IZABELLA PISAREK
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE KWASÓW
HUMINOWYCH GLEB PŁOWYCH, BRUNATNYCH
I CZARNOZIEMNYCH
Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi Uniwersytetu Opolskiego
WSTĘP
N a terenie O polszczyzny występuje duże zróżnicow anie utw orów m acierzys tych gleb charakteryzujących się odm iennymi w łaściwościam i chem icznym i, które są m odyfikow ane w w yniku działalności przem ysłu i rolnictw a. K ształto w ane pod w pływ em w ym ienionych czynników właściwości chem iczne gleb m ogą decydow ać o pow staw aniu różnorodnych połączeń próchnicznych z substancją m ineralną (hum iany, ful w iany, hum usow e związki kom pleksow e i w ew nątrzkom - pleksow e, adsorpcyjne związki organiczno-m ineralne).
Spośród nich kwasy hum inow e uw ażane są za najbardziej interesującą grupę zw iązków próchnicznych, a ich budowa i właściwości decydują o roli próchnicy w środow isku glebow ym [Bohn i in. 1986; Kononow a M.M . 1966; Pisarek I., D rozd J. 1996; Sequi P. i in. 1986; Turski R. 1986]. Połączenia te biorą udział w w ielu procesach zachodzących w glebie i wpływają na jej właściwości biologicz ne, chem iczne i fizyczne. Dlatego lepsze poznanie ich struktury i właściwości m a istotne znaczenie dla interpretacji procesów biofizykochem icznych zachodzących w środow isku glebow ym .
C elem pracy było poznanie podstaw ow ych właściwości fizykochem icznych kw asów hum inow ych tworzących się w odm iennych jednostkach glebow ych.
OBIEKTY I METODYKA BADAŃ
O biektam i badań było 8 profili gleb ornych reprezentujących następujące
jednostki glebowe: gleby brunatne kwaśne (prof. 1 i 3) i właściwe (prof. 2), gleby płow e typow e (prof. 4 i 5) i czarnoziem y zdegradow ane (prof. 6, 7 i 8) (tab. 1).
B adane profile zlokalizow ane były na terenie Opolszczyzny. W e w szystkich poziom ach genetycznych gleb oznaczono skład granulom etryczny m etodą areo- m etryczną C asagrande’a w m odyfikacji Prószyńskiego. W próbkach glebow ych z poziom u A p oznaczono:
- właściwości sorpcyjne, w tym kwasowość hydrolityczną (Hh) w 1 M CH3COONa oraz kationy wymienne o charakterze zasadowym (S) w 1 M CH3COONH4 (Ca2+, Mg2+, K+, Na+); na podstawie Hh i S wyliczono poje
mność sorpcyjną (T) i stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami (V);
- węgiel ogółem (Cog) metodą oksydometryczną według Tiurina;
- azot ogółem (N) metodą Kiejdahla; na podstawie wartości N i С obliczono stosunek C/N.
- wartość współczynnika E4/E6 kwasów huminowych wyekstrahowanych mie
szaniną 0,1 M Na4P207 + 0,1M NaOH oraz stosunek kwasów huminowych
do kwasów fulwowych (KH/KF), a także obliczono współczynnik humifikacji wg Sequi: HI = NH/(KH + KF), gdzie: NH - nieshumifikowana materia organiczna, K H -k w asy huminowe, H F -k w asy fulwowe [Sequi P. i in. 1986]. W preparatach kwasów hum inow ych otrzym anych i oczyszczonych zgodnie z met. Schnitzera [Schnitzer M., Khan S.U. 1972] oznaczono:
- skład elementarny kwasów huminowych (C,H ,N ,0) autoanalizatorem w La boratorium Analizy Instrumentalnej Politechniki Wrocławskiej;
- widma w podczerwieni kwasów huminowych w zakresie liczb falowych 400-4000 cm "1.
WYNIKI I DYSKUSJA
W badanych profilach gleb brunatnych - Cam bisols (profile 1,2 i 3), obserw uje się stosunkow o dużą zaw artość frakcji pyłow ych, które w ykazują w yraźne profi low e zróżnicow anie tej frakcji oraz frakcji części spław ialnych (tab. 1). A nalizo w ane gleby charakteryzują się odm iennym składem granulom etrycznym w poziom ach Ap w porów naniu z poziom am i Bbr lub C. W śród badanych gleb należących do Cam bisols w ystępuje wyraźne w zbogacenie poziom ów B br lub BbrC we frakcję ilastą, głów nie pochodzenia in situ, co jest charakterystyczne dla procesu brunatnienia. W badanych glebach płowych Luvisols (profile 4, 5) w y tw orzonych z glin lekkich i iłów pylastych obserw ujem y niew ielkie pionow e zróżnicow anie zawartości cząstek spław ialnych, z charakterystycznym zuboże niem w tę frakcję poziom u Èet, oraz w zbogaceniem w nią poziom ów Bt, co zw iązane jest z procesem płowienia. A nalizow ane czarnoziem y - Phaeozem s są glebam i o składzie granulom etrycznym pyłów ilastych i iłów pylastych (profile
6, 7, 8) zaw ierającym i niew ielką ilość frakcji piasków i części szkieletow ych.
G leby te nie w ykazują zbyt wyraźnego profilow ego zróżnicow ania poszczegól nych frakcji, co w skazuje, że są to gleby całkow ite.
A naliza składu granulom etrycznego badanych jednostek glebow ych w ykazuje w pływ procesów glebotw órczych na jeg o profilow e zróżnicow anie, a zw łaszcza na odm ienną kum ulację lub przem ieszczanie frakcji najdrobniejszych w poszcze gólnych typach glebow ych.
Jednocześnie zróżnicow any charakter skał m acierzystych i naw ożenie w pły wały na kształtow anie w łaściwości chem icznych i fizykochem icznych analizow a nych gleb. W yrażało się to przede w szystkim w ich odczynie, który wahał się w granicach p HKC1 od 4,5 (profil 1) do 7,2 (profil 8), a także w pojem ności sorpcyjnej
(od 5,1 cm ol(+)/kg w profilu 1 do 16,3 cm ol(+)/kg w profilu 2) i w ysyceniu kom pleksu sorpcyjnego zasadam i (od 41,2% w profilu 1 do 89,2% w profilu 8),
T A B E LA 1. Zestaw ienie badanych jednostek system atycznych i uziarnienie gleb TA B L E 1. List o f investigated soil units
Nr N o Jednostka system atyczna System atic units Głębokość Depth [cm] Poziom gene tyczny Genetic horizon % zawartość frakcji (o 0 w mm) Granulometric com position
Grupa granulo- metry-czna Texture >1 1-0,1 0 ,1 -0 ,0 2 < 0,02 1. Brunatna kwaśna 0 - 2 0 Ар 0,5 65 21 14 Pgl (typowa) 4 0 -5 0 Bbr 0 67 19 14 Pgl
Dystric Cam bisols 6 0 -8 0 BbrC 1,5 95 3 2 Pl
2. Brunatna w łaściw a 0 - 2 0 Ap 4 24 21 55 gc
(typowa) 3 0 -6 0 Bbr 0 9 21 70 ił
Eutric Cam bisols 8 0 -1 0 0 BbrCca 0 9 29 62 iłp
3. Brunatna kwaśna 0 -2 0 Ap 3 66 11 23 gl
(typowa) 3 0 -4 0 Bbr 4 6 46 48 płi
Dystric Cam bisols 6 0 -8 0 BbrC 2 3 48 49 płi
9 0 -1 2 0 С 0 5 46 49 płi
4. Płow a (typowa) 0 - 2 0 Ap 0 51 27 22 gl
Orthic L uvisols 3 0 -4 0 Eet 0,5 56 24 20 gl
5 0 -6 0 Bt 2 50 24 26 gl
7 0 -9 0 С 1 60 14 26 gl
5. Płow a (typowa) 0 -2 0 Ap 0 6 38 56 iłp
Orthic Luvisols 4 0 -5 0 Eet 0 8 42 50 iłp
6 0 -7 0 Bt 0 6 51 57 iłp
9 0 -1 2 0 BtC 0 6 51 57 iłp
6. Czarnoziem 0 - 2 0 Ap 3 10 40 50 płi
zdegradowany 4 0 -5 0 A 0,5 3 41 56 płi
Luvic Phaeozem s 7 0 -8 0 BbrC 0,5 5 40 55 płi
9 0 -1 2 0 С 0 5 42 53 płi
7. Czarnoziem 0 - 2 0 Ap 0 4 39 57 iłp
zdegradowany 3 0 -6 0 A 0 1 39 60 iłp
Luvic Phaeozem s 6 5 -8 0 Bbr 0 3 38 59 iłp
9 0 -1 2 0 BbrC 1 5 39 55 iłp
8. Czarnoziem 0 -2 0 Ap 1 3 28 69 iłp
zdegradowany 3 0 -5 0 A 0 6 23 71 ił
Luvic Phaeozem s 6 0 -8 0 Bbr 0 9 13 78 ił
< 9 0 С 0 6 23 71 ił
Pow staw anie określonych form substancji hum usow ych zależne je st od p o d staw ow ych w łaściw ości chem icznych i fizykochem icznych oraz kierunku procesu glebotw órczego. W analizow anych glebach obserw ujem y różną kum ulację w ęgla ogółem , odm ienną w artość stosunku C/N oraz zróżnicow anie ilościow e połączeń próchnicznych (tab. 2). W edług niektórych autorów [Bohn i in. 1986; K ononow a M .M . 1966; P isare k l., Drozd J. 1996; Schnitzer M., Khan S.U. 1972; Skłodowski P., Szafranek A. 1997] param etry te są wyrazem określonego kierunku procesu hum ifikacji. Spośród analizow anych gleb najw yższym stosunkiem K H /K F cha rakteryzow ał się profil 8 (czarnoziem zdegradow any) i profil 2 (gleba brunatna
22
T A B E LA 2. Niektóre w łaściw ości chem iczne poziom u A p badanych gleb TA BLE 2. Som e chem ical properties o f A p horizons o f investigated soils
Nr profilu,
Jednostka system atyczna N o o f profiles,
System atic units
PHkci T [cm ol(+) /kg] V [%] C 0g. С total [%] C/N E4/E6 HI KH/KF H A /FA
1. Gleba brunatna kw aś na, typowa
D ystric Cam bisols
4 ,5 5,1 4 1 ,2 0 ,9 8 1 2 ,5 8 4 ,9 2 ,0 6 1,5
2 . Gleba brunatna w łaści wa, typow a
Eutric Cambisols
6 ,5 1 6 ,3 8 0 ,8 1 ,9 4 1 0 ,1 6 4 ,3 1 ,5 4 1,9
3 . Gleba brunatna kw aś na, typowa
D ystric Cambisols
4 ,9 1 0 ,3 6 4 ,9 1 ,7 3 1 3 ,3 2 3 ,9 1 ,5 5 1,5
4 . Gleba płowa, typowa Orthic Luvisols
7 ,0 1 3 ,8 8 6 ,9 0 ,9 5 1 0 ,0 6 3 ,7 1 ,1 8 1,3
5 .Gleba płowa, typowa Orthic L uvisols 5 ,6 12,2 6 6 ,5 1 ,3 0 1 4 ,2 2 4 ,8 2,05 0,8 ó.Czarnoziem zdegradowany Luvic Phaeozem s 4 ,7 1 1 ,7 75,2 1 ,3 3 10,02 4 ,3 1 ,6 7 1,2 7. C zam oziem zdegradowany Luvic Phaeozem s 5 ,4 1 0 ,4 77,9 1 ,6 5 1 0 ,8 2 4 ,0 1,21 1 ,4 8. Czarnoziem zdegradowany L uvic Phaeozem s 7,2 1 3 ,9 8 9 ,2 1 ,3 6 1 0 ,0 3 3 ,2 0 ,9 0 2,1
T - pojem ność sorpcyjna - sorption capacity;
V - w y sycenie kom leksu sorpcyjnego zasadami - degree o f saturation; Е Д - w spółczynnik barwy - color index;
HI - w spółczynnik humifikacji - humification index
w procesach hum ifikacji m aterii organicznej w tych glebach. N ajniższy stosunek K H /K F odnotow ano w profilu 5 (gleba płowa), co w skazuje, iż w om aw ianym profilu proces hum ifikacji prowadzi przede w szystkim do pow staw ania kwasów fulw ow ych (tab. 2). Pewnym wskaźnikiem stopnia hum ifikacji materii organicz nej je s t rów nież stosunek C/N. W edług Kononowej [1966] jest on typowy dla w iększości gleb, gdyż obrazuje zasobność próchnicy w azot i mówi o stopniu jej hum ifikacji. Im stosunek C/N jest węższy, tym proces hum ifikacji jest bardziej zaaw ansow any. Zgodnie z tym założeniem w badanych glebach najintensyw niej proces ten zaznaczył się w profilach 8, 6, 4 i 2, najsłabiej w profilach 1 i 5.
Jednocześnie obliczony w spółczynnik hum ifikacji HI wg Sequi i in. [1986] w skazuje, iż w glebach o najintensyw niej przebiegającym procesie hum ifikacji istnieją sprzyjające warunki dla pow staw ania bardziej dojrzałych cząsteczek kw asów hum inow ych, o czym św iadczą niższe wartości om aw ianego w skaźnika (tab. 2). O bliczone w spółczynniki korelacji (tab. 3) wskazują, iż w m iarę wzrostu w artości pH istnieją także sprzyjające warunki do syntezy cząsteczek kwasów
h um inow ych o niższej w artości E4/E6 i HI m ających bardziej skon
densow ane jąd ra arom atyczne (r = -0 ,6 6 4 7 7 ) o w yższym stopniu doj rzałości (r = -0 ,703 0 8).
W cząsteczkach kwasów hum i now ych pochodzących z różnych jednostek glebow ych stw ierdzono różnice w ich składzie elem entar nym (tab. 4), które dotyczyły głów n ie z a w a rto ś c i w ę g la i tle n u . W yższą zaw artość węgla w m ole k u ł a c h k w a s ó w h u m i n o w y c h stw ierdzono w preparatach z gleb z a lic z a n y c h do c z a rn o z ie m ó w (profile 6,7,8) i gleb brunatnych (p ro file 1,2,3) w p orów naniu z kwasam i hum inow ym i pochodzą
cym i z gleb płow ych (profile 4 i 5). Kwasy hum inow e z gleb reprezentujących gleby brunatne zaw ierały także nieznacznie w yższą zawartość wodoru w porów naniu z pozostałym i jednostkam i. Ilość azotu w drobinach kw asów hum inow ych badanych jednostek była najm niejsza spośród w szystkich analizow anych skład ników i nie w ykazyw ała zależności od przebiegającego procesu glebotw órczego. W artość w skaźnika C/H w charakterystyce składu elem entarnego kwasów hum i nowych według Kononowej [1966], Schnitzera i in. [1972], Bufo i in. [1994], G oneta i in. [ 1999] oraz G osha i in. [ 1980] jest wykładnikiem stopnia skondenso w ania pierścieni arom atycznych znajdujących się w jądrze kwasów hum inow ych. Spośród analizow anych kwasów hum inow ych, preparaty otrzym ane z czarnozie m ów odznaczały się w ysokim i najmniej zróżnicow anym stopniem skondensow a nia jądra. W glebach zaliczanych do gleb brunatnych i płow ych w ystępow ały w iększe różnice w w artościach C/H, co m oże w skazywać na mniej stabilne w arunki procesu hum ifikacji, który zachodzi w tych jednostkach glebow ych. N iższe wartości C/H w kw asach hum inow ych inform ują także o m ożliw ości w ystępow ania większej ilości alifatycznych rozgałęzień bocznych w drobinach kw asów hum inow ych. W św ietle uzyskanych danych m ożna stw ierdzić, że naj bardziej rozgałęzione łańcuchy alifatyczne m ogą być obecne w m olekułach kw a sów hum inow ych z gleb brunatnych i płowych.
W artości indeksu C /N w drobinach kwasów hum inow ych w skazują na obe cność azotu w ich strukturach i nie w ykazują ściślejszych zależności od badanej jednostki glebow ej.
B ad an ia kw asów h u m ino w y ch w p o d czerw ieni
Przedstaw ione na rysunku 1 spektrogram y kwasów hum inow ych w ydzielo nych z poziom ów Ap badanych gleb w ykazały zbliżone strefy absorpcji, różniące się intensyw nością. W e w szystkich preparatach najsilniej w yrażona była strefa absorpcji w zakresie 3400-320 0 cm- 1 odpow iadająca grupom OH fenoli i alkoholi.
N ajw yższą jej intensyw nością charakteryzow ały się kwasy hum inow e w ydzielone z profilu 8. Obok tej strefy zaznaczyła się wyraźna absorpcja przy 2990, 2940 i
T A BELA 3. W spółczynniki korelacji m iędzy niektó rymi parametrami gleb
TABLE 3. Correlation coefficients betw een som e parameters o f the investigated soils
N azw a cechy (X) Feature (X)
N azw a cechy (Y) Feature (Y) r HI pH Cog. C/N E4/E6 KH/KF -0 ,7 0 3 0 8 * -0 ,1 6 7 3 6 0,696568* 0,956631* -0 ,5 8 4 4 2 E4/E6 р н Cog. C/N KH/KF -0 ,6 6 4 7 7 * 0,1366 0 ,569126 0 ,460174 * istotne w spółczynniki korelacji n= 8, a = 0,05
24
T A B E LA 4. Skład elementarny kw asów huminowych wybranych profilów (z poziom u próchnicz- nego)
T A BLE 4. A tom ie com position in humic acids o f investigated profiles (from Ap horizons) Nr profilu,
Jednostka system atyczna N o o f profiles,
System atic units
Popiół Ash [%] С H N O C/H C/N 1. Gleba brunatna kwaśna, typowa Dystric Cam bisols
4,18 50,12 5,18 1,62 43,08 9,68 30,94 2. Gleba brunatna w łaściw a, typowa Eutric Cambisols 3,20 52,86 4,24 3,87 39,03 12,47 13,66 3. Gleba brunatna kwaśna, typowa Dystric Cambisols 2,39 53,72 6,65 2,30 37,33 8,08 23,36
4. Gleba płowa, typowa Orthic Luvisols
5,40 50,12 4,02 2,56 43,3 12,47 19,58 5. Gleba płowa, typowa
Orthic Luvisols 3,05 4 1,72 4,97 2,34 50,97 8,39 17,82 6. Czarnoziem zdegradowany Luvic Phaeozem s 5,26 53,05 4,89 1,81 40,25 10,85 29,30 7. Czarnoziem zdegradowany Luvic Phaeozem s 5,11 58,12 4,61 3,86 33,41 12,61 15,06 8. Czarnoziem zdegradowany Luvic Phaeozem s 6,18 53,42 4,38 2,18 40,02 12,20 24,50
2880 cm“ 1 charakterystyczna dla wiązań C-H w grupach m etylow ych - C H3 i
m etylenow ych - C H 2. W yrażone są one najsilniej rów nież w kwasach hum ino w ych pochodzących z czarnoziem ów. W om aw ianych widm ach obserw ujem y rów nież szerokie pasm a absorpcji odpow iadające innym grupom wiązań. W om aw ianych w idm ach obserw ow ano także bardzo silną absorpcję w zakresie 1720 i 1650 cm- 1 św iadczącą o obecności wiązań karbonylow ych C=Ó w ystępujących
w grupach karboksylow ych oraz wiązań C=C połączeń arom atycznych i am ido wych C=N. Badane kwasy hum inow e charakteryzow ała różna strefa absorpcji w zakresie ok. 1375 cm-1. N ajw yższą jej intensyw ność stw ierdzono w kw asach hum inow ych gleb brunatnych, co m oże w skazyw ać na w iększą w nich obecność wiązań C-H w ystępujących w grupach m etylenow ych CH 2. Słabo w yrażone strefy w zakresie 1200 cm -1, odpow iadające drganiom rozciągającym w iązania C-O H fenoli w ystąpiły jedynie w kwasach hum inow ych profilu nr 4 i 8. W e w szystkich
natom iast kw asach hum inow ych zaznaczyły się silniejsze pasm a absorpcji w strefie 1150 cm- 1 i 1050 cm-1. W*świetle dotychczasow ych badań [Bufo S.A. i in.
1994; G onet S.S. i in. 1999; K ononow a M .M . 1966; Pisarek I., D rozd J. 1996; Stevenson F.J. 1982] obecność ich wiąże się najczęściej z drganiam i rozciągają cym i w iązań eterow ych C-O-C. Obecność silniej w yrażonych stref absorpcji w zakresie 1050 cm- 1 wiąże się także z zanieczyszczeniam i krzem ianow ym i prepa
% T ra n sm is ji
R Y SU N E K 1. W idma IR analizowanych kwasów huminowych (2, 4, 8 - numery profili) FIGURE 1. IR spectra o f humic acids (2, 4, 8 - numbers o f profiles)
w tej strefie charakteryzują się kwasy hum inow e z profilu 2. Zakres w idm a poniżej
1 0 0 0 cm- 1 jest dość trudny do interpretacji, gdyż pasm a absorpcji odpow iedzialne
za obecność związków nieorganicznych (min. węglanów), traktow anych jak o zanieczyszczenia, nakładają się z pikam i w zakresie 7 5 0-70 0 cm- 1 charakterysty
cznym dla jednopodstaw ionych pochodnych benzenu.
Porów nując IR spektrogram y kwasów hum inow ych badanych jednostek gle bowych należy stw ierdzić podobną ogólnie ich budowę. M iędzy poszczególnym i typam i gleb w ystępow ać m ogą pew ne różnice w intensywności absorpcj i poszcze gólnych grup, jak też niektóre typy wiązań m ogą być słabiej w yrażone lub całkow icie zanikać. Przypuszczalnie wpływać na to m oże kierunek procesu hum ifikacji uw arunkow any działaniem czynników zewnętrznych.
WNIOSKI
1. Przeprow adzone badania wykazały istotny wpływ wybranych w skaźników chem icznych gleb na właściwości w ydzielonych związków próchnicznych, o czym św iadczą istotne współczynniki korelacji.
2. W glebach o najintensyw niej przebiegającym procesie hum ifikacji istnieją sprzyjające warunki dla pow staw ania bardziej dojrzałych cząsteczek kw asów hum inow ych (posiadających bardziej skondensow anejądra arom atyczne), o czym św iadczą wartości w spółczynnika hum ifikacji HI oraz wartości w spółczynnika barwy E4/E 6.
3. B adania struktury kwasów hum inow ych w podczerw ieni w ykazały obecność podobnych stref absorpcji (różniących się intensywnością), w preparatach pocho dzących z gleb zaliczanych do Cam bisols, Luvisols i Phaeozem s.
LITERATURA
BO H N H., MC N EA L B., 0 ‘C 0 N N 0 R G. 1986: Soil Chemistry. J. W iley & Sons, N ew York, 1 35-152.
BUFO S.A ., LATROFA A., BRUNETTI G. 1994: Infrared and nuclear magnetic resonance spectra o f soil organic matter fractions extracted throught electro-ultrafiltration. Elsevier, Amsterdam, 2 4 5 -2 5 0 .
GHOSH K., SCHNITZER M. 1980: M acromolecular structures o f humic substances. Soil Sei. 129, 6 6 -2 7 6 .
GONET S.S., Ł UD ZIŃ SK A М., М ОСЕК A., SPYCHALSKI W. 1999: Properties o f humic acids extracted from Rendzinas. Humic Substances in E cosystem s 3: 3 7 -4 2 .
K O NO NO W A M.M. 1966: Soil Organic Matter. Pergamon Press, Oxford, (eds).
PISAREK I., DRO ZD J. 1996: The influence o f som e soil properties on the extractability o f humic substances. Polish Journal o f Soil Sei. X XIX/2: 149-154.
SCHNITZER M., KHAN S.U. 1972: Humic substances in the environment, Marcel Dekker Inc., N ew York, (eds).
SEQUI P., DE NOBILI M., LEITA L., CERCIGNANI G. 1986: A new index o f humification. A grochem ica, 30: 175-179.
SKŁO DOW SKI P., SZAFR AN EK A. 1997: The characteristic o f organic matter o f Leptic Podzols and Orthic Luvisols. The R ole o f Humic Substances in the E cosystem s and in Environmental Protection. In: Drozd J., Gonet S.S., Senesi N., Weber J. (eds).
STEV EN SO N F.J. 1982: Humus chemistry .Genesis.Com position.Reactions. J. W iley & Sons, N ew York, (eds).
IZABELLA PISAREK
PHYSICOCHEMICAL PROPERTIES OF HUMIC ACIDS
EXTRACTED FROM LUVISOLS, CAMBISOLS
AND PHAEOZEMS
Department of Soil Environment Protection, University of Opole
SUMMARY
W e report here the studies on hum ic acids in some profiles o f Cam bisols, L uvisols and Phaeozem s, developed from various parent m aterials and possessing different chem ical properties. Hum ic acids were extracted by Schnitzer m ethods. T he relations betw een some soil properties and differences o f som e indexes o f hum ic acids w ere tested. Calculations showed a significant correlation betw een som e soil chem ical param eters and hum ic acids properties. IR spectroscopy of hum ic acids extracted with the NaOH solution from different soil units, show ed different absorption zones, which varied in their intensity.
Praca w p łyn ęła do redakcji w maju 2 0 0 0 r. D r I z a b e lla P isa re k
K a te d r a O ch ro n y P o w ie rzc h n i Z iem i, U n iw e rsy te t O p o lsk i 4 5 -0 8 5 O pole, ul. O lesk a 4 8
