Automatyzacja obliczeń inżynierskich za pomocą systemu informatycznego "OT Obliczenia Trakcyjne"

(1)

X III K O N F E R E N C JA N A U K O W A

„ P O JA Z D Y S Z Y N O W E ‘9 8 ”

ZN P O L IT E C H N IK I Ś L Ą S K IE J 1998 Seria: T R A N S P O R T z.33, n r kol. 1394

W iesław S R O K A A ndrzej Z A JK O W S K I

A U TO M A TY ZA C JA O BLICZEŃ INŻYNIERSKICH ZA PO M O C Ą SY STE M U IN FO R M A TY C ZN EG O „OT O BLICZENIA T R A K C Y JN E ”

S tr e s z c z e n ie . A rty k u ł w p ro w a d z a w tem aty k ę z asto so w ań in fo rm aty k i w p ro b le m a ty c e o b lic z e ń in ży n iersk ich sto so w an y ch w P K P ze szczeg ó ln y m u w zg lę d n ie n ie m te o re ty c z n e g o p rz ejazd u trak cy jn eg o . O p ierając się n a ak tu aln ie sk o ry g o w an ej m e to d y ce o b lic z e ń i w zo ró w , k o n stru k to rzy ds. o b liczeń trak cy jn y ch w y lic z a ją tzw . „su ro w e czasy ja z d y p o c ią g ó w ” , k tó re sta n o w ią p o d staw ę prac k o n stru k cy jn y ch n ad ro zk ład em ja z d y p o ciąg ó w .

O b lic z e n ia rea liz o w a n e d o ty ch cz as za p o m o cą w cześniej o p ra c o w a n e g o sy stem u JA Z D Y o k a z a ły się w p rak ty ce ek sp lo atacy jn ej żm u d n y m i w sto so w an iu .

W ten sp o só b w u w z g lę d n ie n iu p o trzeb i w y m o g ó w p io n u e k sp lo atacji T R A K C JI p o w sta ła a p lik a c ja O T (O b liczen ia T rak cy jn e) o p raco w y w an a p rz e z z e sp ó ł u ż y tk o w n i

k ó w i in fo rm a ty k ó w C en tru m Inform atyki K o lejn ictw a, b ęd ąca c z ę śc ią S y stem u K ie ro w a n ia P rzew o zam i i Z a rz ą d z a n ia P rzed sięb io rstw em PK P (S K P Z ). A p lik a c ja w w y d a t

ny s p o s ó b p rzy sp ieszy o b lic z e n ia trak cy jn e czyniąc p ro ces liczen ia c zasó w ja z d y przed e w sz y stk im d o k ła d n ie jsz y m i sp raw n iejszy m . B ędzie to w prak ty ce e k sp lo atacy jn ej n o w o c z e sn e n a rz ę d z ie in fo rm a ty c z n e w sp ierające prace zesp o łu k o n stru k to ró w ro zk ład u ja z d y p o ciąg ó w .

A U TO M A TIO N OF TRACTIO N CALCULATIONS BY CO M PU TER DATA PR O C ESSIN G SYSTEM “OT - TRACTION CA LCU LATIO NS”

S u m m a r y . In th is p a p e r a C o m p u ter D ata P ro cessin g S ystem ,,O T -T ractio n C a lc u la tio n s has b een p resen ted . T h is a p p licatio n facilitates tractio n c a lc u la tio n s d u rig c o n stru c tio n o f PK P tim e-tab le.

W S T Ę P

A p lik a c ja " O b lic z e n ia trak cy jn e" p rzy g o to w u je d ane do tw o rzen ia ro zk ład u ja z d y p o c ią g ó w p o p rz e z w y lic z o n e czasy ja z d y . O b licze n ia c z a só w p rzejazd u o p arte s ą n a p ra w a c h m e ch an ik i, te rm o d y n a m ik i tech n iczn ej, elek tro tech n ik i o raz na zn ajo m o ści b u d o w y ró żn y ch

(2)

224 W . Sroka, A. Zajkow ski

ro d z a jó w p o ja z d ó w szy n o w y ch . W trak cie analizy w aru n k ó w ru ch u p o ciąg u ja d ą c e g o po linii k o lejo w ej o ró żn o rak im p ro filu u w zg lęd n ian y je s t fakt, iż po ciąg po ru sza się p od w p ły w em d z ia ła n ia siły zależnej od sy stem u pracy p ojazdu trakcyjnego. P o d czas ja z d y przy pra

c u ją c y m siln ik u w y tw a rz a n a je s t siła p o ciąg o w a p o jazd u trak cy jn eg o , k tó ra w yk o rzy sty w an a j e s t n a p o k o n a n ie o p o ró w ruchu o raz zw ięk szan ie prędkości ja z d y . W y p ad k o w a sił d ziałają

cy ch n a p o c ią g , tzw . siła p rzysp iesza ją ca , je s t ró ż n ic ą siły pociągow ej i o p o ró w ruchu. Gdy p o c ią g p o ru s z a się przy w yłączon ym silniku, ruch p o ciąg u od b y w a się kosztem zap asu naby

tej e n e rg ii k in ety czn ej i ew en tu aln ie d o d atk o w y ch o p o ró w d ziałający ch na spadkach. P o d c zas h a m o w a n ia n a ja d ą c y p o ciąg d z ia ła ją opory ru ch u o raz d o d atk o w e siły h am u jące. Do o k re ś la n ia w y m ie n io n y c h sił działający ch na p o ciąg , o p o ró w ruchu, czasu ja z d y , drogi p rzeb y tej w ty m czasie s łu ż ą bardziej lub m niej sk o m p lik o w an e w zory i ró w n an ia m a te m a ty c z n e o ra z zn a n e p ra w a fizyczne. A p lik acja O T - O b licze n ia T rak cy jn e - z o stała o p raco w a

n a w O śro d k u In fo rm a ty k i C IK O l G dańsk przy ścisłej w sp ó łp racy k o n su ltan tó w z D yrekcji T ra k c ji i Z a p le c z a W arsztato w eg o (C M ) w K rakow ie. A p lik acja je s t tw o rzo n a w ram ach s y s te m u S K P Z przy z asto so w an iu m eto d y k i au to rstw a firm y kon su ltin g o w ej C o o p ers & Ly- b ran d s. S to so w a n o przy p ro d u k cji aplikacji m etody analizy strukturalnej [5] opracow ując m o d el i d ia g ra m p rz e p ły w u dan y ch o raz m odel procesów . W y k o rzy sty w an o now oczesne tech n ik i p ro je k to w a n ia i w sp o m ag an ia p ro jek to w an ia [6]. P rojekt o raz o p ro g ram o w an ie a- p lik a c ji s ą w m iarę m o żliw o ści m ocno sp aram etry zo w an e, w celu zw ięk szen ia ak o m o d acji a p lik a c ji d o z e w n ę trz n y c h w aru n k ó w . B ow iem zgodnie z reg u łą „im bardziej sp ecjalizo w a

ny je s t sy ste m , ty m trudniej m u p rzy sto so w ać się do zm ien iająceg o się o to c z e n ia ” [5]. W aż

n y m e le m e n te m p a ram etry zacji aplikacji s ą zasto so w an e w dużej liczb ie słow niki. O k reślają o n e m ię d z y in n y m i elem en ty dan y ch opisu jący ch : bu d o w ę p ak ietó w d anych w m agazynach, zn a c z e n ie p rz e p ły w ó w za sto so w a n y c h w d iag ram ach przepływ u d an y ch o raz szczegóły z w ią z k ó w en cji na d ia g ra m ie encji [5, 6]. W trakcie an alizy w ym agań o raz p ro jek to w an ia k o rz y s ta n o z n a rz ę d z i C A S E (C o m p u ter A ided S oftw are E ngineering) o raz w zak resie o p ro g ra m o w a n ia z P o w e r B uildera. A p lik acja je s t z b u d o w an a m o d u ło w o , co w y jątk o w o ułatw ia p ie lę g n a c je i u trzy m an ie. S taraliśm y się także zachow ać m a k sy m a ln ą przejrzy sto ść projektu, g łó w n ie p o p rz e z u ż y w a n ie k o n sek w en tn eg o słow nika, sto so w an ie w m iarę m o żliw o ści je d n o lity c h w z o rc ó w k o m u n ik a tó w o raz precy zy jn e i z m in im a ln ą re d u n d acją p ro jek to w an ia tab el d a n y c h [6].

1. K R Ó T K I O P IS A P L IK A C JI

A p lik a c ja O T je s t a p lik a c ją in ży n iersk ą, a n a liz u ją c ą ruch p ociągu po to rze, o k reślającą w sz y stk ie siły d z ia ła ją c e n a p o ciąg będący w ruchu. C zas ja z d y p o ciąg u o raz d rogę p rzeb y tą w ty m c z a sie o k re ślo n o w y k o rzy stu jąc zasady dy n am ik i p u n k tu m aterialn eg o . W yznaczone ró w n a n ie ru c h u p o ciąg u m a postać:

a = ~ V- [km / h ' ] [ 1 ] (1)

120 • /?

g dzie:

a - p rzy sp ieszen ie ru ch u p ociągu w m /sek 2.

p - je d n o s tk o w a siła p rzy sp ieszająca.

(3)

A u to m a ty z a c ja o b lic z e ń in ży n iersk ich . 225

R e a liz a c ja o b lic z e ń tra k c y jn y c h w ap lik acji O T (O b liczen ia T rak cy jn e) je s t w y k o n y w a n a z z a s to so w a n ie m w z o ró w ró w n a n ia ruchu pociągu. Jed n o stk o w e siły p rz y sp ie sz a ją c e i o p ó ź n iające są o k re ś lo n e w funkcji p rędkości d la ja z d y po to rze p ro sty m i p o z io m y m przy z m ia n ach p rę d k o śc i c o 1 k m /h . C ało ść obliczeń je s t p ro w ad zo n a zg o d n ie z z ało ż en iem , że m asa p o c ią g u sk u p io n a je s t w je d n y m p u n k cie zlo k alizo w an y m w śro d k u p o ciąg u . R e a liz a c ja o b li

czeń o d b y w a się po trasie rzeczy w istej. U w zg lęd n ia się opory p o c h y len ia, łu k ó w , p o w ietrza o raz o p o ry ru s z a n ia z m iejsca.

2. F U N K C J E A P L IK A C JI O B L IC Z E N IA T R A K C Y JN E

N a e k ra n ie g łó w n e g o m en u aplikacji O T w idać w szy stk ie p o d staw o w e fu n k cje, któ re a p li

k a c ja m o ż e z re a liz o w a ć . K ażd a z funkcji m oże być „ ro z w in ię ta " na szereg o p cji i n ie je d n o k ro tn ie p o d o p c ji.

j r l . PMIci— l i tteyi«» :/ •* ■ ■ l » l *

Meto*»~Qibltrjen<» Wy*r,«y ' ‘

Syttem

Kłw aw **ła Prtewotam ł I Zarządzania PmtJfdęfefcmrtwf m P K P

R y s . 1. E k r a n g ł ó w n y m e n u a p l ik a c j i O b lic z e n ia T r a k c y jn e F ig . I . M a in s c r e e n o f m e n u o f „ T r a c ti o n C a l c u la tio n s ” a p p l ic a t io n

2 .1 . W z o r y

G ru p a fu n k c ji o p a trz o n a n a z w ą W z o ry p o zw ala n a rejestro w an ie n o w y ch k ateg o rii o b li

czeń , n o w y c h w z o ró w i a lg o ry tm ó w w raz z tab elam i w sp ó łczy n n ik ó w d la p o szczeg ó ln y ch w z o ró w . M o ż liw a je s t ró w n ież k o rek ta zarejestro w an y ch w zo ró w i w sp ó łczy n n ik ó w . W o- m aw ian e j g ru p ie fu n k cji z n a jd u ją się p rocedury rejestracji i m o d y fik acji: sło w n ik ó w , p rę d k o ści, n a c h y le ń , w arto ści w y m ag an eg o pro cen tu ciężaru h a m u jąceg o .P ro ces re je stro w a n ia d a nych w ta b lic y w y m a g a n e g o p ro cen tu ciężaru h am u jąceg o d otyczy kateg o rii linii. W p ro w a

d z a n e w ie lk o ś c i s ą u z a le ż n io n e od p ręd k o ści ja z d y , w ielk o ści p o c h y le n ia m ia ro d a jn e g o i ro d z a ju h a m u lc ó w .

(4)

2 26 W . S ro k a, A. Ząjkow ski

Wzory Plik Edycja Pomoc

ttuttyfiłutan

...

^{' i} ^ł ! 1*»T 1

K*fcg>rki)£a»i: li 1«

1 “ i Ofk: [rtałjtnlKji-ł

1ST

L śfej

Wńr jli0«5*CN*0.15*(llXhVy(50+V) | Takeh wsfdcijioolunr j

KrfOWi:

<3) ik prófa

£

|konec|

R y s . 2 . M e n u w y b o r u w z o r ó w o b li c z e n i o w y c h F ig . 2 . C a l c u l a t i o n f o r m u l a s s e le c ti o n m e n u

2.2. M eto d y

F u n k c ja u m o ż liw ia w y b ran ie z estaw u w z o ró w o b o w iązu ją cy ch w e w sz y stk ic h procesach lic z ą c y c h sto so w a n y c h w ap lik acji O T. W ybrane w zo ry w raz z k o n k retn y m i p ara m e tra m i za

sto so w a n y m i w ty c h w zo rach m o g ą o b o w iązy w ać m in im u m je d e n cykl (ro k ) k o n stru o w an ia i o b o w ią z y w a n ia ro z k ła d u ja z d y ; m o g ą m ieć o k reślo n y term in w a żn o ści, m o g ą te ż obow iązy

w ać d o o d w o ła n ia . N a z w a ro zk ład u ja z d y u sta la n a je s t w ap lik acji K o n stru k c ja W y k resu Ru

ch u (K W R ). D la w y b ran ej m eto d y w ram ach u stalo n eg o ro zk ład u ja z d y o k re śla n e są zakresy z m ia n p rę d k o ś c i d la p o c ią g ó w e k sp reso w y ch , p asażersk ich i to w aro w y ch u w z g lę d n ia n e póź

niej w p ro c e s ie liczen iu c z a só w ja z d y .

— | W ybrano metodo

Plik Edycjo Pomoc

M e M i R K k b d m i y Z * * fclranmy Z^ek ton.nwj'

bnwrroy onaęłnj fcracnrnj- Micwłoj

I L . J*l I96* 7

Ili

¹

1

ⁱ ^’ ¹

5

ⁱ

10

^f ¹

12 |*1 1 * M 7 ,*|| 2 « i 3 ! 10

I tfeo* |

: i - a n » I

;v v v . :... T j . , >:-«,-:<•¥ -:r.

.-. . . - . . • - • - * •; . • ■ ■.; ■' - - ,-N 0 «■< ■ ’ •

ftimcj

j KONIEC |

R y s . 3 . M e n u w y b r a n e j m e to d y F ig . 3 . M e n u o f s e l e c t e d m e th o d

(5)

2 .3. P o ja zd

F u n k c ja re je s tru je d an e tec h n ic z n e serii p o jazd ó w (P K P , inn y ch p o ja z d ó w szy n o w y ch ), siły p o c ią g o w e i p rąd y o ra z w a g o n ó w (P K P , o b cy ch , p ry w atn y ch , w y d z ie rż a w io n y c h ). D an e te c h n ic z n e d o ty c z ą c e serii p o ja z d ó w p o b ieran e do O b liczeń T ra k cy jn y ch są d a n y m i u śre d n io n y m i. S iły p o c ią g o w e i p rąd y s ą reje stro w a n e d la w sz y stk ic h ch a ra k te ry sty k przy z m ia n ie p rę d k o ś c i c o 1 k m /h . Is tn ie je m o żliw o ść o b n iż a n ia p a ram etró w d an y ch te c h n ic z n y c h serii p o ja z d ó w w y c o fy w a n y c h z ek sp lo a ta c ji, p o jazd ó w d la p o c ią g ó w „ re tro ” cele m zap e w n ie n ia p ra w id ło w y c h c z a s ó w ja z d y liczo n y ch p rz e z ap lik ację. W tej fu n k cji re je stro w a n e s ą ró w n ie ż d a n e te c h n ic z n e serii w ag o n ó w . D ane tec h n ic z n e serii w a g o n ó w w y k o rz y sty w a n e w o b lic z e n ia c h tra k c y jn y c h s ą d a n y m i u śred n io n y m i. Z a rejestrację dan y ch te c h n ic z n y c h d o ty c z ą c y c h p o ja z d ó w tra k c y jn y c h o raz w a g o n ó w o d p o w ied zia ln y je s t p ra c o w n ik D y rek cji T ra k c ji i Z a p le c z a W a rs z ta to w e g o (C M ).

E P o j« d dane tech n icw t (wszystkie rodaaje trakcji} « a m i n i f f l M i

Plik Edycja Pomoc

Cif4*rir*«uü**hi

¡ S n k k j u r i l |

_

m 1 i»? m

fflS lS Ü |a » i OkWul: f i l Nst|

IW * » 1 [ ~ T |HL) IW* ul WtMJtk: n lo tt C ifia ru tW cu q rch : | M fT, Pr'kku ' »W ixatu: { 77 !kWk|

u k v u W : p f T Ö (kukj IlW cklhlk M k O fiirM O k V I; | Ö (kW!

kW. V k u r ik k t u n d r : [ 3 7 tkWJ M*c«cn*rwGU(n«Jft!kMr. j 1 090 ¡kW)

Silk ucWkakWcku j IT S ,k-Nj I- j m c U i i n i c z n k t l

O k

RUxkj kuntWt: I elektropneumatyczne i fe1 N t c W k w in o n : h37S0 [KGj

Mu.kumfec.lb I 5 |TJ

M u.kuufec.P, | Ö 11!

H a n k i i u j u ^ 1 Ü P I

HuW ujviM ; i rn Ub iIom* .! ^ . I P!

I l u kawfect G - Ł I m

[Tm m n in tjvrm-frHam: { 158 01

tT

im it

,

Mu. kl»afec. .hklru u u »CHI I 19* 01 kW».kuufee.'l.km

Knlkllrkjkkte j® kWulWjrkklWck«!

P m k r ij jwfrMwaimy; ( 7 |*2J P * w * r L c J t x i * n * i* s r » . f 7 (m2!

OMćcalMftr. ! 1

R [ z e s p o t y trakcyjne [5]

jKOWEcj

Nwry

r**fcrw p*}eiubkj

R y s . 4 . D a n e t e c h n i c z n e p o j a z d u t r a k c y j n e g o w y b r a n e j s e r ii F ig . 4 . T e c h n i c a l d a t a o f s e le c te d tr a c ti o n v e h i c le

2.4. O b lic z e n ia

W ra m a c h p ro c e s u o b lic z e ń c z a só w ja z d y d la k ażd eg o w y b ran eg o z a m ó w ie n ia n a p o c ią g n a le ż y w y s z c z e g ó ln ić p rz e d e w sz y stk im funkcje:

• S iły p r z y sp ie sz a ją c e

P ro c e s o k re ś la n ia sił p rzy sp ie sz a ją c y c h p o le g a na o b liczen iu d la k ażd e g o z a m ó w ie n ia na p o ciąg :

- o p o ró w je d n o s tk o w y c h p o ja z d u trak cy jn eg o , - o p o ró w je d n o s tk o w y c h w ag o n ó w ,

- o p o ró w c a łk o w ity c h p o ja z d u trak cy jn eg o , w ag o n ó w , p o ciąg u , - siły p rz y s p ie sz a ją c e j d la u ciąg u ,

(6)

228 W. S roka. A. Z ajkow ski

- o p o ró w b ieg u ja ło w e g o ,

- siły o p ó źn iającej b ieg u ja ło w e g o , - w sp ó łc z y n n ik ó w tarcia,

- w sp ó łc z y n n ik ó w in ten sy w n o ści ham ow ania, - siły ham u jącej.

W y lic z o n e d an e w y k o rzy stu je się w pro cesach ob liczan ia c zasó w i en erg ii, spraw dzania bru tta p o c ią g u , tw o rz e n ia w y k resó w , o b liczan ia drogi ham ow ania.

P lik E d y c ja P a m a c H a u t zainówirni* (6 )

|37/98 f i j

■ » - k r i m i t R a ia e ja * ! " X :

" fe Ą 6 jhlJBI.LN Ś»OZM \NCŁÓ W !Tr \ V O U ira w k .

{ 7 jCOTNU GŁ O W SA OS OB. ¡Wa r s z a w a s z r z ę s u w | : SUyf t t y * f c # r ^ . K W R i (

f 8 ►śOŁOHRZł.G ^ A R S Z A W A s z c z ę s u w j

{ O M akłalN W iaan M t f * * * " 1

{ 13 {lin . ¡W ARSZAW A SZ C Z Ę SU W i I Crw yjaxdy I ! « — » 1

} 14 I&ÜW1CE k o i .i :s * / x i 'i

— i j ł*M»kty l u y i y e t t

F*eią*i (27W ) .. j , Gmax . 1 1 * * • " 1

Numer H c k i u i BrwUo Wf—j w r i f f f l

Y U t t fih gM « Od

y rttjac i*

o*

p n t jb t h

' § • r ra o [ I 500 [ 140

J 140 ^\265 f i f l24 i P ~

. 2701 1 j 500 f 3«

1

\ 134

j KONIEC |

P«j*»4y trakty}«

PlttW Syi |eP08

Omgli 1...

.

•’WcWłT I

‘tktUy-rl*«

PMpcJa Seria CifŁtA. tkói^ng. 1 jf lumłrk Vtńi»«?

R y s . 5 . R e a liz o w a n e f u n k c j e lic z ą c e d la w y b r a n e g o n u m e r u z a m ó w ie n ia F ig . 5 . R e a liz e d c a l c u la tio n f u n c t io n s f o r s e le c te d n u m b e r o f o r d e r

• E le m e n ta r n e o d c in k i ja zd y

N a p o d sta w ie o k reślo n ej trasy przejazd u o raz zaw artości bazy o p isu sieci PO S - P ro w a

d z e n ie O p isu S ieci - a p lik a c ja u stala elem en tarn e odcinki linii, na k tó ry ch o b o w ią z u ją takie sam e w aru n k i ja z d y . K o lejn o ść funkcji w y k o n y w an y ch w trak cie o k re śle n ia e lem en tarn y ch o d c in k ó w ja z d y :

- u sta le n ie nr linii, to ru i zak resu k ilo m etró w linii, - u sta le n ie k ie ru n k u ja z d y pociągu,

- u sta le n ie p ręd k o ści ja z d y pociągu, - u sta le n ie p ro filu toru,

- sp ra w d z e n ie sk o k u k ilo m etracji,

- u sta le n ie p rz y c z y n y p o sto ju i ko n ieczn o ści k o n tro ln eg o ham ow ania, - u sta le n ie k ilo m e tra sy stem ow ego.

W y z n aczo n e ele m e n ta rn e od cin k i ja z d y w y k o rzy stu je n astępny p ro ces o k re śla n ia czasów ja z d y .

• C za sy ja z d y

Po o k re ś le n iu w sz y stk ic h p o trzeb n y ch d an y ch w ram ach aplikacji O T u ru c h a m ia n y je s t p ro ces lic z e n ia c z a só w ja z d y i przebytej drogi w czasie. P roces realizuje:

(7)

- o b lic z e n ie c z a só w ja z d y d la k ażd eg o elem en tarn eg o o d cin k a trasy, - o b lic z e n ie dro g i p rzejazd u w o k reślo n y m czasie,

- o b lic z e n ie c zasó w ja z d y d la p u n k tó w ro zk ład o w y ch ,

- sp ra w d z a n ie z asad y zac h o w a n ia m ak sy m aln ej p ręd k o ści e k sp lo atacy jn ej, - sp ra w d z a n ie z asad y z a ch o w an ia p rędkości m in im aln ej.

O b lic z e n ia c z a só w ja z d y i dro g i w y k o n u je się przy w y k o rzy stan iu ró w n a n ia ru c h u p o c ią gu. W y z n a c z o n e cz a sy ja z d y dla p u n k tó w ro zk ład o w y ch s ą au to m aty czn ie p rzek a z y w a n e a- p lik acji K o n stru k c ja W y k resu R u ch u (w ram ach p a k ietu tw o rzen ia ro zk ład u ja z d y ).

• O k r e śla n ia p u n k tó w k ry ty czn y ch

N a p o d sta w ie p o d an ej trasy p rzejazd u o raz zasad w y z n aczan ia p u n k tó w k ry ty czn y ch u sta la się:

- n a jw ię k s z e p o c h y le n ie na szlaku, - n a jd łu ż sz e w z n ie sie n ie na szlaku, - n a jw ię k sz y sp ad ek na szlaku.

- n a jw ię k sz y sp a d e k p rzed sem afo rem , - n a jw ię k sz y sp ad ek na d łu g o ści 1000 m, - k a te g o rię linii,

- w a rto śc i w y m a g a n e g o % cięż aru h am ującego.

• S p r a w d z a n ie d o p u sz c z a ln e g o ciężaru b rutto

Po o k re ś le n iu p u n k tó w k ry ty c z n y c h n a trasie p rzejazd u p o ciąg u m o ż n a o b lic z y ć m a k s y m a ln y c ię ż a r b ru tto p o ciąg u . W y zn aczen ie m ak sy m aln eg o ciężaru b rutto p o z w a la n a sp ra w d z a n ie m o ż liw o śc i p rz e p ro w ad zen ia zad an eg o b ru tta na p odanej trasie. M ak sy m aln y cięż ar b ru tto o k re ś la się w z ale żn o ści od p o c h y le n ia m iaro d ajn eg o i m o żliw o ści śro d k a trak cy jn eg o .

• D roga h a m o w a n ia

D o d a tk o w a fu n k c ja re a liz o w a n a w ap lik acji OT.

P ro c e s o k re ś la n ia d ro g i h a m o w a n ia realizuje:

- o k re ś la n ie d ro g i h a m o w a n ia d la w sk azan eg o p u n k tu zatrzym ania.

- o k re ś la n ie dro g i h a m o w a n ia d la w sk azan eg o p u n k tu ro zp o c z ę c ia h am o w an ia .

P ro ces u ru c h a m ia n y na ży czen ie u ży tk o w n ik a. F u n k cja o k re śla n ia dro g i h a m o w a n ia m o że b y ć w y k o rz y sty w a n a do u stalen ia p u n k tó w lo k alizacji sem a fo ra lub d o c h o d z e ń p ro k u ra to r

sk ich .

2 .5 . R a p o rty

N a p o d sta w ie b a z d a n y c h u tw o rzo n y ch w aplikacji O T o raz w inn y ch a p lik a c ja c h sy stem u S K P Z , o p ra c o w a n o fu n k cje in fo rm o w an ia u ż y tk o w n ik a o stan ie i z aw arto ści b az u c z e stn i

c z ą c y c h w p ro c e sie o b lic z e ń trak cy jn y ch . M o żliw o ści w y św ietlen ia lub w y d ru k o w a n ia stanu b a z y w ró ż n o ro d n y c h ele m e n ta c h w trak cie w y k o n y w an ia o b liczeń p o zw o li z n ale źć p rz y c z y n ę e w e n tu a ln y c h n iep raw id ło w o ści w y liczo n y c h c zasó w ja z d y . Z e sta w ie n ia e m ito w a n e w a p lik a c ji p o d z ie lo n o n a trzy grupy tem aty czn e:

• O b lic z e n ia

O T 3 0 1 0 - Z e sta w ie n ie c z a s ó w ja z d y O T 3 0 0 6 - Z e sta w ie n ie sił przy sp ieszający ch O T 3 0 3 2 - D ro g a h am o w an ia

O T 3 0 0 9 - M ak sy m aln e b rutto p o ciąg u

(8)

2 30 W. Sroka. A. Zajkow ski

O T 3001 - W y k az w zo ró w w sy stem ie O T 3 0 0 2 - L ista w z o ró w w m etodzie O T 3031 - T a b e la w sp ó łczy n n ik ó w

O T 3 0 0 7 - Z e sta w ie n ie p u n k tó w k ry ty czn y ch O T 3 0 2 4 - S ło w n ik i k a teg o rii o b liczeń O T 3 0 2 6 - O d cin k i jazdy

O T 3 0 2 7 - O p is z am ó w ie n ia O T 3 0 2 9 - O p is przejścia

• O p is sieci

O T 3 0 1 1 - O g ra n ic z e n ia prędkości O T 3 0 1 2 - P r o f i l to ru

O T 3 0 1 3 - P lan toru

O T 3 0 1 4 - D o p u szczaln y n acisk osi n a tor O T 3 0 1 5 - M a k s y m a ln a p ręd k o ść d o p u szczaln a O T 3 0 1 6 - L o k a liz a c ja w sk a ź n ik ó w W E

0 1 3 0 1 7 - C h a ra k te ry sty k a to ru (elek try fik acja, czy n n y , cech a (np. to w aro w y )) O T 3 0 1 S - S k o k i k ilo m e tra w a n ia

O T 3 0 1 9 - C h a ra k te ry sty k a linii (k ateg o ria linii, liczba to ró w , ele k try fik a c ja ) O T 3 0 2 0 - P rzesu w an ie p u n k tó w ro zk ład o w y ch

O T 3 0 2 2 - M a k s y m a ln a p ręd k o ść tech n iczn a O T 3 0 2 5 - W y k a z o b ie k tó w e k sp lo atacy jn y ch na linii

• T a b o r

O T 3 0 0 3 - D ane tech n iczn e serii p o jazd ó w O T 3 0 0 4 - D ane te c h n ic z n e w ag o n ó w

2.6. W y k r e sy

A p lik a c ja O T z a w ie ra fu n k cję graficznej p rezen tacji d anych tw o rzo n y ch p o d c z a s procesu o b lic z e ń . G ra fic z n ą p re z e n ta c ją d an y ch objęto:

• siły p rz y s p ie sz a ją c e i o p ó ź n ia ją c e p o ciąg u ,

OTW O Ol - W y k r e s sił p r zy sp iesza ją cy ch i op ó źn ia ją cy ch

R y s . 6 . W y k r e s s ił p r z y s p i e s z a j ą c y c h i o p ó ź n i a ją c y c h /O T W O O l/

F ig . 6 . The d i a g r a m o f t r a c ti v e a n d b r a k i n g f o r c e s /O T W O O l/

(9)

• siły p o c ią g o w e i o p o ry ruchu,

O T W 0 0 2 - W y k res ch a r a k te r y sty k i tra k cy jn ej i o p orów

S K F Z - O B L I C Z E K I A T R A K C Y J N I O T W 0 0 2

W y k m i e h « r # k t * r y i t y t d t r * k c y j n c j i o p o r ó w

I 5 4 0 I I m r i I I I I 1

1 P * 7 0 7 - 1 7

W y k r e s c h a i a k t e t y s n k l t r a k c y . f u e j i o j t o r o w

o s io ta to aa «o ■43 30 33 70 73 30 «3 90 »3 100 103

R y s . 7. W y k r e s c h a r a k t e r y s t y k i tr a k c y jn e j i o p o r ó w r u c h u p o c i ą g u / O T W 0 0 2 / F ig . 7 . T r a c t i v e c h a r a c t e r i s t i c a n d r e s is ta n c e to m o tin c u r v e

• tra sa p rz e ja z d u , c zas ja z d y , p ręd k o ść ja z d y ,

O T W 0 0 3 - Z b io r c z y w y k r e s z teo rety czn eg o p rzeja zd u tra k cy jn eg o

R y s . 8

Fig. 8.

S m - OBLICZENIA TRAKCYJNE OTWOOJ

¡"«Mil SwtaJ: [... 1 Serial: ] Ohc^Me: f i » Wyfcjrt^ Jimiy paetqsn

Z b i o r c z y w y k r e s t e o r e t y c z n e g o p r z e j a z d u t r a k c y jn e g o / O T W 0 0 3 / C u m m u l a t i v e d ia g r a m o f t h e o r e ti c a l tr a c ti v e p a s s a g e / O T W 0 0 3 /

W y k resy s ą sp o rz ą d z a n e n a żą d a n ie u ży tk o w n ik a dla k o n k retn eg o z a m ó w ie n ia n a p o ciąg .

(10)

232 W. Sroka, A . Z ajkow ski

3. S K P Z - O W E O T O C Z E N IE A P L IK A C JI

S y ste m K ie ro w a n ia P rzew o zam i i Z arząd zan ia (S K P Z ) je s t p rzed sięw zięciem o rg an iza

c y jn y m , te c h n ic z n y m i tw ó rczy m zespołów :

• p ro je k to w y c h słu żb y in fo rm aty k i (C IK , O E S , O l),

• u ż y tk o w n ik ó w (C M , C P, CT),

m a jący m na c e lu u sp raw n ien ie pro cesu zarząd zan ia przed sięb io rstw em Polskie K o le je P ań

stw o w e p rzy u ży c iu n o w o czesn ej i najszybciej rozw ijającej się dzied zin ie tech n ik i j a k ą jest in fo rm a ty k a . A p lik a c ja O b lic z e n ia T rak cy jn e je s t je d n ą z p onad 90 ap lik acji sy ste m u SK PZ.

Jej z a d a n ie m je s t szy b k ie, w iary g o d n e, d o k ład n e o k reślen ie czasó w ja z d y dla zam ów ionego p o ciąg u . A p lik a c ja ściśle w sp ó łp racu je z ap lik acjam i K o n stru o w an ia W ykresu R u ch u (K W R ) o raz E d y c ją S łu ż b o w e g o R o zk ład u Jazdy (E S R ). A plikacje sta n o w ią w spólny pak iet, którego z a d a n ie m je s t u tw o rzen ie i w y e d y to w an ie rozk ład u ja z d y . Przy uży ciu ap lik acji O T m ożna re a liz o w a ć o k re ślo n e ja z d y sy m u lacy jn e, zm ien iając o d p o w ied n io p aram etry , za m ó w ie n ia na p o c ią g o ra z p a ra m e try linii k o lejo w y ch . P o d sta w ą dla d ziałan ia aplikacji O T je s t b aza opisu sieci k o lejo w ej u trz y m y w a n a p rz e z ap lik ację PO S.

3 .1 . C ele sy ste m o w e

D o ty ch c e ló w należą:

• u m o ż liw ie n ie w y k o n y w an ia o b liczeń dla całej trasy i d la w y b ran y ch o d cin k ó w jazdy p o ciąg u .

• sk ró c e n ie c zasu o b lic z e ń trakcyjnych,

• u m o ż liw ie n ie o k re śla n ia m ak sy m aln eg o ciężaru b rutto dla w ybranej trasy p rzejazd u .

3 .2 . K o r z y śc i

N a le ż ą d o nich:

• ła tw o ś ć u z y sk iw a n ia dan y ch o czasach przejazdu pociągu,

• z w ię k sz e n ie d o k ład n o ści o b liczeń ,

• u sp ra w n ie n ie p ro cesu tw o rzen ia ro zk ład u ja z d y ,

• d o s tę p n o ść d a n y ch dla in n y ch system ów ,

• m o ż liw o ść w y k o n a n ia o b liczeń k o n tro ln y ch ,

• m o ż liw o ść w y k o n a n ia o b liczeń inży n iersk ich ,

3 .3 . P o w ią z a n ie z in n y m i sy stem a m i S K P Z

A p lik a c ja O B L IC Z E N IA T R A K C Y JN E - je s t elem en tem pakietu o p raco w an ia rozkładu ja z d y . Ś c iśle w sp ó łp ra c u je z a p lik a c ją K o n stru o w an ie W ykresu R u ch u (K W R ) i E d y c ją S łuż

b o w e g o R o z k ła d u Jazd y (E S R ). B ardzo in ten sy w n ie w y k o rzy stu je d ane zarejestro w an e i u trz y m y w a n e p rz e z ap lik ację P ro w ad zen ie O pisu S ieci (P O S ). R y su n ek , o b razu je pozycję a p lik a c ji O T w arc h ite k tu rz e sy stem u SK PZ.

(11)

A u to m a ty z a c ja o b liczeń inży n iersk ich ..

Rys. 9.MiejsceaplikacjiOT w architekturzesystemu SKPZ Fig. 9 A positionofOT applicationin architectureofSKPZsystem

(12)

2 34 W. S roka, A. Z ajkow ski

4. W P Ł Y W A P L IK A C JI O T N A P R O C E S O K R E Ś L A N IA C Z A S Ó W JA Z D Y

G ra fic z n a m e to d a o k re śla n ia czasó w ja z d y dla p o szczeg ó ln y ch p o ciąg ó w b y ła zajęciem b ard zo p ra c o c h ło n n y m i czaso ch ło n n y m . R ozw ój techniki k o m p u tero w ej, p o czy n ając od k o m p u te ró w E M C O D R A zd ecy d o w an ie uspraw nił p roces o b liczan ia c zasó w ja z d y pocią

gów . W p ro w a d z o n a te c h n ik a m ik ro k o m p u tero w a na stan o w isk ach k o n stru k to ró w obliczeń tra k c y jn y c h w ra z ze z a u to m aty zo w an iem p ro cesó w kon stru k cji w y k resó w ru ch u na potrzeby k o n fe re n c ji ro z k ła d ó w ja z d y - u czy n iła p ro ces liczenia d o k ład n y ch c zasó w ja z d y łatw ym , p rz y je m n y m i b a rd z o w y d ajn y m .

S z c z e g ó ln ie w ażn y m elem en tem je s t czas realizacji o bliczeń. C zynności z w iązan e z ob li

czan iem c z a só w ja z d y d la p o ciąg u m etodam i trad y cy jn y m i zajm o w a ło p raco w n ik o w i kilka g o d z in p o d c z a s g dy o p ra c o w a n a ap lik acja w y k o n u je te czynności w k ilk a m in u t, czy n ią c o- trz y m a n e w y n ik i c z y te ln ie jsz y m i, w iary g o d n iejsz y m i i d o k ład n iejszy m i.

A p lik a c ja O b lic z e n ia T rak cy jn e sp ełn iając w szelk ie zalety w sad o w eg o sy stem u inform a

ty c z n e g o z a w ie ra tak że w ie le funkcji an alizu jący ch p rzy g o to w an y ro zk ład ja z d y , u łatw iają

cy ch o p ty m a liz o w a n ie p ro c e su traso w an ia i k o n stru o w an ia w y k resu ru ch u p o c ią g ó w o ra z or

gan iza cji ruchu.

5. P O D S U M O W A N IE

Z a sto s o w a n ie sy s te m u O T u m o żliw ia :

• w y k o rz y sta n ie sie c io w y c h instalacji aplikacji (w tym w y k o rzy stan ie o k a b lo w a n ia stru k tu raln eg o b u d y n k ó w ),

• rea liz a c ję o b lic z e ń c z a só w ja z d y w ed łu g je d n o lity c h zasad.

• w y k o n a n ie o b liczeń n a ak tu aln y ch , na bieżąco k o rygow anych d an y ch te c h n ic z n y c h linii k o le jo w y c h i torów .

A p lik a c ja O T za w ie ra funkcje liczące czasy ja z d y na potrzeby p la n o w an eg o ro zk ład u ja z dy z w y k o rz y sta n ie m d an y ch sy stem u ,, P ro w ad zen ie O pisu S ieci” / P O S / b ęd ąceg o kom p le k s o w ą b a z ą d a n y c h o całej sieci PK P.

W y m ie n io n e p o w y żej fu n k cje cz y n ią z aplikacji O T bardzo no w o czesn e i w y d ajn e n arzędzie w sp o m a g a ją c e p ra c ę z e sp o łó w ds. kon stru k cji rozk ład u ja z d y p ociągów .

L IT E R A T U R A

1. G a jd a B.: T e c h n ik a ru c h u k o lejo w eg o . W K iŁ , W arszaw a 1990.

2. S K P Z L o g ic z n a A rc h ite k tu ra A plikacji i D anych (L A D A ), C en tru m In fo rm aty k i K o lejn ic

tw a , W a rs z a w a 1993.

3. N i e l i w o d z k i G o s p o d a r k a pojazdam i trakcyjnym i PK P. W K iL . W arszaw a 1975.

4. K w a śn ik o w sk i J.: M o d e lo w a n ie i sy m u lacja k o m p u tero w a pro cesu ru ch u p o ciąg u . P o li

te c h n ik a P o z n a ń sk a , 1992.

5. Y o u rd o n E.: W sp ó łc z e sn a an aliza strukturalna. W N T. W arszaw a

(13)

6. C o ad P. / Y o u rd o n E.: P ro jek to w an ie o b iek to w e. O ficy n a w y d aw n icza R E A D M E , W ar

sz a w a 1994.

R ecenzent: D r h ab.inż. Jerzy K w aśn ik o w sk i Prof. P o litech n ik i P o zn ań sk iej

A b str a c t

T he a rtic le in tro d u c e s th e su b ject o f civil en g in ee rin g c alc u latio n s as u sed by P K P (P o lish S ta te R a ilw a y ) s ta f f w ith special resp ect p aid to c a lc u latio n o f th eo retical ro llin g sto ck tra v e l

lin g tim e. B a sin g o n u p d ated alg o rith m s traffic d esig n ers c alc u late so called “ raw train tra v e l

ling tim e in te rv a ls ” w h ic h are essen tial fo r co n stru ctio n o f PK P tim e-table.

T ra d itio n a l sty le h an d - based m eth o d s, o r even partly ato m ized (fo rm e r “ JA Z D Y ” - d ata p ro c e s sin g sy ste m ) tu rn e d to be very tim e- and w o rk - c o n su m ab le tools.

B ec a u se o f th a t a c co rd in g to n eed s and su g g estio n s issued by R o llin g S to ck H a n d lin g and M a in te n a n c e S e c to r p eo p le, c o m p lex d ata pro cessin g system O T “ 'fra c tio n C a lc u la tio n s” - w as d e v e lo p e d — as a p a rt o f O M IS - by th e team o f in fo rm atio n tech n o lo g y an d ro llin g stock dept, p eo p le.

T h e sy s te m a p p lic a tio n e ffectiv ely reduces tim e o f pe rfo rm in g tractio n a n a ly sis a n d ca lc u latio n s, m a k in g th e w h o le p ro cess an easy, co m fo rta b le and high e ffic ie n t task. S u ch sy stem se e m s to be th e m o d e rn in fo rm atio n tech n o lo g y tool to su p p o rt the every day w o rk o f tim e ta b le c o n stru c tio n team .