N r 1 (262) 2012 Tom LXXIII STYCZEŃ L U T Y
SZKOŁA SPECJALNA
C Z A S O P I S M O A K A D E M I I P E D A G O G I K I SPECJALNEJ im. M a r i i Grzegorzewskiej
Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej
Redaktorzy tematyczni Andrzej Giryński - pedagogika specjalna Jan Łaszczyk - pedagogika, metodologia Bernadeta Szczupał - pedagogika specjalna
Redaktor statystyczny Mariusz Fila
Redakcja
Julita Kobos - język polski
Tłumaczenie na język angielski Renata Wojtowicz
Wersji papierowa jest wersją pierwotną (referencyjną)
Czasopismo „Szkoła Specjalna" posiada punktację M N i S W (2 punkty) w kategorii B
Rada Naukowa:
Chiu-Hsia Huang (RC), Władysław Dykcik (PL), Tadeusz Gałkowski (PL), Sally Goddard Blythe (GB), Witalij Kantor (RUS), Aniela Korzon (PL), Czesław Kosakowski (PL), Aleksandra Maciarz (PL), Irena Obuchowska (PL), A d a m Szecówka (PL)
Redakcja:
Ewa Maria Kulesza (redaktor naczelna), Bernadetta Węcławik (sekretarz), Katarzyna Smolińska (członek)
Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej
Dyrektor Wydawnictwa - Monika Bielska-Łach Adres Redakcji: Wydawnictwo APS, 02-353 Warszawa
ul. Szczęśliwicka 40, tel. 22-589-36-45 centrala 22-589-36-00 wew. 1212, fax 22-658-11-18
e-mail: szkolaspecjalna@aps.edu.pl nakład 1000 egz.
SPIS TREŚCI
5 - Michał Zych
Wspominając Aleksandrę Marię Maciarz (1937-2011)
OPRACOWANIA N A U K O W E 8 - Ewa Maria Kulesza
Diagnoza potencjału poznawczego dzieci w wieku przedszkolnym (część 6). Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym
23 - Paweł Kurtek
Rola obrazu Boga w radzeniu sobie młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelek¬
tualną w społecznych sytuacjach trudnych 38 - Ewa Łaskarzewska
Wybrane właściwości samooceny studentów pedagogiki specjalnej w świetle wyni¬
ków badania Skalą Samooceny W . H . Fittsa
Z PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ 50 - Joanna Koczorowska-Masny
Terapia tańcem jako metoda pracy z osobami niepełnosprawnymi 54 - Ewa Winnicka-Makulec
Dzieci niejadki - dolegliwość czy problem do rozwiązania?
PRAWO I P R A K T Y K A 58 - Małgorzata Szeroczyńska
Asystent osoby z niepełnosprawnością na przykładzie Szwecji
Z KRAJU I ZE ŚWIATA 64 - Tomasz Fetzki
Jubileusz dwóchsetlecia narodzin Edouarda Seguina - u źródeł pedagogiki specjalnej 70 - Remigiusz J. Kijak
Sprawozdanie z I Ogólnopolskiego Seminarium Naukowego z cyklu Oblicza seksu
alności osób niepełnosprawnych - wątki rozproszone w pedagogice specjalnej. Kraków, 2 czerwca 2011
73 - Magdalena Łuszkiewicz
Sprawozdanie z XXV Letniej Szkoły Młodych Pedagogów. Lublin, Kazimierz Dolny, 12-17 września 2011
RECENZJE
77 - Maire Messenger Davies: Children, Media and Culture. Open University Press, Maidenhead, U K , 2011, ss. 236 (Edyta Zawadzka)
N A S Z Y M C Z Y T E L N I K O M P O L E C A M Y
E. Pisula: A u t y z m , przyczyny, symptomy, terapia. Wydawnictwo H A R M O N I A , Gdańsk 2010, ss. 210 (Małgorzata Rozenbajgier)
E . M . Kulesza: Ruch, wzrok, słuch - podstawa uczenia się. Movement, sight, hearing - the basis of learning. Wydawnictwo A P S , Warszawa 2011, ss. 193 (Marzenna Zaorska)
SZKOŁA S P E C J A L N A 1/2012 3
CONTENTS
5 - Michał Zych
Remembering Aleksandra Maria Maciarz (1937-2011) SCIENTIFIC STUDIES
8 - Ewa Maria Kulesza
Diagnosis of Cognitive Potential in Preschool-Aged Children (Part 6). Children with Moderate Intellectual Disabilities
23 - Paweł Kurtek
Role of the Image of G o d in Coping with Difficult Social Situations in Adolescents with M i l d Intellectual Disabilities
38 - Ewa Łaskarzewska
Selected Characteristics of Self-Esteem in Special Education Students in the Context of Research Findings Obtained with the Use of W . H . Fitts' Tennessee Self-Concept Scale
F R O M TEACHING PRACTICE 50 - Joanna Koczorowska-Masny
Dance Therapy as a Treatment Method for People with Disabilities 54 - Ewa Winnicka-Makulec
Children - Fussy Eaters: A Health Condition or a Problem to Be Solved?
LAW A N D PRACTICE 58 - Małgorzata Szeroczyńska
Personal Assistants of People with Disabilities with the Example of Sweden
H O M E A N D WORLD NEWS 64 - Tomasz Fetzki
200t h Anniversary of the Birth of Edouard Seguin - A t the Origins of Special Education 70 - Remigiusz J. Kijak
Report on the 1s t National Colloquium in the Series: Faces of Sexuality of People with Disabilities - The Threads Dispersed in Special Education. Kraków, June 2n d, 2011 73 - Magdalena Łuszkiewicz
Report on the 25th Summer School of Young Teachers, Lublin, Kazimierz Dolny, September 12-17, 2011
REVIEWS
77 - Maire Messenger Davies: Children, Media and Culture. Open University Press, Maidenhead, U K , 2011, ss. 236 (Edyta Zawadzka)
WE R E C O M M E N D T O OUR READERS
E. Pisula: Autyzm, przyczyny, symptomy, terapia [Autism, Causes, Symptomes and Treatment]. Wydawnictwo H A R M O N I A , Gdańsk 2010, pp. 210 (Małgorzata Rozenbajgier) E. M . Kulesza: Ruch, wzrok, słuch - podstawa uczenia się [Movement, Vision, Hearing -
The Basis of Learning]. Wydawnictwo A P S , Warszawa 2011, pp. 193 (Marzenna Zaorska)
4 SZKOŁA S P E C J A L N A 1/2012
Ewa Maria Kulesza
aIAGklwA mlTEkCJAŁr mlwkAtCwEGl awIECI t tIEKr mRwEaSwKlikYM ECwĘŚĆ SFK awIECI w kIEmEŁklSmRAtklŚCIĄ IkTEiEKTrAikĄ t STlmkIr rMIARKltAkYM
Streszczenie
t artókule przedstawiono wóniki badań zdolności poznawczóch dzieci z umiarkowaną niepełnosprawnością intelektualną i dzieci o normatównóm rozwoju w wieku od P do R lat. wastosowano strategię doboru badanóch w paró o takim samóm wieku umósłowóm. wdolności poznawcze analizowano z uwzględnieniem trzech strefW aktualnegoI najbliższego i oddalonego rozwoju. rjawniono różnice istotne statóstócznie na wszóstkich poziomach wiekowóch na korzóść dzieci o normatównóm rozwojuI a także wiele zdolnościI które nie różnicują badanóch.
mrocedura zadanie–pomoc–zadanie istotnie wpłónęła na poziom wókonania zadań przez wszóstkie dzieci oraz dała możliwość określenia zasięgu potencjalnóch możliwościI zwłaszcza dzieci z umiarkowanóm stopniem niepełnosprawności.
tiększość wókonówanóch przez nie zadańI podobnie jak dzieci z lekkim stopniem niepełnosprawnościI mieściła się w obrębie ptrefó kajbliższego oozwoju.
Słowa kluczoweW strefó aktualnegoI najbliższego i oddalonego rozwojuI zdolności poznawczeI niepełnosprawność intelektualna
aIAGklSIS lc ClGkITIsE mlTEkTIAi Ik mRESCelliJAGEa CeIiaREk EmART SFK CeIiaREk tITe MlaERATE IkTEiiECTrAi aISABIiITIES
Summary
qhe article presents the findings of the research on cognitive abilities in children with moderate intellectual disabilities and children with normal development aged three through five. fn the studóI each child was paired up with a partner at the same mental age. qhe children’s cognitive abilities were examined with consideration of the zone of actual developmentI the zone of proximal developmentI and the zone of distal development. ptatisticalló significant differences were found at all age levels to the advantage of children with normal development; alsoI numerous skills that did not differentiate the two groups were found. qhe tasksupportJtask procedure significantló affected the level of task performance in all the children and allowed to define the scope of potential abilitiesI especialló in the children with moderate disabilities. jost of the tasks theó didI similarló to children with mild disabilitiesI fell into the wone of mroximal aevelopment.
Key wordsW zone of actual developmentI zone of proximal developmentI zone of distal developmentI cognitive abilitiesI intellectual disabilitó
maweł Kurtek
RliA lBRAwr BlGA t RAawEkIr SlBIE MŁlawIEŻY w iEKKĄ kIEmEŁklSmRAtklŚCIĄ IkTEiEKTrAikĄ t SmlŁECwkYCe SYTrACJACe TRrakYCe
Streszczenie
t artókule zaprezentowano wóniki badań empirócznóch dotóczącóch roli subiektównego obrazu Boga w aktówności zaradczej młodzieżó z lekką niepełnosprawnością intelektualną w społecznóch sótuacjach trudnóch.
wasadnicze tło teoretóczne procesu radzenia sobie stanowi podejście poznawczeI
akcentujące rolę przekonań jednostki w formowaniu strategii zaradczóch. gednóm z nich jest obraz Boga rozumianó jako subiektówne wóobrażenie o BoguI jego istocieI atróbutachI relacjach ze światem przórodniczómI społecznóm i indówidualnóm (dielasI dłaz OMM9F. t konceptualizacji sótuacji trudnóch nawiązano do teorii j. qószkowej (N9USF akcentującej uniwersalne znaczenie zagrożeń i deprówacji społecznóch. Badania przeprowadzono na SMJosobowej próbie dobranej celowo młodzieżó od NP. do NU. roku żócia z diagnozą psóchologiczną lekkiej niepełnosprawności intelektualnej. we względu na badanie konotacójnego aspektu obrazu Boga skonstruowano własną ankietę dostosowaną do doświadczenia żóciowego i możliwości jęzókowóch badanóch. mozwala ona na badanie postrzeganego poziomu zaangażowania Boga w codzienne żócie człowieka. ao badania radzenia sobie wókorzóstano kwestionariusz oqpp a.
BoreckiejJBiernat (OMMPF. tóniki wskazałó na dominację obrazu Boga jako wspierającego badanóch w rozwiązówaniu codziennóch zadań żóciowóch.
tiększość badanóch deklarowała również skłonność do zadaniowego rozwiązówania własnóch problemów społecznóch. Analiza statóstóczna z wókorzóstaniem testu nieparametrócznego chiJkwadrat wskazuje na przewagę zadaniowej aktówności wśród osób przekonanóch o wspierającej roli Boga w ich żóciu. drupa deklarująca negatównó obraz Boga jako obojętnego wobec losu człowieka wókazuje natomiast skłonność do agresównego zmagania się w sótuacjach zagrożeń i deprówacji społecznóch. Choć wóniki uzóskane są na niewielkich grupach porównawczóch (ograniczającóch możliwości wnioskowania statóstócznegoFI to jednak sugerują regulacójną rolę obrazu Boga w sótuacjach trudnóch i zasadność formowania adekwatnego wizerunku Boga jako pozótównego i zaangażowanego w dzieje każdej jednostki.
Słowa kluczoweW niepełnosprawność intelektualnaI obraz BogaI agresównóI zadaniowó i unikowó stól radzenia sobie
RliE lc TeE IMAGE lc Gla Ik ClmIkG tITe aIccICriT SlCIAi SITrATIlkS Ik AaliESCEkTS tITe MIia IkTEiiECTrAi aISABIiITIES
Summary
qhe article presents the findings of empirical research on the role of a subjective image of dod in coping activitó of adolescents with mild intellectual disabilities in difficult social situations. A cognitive approach that emphasizes the role of an individual’s beliefs in the formation of coping strategies constitutes the fundamental theoretical background of the coping process. lne of such beliefs is the image of dod understood as a subjective conception of dodI his beingI his attributes and his relations with the natural worldI the social world and the personal world (dielasI dłaz OMM9F. Conceptualizing difficult situationsI the author referred to a theoró j. qószkowa (N9T9F emphasizing the universal sense of social risks and deprivation. qhe research was conducted on an intentionalló selected sample of sixtó adolescents aged NP through NU with mild intellectual disabilities. Because a connotative aspect of the image of dod was studiedI the author developed his own questionnaire adapted to the life experience and language abilities of the adolescents in the surveó. qhis questionnaire made it possible to examine the perceived level of dod’s involvement in man’s everódaó life. a. BoreckaJBiernat’s oqpp questionnaire (eandling difficult social situationsF was used to studó coping skills. qhe findings showed the dominance of the image of dod as the one who supports the respondents in solving everódaó
problems in life. qhe majoritó of the respondents also declared a tendencó to solve their own social problems in a taskJoriented manner. A statistical analósis with the use of the chiJsquare nonparametric test indicates a predominance of taskJoriented activitó among the respondents who are convinced of dod’s supportive role in their lives. ln the other handI the respondents who declare a negative image of dod as the one who is indifferent to man’s fate show a tendencó to wrestle aggressiveló when social risks and deprivation occur. Although the findings refer to small comparative samples (that reduce statistical inference possibilitiesFI theó suggest a regulating role of the image of dod in difficult situationsI and provide grounds for creating an appropriate image of dod as the one who is positive and involved in each individual’s life.
Key wordsW intellectual disabilitóI image of dodI aggressiveI taskJoriented and avoidant stóles of doping
Ewa Łaskarzewska
tYBRAkE tŁAŚCItlŚCI SAMllCEkY STraEkTÓt mEaAGlGIKI SmECJAikEJ t ŚtIETiE tYkIKÓt BAaAkIA SKAiĄ SAMllCEkY tKeK cITASA
Streszczenie
Głównó problem badawczó w niniejszóm artókule zawiera się w pótaniuW gaka jest samoocena studentów pedagogiki specjalnej w porównaniu z ich rówieśnikami studiującómi pedagogikę? wastosowano metodę sondażu diagnostócznegoI któró jest sposobem gromadzenia wiedzó o atróbutach strukturalnóch i funkcjonalnóch oraz dónamice zjawisk społecznóchI opiniach i poglądach wóbranóch zbiorowości. t odniesieniu do przójętóch celów w badaniach empirócznóch wókorzóstano pkalę pamoocenó t.e. cittsa (Tennessee pelf Concept pcaleF. t przeprowadzonóch badaniach ustalonoI że studenci pedagogiki specjalnej nie różnią się w stopniu istotnóm statóstócznie w poziomie samoocenó od studentów pedagogiki ogólnej. tóniki obu grup bółó do siebie bardzo zbliżone w każdej z badanóch podskali z wójątkiem podskali „ja rodzinne”.
Słowa kluczoweW samoocenaI studenciI pedagogika specjalnaI rodzaje samoocenóI pkala pamoocenó t.e. citasa
SEiECTEa CeARACTERISTICS lc SEicJESTEEM Ik SmECIAi EarCATIlk STraEkTS Ik TeE ClkTEuT lc RESEARCe cIkaIkGS lBTAIkEa tITe TeE rSE lc tKeK cITTS’ TEkkESSEE SEicJClkCEmT SCAiE
Summary
qhe main research problem discussed in this article is expressed in the following questionW that is special education students’ selfJesteem compared to their peer pedagogó students? qhe diagnostic poll method was usedI which is a method of collecting information on structural and functional attributesI the dónamics of social phenomenaI and opinions and views of selected communities. tith reference to the goals adopted in the empirical researchI t.e. citts’ qennessee pelfJConcept pcale was used. qhe research showed that there were no statisticalló significant differences between special education students and pedagogó students in terms of selfJesteem. qhe results of both groups were veró similar in each studied subscale except the camiló pelf subscale.
Key wordsW selfJesteemI studentsI special educationI tópes of selfJesteemI t.e.
citts’ qennessee pelfJConcept pcale
