e r t a b l e , 5 — s u m o f m e a n d i u r n a l t e m p e r a t u r e s f o r 5 - d a y p e r i o d s , 6 — p r e c i p i t a t i o n s u m f o r 5 - d a y

(13)

Przyrosty w cm increment cm

Opady w m m precipitation ттть

Rys. 7. Przyrost prętów w ik lin y na długość w zestaw ien iu z tem peraturą, opadami i poziomem w ody gruntow ej w 1961 r.

1 — p i a s e k , 2 — p i a s e k + t o r f ( s p r ę ż y n ó w k a ) , 3 — p i a s e k + t o r f ( p łu g ) , 4 — p o z i o m w o d y g r u n  t o w e j , 5 — s u m a ś r e d n i c h d z i e n n y c h t e m p e r a t u r w o k r e s a c h 5 - d n i o w y c h , 6 — s u m a o p a d ó w

w o k r e s a c h 5 - d n i o w y c h

Length increm ent of osier tw igs against tem perature, precipitation and w ater table, 1961

1 — s a n d , 2 — s a n d + p e a t ( s p r in g t o o t h h a r r o w ) , 3 — s a n d + p e a t ( p lo w ) , 4 — w a t e r t a b l e , 5 — s u m o f m e a n d i u r n a l t e m p e r a t u r e s f o r 5 - d a y p e r i o d s , 6 — p r e c i p i t a t i o n s u m f o r 5 - d a y

(14)

P o ró w n u jąc zaw artość w ody w glebie na po letk ach poszczególnych kom binacji na ty ch sam ych głębokościach w okresach 15-dniow ych (tab. 7) n ależy stw ierdzić, że to rfo w an ie gleby piaszczystej w większości p rzypad k ó w w płynęło na w iększe zatrzy m y w an ie w ody na głębokości 80 i 110 cm, n a to m ia st w p ły tszy ch w arstw ach gleby w iększych różnic nie stw ierdzono. W pływ opadów oraz te m p e ra tu r n a poziom w ody g ru n tow ej b y ł stosunkow o m ały, a i w ah ania w poziom ie lu stra w ody były nieznaczne i nie p rze k ra cz a ły 32 cm (rys. 6). N ajw yższy poziom w ody g ru n to w ej zanoto w an o 23.VII, k ied y to od 3.VII do 23.VII, tj. w okresie

Doty pomiaru — dote o f measurement

Rys. 8. Krzywa wzrostu w ik lin y w 1961 r.

1 — p i a s e k , 2 — t o r f ( s p r ę ż y n ó w k a ) , 3 — t o r f ( p łu g )

Growth curve of osier, 1961

1 — s a n d , 2 — p e a t ( s p r in g t o o t h h a r r o w ) , 3 — p e a t ( p lo w )

20 dni opady w ynosiły 170 m m. P o ró w n u ją c p rz y ro sty w ik lin y na d łu gość i sum ę śred n ich d ziennych te m p e ra tu r w ok resach 5-dniow ych w raz z opadam i w ty c h sam ych o k resach (rys. 6) w idać w iększą zależ ność p rz y ro stu od te m p e ra tu ry niż od opadów.

W 1961 r. plon p rętó w w kom b in acjach z torfem , podobnie jak w ro k u ubiegłym , b y ł znacznie w iększy w p o ró w n an iu z k om binacją bez to rfu (tab. 6). Pom iędzy k o m binacjam i z różnym i sposobam i um iesz czania to rfu nie stw ierdzono sta ty sty c z n ie udow odnionych różnic. N a j większe różnice w k lasach długości pom iędzy kom bin acją bez to rfu

(15)

R o c z n ik i G le b o z n a w c z e t. X V

Zawartość wody na różnych głębokościach (1961 r . ) - Water content at d i f f e r e n t s o i l depths (1961)

T a b e l a 8

Data Data

Zawartość wody w % s.m. gleb y - Water content per cent o f dry s o i l

KPK

NPK

NPK + t o r f ( spręźynówka)

+ p e a t lowmoor(spring tooth harrow) NPK + to r f (pług) - NPK + peat (plow)

głębokość - sampling depth сш

20 50 8 Ó 110 140 170 20 50 80 110 140 170 20 50 80 110 140 170 2 7 .1 7 6 ,8 *6,7 5 , 8 8 ,9 . 21,4 23,5 •6,9 6,3 7,5 15,8 20,8 22,9 6 ,6 6,3 6 ,4 14 ,2 23,5 25,8 1 2 . V 7 ,2 6 ,3 6 ,1 . 9,8 •23,6 24,6 8,5 8 ,6 8 ,1 11.5 23,8 25,3 7,6 7,5 6 ,8 10,9 21,3 22,8 27.V 6 ,6 6,5 6 ,0 10,7 19,4 23,7 8 ,3 8 ,5 9 , 1 11,9 23,0 24,2 6,4 6 ,1 7 ,1 12,7 23,9 24,3. 12, VI 4 , 2 5 , 2 4 , 8 6 , 1 15,4 24,6 4 , 2 6,5 7,4 9,3 14,2 2 2, 1 3 ,6 4 , 9 5,7 7,9 16,5 25,6 ‘ 27.VI 6 ,4 ' 5 ,4 6,7 9 ,2 19,1 24,6 6,5 5 , 1 . 5,6- 7,6 12,5 23,2 6,4 5 ,8 6,9 7 ,9 14,9. 20,3 12.TII 5 ,2 4 ,9 . 4 , 7 5 ,5 17,7 25,8 4 , 6 4 , 8 5 , 9 6,5 10,0 24,4 4,9 5 ,2 5,8 9 ,2 14,9 23,6 28.YII 5,1 4 ,8 4 ,7 5 ,3 18,4 23,5 4 , 4 4 , 1 5 , 2 6,8 8 ,9 25,2 4 ,2 4,8 5,7 6,7 9 , 1 23,3 1 2 . VIII 7,1 6,4 5,9 7 ,1 19,5 23,8 5 Д 6,3 7,3 6,6 17,5 24,6 4 ,3 5,8 6 ,1 8 ,8 11,9 24 ,4 28.VIII 7,7 6,3 6,0 _{7 ’ 5 .} 18,4 24,0 6;6 5,7 5 ,8 6 ,9 18,0 23,7 5 ,8 5,7 5,9 8 , 7 18,7 23 ,2 12. IX' 7,8 5 ,1 6 ,1 5 ,6 8 , 6 24,6 4 , 1 4 ,8 5 , 0 4 ,9 8 ,9 22,9 4 ,5 3 ,9 4 , 8 8 ,9 15,3 24,5 brednio Mean 6,4 5,8 5 ,7 7 ,6 1 8, 2 24,3 5 , 9 6 , 1 6 ,7 8 ,8 15,8 23,9 5,4 5 ,6 6 ,1 9,6 17,0 23,8 W p ły w to rf ow an ia na plo n w ik li n y

(16)

a kom binacjam i, w k tó ry c h zastosow ano to rf, stw ierdzono w przedziale długości 120— 180 cm. Ś red n ia ilość p rę tó w z k rza k a była w iększa w kom bin acjach z torfem . W zaw artości azotu ogółem zarów no w p rę tach, ja k i w liściach nie stw ierd zo n o w iększych różnic m iędzy kom bi nacjam i.

P o ró w n u jąc p rz y ro sty w ik lin y n a długość z sum ą śre d n ic h d ziennych te m p e ra tu r w okresach 15-dniow ych oraz z opadam i w ty ch okresach (rys. 7) widać w iększą zależność p rzy ro stó w od te m p e ra tu ry niż od opadów. Poziom w ody g ru n to w e j zm ieniał się nieznacznie w okresie w egetacji, a różnice nie p rze k ra cz a ły 32 cm. N aw et duże opady w pły w ały tylk o nieznacznie na poziom w ody g ru n to w ej. W zrost w ik lin y w d ru g im ro k u po posadzeniu przez cały okres w egetacji był w iększy w kom binacjach z dodatk iem to rfu w p o ró w n an iu z k o m binacją bez to rfu (rys. 8). W zaw artości w ody w glebie na ró żnych głębokościach pom iędzy k om binacjam i z to rfe m i bez to rfu nie stw ierdzono w iększych

różnic (tab. 8).

WNIOSKI

Z przepro w adzon y ch dośw iadczeń m ożna w yciągnąć n a stę p u ją c e w nioski:

W N I O S K I Z D O Ś W I A D C Z E Ń L I Z Y M E T R Y C Z N Y C H

1. T orfow anie p iasku zw iększyło isto tn ie plon w ikliny.

2. W zrost w iklin y przez cały okres w egetacji by ł w iększy n a piasku z to rfem niż bez to rfu.

3. T orfow anie p iask u w p ły n ęło na zm niejszenie ilości w yp łu k iw a nego azo tu i potasu.

4. Z astosow anie to rfu niskiego w ilości odpow iadającej 400 q suchej m asy na h e k ta r ty lk o nieznacznie w płynęło na zw iększenie zaw artości w ody w glebie na różn ych głębokościach lizy m etru .

W N I O S K I Z D O Ś W I A D C Z E Ń P O L O W Y C H

1. T orfow anie gleby piaszczystej zw iększyło plon w iklin y w porów n a n iu ; z kom binacjam i, k tó re o trzy m ały ty lk o naw ożenie m in e raln e (NPK).

2. Nie stw ierdzo no różnicy m iędzy w pływ em to rfu stosow anego

w w ierzchniej i głębszej w arstw ie gleby n a plon w ikliny.

3. W zrost w ikliny przez cały okres w egetacji zarów no w pierw szym , ja k i w d ru g im ro k u po posadzeniu b y ł w iększy w k o m bin acjach z za stosow aniem to rfu niskiego niż w k om binacji bez to rfu .

4. T orfow anie gleby piaszczystej w płynęło na zw iększenie ilości p rę tów z k rzak a. Długość p rętó w w ko m bin acjach z to rfe m była w iększa niż w k o m b inacjach bez to rfu .

(17)

W pływ torfowania na plon w ikliny 603

5. W w a ru n k a ch przep row ad zon y ch dośw iadczeń zarów no w lizy m etrach , jak w dośw iadczeniach polow ych stw ierdzono w ty ch sam ych

okresach w iększą zależność m iędzy sum ą dziennych te m p e ra tu r a p rzy rostem w ik lin y na długość niż m iędzy opadam i a p rzy ro stam i.

6. Nie stw ierdzono, aby naw ożenie to rfem pow odow ało różnice

w pro centow ej zaw artości azo tu w p rę ta c h i liściach w ikliny.

7. W naszych dośw iadczeniach to rfow an ie gleby piaszczystej nie w płynęło na zw iększenie zaw artości w ody w glebie na różnych głę bokościach.

LITERATURA

[1] В i a s t o c h W.: H erstellung und D üngerw irkung der Jauchetorfkom poste. Bodenk. u. Pflanzenern. 12(57), 1939, 316—339.

[2] K r o p i s z A.: Przem iany różnych form zw iązków w ęglow ych i azotow ych w kom postach torfowych. Roczn. Nauk Roln., 88-A-2, 1964, 173—191.

[3] K r o p i s z A.: Badania przemian zw iązków w ęglow ych i azotowych w kom  postach torfow o-roślinnych oraz oce-na wartości nawozowej tych kom postów. Roczn. Nauk Roln., 88-A-4, 1964, 51—56.

[4] K r ó l i k o w s k i L., S t r z e l e c k i W.: Jak podnieść produkcyjność upraw leśnych zakładanych na piaskach w ydm owych. Las Polski, nr 3, 1961. [5] K r ó l i k o w s k i L., S t r z e l e c Z.: Hodowla wierzb koszykarskich na pias

kowniach. Roczn. Glebozn., D odatek do t. 13, 1963, 327—329.

[6] Ł o g w i n o w a Z. W.: D iejstw ije na urożaj rastienji nowych organomineral- nych udobrienij. Dokłady Mosk. Sielskochoz. Akad. im. Timiriazewa, nr 8, 1948, 120— 123.

[7] M a j e w s k i F.: Nawozy torfowe. Zeszyty Problem. Postępów Nauk Roln.> nr 6, 1960, 21—32.

[8] M a k s i m ó w A.: Wartość nawozowa torfów surowych i aktyw izowanych. Zeszyty Problem. Postępów Nauk Roln., z. 25, 1960, 157— 172.

[9] P r i a n i s z n i k o w N. D.: Agrochimija, t. I, Gosud. Izdat. Sielskochoz. Literat., M oskwa 1952.

[10] R e i m a n n B.: Preparowany torf jako źródło azotu w glebie piaszczystej. Roczn. Glebozn., t. 10, 1961, z. 2, 755—757.

[11] R o z a n o w N. S., U s e n к o J. F.: Zagotowka i prim ienienije torfianych udo- brenji. Moskwa 1948.

[12] S z e m p l i ń s k a A.: Wartość kom postów torfowych w uprawie warzyw. B iuletyn W arzywniczy III, 1955, 65—73.

[13] S c h l i c h a n o w L.: Zalesianie lotnych piasków w ZSRR sposobem torfow o- -gniazdowym . Las Polski, nr 8, 1954.

[14] T e r l i k o w s k i F., R e i m a n n В.: W pływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin. Roczn. Glebozn., t. 3, 1954, 214—227.

[15] T o m a s z e w s k i J.: Próchnicowanie i nawożenie gleb m ateriałem torfowym . Zesz. Problem. Nauki Polskiej, z. 6, 1956.

[16] U b y s z L., Z i m n i a k Z.: W pływ umieszczania różnych substancji orga nicznych i gliny na różnych głębokościach na wilgotność gleby w ciągu okre su w egetacyjnego. Zeszyty Problem. Postępów Nauk Roln., z. 21, 1959, 177— 191.

(18)

A. Kropisz, J. R. Starek А . К Р О П И Ш , Я . Р . С Т А Р К ВЛИЯНИЕ ВНЕСЕНИЯ ТОРФА НА УРОЖ АЙ ИВЫ К а ф е д р а А г р о т е х н и к и и У д о б р е н и я П о ч в В а р ш а в с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е В лизиметрических и полевых опытах исследовали влияние внесения торфа на урожай ивы. В 1958 по 1961 гг. проведены были опыты в лизиметрах разме ром: длина — 150 см, ширина — 110 см и глубина 140 см, помещенных в веге тационном домике Опытной Станции в Богданьце около Белостока. Опыт состоял из двух вариантов: песок и песок с торфом, в четырех повтор ностях каждого варианта. Вносили низинный слаборазложенный торф в дозе 400 ц сухого вещества на гектар. Торф рассыпали на поверхности лизиметра и перекапыванием смешивали с песком до глубины 30 см. В кажды й лизиметр садили по 40 черенков ивы 25 см длины в рядах 37,5 X 10 см; сорт Американка. В период вегетации растения поливали дождевой водой в количестве соответ ствующем количеству осадков. Прирост растений измеряли в 5-дневных сроках. Проводили такж е измерение температуры и осадков. Кроме того в вегетацион ном периоде брали образцы почвы для обозначения содержания воды на р аз личной глубине. Для контроля результатов лизиметрического опыта в 1960 и 1961 гг. прове дены были полевые опыты по влиянию торфа на урож ай ивы. Опыты прово дили на песчаной почве в 5 повторностях следующ их вариантов: 1. без торфа, 2. торф под культиватор, 3. торф под плуг. Низинный торф вносили в дозе 400 ц сухого вещества на гектар. Во всех вариантах применяли основное удобрение NPK. Такж е и в этих опытах измеряли длину прироста прутьев количество осад- коЕ, температуру и определяли влажность почвы. Содержание воды на различ ной глубине почвы в отдельных вариантах определяли в 15-дневных сроках. Во время уборки ивы были взяты образцы листьев и прутьев для анализа на содерж ание азота и сухого вещества. Результаты опытов приводят к следующим выводам: 1. Внесение торфа в песчаную почву повысило урож ай ивы по сравнению с вариантами удобряемыми только NPK. 2. Рост ивы в течение всего вегетационного периода, как в первом так и во втором году после посадки, был лучш е в варианте с торфом чем без торфа. 3. Внесение торфа в песок понижало количество вымываемого азота и калия. 4. Применение низинного торфа в дозе 400 ц сухого вещества на гектар только незначительно повышало содерж ание воды в песке на различных глуби нах лизиметра по сравнению с вариантом без торфа. 5. Установлена большая зависимость м еж ду суммой средних суточных тем ператур и приростом, чем м еж ду осадками в том ж е периоде и приростом. 6. Внесение торфа в песчаную почву повысило число прутьев в кусте ивы. Прутья в вариантах с торфом были длиннее, чем в вариантах без торфа. 7. Не обнаружены различия во влиянии торфа внесенного в верхний и в бо лее глубокий слой почвы на урож ай ивы.

(19)

W pływ torfowania na plon w ikliny 605

A . K R O P I S Z , J . R . S T A R C K

EFFECT OF PEATING ON OSIER CROPS

D e p a r t m e n t o f S o i l M a n a g e m e n t a n d F e r t i l i z a t i o n W a r s a w A g r i c u l t u r a l U n i v e r s i t y

S u m m a r y

The effect of peating on osier crops was studied in series of lysim eter and field tests.

The form er (years 1958, 1959, 1960) w ere made in lysim eters 150 cm long, 110 cm w id e and 140 cm deep, placed in the greenhouse of the Experim ental Farm of Osier Culture at Bogdaniec n: Białystok. Two different treatm ents (sand and sand w ith peat) w ere applied, w ith four replications each.

For peating w as used w eak ly decom posed lowm oor peat in quantities corres ponding to 400 q dry m atter/ha, which w as spread on the lysim eter surface and m ixed w ith the sand to 30 cm depth by means of digging. In every lysim eter w ere placed 40 tw igs of the variety Am ericana 25 cm long, and spaced 37,5 X 10 cm. D uring the grow ing period the plants received rainw ater in quantities corres ponding to actual precipitation. The growth increm ent w as measured every fifth day. Temperatures and precipitation w ere m easured too. Soil sam ples w ere taken during the vegetative period for determ ination of soil m oisture at different depths.

The observation data from the 1960—1961 lysim eter tests w ere checked by experim ents regarding the effect of peating on osier crops under field conditions. Those experim ents w ere m ade on sandy soils using the m ethod of random blocks w ith fiv e replications and application of the folow ing treatm ents: 1) no peat, 2) peat m ixed wdth the soil by m eans of cultivator, 3) peat m ixed w ith soil by m eans o f plow.

Lowm oor peat w as used in quantities corresponding to 400 q d. m./ha. NPK w as used at basic dressing.

M easurement of the length increm ent in ,the plants, of precipitation, tem pera ture and ground w ater w ere m ade in those experim ents too. S oil m oisture at different depths w as determ ined in all experim ents at 15-days intervals. L eaf and tw ig sam ples w ere taken at harvesting tim e for determ ination of their nitrogen and dry m atter contents. The experim ental findings w ere treated statistically.

The follow ing conclusions m ay be derived from the above investigations: 1. The peating of sandy soil increased the osier crops as compared w ith exclu sive m ineral treatm ent (NPK).

2. Both in the first and second year of cultivation, growth increm ent of the plants was greater during the w hole vegetative period on peated soils than on soils w ith no peat dressing.

3. The peating of sand reduced the quantity of w ashed-out nitrogen and po tassium .

4. The treatm ent w ith lowm oor peat in quatities of 400 q d.m./ha had only a slight effect on the w ater content of sand at different lysim eter depths, as compared w ith soil untreated w ith peat.

5. The relationship betw een the sum of mean daily temperatures and growth increm ents was found to be closer than that betw een precipitation and increm ents during the same period.

6. Peating of sandy soil raised the number of tw igs per shrub. A lso tw ig length w as greater on peated soil.

7. No difference was observed betw een the effect on crops of dressings placed in the surface layer and those placed in deeper layers.

(20)