Hanna Krzyżanowska
Konkurs na prace naukowe,
projektowe i popularyzatorskie w
1978 r.
Ochrona Zabytków 31/4 (123), 277-278
łeczne) oraz ukazanie przemian na wsi po okresie objętym ekspozycją. Ekspo zycja wstępna obejmowałaby także historię skansenu, stan badań, zapoznawała z pra cą w muzeum, metodami, naukowymi założeniami.
Wielu referentów podkreślało rolę filmu jako metody pracy dydaktycznej, a także — jako naukowej dokumentacji zjawisk kul
turowych, np. rzemiosł.
F. Midura, zamykając konferencję, stwier d ził, że spełniła ona swoje zadanie zarówno w dziedzinie naukowej, jak i organiza cyjnej. Wysunął postulat, aby przedsta w ione w referatach i dyskusji wnioski przedłożyć Ministerstwu Kultury i Sztuki.
W skład Komisji Wnioskującej weszli: J. Czajkowski, F. Midura, M. Kurząt- kowski, M. Czajnik, W. Jankowski. W części oficjalnej konferencji dr Jerzy Czajkowski odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, również pracownicy MBL i ZZG otrzy mali odznaczenia. Ponadto MKiS przyzna ło dyplomy za wybitny wkład pracy w ochronę dóbr kultury drowi J. Czaj kowskiemu i drowi M. Czajnikowi oraz Zjednoczonym Zespołom Gospodarczym za wybitne zasługi na polu ratowania zabytków.
Imprezami towarzyszącymi konferencji były wystawy w budynku obrad : wystawa
obowiązującej w M BL dokumentacji archi tektonicznej i fotograficznej obiektów translokowanych, dokumentacji wnętrz i sposobu opracowywania scenariuszy; wystawa naczyń i wyrobów miedzianych i wystawa zegarów. W Muzeum H isto rycznym otwarta została wystawa zbio rów ceramiki pokuckiej, daru organi zatora M BL i długoletniego dyrektora — Aleksandra Rybickiego. Uczestnicy k o n ferencji wzięli też udział w objeździe terenu, zwiedzając ciekawsze zabytki archi tektury drewnianej.
Bogumiła S zw o w a
O C H R O N A ZABYTKÓW Z KAMIENIA — M IĘDZYNARODOW E SY M PO ZJU M W PARY ŻU
Sympozjum odbyło się w dniach od 5 do 9 czerwca 1978 r. pod protektoratem U N ESC O i RILEM (Réunion Internatio nale des Laboratoires d ’Essais de M a tériaux), przy współudziale ICOMOS-u, IC OM -u, Centrum Rzymskiego oraz Sek cji Naukowej Stowarzyszenia Architek tów K onserwatorów Zabytków; bezpo średnim organizatorem było Centre Expe rimental de Recherches et d ’Etudes du Bâtiment et de Travaux Publics (CEBTP), które mieści się w Saint-Remy-lès-Chev- reuse pod Paryżem.
W spotkaniu wzięło udział ponad dwustu uczestników z wielu krajów świata, w tym cztery osoby z Polski: prof, dr W. Dom asłow ski, doc. dr Barbara Pen- kalowa, doc. dr Róża Krzywobłocka-La- urow oraz autorka tej informacji — doc. dr Hanna Jędrzejewska.
W czasie sympozjum wygłoszono 70 refe ratów (w tym dwa z Polski). N a pierw szej sesji wygłoszono pięć referatów na temat procesów rozkładu w kamieniu. Sesja druga —■ z ośmioma referatami — poświęcona była sposobom i metodom określania stopnia zmian w kamieniu. Sesja trzecia obejmowała sprawy metodyki badań nad zmianami zachodzącymi w ka mieniach pod wpływem różnych czynni ków niszczących. Osiem referatów zg ło szono na sesję czwartą, poświęconą szkodliwym działaniom czynników b iolo gicznych oraz ich przeciwdziałaniu. N a sesji piątej omawiano w siedmiu kolej nych referatach sprawy zachowania się różnych rodzajów kamieni oraz zmian w nich zachodzących z punktu widzenia petrografii. Sesja szósta, poświęcona pro duktom używanym dla konserwacji ka mieni oraz stosowanym metodom, zgro madziła aż piętnaście referatów. Wśród
nich był jeden referat polski : Study o j the
ejjectiveness o j methods jo r stone p re servation ( Studia nad skuteczm ścią m etod konserwacji kam ienia), w ygłoszo
ny przez doc. dr R. Krzywobłocką-Laurow (autorzy: B. Penkala, R. Krzywobłoc- ka-Laurow i K. Krajewski). Ostatnia sesja — siódma, z dziewiętnastoma refe ratami, poświęcona była restaurowaniu obiektów zabytkowych. N a tej sesji wygłoszony został przez H. Jędrzejewską referat polski: Som e comments on ethics
in conservation o j stone objects (K ilk a uwag na tem at e ty k i w konserwacji obiek tów kam iennych).
Niektóre referaty nie w niosły żadnych pożytecznych informacji, ale były i takie które zawierały nowe cenne myśli i sp o strzeżenia. Przeważały opisy wycinkowych badań laboratoryjnych (na małych prób kach), pokazujące na ilustracjach i wy kresach poszczególne etapy rozpadu róż nych gatunków kamieni p od wpływem czynników niszczących, oraz wyniki p o szczególnych zabiegów zabezpieczających. N a sympozjum podkreślono fakt niedosta tecznego powiązania badań laborato ryjnych z rzeczywistymi potrzebami prak tyki konserwatorskiej. Uwydatniła się konieczność „przedłużenia” tych badań aż do styku z praktyką oraz przybliżenia postulatów praktycznych do prac w la boratoriach. Bez nawiązania ścisłego d ia logu między naukowcami i konserwato rami sprawy konserwacji zabytków ka miennych niewiele mają szans na posu nięcie się naprzód. A spraw tych, jak okazało się w czasie sympozjum, jest bardzo dużo i na ogół są one bardzo trudne do rozwiązania.
N a wielki plus organizatorów należy zaliczyć fakt, że nie podzielono obrad
na równoległe sekcje. N a każdy referat przeznaczono 10 minut dla referenta i 10 minut na dyskusję, z tym że referent podawał tylko najbardziej istotne sprawy ze swojego opracowania, które w całości można było przeczytać w powielonych materiałach. Interesującą sprawą orga nizacyjną było to, że wypowiedzi w dyskusji po ich wygłoszeniu musiały być przez dyskutantów wpisywane na specjalne kartki. Te materiały łącznie z odpow ie dziami referentów zostaną dodatkow o powielone i rozesłane uczestnikom sym pozjum.
Ostatni, piąty, dzień sympozjum był przeznaczony na całodzienną wycieczkę — objazd naukowy. Najpierw uczestnicy w Chateau de Champs-sur-Marne zap o znali się z problemami konserwatorskimi w pałacyku Madame Pompadour oraz pracownią konserwatorską (Laboratoire de Recherches des M onuments H istori ques) i jej działami zajmującymi się sprawami kamienia, metali, malarstwa sztalugowego i ściennego, witraży oraz badaniami naukowo-laboratoryjnymi. N a s tępnie w centrum badań techniczno-bu dowlanych CEBTP w Saint-Remy-lès- -Chevreuse przedstawione zostały zwiedza jącym badania prowadzone na otwartym powietrzu (np. dla oceny różnych sp o so bów odwadniania budynków oraz różnych sposobów zabezpieczania kamienia przed wpływami atmosferycznymi) oraz w o b szernych halach, w których sprawdzane są np. parametry wytrzymałościowe kamieni, struktur nowych i dawnych. Obu wizytom towarzyszyła ożywiona wymiana dośw iad czeń i poglądów.
Hanna Jędrzejewska
KONKURS NA PRACE NAUKOW E, PROJEKTOWE I POPULARYZATORSKIE W 1978 R.
D nia 20 czerwca 1978 r. został rozstrzyg nięty czwarty doroczny konkurs na prace naukowo-badawcze, projektowo-badawcze i popularyzatorskie z dziedziny ochrony zabytków i muzealnictwa, organizowany przez Zarząd Muzeów i Ochrony Zabyt ków. W 1978 r. wpłynęło na konkurs 48 prac, w tym 31 naukowych, 8 projek
towych i 9 popularyzatorskich i popularno naukowych, tj. więcej niż w 1976 r., ale mniej niż w latach 1975 i 1977. Na kon- k ir s inauguracyjny w 1975 r. zgłoszono największą, jak dotychczas, liczbę prac, bo aż 75, ale była to sytuacja wyjątkowa, ponieważ regulamin pierwszego konkursu przewidywał dopuszczenie prac przygo-*
towanych w ciągu ostatnich kilku lat, podczas gdy na następne konkursy przyj m owano jedynie opracowania ukończo ne lub opublikowane w bieżącym bądź w ubiegłym roku. Konkurs w 1978 r. cieszył się w zasadzie powodzeniem jak poprzednie, mniej licznie był jedynie reprezentowany dział prac projektowych.
Prace na konkurs zgłosiły przede wszyst kim: Pracownie Konserwacji Zabytków, Instytut Zabytkoznawstwa i K onserwa torstwa Uniwersytetu M ikołaja K oper nika w Toruniu, W ydział Konserwacji D zieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w K rakowie, Instytut Podstaw Rozwoju Architektury Politechniki Warszawskiej, ponadto inne uczelnie, instytuty i tow a rzystwa naukow e, muzea, wojewódzcy konserwatorzy zabytków , a także sami autorzy.
Prace, jak co roku, prezentowały bardzo różnorodną tem atykę, a więc: studia historyczno-urbanistyczne, architektonicz ne, parkowe, nad zabytkami ruchomymi, konserwację różnych rodzajów zabytków zarówno w ujęciu historycznym, jak i technicznym, opracowania now ych m e tod, badania nad technikami i technologia m i różnych obiektów sztuki stosowanym i w przeszłości, archeologię, m uzealnictwo, zagadnienia prawne ochrony zabytków, projekty rewaloryzacji zarówno poje dynczych zabytków architektury i budow nictwa, jak i całych organizmów miejskich. Prace konkursowe prezentowały też róż norodny poziom : od przeciętnych, raczej dobrych, ale nie wyróżniających się spośród innych podobnych opracowań, d o wybitnych, a nieraz nowatorskich. Ocena tak różnorodnego p od względem tematyki i zakresu materiału wymagała powierzenia recenzji prac wielu wybitnym specjalistom różnych dyscyplin nauko wych, a także kilkuetapowego działania zespołu sędziowskiego.
Coroczne duże zainteresowanie konkursem i na ogół wysoki poziom zgłaszanych prac w pełni potwierdzają jego celow ość, a mianowicie zainteresowanie absolw en tów oraz młodej kadry naukow ców i pracowników różnych instytucji podejm o waniem tem atów przyczyniających się d o rozwoju badań, praktyki konserwa torskiej i popularyzacji ochrony zabyt ków i muzealnictwa. Jednocześnie Zarząd M uzeów i Ochrony Zabytków zawdzięcza konkursowi przegląd najnowszych opra cow ań w tym zakresie. Szczególnie cieszy organizatorów konkursu podejmowanie problematyki ochrony zabytków przez osoby bezpośrednio nie związane w ykształ ceniem i zawodem z tą dziedziną, które, wykorzystując swą wiedzę w innych ga łęziach nauki, rozszerzają zakres badań i praktyki w dziedzinie konserwacji zabytków i muzealnictwa.
W konkursie 1978 przyznanych zostało dziewiętnaście nagród i sześć wyróżnień. W dziale prac n a u k o w o - b a d a w c z y c h przyznano następujące nagrody i wyróżnienia:
— n a g r o d a I s t o p n i a : Studium
historyczno-urbanistyczne do planu rewalo ryzacji Z am ościa, dokumentacja zbiorowa
p cd redakcją mgra K arola Majewskiego, przygotowana w lubelskim Oddziale Pra cowni Konserwacji Zabytków; nagroda za opracowanie monumentalnego i wni kliwego studium, w tym obszernego zestawienia stanu badań, wniosków k o n serwatorskich, szczegółow ego katalogu za bytków, imponującego kompletu plansz i pełnego serwisu fotograficznego; — n a g r o d y II s t o p n i a : mgr Zbigniew Beiersdorf, mgr Lucyna Sulerzys- ka, Studium historyczno-urbanistyczne B lo
k u N r 4 w K rakow ie; mgr inż. arch. Lucy
na Czyżniewska, R ola i fu n kc ja małych
m iast zabytkow ych położonych po za aglo meracjam i m iejsko-przem ysłow ym i ; mgr
Elżbieta Pilecka, Próba typologii szczytów
gotyckich na terenie W arm ii; mgr Stanisła
wa Rudnik, Prace konserw atorskie w Z a
mościu w latach 1918— 1939; mgr Grażyna
Staszewska, Zw alczanie glonów na k a
mieniach i tynkach;
— n a g r o d y III s t o p n i a : mgr Zdzisław Lelek, Badania em alii zło tn i
czych okresu renesansu i baroku; dr inż.
arch. Jacek Radziewicz-W innicki, A rch i
tektura organów na Ś lą sku w u kszta łto waniu przestrzennym wnętrz w okresie od wojny trzydziestoletniej do schyłku X V I I I w .; mgr inż. arch. Janusz Smólski, R ekonstrukcja rzym skiego ołtarza o fia r nego w L u n i; mgr Józef Srebro, D ziałal ność naukowo-oświatowa i wychowawcza M uzeum Piastów Śląskich w Brzegu 1945— 1975; mgr Rajna W ełczewa-M le-
kanowa, Badania nad technologią i techni
k a m i czterech ikon z okresu odrodzenia bułgarskiego ;
— w y r ó ż n i e n i a : mgr Andrzej Dry- szel, Ochrona dzieł s z tu k i p rz e d kradzieżą
w muzeach p o lskich; mgr Ewa K o zło w
ska, mgr M ichał Urbanowski, Z a m o ść,
B lo k X X II. D okum entacja naukowo-histo- ryczna; dr inż. arch. Andrzej M isiorowski, M auzoleum Kurkum asa w K airze — p r z y k ła d architektury i sz tu k i budowlanej okresu mam eluckiego ; mgr A ldona Su-
dacka, T ryp tyk Zaśnięcia N P M z kościoła
parafialnego w Bodzentynie. D okum entacja historyczna.
W dziale prac p r o j e k t o w o - b a - d a w c z y c h :
— n a g r o d a I s t o p n i a : P ro e rewaloryzacji Gniewu, przygotowany przez
zespół projektowy pod kierunkiem mgr inż. arch. Ireny Jaroszewskiej-Bartosze- wicz w gdańskim Oddziale Pracowni Konserwacji Zabytków; nagroda za szcze gólnie wnikliwe, kompleksowe prace ba dawcze i konsekwentne wdrożenie m ode lowych zasad rewaloryzacji zabytkowego zespołu miejskiego;
— n a g r o d a II s t o p n i a : mgr inż Anna Obrębska, P rojekt techniczny rewa
loryzacji parku w Branicach koło N a łę_ czow a ;
— w y r ó ż n i e n i e : mgr inż. arch. H en ryk Siuder, A daptacja na cele turystyczne
ruin za m ku w Janowcu.
W dziale prac p o p u l a r y z a t o r s k i c h :
— n a g r o d a I s t o p n i a : Spotka n ia
z zabytkam i, informator popularnonauko
wy redagowany przez zespół pod kie runkiem redaktora Krzysztofa N ow ińskie g o, wydany przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków; nagroda za cenną inicjatywę wydania informatora, wypełniającego lukę w literaturze popularnonaukowej z dzie dziny ochrony zabytków, trafny dobór interesujących szerokie kręgi społeczeń stwa artykułów i informacji, estetyczną szatę graficzną;
— n a g r o d a II s t o p n i a : mgr K rzysztof Burek, Starożytnicy i arche
olodzy. Z dziejów badań archeologicznych na Białostocczyźnie ; płk. mgr Józef Matusik, ppłk dr Jerzy M iszalski, Z a m k i
w Polsce. M a p a ; Halina Miszalska ppłk dr Jerzy Miszalski, Z a m ki, twierdze’
bastiony. Cykl artykułów w „Ż ołnierzu
Polskim ” ;
— n a g r o d y III s t o p n i a : mgr Ry szard W ołągiewicz, Kręgi kam ienne w Grzy-
bnicy; dr Stanisław Reszkowski, R ozpla nowanie i zabudowa G rudziądza— prze m iany przestrzenne po lokalizacji ;
— w y r ó ż n i e n i e : mgr Tom asz J u rasz, D olny Ś lą sk •— panoram a turystycz
na.
Hanna K rzyżanow ska
NA GR OD A ZA PROJEKT REW ALORYZACJI ZA M O ŚC IA
W lipcu 1978 r. minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środow is ka ogłosił listę dorocznych nagród. W dziale „Z a wybitne osiągnięcia twór cze w przestrzennym kształtowaniu miast i wsi, ochronie środowiska oraz w rozwoju techniki” wyróżnił nagrodą pierwszego stopnia zespół autorski z PP Pracownie Konserwacji Zabytków w Rzeszow ie za plan szczegółow y zagospodarowania przes trzennego zabytkow ego ośrodka miejskie go Zamościa. Zespół działał w składzie: Janusz Mach i Andrzej Piątek — główni projektanci, Teresa Piątek, W ojciech S o
bek, Jan Szozda, Stanisław W iercioch — współpraca autorska, K arol Majewski — ' zagadnienia konserwatorskie (konsultant z PKZ Oddział w Lublinie), Kazimierz Brydak — zagadnienia program owo-funk- cjonalne, Barbara Lejda —■ komunikacja, Zenon Dulla — instalacje wod.-kan., gaz,
С.О., Ryszard Rogoziński — energetyka. M iejscowy plan szczegółow y i rewalory zacji zam ojskiego zespołu zabytkowego składa się z dwóch elem entów: m iejsco wego planu szczegółow ego w granicach zespołu staromiejskiego z obrzeżem, zawie rającego ustalenia przestrzenne dla tej
jednostki, oraz planu rewaloryzacji, obej mującego obszar zawarty w granicach I strefy ochrony konserwatorskiej (zasięg dziewiętnastowiecznej twierdzy), ustala jącego zagadnienia rewaloryzacyjne w stre fie nadrzędności kryteriów konserwator skich. Poza miłym obowiązkiem gratu lacji laureatom wypada podkreślić, że szczegółowe relacje o założeniach planu i wynikach zostaną opublikowane przez Ośrodek Informacji Pracowni K onser wacji Zabytków w Warszawie. Redakcja „Ochrony Zabytków” zwróciła się do A utorów o artykuł o metodzie zapisu
