Klasa 7b na 20.11.2020
Temat: Budowa i funkcje krwi.
Tkanki łączne wyróżniają się tym iż pomiędzy tworzącymi je komórkami jest substancja międzykomórkowa. Do grupy tkanek łącznych zaliczymy: tkankę kostną, chrzęstną, tłuszczową i krew.
Nasz płyn życia składa się właśnie z płynnego osocza, z rozpuszczonymi w nim różnymi substancjami, które nadają mu kolor żółtawy oraz tzw elementów morfotycznych – krwinek
Osocze krwi ( w takich pojemnikach zamrożone może być przechowywane przez nawet 3 lata)
Elementy morfotyczne
Krew ludzka posiada czerwony kolor, z tego samego powodu co słoń na poniższym zdjęciu i czerwona planeta Mars w naszym Układzie Słonecznym. Za barwę krwi odpowiada żelazo Fe będące centralnym atomem hemu tworzącego z białkiem globiną znany wam barwnik hemoglobinę
Słonie pokryte czerwoną ziemią w Afryce Powierzchnia Marsa
Barwnik krwi wykazuje duże podobieństwo w swojej budowie do najważniejszego barwnika roślin zielonych czyli chlorofilu. Głowna różnica to centralny atom, którym u roślin jest magnez Mg. (To jest jeden z dowodów na jedność świata ożywionego). Właśnie to podobieństwo jest powodem dla którego wszelkie warzywa i owoce oraz świeże zioła winny być w naszej diecie.
Płyny krążące w ciałach zwierząt bezkręgowych -odpowiedniki krwi u kręgowców mogą mieć inne kolory np. skrzypłocze mają hemolimfę w kolorze niebieskim ze względu na zawartość miedzi Cu .Litr tego płynu ze względu na rzadkość zwierząt i trudności z pobraniem kosztuje wg różnych szacunków ponad 23 tys zł, ale w 100% odkaża.
Pobieranie hemolimfy Skrzypłocz
Krew w naszym organizmie krąży w ilości średnio od 4,5 do 5,5-6 litrów. Nie wylewa się do jam ciała jak np. u raka, lecz krąży w naczyniach krwionośnych pod ciśnieniem nadawanym przez nasze serce ( dość dużym bo uszkodzenie tętnicy szyjnej powoduje wytrysk krwi tętniczej nawet na ponad 6metrów). Utrata krwi w ilości np. 0,8 litra jeszcze nie jest zagrożeniem, ale już 1,5 i więcej bezpośrednio zagraża naszemu życiu gdyż serce będzie miało za mało krwi do zalania swych przedsionków i komór.
Krew pełni w naszym organizmie następujące funkcje: rozprowadza tlen i substancje pokarmowe, oraz odprowadza CO2 i metabolity z każdej komórki, reguluje temperaturę ciała, bierze udział w oczyszczaniu organizmy z toksyn, reguluje gospodarkę wodną, jest też jedną z naszych barier ochronnych.
Elementy morfotyczne krwi.
Po badaniu krwi otrzymujemy wyniki, na których widnieją policzone jej składniki morfotyczne wyrażone w ilościach na mm3 lubml. Liczenie odbywa się z użyciem mikroskopu i specjalnych płytek z naniesioną laserowo precyzyjną siatką.
Hemocytometr starsza wersja Nowsza wersja
Krwinki czerwone – erytrocyty mają kształt dwuwklęsłych dysków, nie posiadają jądra komórkowego. W naszej krwi przeciętnie ich jest 5,5miliona w mm3
Żyją w naszym ciele maksymalnie 110-120 dni i są rozkładane w wątrobie i śledzionie, stale są zastępowane nowymi. Ich główną funkcją jest przenoszenie tlenu.. Tzw hematokryt to procentowa ilość krwinek czerwonych do objętości całej próbki.
Krwinki białe – leukocyty, podczas badania powinno ich być od 4 do 11 tysięcy w mm3, komórki ich posiadają jądra komórkowe; niektóre mają zdolność do pełzakowatych ruchów (jak ameby). Zapasy tych krwinek mamy np. w węzłach chłonnych, czy śledzionie. Są różne rodzaje limfocytów, a główny podział to granulocyty i agranulocyty (bez ziarnistości w cytozolu) -wśród nich jeszcze leukocyty i monocyty.
Krwinki białe pełnią funkcje obronne, mogą pożerać toksyny lub wytwarzać przeciwciała. Czas ich życia jest dość krótki – zwykle jest to 1.5 doby.
Płytki krwi – trombocyty nie posiadają jąder komórkowych i właściwie są fragmentami cytoplazmy swoich komórek macierzystych. Powinno ich być we krwi 250-300 tysięcy w mm3. Główną rolą płytek krwi jest tworzenie skrzepów oraz zwężanie pęknięć w naczyniach krwionośnych.
Krzepnięcie krwi: Trombocyty tam, gdzie doszło do uszkodzenia powłok ciała i naczyń krwionośnych wydzielają hormon serotoninę starając się obkurczyć brzegi naczynia,
następnie rozpadają się i uwalniają enzym trombokinazę, która wraz z jonami wapnia Ca2+
przekształca protrombinę powstałą przy udziale witaminy K w enzym trombinę.
Enzym (trombina) powoduje wytrącanie się z białka osocza zwanego fibrynogenem niteczek fibryny, które na rance tworzą siateczkę, w tę z kolei łapią się krwinki i powstaje skrzep – strup zasklepiający naczynie i powłokę skóry.
Krew krzepnie po pobraniu dzięki zawartości w osoczu Ca, dlatego dodaje się do niej, jeśli nie chcemy skrzepnięcia coś, co wiąże jony wapnia np.: kas cytrynowy, szczawiowy, EDTA, heparynę (z pijawek).
Grupy krwi
Jeśli ubędzie nam dużo krwi konieczne jest jej uzupełnienie od innej osoby czyli dawcy. Proces przetaczania krwi zwie się transfuzja. Niestety nie mamy jednakowej krwi, choć każda jest czerwona. Podanie komuś niewłaściwej krwi spowoduje tzw aglutynację czyli sklejanie się erytrocytów nie pełniących wtedy swoich funkcji i dodatkowo czopujących naczynia – czyli śmierć organizmu.
Wiemy że krew posiada tzw grupy, zawdzięczamy tę wiedzę Karlowi Landsteinerowi, pochodzącemu z Austrii uczonemu. Stwierdził on występowanie na powierzchni erytrocytów białek tzw antygenów tj substancji odpowiedzialnych za obronę organizmu tzw odpowiedź immunologiczną. Wyróżniamy następujące grupy krwi: A, B, AB i 0.
Czynnik Rh
Oprócz antygenów grup na erytrocytach są też jeszcze antygeny D oznaczane skrótem Rh których nazwa wywodzi się od małpy Rezus (łac. Rhesus). Często też krew jest oznaczana samym znakiem + lub – bez poprzedzającego skrótu literowego np. A- lub AB+.
Jeśli nasza krew posiada antygen D na powierzchni erytrocytów oznaczamy ją jako Rh+
(lub tylko +) jeśli nie to Rh- (lub tylko -).
Konflikt serologiczny:
Gdy np. kobieta jest Rh-, mężczyzna Rh+, a płód odziedziczy po ojcu zdolność wytwarzania antygenu D czyli będzie Rh+ (+) to organizm matki wytworzy przeciwciała antyD i każda następna ciąża Rh+ (+) będzie zagrożona poronieniem. Kobiety z ryzykiem takiej ciąży muszą brać specjalne leki.
Makak rezus
Poniższa tabelka pokazuje możliwości przetaczania krwi wśród osób w zależności od grupy ich krwi
Jak widać w tabeli: najlepszy dawca (da krew wszystkim grupom) i najgorszy biorca (przyjmie tylko swoją grupę) to 0Rh- (0-), z kolei najlepszy biorca (przyjmie krew od wszystkich grup) i najgorszy dawca (da krew tylko swojej grupie) to ABRh+ (AB+)
Krew leczenie
Obecnie jest wiele metod leczenia czy upiększania krwią. Stosuje się obecnie leczenie ran, leczenie chorych stawów itp. osoczem bogatopłytkowym oraz upiększanie tzw wampirzy lifting polegający na nakłuwaniu twarzy najczęściej pacjentki swoim wzbogaconym osoczem. Są też na rynku rozmaite leki i preparaty krwiopochodne
Uzyskiwanie osocza bogatopłytkowego do liftingu twarzy
Czysta hemoglobina
Notatka:
Przepisujemy do zeszytu fragmenty tekstu zaznaczone niebieskimi ramkami.
Na następny raz zamieszczę oprócz materiałów do kolejnej lekcji test z Działu „Układ pokarmowy”, nauczcie się
