AKCENT WYRAZOWY
W języku polskim w wyrazach wielosylabowych najczęściej akcentuje się drugą sylabę od końca.
Ćwiczenie: 1. Przeczytaj głośno każdy wyraz, podziel na sylaby i zaznacz w nim syla- bę, którą wymówisz z większym naciskiem.
kartka - ... przyszedł - ...
kupił - ... długopis - ...
zegarek - ... ćwiczenie - ...
butelka - ... wiaderko - ...
W wyrazach pochodzenia obcego zakończonych na – yka lub - ika akcentujemy trzecią sylabę od końca.
Ćwiczenie 2. Przeczytaj wyraźnie podane wyrazy akcentując wyróżnione sylaby.
Podziel wyrazy na sylaby, zaznaczając wyrazy akcentowane.
klinika - ... fonetyka - ...
botanika - ... gimnastyka - ...
Akcentem wyrazowym nazywamy silniej- sze wymówienie jednej z sylab w wyrazie.
Wyrazy jednosylabowe nie są akcentowane. nie, się, mi, go, cię, jej, itd.
gramatyka - ... fizyka - ...
matematyka - ... muzyka - ...
Ameryka - ... botanika - ...
informatyka - ... republika - ...
W 1.(my) i 2.(wy) osobie liczby mnogiej czasowników w czasie przeszłym akcentujemy trzecią sylabę od końca.
Ćwiczenie: 3. Przeczytaj wyraźnie podane wyrazy akcentując wyróżnione sylaby.
Podziel wyrazy na sylaby, zaznaczając wyrazy akcentowane.
1.os. lm. (my)
przeczytaliśmy - _______________________
wychodziłyśmy - _______________________
wychodziliśmy - _______________________
czytaliśmy - _______________________
czytałyśmy - _______________________
2.os. lm. (my)
pisałyście - _______________________
pisaliście - _______________________
płakałyście - _______________________
graliście - _______________________
grałyście - _______________________
W wyrazach złożonych, składających się z liczebnika głównego i cząstek -sta, -set, -kroć: osiemset, siedemset- akcentu- jemy trzecią sylabę od końca.
W liczbie pojedynczej i 3 os. lm. czasowników w trybie przypusz- czającym z cząstką -by- akcentujemy trzecią sylabę od końca.
liczba pojedyncza liczba mnoga 1. ja pisałabym
pisałbym 2. ty pisałabyś pisałbyś 3. ona pisałaby (ta) on pisałby (ten) ono pisałoby (to)
1. my --- 2. wy ---
3. one pisałyby (te) oni pisaliby (ci)
W 1 i 2 os. lm. czasowników w trybie przypuszczającym z cząstką –by- akcentujemy czwartą sylabę od końca.
1. my pisałybyśmy 2. wy pisałybyście pisalibyśmy pisalibyście
Ćwiczenie: 4. Przeczytaj wyraźnie podane wyrazy, akcentując wyróżnione sylaby.
Podziel wyrazy na sylaby, zaznaczając wyrazy akcentowane.
klinika - ... fonetyka - ...
noga - ... mama - ...
przeczytać - ... nienaganny - ...
boginka - ... gimnastyka - ...
obejrzeliśmy - ... muzyka - ...
gramatyka - ... firanka - ...
nauczyciel - ... poznaliście - ...
narysowali - ... turystyka - ...
dziewczynka - ... rowerek - ...
czytaliście - ... botanika - ...
grałyście - ... mówiłam - ...
czeka - ... rzeczownik - ...
czekaliśmy - ... muchomor - ...
czekaliście - ... tunika - ...
czekolada - ... lornetka - ...
historia - ... kobieta - ...
dziewczyna - ... fizyka - ...
Podsumowanie:
drugą
sylabę od końca (przedostatnią):
w wyrazach rodzimych: daleko, wiaderko, wiewiórka,
trzecią
sylabę od końca:
- w rzeczownikach obcego pochodzenia
zakończonych na –yka lub –ika: mateka, bomatatyka, nika, fizy-
- w 1. i 2. os. lm. czasu przeszłego (-śmy,
-ście): przygotowałyśmy,
narysowaliście, - w lp. i 3. os lm. czasowników występu-
jących w trybie przypuszczającym (po- siadającym cząstkę –by-):
siedziałbym, ugotowałby, przyniósłbyś
- w wyrazach złożonych, składających się z liczebnika głównego i cząstek -sta, - set, -kroć:
osiemset, siedemset,
czwartą sylabę od końca:
1. lub 2. os. lm. trybu przypuszczającego: odnaleźlibyśmy.
