Z PRAKTYKI
Fotografia cyfrowa w kryminalistyce
- aspekty techniczno-prawne
Wykorzystanie fotografii cyfrowej w kryminalistyce,czynawet szerzej -wcałym procesie postępowania kar -nego, od dłuższeg o czasubudzi d
u-że kontrowersje. Gdy w 2003 roku minister sprawiedliwości wydał na podstawie art. 147
§
5 k.p.k. roz po-rządzeni e w sprawie rodzaju urzą dzeń i środków technicznych służą cychdo utrwalaniaobrazulubdżwię ku dla celów procesowychoraz s po-sobów ich przechowywania, od twa-rzania i kopiowania zapisów, jegogłównym zamierzeniembyłod opusz-czenie do wykorzystaniafotografii c y-frowej, która już wówczas d yspono-wała możl i wościam i bardzo p rzydat-nymi wprocesie wykrywczym.
Paragraf 1 niniejszego rozporzą dzenia - zupełnie nowatorski w pol-skim prawie karnym - pozwala na cyfrowy zapis czynności proceso-wych, w tym oględzi n miejsc zd a-rzeń. Gdy przyjrzeć się bliżej treści paragrafu 1,można zauważyć,żeje -go myślą przewodnią jest nieogr ani-czonewykorzystywanie zapisuc yfro-wego. Ten aspekt budzi jednak n aj-więcej kontrowersji - na pierwszy plan wysuwa się bowiem kwestia "manipulowania materiał em d owo-dowym rejestrowanym". Pojawia się tu pozorna sprzeczność między ideą wprowadzenia tego przepisu a jego rea lizacją. Ustawodawca, zami esz-czając w paragrafie 1 rozporządze nia zapis pozwa lający na używan ie cyfrowyc h urząd zeń rejest rujących obraz i dżwięk, miał na uwadze przede wszystkim łatwość i duż e możliwościobróbkimateriałuza pisa-negowformieplików cyfrowych.D o-tyczy to np. korygowania, wyost rza-nia, kopiowania, przenoszenia czy przesyłania zapisanego materiału cyfrowego.Wszechstronne k orzysta-nieztegomateriałujest stosunkowo
PROBLEMYKRYMINALISTYKI256/07
łatwe, a przede wszystkim szybkie i niewymagające nakładów material -nych czy technicznych. Jednak te zaletypozornie przem awiają na nie
-korzyśćtego typumateriałudo wodo-wego, właś n ie ze wzg lęd u na nie-bezp i e czeństwo manipu lacj i. Ta sprzeczność wynika z ni ezrozumie-nia tematu.
Ustawodawca, opierając się na doświadczeniach związanych z do -tychczasowym, analogowym sposo-bemzapisuOego wykonaniai utrwa-lenia), utożsami a fotografie cyfrowe z ich nośnikiem, jak ma to miejsce wprzypadkunaświetlaniabłonyf oto-graficznej.Tajed noznacznośćpo win-na dotyczyć jednak tylko fotografii analogowej, w przypadku której o b-raz zostajenaświetlonynabłonie ne-gatywowej.Obraz ten powstaje przez wywołaniereakcji chemicznej na ma-teriale światłoczułym , który jesti nte-gralną częścią kliszy. Następuje tu nieodwracalne zniekształcen ie
pod-łoża(nośnika), którejuż nastałen a-bierzenowych cech.Zniekształcenie stanowi właśn i e utrwalony obraz. W przypadku fotografiicyfrowejzdję cia są formą pliku cyfrowego, który z nośnikiem (nawet pierwotnym) jest powiązany stosunkowo lużno. Za-sadniczaróżn icapolega nat echnicz-nej (fizycznej)formieutrwaleniao bra-zu. W przypadku zapisu cyfrowego następuje bowiem naniesienie da -nychnapodłoż e (nośn i k), a nie - jak w przypadku fotografii analogowej -stałe odkształcenie podłoża (nośni ka). Ujawnia się przy tym bardzo ważna właściwość nośnika cyfrowe -go, który jak się okazuje, nie może byćgwarantemoryginalnościza pisa-nego nanimmateriału. W przypadku fotografii cyfrowej powinnomówić się
nie tyle o nośn iku pierwotnym, ile ozapisiepierwotnymlub plikużr
ódło-wym.Jest to zasadniczaróżnica,po -nieważ zapis żródłowy jest w tym przypadku odseparowany od jego nośn i ka. Implikacja wyn i kająca z ta -kiego ujęc i a tematu prowadzi do słusznegowniosku,żezapispie rwot-ny niejesttożsamyznośni kiempie r-wotnym, mimo że jest on właściwo ścią nośnika, na którym się, jednak tylko wdanej chwili,znajduje.
Powoł ując się na cytowane wyżej rozporządzenie, którenośnikami na-zywa "inne materiały właściwe dla danego rodzaju urządzenia", na leży uznać za taki właś n i e nośnik p o-wszechnie stosowaną np. w c yfro-wychaparatach fotograficznychkartę pam ięci.Spełniaona warunki zawar-te w rozporządzeniu, chociaż nie gwarantujeoryginalnościzapisanego na niej obrazu. Karty pam ięci cyfro-wych aparatów fotograficznychsątak samo zapisywalne jak inne nośniki cyfrowe,np.płyta CDlubDVD.I nny-misłowy, nakarciepam ięci c yfrowe-go aparatufotograficznegomoże być zapisany już przetworzony (z mienio-ny) obraz (plik), który będzie mógł być uważany za obraz pierwotny -nie będzie widocznych śladów inge-rencji.
W związku z powyższym wydaje się, żekluczowymzagadnieniemjest nie nośn i k , ale format zapisu pliku cyfrowego. Materiał pierwotny (źró d/owy) musi być zapisany w form a-cie, który w najwyższym stopniu gwarantuje jego niezmien n ość. P o-wszechnie stosowaneformaty cyfro-wych plików fotograficznych (np. JPEGczyTIFF)pozwalają na doko -nanie zmian w ich kodzie żródło wym, polegające na zastąp i en i u
pierwotnych plików plikami zmodyfi -kowanymi,przyczym te pierwsze zo
-stają całkowicie wymazane . Najlep-szy sposób zapisu, który w n
szym stopniu utrudnia modyfikację bez zatarciakodu pierwotnego, ofe-ruje format RAW DATA. Wszelkie
zmiany w obraziepliku fotograficzne-go zostają nadpisane i dodane do pliku obrazu bez koni eczności wy-mazania pliku pierwotnego. Jest to najbezpieczniejsza forma zapisu da-nych niewymuszająca użycia d odat-kowych (zewnętrznych)
zabezpie-czeń. Nie da się oczywiście wyklu -czyć możliwości dokonania zmiany
zapisu żródłowego bez pozos
tawie-nia śladu ingerencji, jednak trudno-ści, jakie trzeba przy tym pokonać,
sąporównywalne (jeżeliniewiększe) z tymi, jakie stwarza tałszowanie
błony negatywowej. Zapis cyfrowy w formacie RAW ma ponadto wiele
innych zalet, które razem two rzą z niego idealnenarzędzieutrwalania
obrazu dla potrzeb kryminalistyki.
Bezpośredni obraz zapisu RAW jest
mało czytelny i jeżeli ktoś chciał by
go obejrzeć, byłby nim rozczarowa
-ny.Zdjęciasązregułyciemne,słabo
nasycone, wręcz nieostre, często
mają niewłaściwe (źle ustawione) kolory.Dziejesię tak dlatego,że o b-raz zapisu jest bezpośrednim zrzu
-tem danych zebranych z matrycy
światłoczułej i zapisanych bez żad
nej obróbki. Format RAW (surowy) jest określany mianem "cyfrowego negatywu".Zbiórdanychzawieraty
l-ko informacje o natężeni u światła, którepada naposzczególne piksele
matrycy w momencie otwarcia mi
-gawki. Niema tu danych o kolorach,
ponieważposzczególne komórki ma -trycy aparatu fotograficznego (z wy
-jątkiem matrycy Foveon X31)
reje-strują tylko jeden z podstawowych
kolorów - R(czerwony),G(zielony), B (niebieski). Wszystkie inne infor-macje dotyczące zarejestrowanego obrazu są interpolowane póżniej2.
W przypadkupliku RAW interpolacja
jest dokonywana na komputerze,
rzadko przez aplikacje w aparatach
cyfrowych3. Przy zapisie w innych
formatachinterpolacjaikompresja(z
regułystratna) jestdokonywana b
ez-72
Z
P
RAKTYKI
pośrednio w aparacie i dopiero tak
przetworzony obrazjest zapisywany jakozdjęcie.
Obrazjest poddawanywielu ope -racjom, któreprzekształcająi nforma-cje zapisane na matrycy aparatu. Najpierw dokonywana jest korekcja
kolorów i ustalany poziom kontrastu wraz z balansem między światłami icieniami,póżniej sąusuwanebłędy, które powstały podczas odczytu da
-nych z matrycy- tzw.szumy!. Kole
j-ne operacje to delikatne rozmycie konturów, następnie wyostrzenie,
wreszcie określenie stopnianasyc
e-nia kolorówi zapisanieobrazuwp
o-staciplikucyfrowego - np.JPEG.
Zapis w formacie RAW pomija te czynności , umieszczając na nośniku
pliko rozmiarzewiększym niżJPEG,
ale mniejszym niż TIFF. Konwersja
obrazu z matrycy do formatu JPEG powoduje,że plikformatuzapisu ko-lorumapostaćB-bitową ,tzn.obejmu -jezakres tonalny,jakimieścisięmię dzybieląaczernią,czylipo 255moż
liwych wartości przypadających na
każdy kanał RGB. Zapis RAWre je-struje natomiast 16-b itową rozpi ętość
tonalną (gradacj ę) dla każdego p
ik-sela matrycy CCD czy CMOS, tj. aż 4B-bitową paletękolorów.Przy praw
i-dłowo naświetlonym obrazie rozpię
tośćtonalnaB-czy 16-bitowa nie jest
znacząca, ponieważ końcowy obraz
musizmieścićsięw zakresieod czer
-ni do bieli (B-bitów na kanał). Tylko takizakres jestwidzialnyna mon
ito-rze imożliwy do wydrukowania.K
ie-dy jednak obrazjest żle naświet lony lub z innych powodów niemieścisię
w zakresie tonalnym palety RGB,
zwiększenie ilościdanychw formacie
JPEGpowyżej255wartościnakanał spowoduje całkowite wybielenie ob
-szarówpowyżejtejwartościi zac
zer-nienie wartości poniżej
O
.
Zapis 16-bitowej gradacji tonalnej pozwalauratować takie wadliwe ujęcia. Zapis
całegozakresutonalnegoza
rejestro-wanego przez matrycę w formacie RAW powodujepowstawaniedużego
marginesutonalnego.Pozwala on na
takie eksponowanie informacjiton
al-nej, aby obraz ukazywał szczegóły, które nas interesują, przy czymtego typu zmiany są dopisywane niejako
obok pliku podstawowegoRAWinie powod uj ą jego prze kształcenia. Ta-kichmożliwościwfotografiikryminal i-stycznej niedasię przecenić.
Zda rzają sięprzypadki,gdyw e
ks-pozycji z różnych przyczynsą skra j-nie nierównomiernie naśw ietl one fragmenty obrazu. Załóżmy, że w
różnych miejscach zdjęcia są trzy takie obszary, np. ujęcie dwóch sa-mochodów z kierowcami, z którego
chcemyuzyskaćdokładnyobraz twa -rzykierowców itablic rejestracyjnych.
Przy stosowaniu powszechnie uży wanych formatów zapisu są różne
sposoby, aby czytelnie wyekspono
-wać każdy z tych obszarów.
W uproszczeniu wszystkie
sprowa-dzają się do trzykrotnego naświetla niatego samegoujęciazkażdorazo wą zmianą parametrów i ich korygo -waniem dla każdego interesującego
nasobiektu.Wkażdym ujęciunie ma
jednak jed n ości (stałości) obrazu,
gdyż w zasadzie jedna ekspozycja
jestnaświetlanawielokrotnie,cowi ą
że się ze zmianą w czasie rejestro-wanego obrazu, nie mówiąc już
o zmianach (nawet niewielkich)m
iej-sca wykonywaniaujęcia .A co w sytu-acji,gdy obiektprzemieszczasię lub
gdy nie ma możliwości wykonania
ponownegoujęcia? Od powied zi ąjest
zapiswformacie RAWDATA.Zdjęcie w formacie RAW pozwala na wie
lo-krotną zmianę parametrów zareje -strowanej,tej samejpojedynczejeks
-pozycji w celu oddzielnegowyeksp
o-nowania poszczególnych, żle wi-docznych obszarówzdjęcia i ich o
d-dzielnyzapis bez zmiany pierwo tne-go pliku. Ten formatumoż liwia także weryfikację wprowadzonych zmian
w stosunku do pierwowzoru.Pliki wy
-nikowe mogą byćzapisanew terma-cie JPEG,TIFF lubinnym,jestto je d-nak operacjajednokierunkowa - nie
można np. zdjęcia w formacie TIFF
zapisać do formatu RAW. Dowolne
wybieranie i korygowanie szczegó -łów zdjęcia (wzależności od okoli cz-ności)jest bardzoprzydatnym i kom
-fortowym aspektem pracy kryminali-styków i nie niesie niebezpiecze ń
stwa zniszczenia oryginału. Praca z plikami RAW zwiększa również
możliwości korekcji podczas eks po-zycji wykonywanych w innych w
id-mach światła- np. podczerwieni czy
ultrafiolecie.
Aspektbezpieczeństwaplików cy-frowych ma dwa wymiary. Pierwszy to kwestiabezpieczeństwa formalne-go, materialnego nośnika plików cy-frowych,drugi- bezpieczeństwopro
-cesowe zabezpieczonego do
wodo-wego materiału fotograficznego pli
-ków cyfrowych.
Bezpieczeństwomaterialnenośni
ka plików cyfrowych jest określone wparagrafach 2 i3 cytowanego roz -porządzenia Ministra Sprawiedii wo-ści z 2 czerwca 2003 r. Polega ono na dołączeniu do nośnika wypełnio
nej metryki identyfikacyjnej i zabe
z-pieczeniuich odciskiem okrągłejp ie-częci. Z kolei paragraf 4 określa, że "nośnik powinien być (...) zabezp
le-czony,zwłaszcza przed utratą, szko-dliwymdziałaniem środków chemicz-nych, termiczchemicz-nych, światła, promie-niowania, pola magnetycznego lub elektrycznego oraz przed
uszkodze-niami mechanicznymi".
Drugi aspekt bezpieczeństwa cy-frowego, fotograficznego materiału
dowodowego to zabezpieczenia for-mainoprocesowe.Ten aspekt będzie
dotyczył okresu od wykonania
mate-riału dowodowego na miejscu
zda-rzenia do chwili zapakowania i za-bezpieczenia technicznego nośnika
zmateriałem żródłowym.Najlepszym
rozwiązaniem jest zastosowanie for
-matu RAW. Zasada budowy i tworze
-nia tego formatu powoduje,żejest on sam w sobie wstępną formą zabez-pieczenia.Należy wspomnieć,że for-mat RAW DATA nie jest ujednolicony jak np. JPEG. Każdyproducent apa-ratu fotograficznego, w którym stosu-je się format RAW DATA, ma swój
PROBLEMYKRYMINALISTYKI256107
Z PRAKTYKI
własnyprogram do jego obróbki. Pro
-gramy te nie są zesobą kompatybil
-ne, co więcej, nawet oprogramo
wa-nieróżnychmodeliaparatów tego sa
-mego producentamoże być n
iezgod-ne! Brak jednolitego standardu zapi
-su plików RAW, w innych okoliczno
-ściach uznany za utrudnien ie,wtym
przypadku jestzalet ą , ponieważ sta-nowi przeszkodę dla osób niepowo
-lanych do dokonywaniazmian w ma
-teriależródlowym.
Istniejewiele sposobówi ndywidu-alizacji i stygmatyzacji plików cyfro
-wych, nie tylko graficznych.Jednym
z łatwiejszych jest wygenerowanie
sumy kontrolnejizapisaniejej razem
zplikiem,a jej cyfr skrajnych w doku-mentacji procesowo-tec hnicznej.
Operacja generowaniasumykontrol
-nej pliku jest wykonywana automa-tycznie przez oprogramowanie kom
-putera. Jej wykorzystywanie nie jest
licencjonowane. Innym sposobem jest kupno licencjido oznaczania pli -ku cyfrowego znakiem wodnym,czyli matematycznym algorytmem umi e-szczanym wraz z plikiem cyfrowym.
W zależności od rodzaju licencji bę
dzie on każdorazowo generowany podczas zapisu pojedynczego, orygi-nalnego obrazu lub np. dla danej se-rii obrazów,dla wszystkich zdjęćalbo dla określonego aparatu fotograf
icz-nego. Od tego momentu taki znak
będzie integralną częścią zdjęcia cy-frowego (pliku).Przytoczone przykła
dyukazują możliwośćzmiany zapisu
żródłowego, jednak wówczas
zmie-nią się również wartości
zabezpie-czające te pliki cyfr. Wtedy to, pod-czas kontroli zabezpieczeń, będzie pojawiał się komunikat o niezgodno
-ści oglądanego (nowego) obrazu
zoryginałem.
Analizując argumenty przemawia
-jąceza wprowadzeniem fotografii cy-frowej do dokumentowaniaczynności
dowodowych wykonywanych w kry-minalistyce, nie wolno zapomnieć
o czynniku ludzkim.Żadne zabezpie-czenia formalnomaterialne nie
ode-grają swojej roli, jeżeli osoba
wyko-nująca te czynności nie wykaże się uczciwością. Całkowite bezpieczeń stwozdjęć (nie tylko cyfrowych) oraz
gwarancję oryginalności może z a-pewn ić jedynie osoba (najczęści ej
technik kryminalistyki), która obsłu guje sprzęt idokonujeza bezp i eczeń techniczno-procesowych. Jest ona najważniejszym ogniwem w łańcu chu dowodowym - z jednej strony
kimś , ktomożew sposób zasadniczy ograniczyć dostęp osób trzecich do
materiału żródłowego, a z drugiejwe
właściwy sposób dokonać
bezstrat-nej edycji materiału wyjściowego na potrzeby postępowania dowodowe
-go.Odpowiedzialne zachowanie bę
dzie również gwarancją zawęż en ia domniemania odpowiedzialności za zabezpieczony fotograficzny materiał
dowodowy.
ArkadiuszSobo lews ki Waldemar Nowicki PRZYPISY
1Matryce światłoczule to inaczej
przetworniki, które zamieniają
foto-ny(cząst ki światła)na impulsy elek
-tryczne. Cała matryca jest złożona
z tysięcy (milionów) pojedynczych
elementów (komórekpółprzewodni
kowych),które przekazują przetwo-rzony impuls elektryczny do proce-sora w aparacie fotograficznym.
Większość matryc jest wykonana
w oparciu o technologie eGO lub
CMOS, których zasada działania
jest taka sama.Wszystkierejestrują
tylkonatężenie padającego światła. Różnice polegają na sposobie po-miaru wynikowego ładunku elek
-trycznego, który w rezultaciede cy-dujeo zapamiętanej wartości natę
żenia światła padającego na fo to-diody matrycy. W standardowych matrycach wykorzystuje się iden-tyczne przetworniki,które na pr ze-mian przykrytesą kolorowymi f
iltra-mi RGB. Producenci, wcelu polep-szenia parametrów odczytuz
matry-cy, modyfikują niektórejej elementy
np. zmianę kształtu przetworników,
ich wzajemnego ułożenia lub doda-nie czwartegofiltra szmaragdowego (SONY). Matryca FOVEON X3 jest
zespołem trzech ułożonych war-stwowofotodetektorów RGB.Każdy
element światłoczuły jest przykryty
nałożonymi na siebie warstwowo trzema kolorowymi filtrami, co ozna-cza, że każdy punkt matrycy re je-struje jednocześnie wszystkieskła dowe RGB. Matryca ta ma również swoje wady, alepodstawową zaletą
jest rzeczyw iste,a niei nterpolowa-ne odwzorowywanie przejść tona l-nych i samych kolorów;
2 Interpolacjato proces,który ma na celustworze nie nowego, wcześniej nieistniejącego pikseta na podsta
-wie piksef sąsiadujących z nowo tworzonymtak, by byłon jak naj
le-piej dopasowany optycznie do two -rzonego obrazu. Istniejątrzy pods
ta-wowe rodzaje interpolacji.Sąto: 1) interpolacja metodą .najbtlższepo
sąsiada" 2) interpolacja dwuliniowa 3) inte rpo lacja dwusześcienna, atakżezbliżonado niej interpolacja
algorytmem Lanczosa. Niezależnie od rodzaju interpolacji, może być ona wykonywana przez procesor waparacie fotograficznym lubprzez
oprogramowani ekomputera.Aparat
fotograficzny wykonuje interpolację w przypadkuzapisuobrazóww
for-matachinnych od RAWDATA; 3Wbrew pozorominterpolacja w
yma-gaznacznychmocyobliczeniowych, ajest tylko jednymzkilkup odstawo-wych (ale zintegrowanych) pro ce-sów wykony wanych przezprocesor aparatu fotograficznego. Ze wzgl ę
du na charakter graficzny wykony -wanychoperacji wcyfrowych ap ara-tach fotograficznych zwyklestosuje
się programowalne procesory sy -gnałowe DSP (Digital Signal
Pro-Z
PRAKTYK
I
cessing) o wysokiej skali integracji
LSI (Large-Scale Integrated). Pod-czas obrób ki zdjęcia cyfrowego o rozdzielczości jednego
megapik-selaprocesor musi wykonać około
25 milionów operacji, przy obrazie
6-megapikselowym- 150 milionów.
Korzysta on przytym z opr ogramo-waniazapisanegowpodręcznej
pa-mięciflash.Sątamniezbędne algo-rytmy, które pozwalają na przetwo -rzenieiskompresowan ieobrazudo pliku JPG czy TIFF (bezstratnie). Plikl zarejest rowane w formac ie
RAWDATA nie sąpoddawaneżad
nej obróbce, ponieważ ze względu naogromnąilośćinformacjizawa rtą
w pliku jego obróbka trwałaby n
ie-współmiernie długo w stosunku do potrzeb fotograłującego. Edycja
zdjęciazapisanegow formacie RAW wykonywana jest zwykle na kompu-terachstacjonarnych,których proce-sor madużo większą moc oblicze
-niową;
4Szumy są zjawiskiem samoistnym. Nazłączu półprzewodnikowym ma-trycy cyfrowegoaparatu f otograficz-nego, w momencie generowan ia przez foton impulsu elektryczne go,
pojawiają się dodatkowe (ni ezależ ne) impulsy elektryczne - tzw.s zu-my, nazywane również prądem ciemnym. Zauważono, że większe szumy powstają przy wyższej tem
-peraturzeotoczenia.Dodat kowe ła
dunki elektryczneoddziałująnapr
a-widłowy prąd wygenerowany przez
fotodetektory,zniekształcającpr
awi-dłowy obraz sfotog rafowane go
obiektu. Takie zniekształcen ie ma na zdjęciach postać różnokoloro
wych, przypadkowo rozmieszcz o-nych punktów.Szumy sąmniejsze, gdy zwi ększe n i u ulega stos une k
prądugenerowanego przez padają ce na matrycę światło do prąd u
ciemnego. W przypadk u zwię ksza nia wartości czułości ISOzwiększa się również prąd wzmocnienia, co zkoleizwiększa ilośćszumów.Dz
ie-jesiętak,gdy fotokomórkimają
ma-łą powierzchnię czynną. Z tego po
-wodu matryce owiększejliczbie me-gapikseli generująobrazowiększej liczbieszumów.
BIBLIOGRAFIA
1. Bień kowski M.: Uchwycić fotony. [woj ..Chip"2005, nr6.
2. Bójko M.: Cyfrowy negatyw,
httpllwww.zoom.idg .pl.
3. Budny M.:Scalaki do zadań spe -cjalnych.[w:]..Chip"2005,nr6.
4. Dębek P.: Aparaty cyfrowe, [w:]
..Chip" 2005.nr6.
5. Dębek P.: Bity nie kłamią. [w:] ..Chip"2004,nr4.
6.HołystB.:Kryminalistyka, Warsza-wa 2007.
7. Imieliński P.: Więcej niż negatyw,
[w:] ..Chip"2003.nr 12.
8.OrłowskiJ.:Cyfrowy negatyw.[w:] "Chip" 2004. nr12.
9. Ormowski H.: Zmierzch hybryd, [w:] ..Chip" 2005 ,nr 6.
1O.Budowa detektorówświatłaimatryc CCD/CMOS.httpllwww.sensorsmag.com/.
11.Działanie procesorów w cyfrakach, httpll www.nikon.co.jp/...lindem.htm.
12. Format DNG. htt pllwww.a dob e.
com/products/dng/main.htm l.
13. Jakdziałaaparat cyfrowy. httpllel ek-tronics.howstu ffworks.com /digital-came-ra.tm.
14. Porównanie wybranych k
onwerte-rów, http//ca nonians. com/rawconvert er-scomp.htm .
15.http://pl.wikipedia.org/w
iki/interpola-cja .
16.httpllwww.canon.c om /.
