5 Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 6.1 Sposób postępowania w przypadku otrzymania informacji o podłożeniu

2

SPIS TREŚCI

1 Wstęp 3

2 Postanowienia ogólne 3

3 Warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicz- nego i jego warunków technicznych

5

3.1 Pojęcia podstawowe 5

3.2 Lokalizacja i charakterystyka galerii 6

3.3 Charakterystyka zagrożenia pożarowego na terenie galerii oraz wskazania

prewencyjne 13

3.3.1 Parametry pożarowe występujących substancji palnych 13

3.3.2 Charakterystyka zagrożeń 15

3.3.3 Potencjalnie (najczęstsze) przyczyny powstania pożaru 15

3.3.4 Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie się pożaru 17

4 Sposoby obsługi i poddawania przeglądom technicznym i czynnością konserwacyjnym stosowanych w obiektach urządzeń przeciwpoża- rowych i gaśnic

18

4.1 Podręczny sprzęt gaśniczy 18

4.2 Zasady rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego 20

4.3 Zasady posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym 20

4.4 Rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego 21

4.5 Etatyzacja podręcznego sprzętu gaśniczego 25

4.6 Urządzenia przeciwpożarowe 26

4.7 Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne stosowanych w obiekcie urzą-

dzeń przeciwpożarowych , instalacji 32

5 Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem poża-

rowym 35

6 Sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru i innego za-

grożenia 37

6.1 Sposób postępowania w przypadku otrzymania informacji o podłoże- niu ładunku wybuchowego:

38

7 Sposoby praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewaku-

acji ludzi 40

8 Zadania i obowiązki w zakresie ochrony p. pożarowej 44 9 Sposoby zaznajamiania użytkowników obiektów zakładu z przepisa-

mi przeciwpożarowymi i treścią instrukcji 46

10 Plany – rzuty sytuacyjne 48

11 Podstawy prawne 48

12 Arkusz aktualizacyjny 49

13 Załączniki 50-64

3

1. Wstęp

Jedną z najdotkliwszych i najgroźniejszych klęsk żywiołowych jest pożar, który w sposób bez- powrotny niszczy mienie, a niejednokrotnie życie ludzkie.

Pożar powstaje przede wszystkim tam, gdzie ochrona przeciwpożarowa nie jest należycie zorga- nizowana, a poszczególni pracownicy nie znają podstawowych zasad przeciwdziałania temu zjawisku, jak również likwidowania go w zarodku.

Niebezpieczeństwo powstania i rozprzestrzeniania się pożaru wynika ze stosunkowo dużego nagromadzenia materiałów palnych, prowadzonych procesów technologicznych związanych z działalnością marketów lub braku podejmowania działań zmierzających do ograniczenia sytuacji mogących przyczynić się do jego wystąpienia.

Podstawowym celem niniejszego opracowania jest ocena realnych zagrożeń występujących w procesach technologicznych. Szczególnie istotnym będzie określenie zasad postępowania dla kierownictwa, dozoru i pracowników marketów na wypadek powstania pożaru czy innego na- głego zdarzenia do czasu przybycia profesjonalnych jednostek ratowniczych

Powyższą funkcję spełnić ma między innymi „instrukcja bezpieczeństwa pożarowego”, która pozwoli przybliżyć problematykę przeciwpożarową i ukierunkuje pracodawcę, wszystkich pra- cowników obiektu handlowego CH ATRIUM Kasztanowa do zachowania szczególnej ostrożności i właściwego postępowania w czasie eksploatacji obiektów .

2. Postanowienia ogólne

Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego dla CH ATRIUM Kasztanowa - al. Powstańców Wlkp.

99, 64-920 Piła opracowano w związku z § 6 ust. 1 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrz- nych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku, w sprawie ochrony przeciwpożarowej bu- dynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 poz.719 z 2010 roku) Ochro- na przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdro- wia i mienia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez :

a/ zapobieganie powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia

b/ zapewnienie sił i środków i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia

c/ prowadzenie skutecznych działań ratowniczych.

Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu zapewniając jego ochro- nę przeciwpożarową obowiązany jest w szczególności:

a/ przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych,

b/ wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze,

c/ zapewnić bezpieczeństwo i możliwość bezpiecznej ewakuacji osobom przebywającym w obiekcie i na jego terenie oraz

4

d/ ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia.

Instrukcja określa organizację oraz wymagania przeciwpożarowe dla obiektów CH ATRIUM Kasztanowa, a w szczególności:

 warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowa- dzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem;

 określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby pod- dawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym;

 sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;

 sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;

 warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania;

 sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji;

 zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użyt- kownikami;

 plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności:

a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku, b) odległości od obiektów sąsiadujących,

c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych,

d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych, e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczegól- nych pomieszczeniach,

f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,

g) podziału obiektu na strefy pożarowe,

h) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,

i) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządze- niami przeciwpożarowymi,

k) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,

l) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdu na teren ogrodzony;

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicz- nego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych.

5

3. Warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu techno logicznego i jego warunków technicznych

3.1. Pojęcia podstawowe

Bezpieczeństwo pożarowe- stan eliminujący zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, uzyskiwa- ny przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przed pożarem.

Ciecz palna- ciecz o temperaturze zapłonu do 100° C

Gęstość obciążenia ogniowego - ilość jednostek cieplnych przypadających na jednostkę powierzchni w MJ/m².

Materiały niebezpieczne pożarowo- ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55° C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zatknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała sta- łe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21° C, ciała stałe jednorodne o tempera- turze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.

Pomieszczenia zagrożone wybuchem - pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości gazów, par, mgieł i pyłów, których wybuch mógłby spowodować w tym pomieszczeniu przyrost ciśnienia przekraczający 5kPa.

Samo nagrzewanie się układu - zespół zjawisk doprowadzających do stopniowego pod- wyższania temperatury przy zachowaniu adiabatyczności procesów zachodzących w osadach pyłowych.

Temperatura krytyczna samonagrzewania - najniższa temperatura, do jakiej może za- grzać się samorzutnie cały lub część osadu pyłowego.

Temperatura samozapłonu - najniższa temperatura, przy której następuje początek proce- su samozapłonu.

Stałe urządzenie gaśnicze - urządzenia związane na stałe z obiektem, zawierające własny zapas środka gaśniczego, wyposażone w układ przechowywania i podawania środka gaśnicze- go. Uruchamiane automatycznie lub ręcznie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, inaczej zwane SUG.

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych - techniczne urządzenia, sprzęt, instalacje lub rozwiązania budowlane służące zapobiegania powstania i rozprzestrzeniania się pożaru.

Teren przyległy - pas terenu wokół obiektu o szerokości równej minimalnej dopuszczalnej odległości od innych obiektów ze względu na wymagania ochrony przeciwpożarowej, określone w przepisach techniczno-budowlanych.

Urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych - urządzenia montowane w gór- nych częściach klatek schodowych i pomieszczeń, uruchamiane w przypadku nagromadzenia się gorących gazów i dymów pożarowych w celu doprowadzenia ich drogą wentylacji natural- nej lub wymuszonej, np. klapy dymowe.

Warunki ewakuacji – zespół przedsięwzięć oraz środków techniczno-organizacyjnych, za- pewniającym ludziom szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem.

6

Zagrożenie wybuchem - możliwość tworzenia w różnych warunkach przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna ciał stałych, mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon (iskra, łuk elektryczny lub przekroczenie temperatury samozapa- lenia) wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu, połączonemu ze wzrostem ciśnienia.

Temperatura zapłonu - najniższa temperatura, w której pary cieczy łatwopalnej, zmieszane w odpowiednim stosunku z powietrzem zapalają się od iskry lub płomienia dostarczonego z zewnątrz.

Temperatura samozapalenia - najniższa temperatura, w której pary danej cieczy łatwopal- nej, zmieszane w odpowiednim stosunku z powietrzem zapalają się bez iskry lub płomienia dostarczonego z zewnątrz.

Granica wybuchowości - stężenie składnika palnego lub mieszaniny składników w powie- trzu, przy którym może nastąpić zapalenie się tego składnika (składników). W miarę oddalania się od dolnej granicy wybuchowości do górnej prędkości spalania zwiększa się aż do wybuchu, a następnie zmniejsza się do zera.

Strefa pożarowa - przestrzeń wydzielona w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.

Strefa zagrożona wybuchem- przestrzeń, w której może występować mieszanina substan- cji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi, o stężeniu zawartym między dolną a górną granicą wybuchowości.

Kierowniku ds. Budowlanych – rozumie się osobę odpowiedzialna za terminowe przepro- wadzanie przeglądów i prowadzenie książki obiektu budowlanego łącznie z obowiązkiem spo- wodowania usuwania uchybień/usterek wyszczególnionych w protokółach z przeglądu, a także koordynacje i zabezpieczenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym

oświetlenie awaryjne: Oświetlenie przeznaczone do stosowania podczas awarii zasilania urządzeń do oświetlenia podstawowego. [IEC 50 – Dział 845]

droga ewakuacyjna: Droga przeznaczona do ewakuacji w przypadku zagrożenia

3.2 Lokalizacja i charakterystyka obiektów Handlowych.

Lokalizacja obiektu

CH ATRIUM Kasztanowa usytuowane jest pomiędzy ul. Kossaka, Gołuchowską a al.

Powstańców Wlkp., w Pile. Centrum składa się z kompleksu połączonych ze sobą budynków A, B, C i D:

 budynek A:

Dane techniczne budynku A:

Powierzchnia zabudowy: 2.306 m² Powierzchnia użytkowa: 3.677 m² Powierzchnia całkowita: 4.154 m² Kubatura: 16.517 m³

Wysokość obiektu: 18,4 m

7

Klasyfikacja: średniowysoki

 budynek B:

Dane techniczne budynku B:

Powierzchnia zabudowy: 2.153 m² Powierzchnia użytkowa: 3.749 m² Powierzchnia całkowita: 4.303 m² Kubatura: 17.454 m³

Wysokość obiektu: 18,36 m Klasyfikacja: średniowysoki

 budynek C:

Dane techniczne budynku C:

Powierzchnia zabudowy: 4.929 m² Powierzchnia użytkowa: 6.287 m² Powierzchnia całkowita: 9.094 m² Kubatura: 42.611 m³

Wysokość obiektu: 19,3 m Klasyfikacja: średniowysoki

 budynek D:

Dane techniczne budynku D:

Powierzchnia zabudowy: 3.085 m² Powierzchnia użytkowa: 2.833 m² Powierzchnia całkowita: 3.085 m² Kubatura: 13.328 m³

Wysokość obiektu: 7,2 m Klasyfikacja: niski

Kompleks budynków jest:

 budynek C częściowo czterokondygnacyjny, z galerią handlową i czterema salami ki- nowymi,

 budynki A i B dwukondygnacyjne, z galeriami handlowymi,

 budynek D jednokondygnacyjny z supermarketami.

Kategoria zagrożenia ludzi

Zgodnie z funkcją obiekt zalicza się do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, z pomieszczeniami ZL III.

W budynku występują strefy pożarowe zakwalifikowane do kategorii zagrożenia ludzi:

 ZL I – części handlowe,

 ZL III – pomieszczenia biurowe i socjalne.

8

Wydzielony pas w budynku C (od strony płn.-wsch.) zajmują pomieszczenia zaplecza technicznego. Mieszczą się tam: rozdzielnia energetyczna, węzeł cieplny, hydrofornia, pomieszczenia teletechniczne (pomieszczenia techniczne zalicza się do kategorii PM Qd < 500 MJ/m²) oraz pomieszczenia ochrony i administracji obiektu (kategoria ZL III).

Gęstość obciążenia ogniowego

Dla obiektów zaliczanych do kategorii zagrożenia ludzi nie wyznacza się gęstości obciążenia ogniowego Q_d.

Wielkość ta jest jednak istotna dla:

 ustalenia zaopatrzenia wodnego do zewnętrznego gaszenia pożaru,

 określenia wielkości strefy pożarowej dla pomieszczeń PM.

Dla pomieszczeń magazynowych i technicznych związanych funkcjonalnie z Galerią wielkość gęstości obciążenia ogniowego (Qd) należy wyliczyć wg PN [6] biorąc pod uwagę przewidywane ilości i rodzaje materiałów palnych.

Na podstawie dokonanego oszacowania ustalono że gęstość obciążenia ogniowego wynosi:

 w magazynach marketów Q_d ≤ 500 MJ/m²,

 w pomieszczeniach handlowych Q_d ≤ 500 MJ/m².

Dla pomieszczeń technicznych, takich jak rozdzielnie NN, pomieszczenie agregatu, hydrofornia, węzeł cieplny, przyjęto gęstość obciążenia ogniowego do 500 MJ/m². W części handlowej będzie przechowywana tylko taka ilość cieczy palnych o temperaturze zapłonu do 55°C, że gęstość obciążenia ogniowego generowana przez te ciecze nie przekroczy 500 MJ/m². Ciecze palne powinny być przechowywane w szczelnych naczyniach, zabezpieczonych przed stłuczeniem, a ich sprzedaż należy prowadzić bez rozlewania.

Dla stacji „trafo” z transformatorami suchymi założono gęstość obciążenia ogniowego do 1000 MJ/m².

Zagrożenie wybuchem

W budynkach CH ATRIUM Kasztanowa nie przewiduje się żadnych pomieszczeń i stref, w których występowałoby zagrożenie wybuchem.

Przeciwpożarowe wymagania budowlane Odporność pożarowa budynku

Zgodnie z § 212 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12. 04. 2002 r.,

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002r. nr 17, poz. 690, zm. 2009) dla obiektu galerii ZL, wymagana jest klasa odporności pożarowej „B”. Dla budynku D można obniżyć klasę odporności pożarowej do D. Wszystkie elementy budynku powinny spełniać cechę NRO.

9

Odporność ogniowa elementów budynku

Elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny w zakresie klasy odporności ogniowej spełniać, co najmniej wymagania określone w poniższej tabeli (oprócz ścianek działowych oddzielających od siebie pomieszczenia, dla których określa się łącznie długość przejścia ewakuacyjnego; maksymalnie przez 3 pomieszczenia):

Tabela

Klasa od- porności poża- rowej budyn- ku

Klasa odporności ogniowej elementów budynku *)

Główna konstruk-

cja nośna Konstrukcja

dachu Strop¹⁾ Ściana zewnętrzna^1),2) Ściana we-

wnętrzna¹⁾ Przekrycie dachu³⁾

B R 120 R 30 REI 60 EI 60 (o-i) EI 30 RE 30

D R 30 (-) REI 30 EI 30 (o-i) (-) (-)

*) - nie dotyczy ścian i stropów oddzielenia ppożarowego Oznaczenia w tabeli:

R - nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku,

E - szczelność ogniowa (w minutach), określona jw.,

I - izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw.; (-) - nie stawia się wymagań.

1) Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań zawartych w kol. 2 i 3 dla danej klasy odporności pożarowej budynku.

2) Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.

3) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeżeniem § 218), jeśli otwory w połaci dacho- wej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni; dla dachu wymagana jest klasyfikacja dodatkowa w zakresie rozprzestrzeniania ognia BROOF t1 potwierdzona świadectwem klasyfikacji (spełnienie tej klasyfikacji oznacza iż przekrycie dachu jest NRO.

Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych (korytarzy), za wyjątkiem pasażu powinna mieć klasę odporności ogniowej EI 30.

Drzwi ewakuacyjne (pojedyncze drzwi) na zewnątrz budynku z pasażu o szerokości obliczonej

wg wskaźnika 0,6m/100 osób, nie węższe niż 1,2m.

Drzwi ewakuacyjne bezpośrednio z pomieszczeń na zewnątrz o szerokości obliczonej wg wskaźnika 0,6m/100 osób (min. 0,9m w świetle). Szerokość drzwi przyjmować w oparciu o liczbę osób w lokalu handlowym ustaloną na podstawie wskaźnika 4m²/osobę.

Sufity podwieszone na drogach ewakuacyjnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych lub niezapalanych, jako nie kapiące i nie odpadające pod wpływem ognia, oraz nie wydzielające toksycznych produktów rozkładu.

Izolacja cieplna dachu o powierzchni >1000m² powinna być niepalna np. wełna mineralna, skalna lub ocieplenie z materiału palnego oddzielone od wnętrza budynku przegrodą o klasie nie niższej niż RE15 - dla takiego przypadku ściana oddzielenia przeciwpożarowego wyprowadzona ponad przekrycie dachu na wysokość min. 0,3m.

Wszystkie elementy budynku powinny nierozprzestrzeniające ognia (NRO).

Podział obiektu na strefy pożarowe

Powierzchnia strefy pożarowej jest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części, przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli.

10

Strefa pożarowa jest to budynek lub część budynku oddzielona od innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpożarowego o założonych i wymaganych parametrach klasy odporności ogniowej.

Budynki A, B, C i D stanowią odrębne strefy pożarowe (ze względu zastosowany podział ścia- nami oddzielenia pożarowego REI 120, pomiędzy budynkami A, B, C i D). Ponadto budynek C, ze względu na większą niż dopuszczalna powierzchnię strefy pożarowej - 5000 m², został po- dzielony na dwie strefy pożarowe (wydzielona została część kinowa), o powierzchniach nie przekraczających 5000 m². Część kinowa została podzielona na strefy w taki sposób, że każ- da z sal kinowych stanowi odrębną strefę pożarową.

Następujące pomieszczenia powinny być wydzielone pożarowo:

 rozdzielnie SN i NN oraz trafo (w budynku C),

 pomieszczenie techniczne (w budynku C),

 węzeł cieplny (w budynku C),

 hydrofornia (w budynku C).

Ściany wydzielające pomieszczenia od fundamentu do dachu REI60. Zamknięcia w ścianie (drzwi, okna i inne) oraz przejścia instalacyjne w klasie EI60.

Oddzielenia przeciwpożarowe

Wymaganą klasę odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego na granicy stref pożarowych oraz zamknięć znajdujących się w nich otworów określa poniższa tabela:

Tabela

Klasa odporności pożarowej budynku

Klasa odporności ogniowej

Elementów oddzielenia ppożarowego Drzwi i bram ppożarowych lub innych zamknięć prze- ciwpożarowych ^*) Ściany/stropy

B REI 120/REI 60 EI 60

D REI60/REI 30 EI 30

Uwaga: *) powierzchnia drzwi i bram o tej klasie odporności ogniowej nie może przekroczyć 15% powierzchni ściany oddzielenia przeciwpożarowego.

Ścianę przeciwpożarową należy wznosić na własnym fundamencie i zapewnić konstrukcyjnie taki schemat obciążenia aby w przypadku pożaru inne elementy konstrukcyjne budynku lub elementy budowlane powiązane lub nie powiązane nie spowodowały destrukcji ściany

oddzielenia przeciwpożarowego w czasie krótszym niż klasa odporności ogniowej tej ściany tj.

60min. W ścianie oddzielenia przeciwpożarowego dopuszcza się wypełnienie otworów

materiałem przepuszczającym światło, takim jak luksfery, cegła szklana lub inne przeszklenie, jeżeli powierzchnia wypełnionych otworów nie przekracza 10% powierzchni ściany, przy czym klasa odporności ogniowej wypełnień nie powinna być niższa niż:

Tabela

Klasa odporności ogniowej ściany oddzielenia

przeciwpożarowego Klasa odporności ogniowej wypełnienia otwo- ru w ścianie

będącej obudową drogi ewa-

kuacyjnej (nie dot. pasaży) innej

R E I 120 E I 60 E 60

11

Ścianę oddzielenia przeciwpożarowego należy wysunąć na co najmniej 0,3 m poza lico ściany zewnętrznej budynku lub na całej wysokości ściany zewnętrznej zastosować pionowy pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 2 m i klasie odporności ogniowej E I 60.

Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) wymaganą dla tych elementów

Dopuszcza się nie instalowanie przepustów, dla pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ogrzewczych, wprowadzanych przez ściany i stropy do pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych. Przepusty instalacyjne o średnicy powyżej 4 cm w ścianach i stropach, nie wymienionych wcześniej, dla których jest wymagana klasa odporności ogniowej co

najmniej EI 60 lub REI 60, powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) tych elementów.

W CH ATRIUM Kasztanowa przepusty instalacyjne zabezpieczono systemem HILTI.

Przejścia kanałów wentylacyjnych przez ściany oddzielenia pożarowego zabezpieczone są klapami odcinającymi KPO-120.

W budynku, w dachu którego znajdują się świetliki lub klapy dymowe, ściany oddzielenia przeciwpożarowego usytuowane od nich w odległości poziomej mniejszej niż 5 m, należy wyprowadzić ponad górną ich krawędź na wysokość co najmniej 0,3 m, przy czym wymaganie to nie dotyczy świetlików nie otwieranych o klasie odporności ogniowej co najmniej E30.

Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku.

Warunki wykończenia wnętrz

W budynkach CH ATRIUM Kasztanowa do wykończenia wnętrz i na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji nie należy stosować materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące.

Wg PN-EN 13501-1 materiały winny odpowiadać wymaganiom klas A1, A2, B, C, D oraz klas dodatkowych S2, S1, d1 lub d0.

Podłogi podniesione o więcej niż 0,2 m ponad poziom stropu lub innego podłoża powinny mieć:

 niepalną konstrukcję nośną oraz co najmniej niezapalne płyty podłogi od strony przestrzeni podpodłogowej, mające klasę odporności ogniowej co najmniej REI 30,

 przestrzeń podpodłogową podzieloną na sektory o powierzchni nie większej niż 1.000 m² przegrodami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30.

Przewody elektroenergetyczne i inne instalacje wykonane z materiałów palnych, prowadzone w przestrzeni podpodłogowej podłogi podniesionej i w przestrzeni ponad sufitami podwieszonymi, wykorzystywanej do wentylacji lub ogrzewania pomieszczenia, powinny mieć osłonę lub obudowę o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30.

Na drogach ewakuacyjnych wykonywanie w podłodze podniesionej otworów do wentylacji lub ogrzewania jest zabronione.

12

W pomieszczeniach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób nie stosować materiałów łatwo zapalnych na przegrody, stałe elementy wyposażenia i wystroju wnętrz oraz łatwo zapalnych wykładzin podłogowych (odpowiednie wykładziny to sklasyfikowane w klasie BflS1).

W pomieszczeniach magazynowych wykładziny podłogowe winny być z materiałów co najmniej trudno zapalnych sklasyfikowane jak wyżej.

Okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia. Przestrzeń bez oddymiania pomiędzy sufitem podwieszonym i stropem powinna być podzielona na sektory o powierzchni nie większej niż 1.000 m², a w korytarzach – przegrodami co 50 m, wykonanymi z materiałów niepalnych (dot. przestrzeni nie objętych oddymianiem). Palne elementy wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których są prowadzone przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone przed możliwością zapalenia lub zwęglenia lub odsunąć na odległość co najmniej 0,6m.

Droga pożarowa

Drogę pożarową o utwardzonej nawierzchni, umożliwiającą dojazd pojazdów jednostek ochro- ny przeciwpożarowej do obiektu budowlanego o każdej porze roku, należy doprowadzić

do budynku zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I.

Drogi te charakteryzują się następującymi parametrami:

- posiadają wymaganą szerokość, tj. co najmniej 4 m na całej długości budynku i poza nim, - mają utwardzoną nawierzchnię o nośności , co najmniej 200 kN (nacisk na oś samochodu –

100 kN),

- umożliwiają pojazdom przejazd wzdłuż budynku bez konieczności cofania.

Droga pożarowa powinna przebiegać wzdłuż dłuższego boku budynku, a w przypadku gdy sze- rokość budynku jest większa niż 60 m - z jego dwóch stron, przy czym bliższa krawędź drogi pożarowej powinna być oddalona od ściany budynku o 5-15 m, a pomiędzy tą drogą i ścianą budynku nie powinny występować stałe elementy zagospodarowania terenu o wysokości prze- kraczającej 3 m lub drzewa.

Droga pożarowa powinna być zakończona placem manewrowym o wymiarach co najmniej 20 m x 20 m lub w inny sposób umożliwiać dojazd do obiektu budowlanego i powrót pojazdu bez cofania. Wymaganie to nie dotyczy końcowego odcinka drogi pożarowej o długości do 15 m.

Droga pożarowa do budynków A, B, C i D CH ATRIUM Kasztanowa poprowadzona jest dookoła budynków. Zapewnia dojazd z czterech stron kompleksu.

Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne

Dla budynku wymagane jest zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru w ilości 20 dm³ /s. Do poboru wody sprzętem straży pożarnej przeznaczono hydranty nadziemne 80.

13

Odległość hydrantów zewnętrznych :

 od ściany budynku w kierunku prostopadłym - nie mniej niż 5 m,

 od ogrodzeń elementów małej architektury - nie mniej niż 5 m,

 od chronionego obiektu - do 75m, Parametry hydrantów zewnętrznych:

 ciśnienie nominalne na hydrancie położonym najniekorzystniej, co najmniej 0,2 MPa,

 wydajność hydrantu co najmniej 10,0 dm³ /s.

Na istniejącej sieci wodociągowej przeciwpożarowej, w odległości nie przekraczającej 20 m. od budynku, znajduje się sześć hydrantów zewnętrznych o średnicy nominalnej DN 80:

 2 hydranty nadziemne zlokalizowane są od strony ul. Kossaka,

 2 hydranty nadziemne zlokalizowane są od strony ul. Gołuchowskiej,

 2 hydranty nadziemne zlokalizowane są od strony parkingu,

Hydranty te spełniają wymagania lokalizacyjne w stosunku do chronionych obiektów: do 75m - najbliższy hydrant i do 150m - kolejny.

Instalacja wodociągowa wewnętrzna przeciwpożarowa

W strefach pożarowych ZL i PM wymagana jest instalacja wodociągową przeciwpożarową z hydrantami wewnętrznymi 25 i 52 zgodnie z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. 2010 r. poz. 719).

Wydajność hydrantu 25 - 1,0 dm3/s a 52 - 2,5 dm3/s. Pozostałe wymagania zgodnie z w/w przepisami MSWiA. Hydranty powinny odpowiadać wymaganiom PN-EN 671-1 i PN-EN 671-2 z listopada 2002 r.

3.3. Charakterystyka zagrożenia pożarowego występującego na terenie CH ATRIUM Kasztanowa oraz wskazania prewencyjne

3.3.1 Parametry pożarowe występujących substancji palnych;

W marketach i sklepach sprzedawane będą towary wykonane z materiałów palnych oraz niewielkie ilości cieczy palnych, w tym m. innymi: wyroby z tkanin naturalnych i sztucznych, wyroby ze skóry i tworzyw sztucznych, sprzęt AGD i RTV, artykuły spożywcze, alkohole wysokoprocentowe, kosmetyki, chemia gospodarcza, artykuły motoryzacyjne, meble i artykuły biurowe, książki, płyty CD, zabawki itp.

14

Podczas spalania materiałów i wyrobów znajdujących się w ofercie lokali handlowych na terenie CH oraz prac remontowych mogą wystąpić następujące temperatury:

 zapałki 600 - 700C

 papierosa (żar) 700 - 800°C

 świecy 1400°C

 palnika acetylenowo-tlenowego 3300°C

 łuku elektrycznego 3500°C.

Temperatura zapalenia występujących w sklepie materiałów palnych wynosi:

 drewno 270 - 400°C

 papier gazetowy 230°C

 płótno lniane 300 - 350°C

 płyty paździerzowe 320 - 350°C

 skóra miękka 400 - 50°C

 tkaniny bawełniane 255°C

 tkaniny lniane 280°C

 tkaniny wełniane 300 - 320°C

 tłuszcze zwierzęce 340 - 450°C

 tworzywa sztuczne (średnio) 350 - 430°C Wybrane właściwości pożarowe niektórych cieczy i gazów palnych:

 oleje spożywcze (np. rzepakowy, sojowy, lniany)

- temperatura zapłonu 200 - 262⁰C - temperatura samozapalenia 340 - 445⁰C

- ciepło spalania Q_c 39 MJ/kg

 alkohol etylowy czysty (96%):

- gęstość par względem powietrza - d_p = 1,53 (cięższe od powietrza) - temperatura zapłonu - 29⁰C

- temperatura samozapalenia - 425⁰C - ciepło spalania Qc - 39 MJ/kg

- dolna granica wybuchowości (DGW) - 3,1% objętościowych - górna granica wybuchowości (GGW) - 20,0% objętościowych

 propan-butan (kosmetyki samochodowe, kosmetyki ogólne i dla domu)

- gęstość par gazu względem powietrza - dp =1,8 (cięższe od powietrza) - temperatura samozapłonu - 400 ⁰C

- dolna granica wybuchowości (DGW) - 1,5 % obj.

- górna granica wybuchowości (GGW) - 9,5 % obj.

- ciepło spalania Q_c (średnie) - 58 MJ/m³.

15

3.3.2. Charakterystyka zagrożeń.

Zagrożeniem pożarowym nazywamy wszystkie czynniki i okoliczności, które stwarzają sprzyjające warunki do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru, a także tworzenia się trujących dymów i gazów pożarowych, zagrażających życiu i zdrowiu ludzi.

Charakterystyczne czynniki mogące mieć wpływ na wzrost zagrożenia pożarowego w budynku, to przede wszystkim:

● gromadzenie nadmiernej ilości materiałów palnych, składowanie ich w sposób nieuporządkowany oraz bez zachowania wymaganych odległości od źródeł ciepła,

● składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących do ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganej wartości,

● użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi w instrukcjach obsługi producenta, w tym:

- dogrzewanie pomieszczeń przenośnymi urządzeniami ogrzewczymi (elektrycznymi lub gazowymi) oraz użytkowanie nieosłoniętych punktów świetlnych ,

- przeciążanie instalacji elektrycznej poprzez włączanie zbyt dużej ilości odbiorników elektrycznych oraz eksploatacja instalacji wykonanych w sposób prowizoryczny (najczęściej niezgodnie z warunkami technicznymi określonymi w Polskich Normach) lub użytkowanie uszkodzonych instalacji,

● przechowywanie i użytkowanie materiałów niebezpiecznych pożarowo (w tym przede wszystkim cieczy łatwo zapalnych i gazów technicznych) bez zachowania wymaganych środków bezpieczeństwa, w szczególności:

- w ilościach przekraczających dopuszczalne wielkości,

- w obrębie dróg ewakuacyjnych i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi,

- w pojemnikach wykonanych z tworzyw sztucznych nie odprowadzających ładunków elektrostatycznych,

● palenie tytoniu i używanie ognia otwartego w miejscach i pomieszczeniach nie wyznaczonych do tego celu,

● stosowanie wyrobów wydzielających silnie toksyczne produkty spalania (jak tlenek węgla, dwutlenek węgla, cyjanowodór, chlorowodór, itp.), wykonanych z tworzyw sztucznych takich jak polipropylen, polistyren, poliuretan, itp.

3.3.3 Potencjalnie (najczęstsze) przyczyny powstania pożaru:

Nieostrożność osób stale oraz czasowo przebywających w budynku polegająca na:

● paleniu tytoniu (gaszeniu lub porzucanie niedopałków) oraz używaniu otwartego ognia w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz innych materiałów palnych i oznakowanych znakami zgodnymi z PN-92/N-01256/01 Znaki bezpieczeństwa.

16

Ochrona przeciwpożarowa,

● pozostawianiu bez dozoru, będących pod napięciem, przenośnych odbiorników energii elektrycznej (np. elektryczne spiralne urządzenia ogrzewcze),

● ustawianiu gazowych urządzeń ogrzewczych (promienników) w pobliżu materiałów palnych,

● stosowaniu koszy na śmieci wykonanych z materiałów łatwo zapalnych (stosowanie takich koszy nie jest jednoznacznie zabronione przepisami przeciwpożarowymi, jednak w miarę możliwości należy dążyć do ich eliminacji na rzecz pojemników wykonanych z materiałów niepalnych lub trudno zapalnych),

● przechowywaniu w obrębie budynku (strefy pożarowej) niedozwolonych ilości cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 55 ⁰C, w naczyniach nie przystosowanych do tego celu (bez szczelnych zamknięć), tj. cieczy o temperaturze zapłonu do 21 ⁰C w ilościach większych jak 10 dm³, lub o temperaturze zapłonu poniżej 55 ⁰C w ilościach większych jak 50 dm³,

● przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo w sposób umożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego ich oddziaływania,

● nieprawidłowym prowadzeniu oraz braku właściwego zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (w szczególności spawalniczych),

● rozpalaniu ognisk w miejscu umożliwiającym zapalenie się materiałów palnych oraz w odległości mniejszej jak 50 m od obiektu.

Wady i nieprawidłowa eksploatacja urządzeń elektrycznych:

● budowa i korzystanie z prowizorycznych (tymczasowych) lub uszkodzonych instalacji elektrycznych,

● przeciążanie instalacji elektrycznych, przez włączanie zbyt dużej ilości odbiorników prądu,

● używanie niesprawnych odbiorników energii elektrycznej,

● naprawianie urządzeń i zabezpieczeń elektrycznych przez osoby nieuprawnione,

● nie dokonywanie okresowych badań stanu technicznej sprawności instalacji i urządzeń elektrycznych,

● użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych w pobliżu materiałów palnych lub na palnym podłożu, za wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta,

● przechowywanie bądź umieszczanie materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji elektrycznych, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100 ⁰C, oraz przewodów uziemiających, czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego, przewodów i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V,

● stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów łatwo zapalnych, umieszczonych w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki,

● instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych bezpośrednio na palnym podłożu (o ile jego konstrukcja nie zabezpiecza przed zapaleniem).

Nieprawidłowa bądź uszkodzona instalacja odgromowa:

17

● eksploatacja uszkodzonej instalacji (zerwane lub skorodowane uziomy),

● przechowywanie bądź umieszczanie materiałów palnych w odległości mniejszej jak 0,5 m od przewodów odprowadzających instalacji odgromowej.

Celowe podpalenia (np. w celu zatarcia śladów kradzieży, włamania, itp.) oraz akty terroru przejawiające się podłożeniem ładunków wybuchowych, których skutkiem wybuchu jest powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru.

Sprzedaż materiałów pirotechnicznych patrz - załącznik

3.3.4 Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie się pożaru.

Statystyki pożarowe wskazują, że najczęstszą przyczyną śmierci podczas pożaru nie są płomienie powodujące poparzenia, ale zatrucie gazami pożarowymi. Wykorzystywane do wy- stroju wnętrz materiały palne, ale przede wszystkim elementy wyposażenia budynku zawierają rozmaite związki chemiczne, które w procesie spalania lub podczas termicznego rozkładu, two- rzą mniej lub bardziej toksyczne produkty w postaci gazowej.

Pożar rozprzestrzenia się tym szybciej, im bardziej palne są materiały i przedmioty oraz im większa jest ich ilość.

Na możliwość i szybkość rozprzestrzeniania się pożaru w budynku wpływają na- stępujące czynniki:

● niezachowanie wymaganej klasy odporności ogniowej poszczególnych elementów konstrukcyjno-budowlanych budynku,

● osłabianie wymaganej klasy odporności ogniowej elementów budowlanych, stanowiących elementy oddzieleń przeciwpożarowych poprzez wykonywanie w nich otworów

niezabezpieczonych do wymaganej klasy,

● stopień palności wyposażenia pomieszczeń,

● ilość zgromadzonych w pomieszczeniach materiałów palnych oraz sposób ich składowania,

● sprawność środków alarmowania i łączności oraz gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych,

● nieumiejętne postępowanie stałych użytkowników budynku w przypadku powstania pożaru, objawiające się m.in. nieznajomością zasad obsługi i użycia gaśnic, hydrantów oraz

stosowania urządzeń przeciwpożarowych, w które wyposażono budynek ,

● nieumiejętne lub brak kierowanie akcją ratowniczą do czasu przybycia jednostek straży pożarnej,

● brak zapewnienia dostępu do budynku (lub jego części objętej pożarem) dla jednostek straży pożarnych (np. zastawianie otworów wejściowych do budynku),

● brak czytelnego i jednoznacznego oznakowania miejsc usytuowania gaśnic, miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych oraz głównych wyłączników instalacyjnych (ppoż.

wyłącznika prądu.

18

4 Sposoby obsługi i poddawania przeglądom technicznym i

czynnością konserwacyjnym stosowanych w obiektach urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic

W celu potwierdzenia skutecznej działalności w zapobieganiu pożarom i ich zwal- czaniu niezbędne jest posiadanie wiedzy o procesie spalania. Pozwala to wszechstronnie ocenić elementy, jakie składają się na szeroko rozumiane zjawisko pożaru. Proces palenia może zaistnieć tylko wówczas, kiedy wystąpią równocześnie trzy podstawowe czynniki:

 materiał palny,

 tlen,

 źródło ciepła.

W powietrzu występuje około 21% tlenu, co sprawia że źródło ciepła o dostatecznej energii i temperaturze wyższej od temperatury zapalenia materiału palnego może zainicjować proces palenia. W sytuacji, gdy jest to zjawisko niekontrolowane w miejscu nie przeznaczo- nym do tego celu, mamy do czynienia z „POŻAREM” ! Podczas pożaru następuje wydzielanie ciepła, światła i produktów spalania. Aby powstał pożar, a następnie rozwijał się proces spa- lania konieczne jest istnienie w odpowiedniej proporcji substancji palnej, tlenu (utleniacza) i źró- dła zapalenia. Wynika z tego jednoznacznie, że do przerwania istniejącego już procesu spalania konieczna jest zmiana proporcji składników procesu, co można osiągnąć przez:

 usunięcie materiału palnego

 eliminowanie bodźca termicznego podtrzymującego proces spalania (np. chłodzenie układu palnego),

 odcięcie dostępu utleniacza do miejsca pożaru.

Rozwój procesu spalania od miejsca zapłonu na dalszą powierzchnię (objętość) materiału palnego, a także na inne materiału znajdujące się w sąsiedztwie źródła zapłonu ma zasadnicze znaczenie przy wyborze metody zapobiegania pożarom i wybuchom, zwalczania ich oraz ograni- czania strat i zniszczeń.

Wielkością charakterystyczną rozwoju procesu spalania jest szybkość spalania, która de- cyduje o charakterze i przebiegu zjawisk towarzyszących pożarowi. W przypadku większości "ty- powych" pożarów szybkość spalania jest mała, w związku z tym bardzo istotną sprawą jest szybkie podjęcie akcji gaśniczej bezpośredniej. Do działań tych niezbędny jest podręczny sprzęt gaśniczy oraz umiejętność jego poprawnego i skutecznego użycia.

4.1 Podręczny sprzęt gaśniczy:

Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy gaśnice i koce gaśnicze. Gaśnice są to przenośne urządzenia o masie brutto do 20 kg i masie środka gaśniczego do 22 kg, którego użycie następuje pod wpływem uruchamianego ręcznie wyzwolenia ciśnienia gazu. Efekt akcji gaśniczej, a także bezpieczeństwo jej prowadzenia zależy od wielu czynników, między innymi od wyboru odpowiedniego środka gaśniczego. Dokonanie prawidłowego wyboru zależne jest od

19

rozpoznania rodzaju pożaru oraz pewnego minimum wiedzy o środkach gaśniczych i ich działa- niu. W tym rozdziale przedstawiono podstawowe informacje o podręcznym sprzęcie gaśniczym i sposobach jego użycia i konserwacji.

Rodzaj i ilość podręcznego sprzętu gaśniczego uzależniona jest :

 do zakwalifikowania obiektu do odpowiedniej grupy (PM, ZL)

 wielkości występującej gęstości obciążenia ogniowego

 jak również od powierzchni strefy pożarowej budynku

 odległości od każdego miejsca w obiekcie nie większej niż 30 m

długość dojścia 30m

Podręczny sprzęt służy do gaszenia pożarów w zarodku. Symbolami literowymi oznako- wane są gaśnice odpowiednio do gaszenia pożarów danej grupy.

Podręczny sprzęt gaśniczy należy tak dobierać, aby można nim ugasić ewentualny pożar.

Grupa Rodzaj palącego się materiału Rodzaj środka gaśniczego

A Ciała stałe pochodzenia organiczne- go, przy spalaniu których występuje zjawisko żarzenia (drewno, papier itp. materiały)

woda, piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla

B

Ciecze palne i substancje stałe top- niejące wskutek ciepła (rozpuszczal- niki, pasty do podłogi, topiące się tworzywa sztuczne)

piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwu- tlenek węgla,

C Gazy palne (gaz miejski, metan, pro-

pan-butan) proszek gaśniczy, dwutlenek węgla,

D Metali lekkich np. magnezu, sodu, pota-

su, litu/ proszek gaśniczy

F Tłuszczów i olejów w urządzeniach ku-

chennych piana gaśnicza, proszek gaśniczy

20

4.2 Zasady rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego

Przy rozmieszczaniu podręcznego sprzętu gaśniczego w obiekcie uwzględniono przepisy rozporządzenia ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21.04.2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U nr 80 poz.

563) w obiektach zaliczanych do PM jedna jednostka sprzętu o masie 2 kg (lub 3dm³) powinna przypadać na 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządze- niem gaśniczym Rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego w obiekcie:

 sprzęt powinien być umieszczany w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wej- ściach do budynku i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń,

 oznakowanie miejsc usytuowania gaśnic znakami powinno być zgodne z Polskimi Nor- mami,

Oznaczenie miejsca lokalizacji gaśnic

 do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 2 m,

 gaśnice należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenie mecha- niczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki),

 odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do naj- bliższej gaśnicy nie powinna być większa jak 30m.

4.3 Zasady posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym :

 kierować strumień środka gaśniczego na palące się przedmioty lub obiektu od strony ze- wnętrznej (skrajnej) w kierunku do środka,

 przy gaszeniu przedmiotów ustawionych pionowo należy gasić od góry w dół,

 należy używać środków gaśniczych przeznaczonych do gaszenia danej grupy pożarów.

21

Gaś ogień w kierunku wiatru (z wiatrem).

Palące się powierzchnie gaś rozpoczy- nając od brzegu.

Pożary substancji kapiących i płyn- nych gaś strumieniem skierowanym od góry do dołu.

Pożary ścian gaś strumieniem skie- rowanym od dołu do góry.

Stosuj wystarczającą liczbę gaśnic - nigdy jedną po drugiej.

Zwracaj uwagę na możliwość ponow- nego rozpalenia się ognia.

Nigdy nie wieszaj gaśnic po ich użyciu na stałe miejsce.

Najpierw należy zlecić ich ponowne napełnienie.

4.4 Rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego

Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy : gaśnice i agregaty gaśnicze, hydronetki wodne, koce gaśnicze, zestawy gaśnicze.

Gaśnica pianowa - jest to zbiornik cylindryczny w którym znajduje się wodny roztwór środka pianotwórczego oraz zbiornik z gazem napędowym zaopatrzony w zbijak, wężyk zakończony prądowniczką zamykaną. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliże pożaru zrywamy plombę zabezpie- czającą, wciskamy zbijak gaz napędzający wypełnia zbiornik gaśnicy, kierujemy strumień piany w ognisko pożaru. Działanie gaśnicy można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w po- zycji pionowej. Nie wolno jej stosować do gaszenia instalacji i urządzeń elektrycznych.

22

Gaśnica proszkowa - jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub zbijak patronu z gazem napędowym. Środek gaśniczy proszek wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądowniczką przy pomocy gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę i zawleczkę blokującą, uru- chamiamy dźwignie lub zbijak i kierujemy strumień proszku w ognisko pożaru. Działanie gaśnicy można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądow- niczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pio- nowej. Gaśnice te wolno stosować do gaszenia instalacji i urządzeń elektrycznych.

23

Gaśnice proszkowe pod stałym ciśnieniem Gaśnice proszkowe z nabojem CO₂

Gaśnica śniegowa - jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór i wężyk zakończony dyszą wylotową lub w gaśnicach mniejszych króćcem obrotowym z dyszą. Wewnątrz gaśnicy

24

znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu pod własnym ciśnieniem wydo- staje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok. - 80 ⁰C. Po dostarczeniu gaśnicy w po- bliże pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą uruchamiamy zawór i kierujemy strumień dwu- tlenku węgla na ognisko pożaru. Działanie gaśnicze można w każdej chwili przerwać zamykając zawór.

Gaśnica śniegowa

Należy pamiętać o tym że:

 w czasie działania gaśnicy śniegowej trzymać ją tylko za uchwyt(rączkę)

25

 nie wolno używać tych gaśnic do gaszenia ludzi, silników pojazdów, maszyn urządzeń nagrzewających się w wyniku pracy

Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.

Koc gaśniczy Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókno szklanego) o powierzchni około 2 m². Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu.

Sposób użycia: wyjąć koc z futerału, rozłożyć i szczelnie przykryć palący się przedmiot. W przypadku gaszenia ludzi należy osobę przewrócić i przykryć ją szczelnie kocem. Koce gaśnicze można wykorzystywać do przenoszenia ewakuowanego mienia.

4.5 Etatyzacja podręcznego sprzętu gaśniczego:

Powierzchnia budynku powinna być wyposażona w środki gaśnicze zawarte w gaśnicach przenośnych spełniających wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm euro- pejskich (EN), według zasady¹:

1) na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządze- niem gaśniczym:

a) zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V, - dane dotyczą CH ATRIUM Kasztanowa!

b) produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m², c) zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem;

2) na każde 300 m² powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem za- kwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

1 zgodnie z wymaganiami § 28 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563 z poż zmianami))

26

Dopuszcza się stosowanie gaśnic o zawartości środka gaśniczego co najmniej 2 kg (lub 3 dm³), zaleca się jednak stosowanie gaśnic o większej masie środka gaśniczego, tj. co naj- mniej 4-6 kg (lub 6-9 dm³), jako skuteczniejszych w gaszeniu pożaru w jego wstępnej (zarod- kowej) fazie.

Rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego - patrz rzuty –załącznik

4.6 Urządzenia przeciwpożarowe:

Urządzenia przeciwpożarowe — należy przez to rozumieć urządzenia (stałe lub półstałe, urucha- miane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia inertyzujące, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i sys- temu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alar- mów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, instalacje oświetlenia ewakuacyj- nego, hydranty wewnętrzne i zawory hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach prze- ciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, urządzenia zabezpieczają- ce przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki, kurtyny dymowe oraz drzwi, bramy prze- ciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, przeciw- pożarowe wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych;

Instalacja sygnalizacji alarmu pożaru (SAP)

Centrala sygnalizacji pożaru zlokalizowana w Centrum Alarmowo-Dyspozycyjnym w wydzielonym pomieszczeniu ochrony (budynek C, część techniczna). Nadzór nad pracą centrali sygnalizacji pożaru realizowany jest poprzez pracowników ochrony.

Zadaniem systemu sygnalizacji pożarowej (SSP) zastosowanej w budynku jest:

 poprawienie bezpieczeństwa użytkowników budynku,

 ograniczenie zniszczeń i uszkodzeń budynku oraz jego wyposażenia i związanych z nimi strat materialnych przez skrócenie czasu pomiędzy wykryciem pożaru rozpoczęciem skutecznej akcji ratowniczej i powiadomienie automatyczne straży pożarnej,

 sterowanie urządzeń przeciwpożarowych:

- zamknięcie bram oddzielenia pożarowego,

- zamknięcie klap odcinających w kanałach wentylacyjnych,

- otwarcie klap na kanałach doprowadzających powietrze do oddymiania, - uruchomienie urządzeń oddymiających,

- załączenie urządzeń DSO, w strefie pożarowej objętej pożarem,

- zdjęcie blokady z drzwi objętych kontrolą dostępu, w strefie pożarowej objętej pożarem,

- transmisję alarmu pożarowego do Stanowiska Kierowania KP PSP,

 zatrzymanie:

- wentylacji bytowej i klimatyzacji, w strefie pożarowej objętej pożarem,

27

- zatrzymanie wszystkich wind na poziomie ewakuacyjnym - na tzw. parterze i pozostawienie drzwi w pozycji otwartej,

- zatrzymanie schodów ruchomych.

W skład systemu SSP (opartego na elementach f. ESSER) wchodzą:

 czujki punktowe we wszystkich pomieszczeniach i przestrzeniach obiektu,

 ręczne ostrzegawcze pożarowe przy wejściach do pomieszczeń,

 centrala sygnalizacji pożaru wraz z kartami sterującymi, komunikacyjnymi, baterią akumulatorów oraz wyświetlaczem,

 moduły sterujące i monitorujące służące do sterowania urządzeniami (np.

wyłączenie wentylacji bytowej, otwarcie drzwi).

Centrala systemu sygnalizacji pożarowej powinna zapewniać:

 wczesne wykrycie źródła potencjalnego pożaru z dokładnym wskazaniem jego miejsca z dokładnością do czujki w komputerowym systemie wizualizacji,

 uruchomienie sygnalizacji akustyczno – optycznej wewnątrz i na zewnątrz obiektu,

 wyłączanie wentylacji poprzez podanie impulsów do szaf automatyki wentylacji i central wentylacyjnych,

 sterowanie zwalnianiem/otwieraniem drzwi ewakuacyjnych,

 współpracę z centralą CSP IQ8Control nadzorującą pomieszczenia kina Helios.

Uwaga: Szczegółowy opis działania SSP w dokumentacji technicznej dot SSP.

Oświetlenie wyjść ewakuacyjnych i miejsc usytuowania sprzętu gaśniczego Celem oświetlenia drogi ewakuacyjnej jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom opuszczają- cym dany obiekt przez stworzenie im odpowiednich warunków wizualnych do odnajdowania kierunku ewakuacji, a także zapewnienie szybkiego zlokalizowania i możliwości wykorzystania sprzętu przeciwpożarowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne powinno działać w przypadku uszkodzenia jakiejkol- wiek części zasilania oświetlenia podstawowego.

Instalacje oświetlenia awaryjnego mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ludzi, co powodu- je, że ich parametry techniczne, a przede wszystkim niezawodność, obwarowane są wieloma po- wiązanymi ze sobą normami. Dotyczy to zarówno przepisów określających ich własności funkcjo- nalne, jak i parametry oświetleniowe czy elektryczne.

Galeria Piła posiada:

Oświetlenie awaryjne

Oświetlenie awaryjne zgodne z PN-EN 1838 pkt.3.1, jest to oświetlenie przeznaczone do stosowania podczas awarii zasilania urządzeń do oświetlenia podstawowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne, według PN- EN 1838 pkt.3.3 jest to część oświetlenia awaryjnego zapewniająca bezpieczne opuszczenie miejsca przebywania lub umożliwiająca uprzednie podjęcie próby zakończenia potencjalnie niebezpiecznego procesu.

28

Oświetlenie awaryjne w obiekcie obejmuje oświetlenie drogi ewakuacyjnej (wraz ze znakami kierunków ewakuacyjnych i oznakowaniem wyjść ewakuacyjnych z obiektu)

W pomieszczeniach technicznych: rozdzielnicach głównych, pomieszczeniu monitoringu budynku zapewniono natężenie oświetlenia awaryjnego wynoszące nie mniej niż 10 lx.

W obiekcie system oświetlenia awaryjnego zasilany jest przez centralną baterię. Przewiduje się jednak, że definitywnie obiekt może być wyposażony w mieszany system – centralna bateria i indywidualne inwertery zamontowane w oprawach.

Oświetlenie dróg ewakuacji

Oświetlenie dróg ewakuacyjnych wykonane jest zgodnie z postanowieniami normy PN-EN 1838.

Oświetlenie awaryjne realizuje również funkcję oznakowania ewakuacyjnego kierunkowego – wskazującego jednoznacznie drogi, kierunki i wyjścia ewakuacyjne.

Znaki oświetlenia awaryjnego musza się świecić w sposób ciągły.

Na ścianach i drzwiach dróg ewakuacyjnych umieszczone są piktogramy. Wszystkie piktogramy podwieszane w taki sposób, by można je było łatwo odczytać, bez względu na wszelkie inne występujące oznakowanie, obiekty i inne.

Elementy instalacji posiadają certyfikat na znak bezpieczeństwa B. Oprawy oświetlenia kierunkowego rozmieszczono w pomieszczeniach handlowych poniżej dolnej linii dekoracji tak, aby zawsze były widoczne.

Oświetlenie wskazujące kierunki ewakuacji (znaki piktogramowe)

Oprawy wskazujące kierunki ewakuacji nie mogą być montowane powyżej plansz reklamowych lub innego wystroju sklepów.

Znaki oświetlenia awaryjnego musza się świecić w sposób ciągły w godzinach otwarcia sklepów.

Na ścianach i drzwiach dróg ewakuacyjnych należy umieścić piktogramy zgodnie z wytycznymi normy PN-EN 1838. Wszystkie piktogramy winny być podwieszane w taki sposób, by można je było łatwo odczytać, bez względu na wszelkie inne występujące oznakowanie, obiekty i inne.

Rys. przykład oświetlenie awaryjnego

Należy zapewnić stałe serwisowanie i testowanie oświetlenia ewakuacyjnego.

29

a. Test miesięczny – pracownik techniczny CH.

Wskaźniki prawidłowości działania powinny być sprawdzane wzrokowo. Inspekcja wzroko- wa ma rozpoznać stan gotowości systemu do pracy oraz rozpoznać, czy system nie wyma- ga przeprowadzenia testu.

b. Test roczny – wykonuje osoba z kwalifikacjami wymaganymi przy wykonywaniu dozoru nad urządzeniami instalacjami i sieciami elektroenergetycznymi

o Włączyć awaryjny tryb pracy każdej oprawy oświetlenia ewakuacyjnego, poprzez symulację uszkodzenia zasilania podstawowego, na czas wystarczający do upewnienia się, że każda lampa świeci.

UWAGA: zaleca się, aby okres symulowanego uszkodzenia był wystarczający do przeprowadzenia testu, jednakże minimalizowany , ze względu na możliwość uszkodzenia komponentów systemu, np. lamp.

o Podczas tego testu należy sprawdzić wszystkie oprawy oświetleniowe oraz znaki ewakuacyjne, aby upewnić się, czy istnieją, czy są czyste oraz czy prawidłowo funkcjonują.

o Na końcu tego testu zaleca się przywrócenie zasilania podstawowego i sprawdzenie każdej lampki kontrolnej lub urządzenia, w celu upewnienia się, że wskazują one na przywrócenie zasilania podstawowego.

o Sprawdzenie parametrów oświetlenia ewaluacyjnego.

o W dzienniku należy zapisać datę przeprowadzenia testu i jego wyniki.

Sprawdzenie parametrów oświetlenia ewakuacyjnego

o Sprawdzić czas przełączania oświetlenia na pracę awaryjną po zaniku zasilania podstawowego – pomiar stoperem:

 Na drodze ewakuacyjnej i strefie otwartej powinien wynosić do 5s

 W strefie wysokiego ryzyka powinien wynosić do 0,2s.

o Sprawdzić natężenie oświetlenia awaryjnego. Pomiaru dokonać za pomocą luksomierza w nocy (po zapadnięciu zmroku), przy wyłączonym oświetleniu podstawowym oraz braku oświetlenia zewnętrznego, a wyniki porównać z załączonymi do projektu wyliczonymi wartościami natężenia oświetlenia; Natężenie oświetlenia winno wynosić min. 0,5 luxa w każdym punkcie drogi ewakuacyjnej.

o Sprawdzić rozmieszczenie opraw oświetlenia awaryjnego oraz sprawdzić, czy oprawy z własnym zasilaniem nie znajdują się w miejscach narażonych na działanie temperatury poniżej 5⁰C.

o Sprawdzić działanie oświetlenia ewakuacyjnego poprzez:

 Wyłączenie zasilania w podrozdzielniach oświetlenia podstawowego na czas 2h.

powinno zadziałać oświetlenie ewakuacyjne w całym obiekcie lub w określonych obszarach, zasilanych z każdej z tych podrozdzielni.

 Po przeprowadzeniu ww. badania wyłączyć zasilanie główne lub

przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu w obiekcie. Powinno zadziałać oświetlenie awaryjne w całym obiekcie i działać przez 2h.