View of WORK CONSUMPTION OF SELECTED PLANTS IN INDIVIDUAL FARMS OF LOWER SILESIA

(1)

Oeco110111ia 3 (2) 2004, 121-129

PRACOCHŁONNOŚĆ

DLA WYBRANYCH

UPRAW

W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH DOLNEGO

ŚLĄSKA

Tomasz Szuk

Akademia Rolnicza we Wrodawiu

Streszczenie. W pracy przedstawiono poziom pracochlonności dla wyhr:mych roślin w gospodarstwach indywidualnych na Dolnym Ślqsku. Glówny111 n:1rz.,:clzic111 had:1wczy111 byly karty technologiczne upraw. na podstawie których ustalono nnklacly pracy'. !1ad:1nia obcjmowaly okres 1996-2000. Uzyskane wartości 11akl:1dów 1rn1g:1 być wykmzyst) 11 :111c jako normatywy pracochlonności dla gospodarstw inclywidualnyt.:11 ni:r.i1mcj C/<,:Ści l)olncgo Śląska.

Slowa kluczowe: praca, normatywy. produkcja roślinna. gospodarstwa i11dy11 idualnc

WSTĘP

Proces produkcyjny w każdej działalności gospodarczej powiązany _jest z procesem pracy. Zachodzą one równocześnie łub też w zróżnicowanych relacjach czasowych. Druga sytuacja jest bardzo charakterystyczna dla rolnictwa, zwłaszcza widoczne _jest to w produkcji roślinnej. Uzależnienie polowej produkcji roślinne.i od warunków przyrod -niczych jest główną przyczyną przesunięcia czasowego mi~dzy wymienionymi proc<.:

-sami. Zagadnienie pracy w produkcji rolnej stanowi dosyć trudny temat badawczy. Wpływa na to jej specyfika, która uniemożliwia w zasadzie dokonanie porównania z jakimkolwiek innym dzialem gospodarki narodowej. Cechy szczególne pracy w rol -nictwie są ogólnie znane, a z najbardziej charakterystycznych można wymienić ooro11111ą różnorodność czynników przyrodniczych. ekonomicznych i organizacyjnych. /'.e i'mi en-ności tej wynika brak możliwości zastosowania w rolnictwie _jednorodnych i s1.ablono wych metod pracy, norm wydajności itp.

Szczególnie ważnym elementem prowadzenia dzialalności o charakterze dochodowym w warunkach gospodarki rynkowej jest zeroko pojęty proces planistyczny. W warun

-Adres do korespondencji - Corrcsponding author: Toma,/. Szuk. Katedra Ekonomiki i Organi1acJ1

Rolnict\\a. /\kaclc1nia Rolnicza \\C Wroclmviu. ul. M. Sklodo\\'skicj- ·uric <12. 50-369 Wrocla\1. lei. (071) 320 .'i2 12. c-mai I: To111son@eko11om.ar. wroc. pl

(2)

122 T. S:11/.:

kach przewagi podaży na rynku istotnego znaczenia nabierają rodzaj oferowanego pro-duktu, jego jakość, ilość i cena, która wynika głównie z ponoszonych kosztów produk-cji. Rynek produktów rolnych jest typowym przykładem rynku konsumenta. W związku z tym trzeba bardzo rozsądnie gospodarować zarówno zasobami posiadanymi, jak

i podejmować decyzje o nabywaniu nowych.

Istotnym elementem planowania jest określenie zapotrzebowania na pracę. Można by postawić pytanie o cel planowania zapotrzebowania na pracę w produkcji rolnej

i jest to pytanie jak najbardziej uzasadnione.

W wielu gospodarstwach indywidualnych notuje się nadmiar rąk do pracy - to efekt zarówno bezrobocia, jak i widocznego uproszczenia i ekstensyfikacji produkcji. Ogromny odsetek gospodarstw w Polsce to jednostki bardzo male (powierzchnia użyt ków rolnych polowy wszystkich gospodarstw indywidualnych nie przekracza 5 ha), produkujące glównie na wlasne potrzeby, o symbolicznej towarowości.

Funkcjonująjednak również gospodarstwa o powierzchni przekraczającej (i to często znacznie) średnią krajową, które mimo trudnej sytuacji rynkowej wykazują tendencję rozwojową. Korzystają one również z najemnej siły roboczej. W tym wypadku planowa

-nie zatrudnienia będzie niezbędne - doświadczenie i intuicja to może być zbyt malo. Te

gospodarstwa już. teraz zglaszają, jak również w przyszłości będą zglaszać zapotr zebo-wanie na konkretne parametry, według których będzie można oszacować nakłady pracy niezbQcine do realizacji planowanego programu produkcji.

Pomocne w rym względzie mogą okazać się normatywy pracochłonności. Kłopot w tym, że ich nie ma. W literaturze funkcjonują zbiory normatywów, ale w większości są one zupelnie nieaktualne, nie dostosowane do obecnych warunków, techniki i tec

h-nologi i \Katalog norm i normatywów J 999 \.

W związku z tym w niniejszej pracy zaprezentowano zbiór takich wartości norm a-tywnych w odniesieniu do wybranych rodzajów upraw.

MATERIAŁ I METODY BADAWCZE

Mając świadomość potrzeb w zakresie plirnowania pracy w rolnictwie, jakie według prLewidyw;:ii'1 mitom tej pracy będą mialy miejsce, podjęto próbę ust;:ilenia normatywów prncochlo1111ości wybranych uprnw polowych w gospodarstwach indywidualnych.

W literaturze proponuje się kilk;:i metod ustalania normatywów pracochlonności \Klepacki 1996. Maniecki 1976]. Najbardziej skutecznie można by to przeprowadzić posiłkując ·iQ zapis;:imi ewidencyjnymi. Niestety, gospodarstwa indywidualne na ogól

11ic prowadzą ż.ildnej rnchunkowości. Praktycznie na większą skalę pozostaje jedynie ll')'korzyst~rnie kart technologicznych. co z kolei powoduje, że w glównej mierze posłu gujemy się wielkościami szacowanym i.

Cekrn niniejszej pracy było ustalenie poziomu pracochłonności uprawy 5 glównych roślin: pszenicy ozimej. żyta ozimego. j czrnienia jarego, ziemniaków jadalnych oraz bmaków cukrowych.

Materiały źródlowe pochodziły z gospodarstw indywidualnych polożonych na tere

-nie byłego województwa legnickiego. Zakres czasowy badaii wynosił 5 lat ( 1996-2000) i obcj111owal dane ze I '.20 gospodarstw w każdym roku. Dobór gospodarstw pr

(3)

Pracochłonność wybranych upraw .. !')~ _.)

dzono w sposób losowy. Przeciętna wielkość badanych obiektów wynosila 9,62 ha UR. Każde gospodarstwo posiadalo co najmniej jeden ciągnik oraz podstawowy sprz<;l

towarzyszący.

Podstawowymi dokumentami pierwotnymi były karty technologiczne uprawy wy

-mienionych roślin oraz opisy gospodarstw. W kartach technologicznych podzielono rok

na okresy prac polowych, tzw. okresy agrotechniczne. Metoda ta zaklada podzinl roku na 6 okresów, gdzie ich punktami granicznymi, tzn. początkami i kot'1cami, są glównc

prace polowe [Maniecki 1976].

W celu określenia normatywnych nakladów pracy niezbędne bylo przede wszyst -kim ustalenie jednolitej technologii produkcji. W badanej zbiorowości gospodarstw

proces technologiczny produkcji wybranych roślin charakteryzowal się znaczną różno rodnością zabiegów oraz ich zmiennością w czasie.

W związku z tym za elementy technologii przyjęto te zabiegi, których udz.ial

w zbiorowości przekraczał 25%. Analizując materia! pierwotny, dalo si<; zauważyć znacz

-ne różnice co do przebiegu etapu zbioru wyróżnionych roślin. W uprawach zbożowych zbiór przeprowadzano za pomocą kombajnu, z tym że w części przypadków zbierano również słomę, w części zaś rezygnowano z jej zbioru. Etap zbioru okopovvych z.różni cowany byl pod względem zastosowanej techniki. W uprawie ziemniaków stosowano jednorzędowy kombajn ziemniaczany lub wykopywano ziemniaki kopaczką przenośni kową i zbierano ręcznie. W uprawie buraków wykorzystywano jednorzędowy kombajn

do buraków, a w części gospodarstw przeprowadzano tradycyjny zbiór trzyctapowy. Przeprowadzona również zostala analiza wariancji, która wykazała, że nic ma istotnych

statystycznie różnic pomiędzy latami badai1, co pozwala korzystać ze średniej arytme -tycznej z tego okresu. Analiza ta natomiast wykazała istotne różnice w pri!cochlonności

na etapach zbioru, co uzasadnia podział wg odpowiedniego kryterium związanego

z tym etapem w uprawie każdej z roślin.

WYNIKI BADAŃ

Uzyskane normatywne wartości pracochlonności uprawy wybranych roślin przed

-stawiono w układzie okresów agrotechnicznych. W produkcji rolnej, a 7.właszcza w produkcji polowej, daty kalendarzowe i układ miesiirczny, w którym wykonywane s~1 prace, nie mają charakteru stalego, stanowią tylko pewną orientację w tym względzie. Układ czynników przyrodniczych w poszczególnych łatach, jak też rejonizacja produk

-cji rolniczej powodują czasami znaczne przesunięcia tych prac, dlatego bezpieczniej

i wygodniej jest posługiwać się okresami agrotechnicznymi, których datami graniczny

-mi są rodzaje wykonywanych głównych prac polowych.

Normatywy pracochlonności, czyli ilość czasu potrzebną do wykonilnia jednostki pracy, podano sumarycznie dla calego roku i poszczególnych okresów agrotechnicznych. Szczególnie cenne wydaje się określenie normatywów dla poszczególnych z.abic •ów wchodzących w skład przyjętych technologi i produkcji.

Wielkość pól, na których odbywala się praca, nic przekraczała 2 ha. Najwiirkszc (średnio ok. 2 ha) nofQwano w uprawie pszenicy, około 1,5 ha w uprawie buraków cukrowych i około I ha w uprawie pozostałych roślin.

(4)

124 T. S:11k

Wartości średnie nakładów pracy o charakterze normatywnym w uprawie wymie-nionych wcześniej roślin przedstawiono w tabelach 1-5. Podano również współczynniki zmienności (V), których analiza wskazuje, że przedstawione średnie dobrze ch araktery-zują wybraną cło bacła11 zbiorowość.

Ta hela I. Normatywy prncochlonności przy uprawie pszenicy ozimej Table I. Norms or wmk consumption at tillagc or wintcr whcat

Normatywy - Nonns Lp. Wyszczególnienie ze zbiorem slomy - bez zbioru slomy

-No. Spccifica1ion with gathcring without gathcring

straw straw

rbh V rbh V

wysiew nawozów - fcnilization 1,5 18.7 1.5 18,7

?. hro11owa11ic - hanowing 1.3 21.7 IJ 21.7

:i oprysk przeciw chwastom - spraying on wcccls 1.4 18.5 1,4 18,5

-1 wysiew nawozów li - fcr1iliz;11ion 1.7 25.0 1.7 25.0

5 1(1\ZEM li OKRES AGROTECHNICZNY

5,9 20,2 5,9 20,2 TOT1\L li 1\GROTECI INICAL PERIOD

(, RAZEM Ili OKRES AGROTECH ICZNY

0,0 O.O 0,0 O.O TOTAL Ili J\GROTECHNICi\L PERIOD

7 podorywka - skinuning 2.8 9.7 2.8 9.7

X bronowanie - harrowing I.I 16.6 l.t t6.6

<) _~0₁_nhajnowa_ni_c_- _h_ar_vcs_tin_g _1.9 _27.₃ _1.9 _27.3

IO tr:111sport zi;1rn;1 - tr;111.;;port;1tion or grai n 4.0 25.0 -+,O 25.0 11 pr:isowanii..: slorny- pressing ::.traw 1,6 17.7

12 1bi(1r i 1r;111spnrl slu1ny- gallining and 1r:111spor1:11iun

7.7 25,7

or Slf":J\\'~

IJ 1~1\ZEM IV OKRES ACiROTECI INICZNY

19,1 15.9 9,8 19.6 TOTAL IV ACiROTEC'llNICJ\L PERIOD

1-1 or~:t ~kw11:1 - s~cd-ploughing 1.7 9.6 D 9.6

15 hro11ow:mic - harrowing u 21.7 1.J 21.7

I(, wysiew 11:1\VOZÓW - rcrtiiiLation I .X 25.-+ 1.8 25.4

17 h1011nw:111ic - h;11TO\\i11g 1.5 1-1..J 1.5 l.J.-+

Il\ :-.il..'.\\' 11asion - suwi11g of ~CL'd 2.8 21.9 2.8 21.9

I') hrntHlw:111ic - h:1nowi11g I.I 1-+.0 I.I 1-1.0 20 R1\ZL~I V OKRES i\GROTECl INIC:ZNY 12,2 16.2 12.2 I <>.2 TOT,\I, V 1\CdWTl::CI INl('AL l'ER IOD 21 ()(;(J/ /,',\/ 11' //()}.:(. rm:11. t.\' l'L//I J7.2 19.(> 27.9 16.7 /1udln Ohlic1rnia \\'la>11c. Snu1cc: The :1nthrn"s c:dcnl:11inns.

(5)

Pracoch/01111ośi· wybranych upraw ..

Tabela 2. Normatywy pracochlonności przy uprawie żytn ozinh:go Table 2. Norms or work consumption at tillagc or wintcr ryc

115

Nonna1ywy - Nonns Lp. Wyszczególnienie

No. Spccification

wysiew nawozów --fcrti lization

2 RAZEM II OKRES AGROTECHNICZNY TOTAL II AGROTECHNICAL PERIOD

·' RAZEM Ili OKRES AGROTECHNICZNY

TOTAL Ili AGROTECHNICAL PERIOD 4 podorywka - skimming

5 bronowanie - harrowing 6 kombajnmvanic -harvcsting

7 transpon ziarn;i -1ranspona1ion or grain

R prasowanii.: słomy - pressing straw

9 zbiór i 1ransport slomy - gathcring and 1ranspona1ion or slraws

IO RAZEM IV OKRES AGROTECHNICZNY

TOTAL IV AGROTECHNICAL PERIOD I I orka siewna - seccl-ploughing

12 bronowanie - harrowing 13 wysiew nawozów - fcnilizalion 14 bronowanie - harrowing 15 siew nasion - sowing or sccd 16 bronowanie - harrowing

17 R1\ZEM V OKRES AGROTECllNICZNY TOTAL V AGROTECl-INICAL PERIOD 18 OGÓLEAI 11' RO/.:U- 707:-IL IN )"ft/fi Ż.rucllo: Obliczenia wlasne.

Sourcc: The au1hor's calculations.

ze zbiorem slo111y- ze zbiorem slnin)' -with gathcring with g:1thcring straw straw rbh V rbh V 1.5 28.~ 1.5 28.] 1,5 28.1 1,5 2:-1.]

0,0

o.o

o.o O.O

:>.I 9.0 :u 'J.O I.I 19.8 I.I 19.8 1.5 I I .'J 1.5 11.9 3.1 :18.~ 3.1 Jl').~ 1.5 2-1.4 7.2 I X.8 17,5 22.2 8,8 11.7 3.7 11.5 ].? 11.5 1.2 lX.5 1.2 :>8.5 2.1 (11.2 2.1 C.3.2 1.5 E l 1.5 12.1 2.5 17.3 2.5 17.1 I .O 2'J.5 I.O 2'!.5 12,0 27.0 12,0 27.0 31,0 2U 22,.1 I ').(1

Tabela 3. Normatywy prncochlonności przy uprawie _i.,:czmienia _jarego Table 3. Norms or work COllSlllllption at tillagc or spring barlcy

Lp. Wyszczególnienie 1_o. _Spccilicat_ion

2

kultywatorowanie - cultivatori11g 2 bronowanie - harrowing

.l wysiew 11:1wozów - fcrtili7alion 4 hronowanii.: - harrowing

5 siew nasion - sowing of scccl 6 bronowanie - harrowing

7 oprysk przeciw chwas10111 - spraying 011 wccd> 8 wysiew na\\·01.11 li - kniliza1ion

Oecn11n111io 3 (2) 200./ Nonna1ywy ze zbiorem słom\ witli g;11l1t.:1 ing straw rbh V 3 .1 1.9 20.-l 1.5 lX.1 1.9 D.8 1.5 2').-l 2.8 1-l.3 1.2 17.1 1.7 25.3 1.9 40, I Nrn111\ 'lC 1IJ1lll Clll sllllll\ w1tll g;11lu.:ri11g ~\1;1\\' 1hh V 5 (1 I .'J 20.4 1.5 3X, I I.'! 23.X 1.5 2'!.4 2.X 14.3 1.2 17,1 1,7 25J 1,'J -!0,1

(6)

126

Tabela 3 cd./Tablc 3 continucd

2 3 4

9 RAZEM li OKRES AGROTECHNICZNY

14,4 23.7

TOTAL li AGROTECHNICAL PERIOD IO JV\ZEM Ili OKRES AGROTECHNICZNY

o,o 0,0 TOTAL Ili AGROTECHNICAL PERIOD

11 podorywka - skimming 3.0 8,6

12 bronowanie - harrowing I ,2 10,7

13 kornbajnowanic - harvcsting 1,5 15.5 14 transport ziarna - transportation or grain 3,9 30,5 15 prasowanie slomy- pressing straw 1,5 21.0 I(, zbiór i transport slomy - gathcring ancl transportation

n

38,3

of straw

17 RAZEM IV OKRES AGROTECHNICZNY

18,4 30.3 TOTAL lV AGROTECl-JNICAL PERIOD

18 RAZEM V OKRES AGROTECHNICZNY

O.O O.O

TOTAL V AGROTECHNJCAL PERIOD

I<) ork;i zimowa - fali ploughing 4,1 8,6

20 l~AZEM VI OKRES AGROTECHNICZNY

4,1 8,6

TOTAL VI AGROTECHNICAL PERIOD

21 OCÓLLAI IV !IOf.:U- ·107Al. IN )'EA!? 36,9 25,9 i.r\1dlo: Obliczenia wlasnc.

Sourcc: The a11thor·s calculations.

Tabela ,J_ Normatywy pracochlonności przy uprawie ziemniaka _jadalnego

Table -1. Norms or work consu111ption at tillagc or potato

T. Swk 5 6 14,4 23.7 0,0 0,0 3,0 8.6 1,2 10,7 I .5 15.5 3.9 30.5 9,6 I 1.7 0,0 O.O 4.1 8.6 4,1 8.6 28,J 24,2

Normatywy - Nonns Lp. \Vys1cZ1.:góln icnic zbiór r~czny - zbiór kombajnem

-No. Spec i ficatiou harvcsti11g by hand combi11c harvcsting

rbh V rbh V

.1 4 5 6

pr1.ygoto11·;1nic sad7c11iaków - prcparation of scccl

-1-l.8 34.7 14.8 34.7

po1:1tos

2 11:111o'lrnic 1ni11cr;1J11c - krtili7ation 2.7 16.8 2.7 16.8

3 l..ul1yw:i1orowa11ic - cultivatoring 2.4 24,7 2.-l 24.7

~ hro11ow:111i...: - harrowing 1.6 22.0 1.6 22.0

5 "1d1L·11ic - pl:1111iug 7.1 9.4 7.1 9.4

(1 R,\7.EM tl OKRES AGROTECllNICZNY

28,6 22,5 28,6

TOT1\L li ,\GIWTECllNICAL PERIOD 22.5

7 ll:l\\O/c11ic 111i1h:r:1l11c - fl.!rtili1:1tilm 1.9 29.7 1.9 29,7 ~ opicl:111ic 1w.:ch:111ic111c - 111ccha11ical wccding 2.5 17.8 2,5 17.8

•) _o_l_1'_y_p_y_w:_111i_c_- _llilli11_g _5.8 ₁_2.5 _5.8 ₁_2.5

10 hro11ow:111it: - harrowi11g 2.1 27.U 2.1 27.0

11 opry>I-chc111io11y lll'ILTiw sto11cc - sprayi11g 011 potato

licet le 2.4 21.0 2.4 21.0

12 p1clrnic 1~uuc - 11·cctliug hy ha11tl 26.6 32.0 26.6 32.0 I~ R1\ZEi\l Ili OKRES ,-\CIROTEl.llNICZ y

-l 1.3 23.2 -ll,3 23.2

IWl',\L Ili ,\GROTECllNICAL PERIOD

(7)

Pracochłonność wybranych uprmv ...

Tabela 4 cd./Table 4 continued

14 15 16 17 18 19 20 2 podorywka - skimming bronowanie - harrowing

RAZEM IV OKRES AGROTECHNICZNY

TOTAL IV AGROTECHNICAL PERIOD

wykopywanie - digging up

zbiór r~czny - harvcsling by hand

transport i konfekcjonowanie - transporlation and preparation

RAZEM V OKRES AGROTECHNICZNY TOTAL V AGROTECHNICAL PERIOD

3 3.3 2.9 1.-1 17.5 4,7 7.1 8.5 IG.G 88.8 10.2 IR.O 5.5 115,3 5.8

21 wywóz obornika - manuring 12.3 23.7

22

24

orka zimowa - fali ploughing

RAZEM VI OKRES AGROTECHNICZNY - TOTAL

VI AGROTECHNICAL PERIOD

OGÓLEM IV ROKU- TOTAL IN YEAR

Żródlo: Obliczenia własne.

Source: The anthor's calcula1ions.

4.6 16.') 206,8

Tabela 5. Normatywy prncochlonności przy uprawie buraka cukrowego Table 5. Norms or work consumption at tillagc or sugar bcct

8.1 18.5 9.3 l'.27 5 6 ."l .• l 2.9 1.-1 17.5 -1,7 7.1 35.5 3.0 40.2 17.8 75,6 10.8 12.:. D.7 -1 J> 8.1 16,') IX.5 /67, I 20.ó Nor111atywy - Non11s

Lp. Wyszczególnienie zbiór n;czny - 11Jiór krn111Jaj11c111

No. Specification harvcsting by hand comhinc h:irvcs1i11g

rbh V rlJh V

2 3 -I 5 6

wysiew nawozów - rcnilization 2,6 22.5 2.(, 22.5

2 knltywatorowanie - cnltivatoring 2.0 15.1 2.0 15.1

3 bronowanie - harrowing 1.6 23.2 I .(1 2~.2

4 oprysk przeciw chwaslom I - spraying on wccds 1,5 16.0 1.5 16.0

5 bronowanie - harrowing 1.7 IC..O 1.7 I (,,O

6 siew nasion - sowing of scccl 2,7 3,(> 2.7 J.(1

7 RAZEM li OKRES AGROTECHNICZNY

12,1 14.1 12,1 1-1.1

TOTAL li AGROTECHNICAL PERIOD

8 oprysk przeciw chwaslom li - spraying on wccds 2.0 20.7 2,0 20.7

9 przerywka - lhinning 58.9 21.0 58,') 21.0

IO wysiew nawozów - fcrtilization 2.2 14.8 2.2 14.X

-11 nawoż.enic dolis111c - foliar applicalion of fcrlilizcrs 1,7 29, I 1.7 29.1

12 opielanie - wccding 8.3 74.G 8J 74,(.

13 okrążka - wccding 32.4 25.6 32.4 25.6

14 oprysk przeciw mszycom - spraying on bean aphicl 1.5 3-1.4 1.5 3'1.4

15 RAZEM Ili OKRES AGROTECHNICZNY

!07,0 24.(> I 07,0 24,(, TOTAL Ili AGROTECHNIC:AL PERIOD

IG podorywka - skimming 3,0 11.2 3,0 11.2

17 bronowanie - harrowing 1.4 19,1 1.4 19.1

18 RAZEM IV OKRES AGROTE '1-INICZNY

4,4 13,4 -1,4 13,4

TOTAL IV AGROTECl-INICAL PERIOD

(8)

128

Tabela 5 cd./Tablc 5 continucd

I 2

19 oglawianic - topping

20 zbiór i transport liści - harvcs1ing and 1ranspor1a1ion of lc;1vcs

21 wyorywanie korzeni - cligging up or roots 22 zbiór korzeni - f\:CZny- harvcsting by hand

n

1biór korLclli - kombajn I-rzędowy-combinc h:irvcsting 2-1 1ra11spor1 korzeni - transponation of roots

25 RAZEM V OKRES AGROTECHNICZNY TOTAL V AGROTECHNICAL. PERIOD 26 wywóz obornika - manuring

27 orka zimowa - fall plonghing

28 R1\ZEM VI OKRES AGROTECHNICZNY TOTAL VI i\GROTECHNICAL. PERIOD 2') OCÓLL1\/ li' ROKU- JOl:·IL IN lDll? i'.rt'idlo: Obliczenia wlasnc.

Snurcc: The ;1u1hor's calculations.

PODSUMOWANIE 55.2 33,1 6.9 71, I 18,6 18-1,9 7.'J 4.3 12,2 320,6

r

S:11k 4 5 6 1-l,6 39.2 24.0 4.9 21.8 13.0 15.5 13,6 21,6 0.3 22.7 I 8.6 22.7 13.4 101,2 13.9 33.6 7.9 33.6 7.-1 4.3 7.4 D.8 12,2 23.8 22. I 236,9 16,6

W pracy przedstawiono poziom pracochlonności wybranych upraw polowych

w gospodarstwach indywidualnych polożonych na Dolnym Śląsku. Wielkości te są

pochodną wiciu czynników, takich jak: warunki miejscowe, wyposażenie techniczne

gospod:irs1w. poziom technologii. organizacja pracy, kultura rolna itp. Zastosowana

111c1oda kan 1cchnologicznych opierala się w glównej mierze na szacunkach i obarczona

_icsl zapewne tzw. blęclem subiektywizmu. Z tych negatywów autor doskonale zdaje

sobie sprawę. Pomimo tego, w jego przekonaniu, uzyskane tą drogą wielkości pon oszo-11ych nakladów pracy mogą stanowić normatywy dla produkcji roślinnej prowadzonej w gospodars1wach indywidualnych polożonych na nizinie dolnośląskiej. Przemawia za

1yrn dość liczny materia! badawczy, a duża liczebność, zdaniem wielkiego autorytetu .

.ia"-im jcs1 do 1ej pory profe. or Moszcze1iski. jest na_ilepszą receptą na minimalizację

ll'plywu zmienności [Mo ·zczci"1ski 1934]. Kolejnym ważnym elementem jest losowość

dohoni próby. co sku1kuje możliwością przeniesienia uzyskanych wyników na calość

pop1ilac_ji. Zapewne 11107.na by przytoczyć wiele argumentów za przydatnością i przeciw p1·1yda1ności uzyskanych wyników. Jednak w sytuacji, w której odczuwa siit brak tego rml1;1_j11 op1·;1cow<ii'i. kai'.da podj~l<1 próba stanowi cenny wklacl naukowy i stwarza moż lill'ości wykorzystania uzyskanych cl'ck1ów w praktyce.

PIŚi\llENNICTWO

1' kpacki IL 19%. \\·~ hra11c poj.;cia / zakresu organizacji gospodarstw. produkcji i rracy

\I' 1ul111C1\\'ic. \Vyda1\'. SGGW. \\larsta\\'a. s. 11:\-116.

i\1.1111L·L·ki F .. 1976. Org:111it:1cja i pla11owa11ic pracy wykonawc,:cj 1v gospodarslwic rolniczym.

l'\\'R1L. \\l:irsta\\'a. s. 12-JO

(9)

Pracoch/011110.\:ć ll')lbra11ych upraw.

fVloszcze1\ski S .. 1934. Racjonalizacja pracy w gospodarstwach wiejskich. Warszaw;1.

Praca zbiorowa. 1999. Katalog norm i normatywów. \Vydaw. SGGW. Warszawa.

l'.29

Szuk T„ 2000. Nakłady i sezonowość pracy przy uprawie wybranych roślin 11' nóżnicowanvd1

warunkach przyrodniczych i ekonomicznych (praca doktorska)

WORK CONSUMPTJON OF SELECTED PLANTS IN INDIVIDUAL FARMS

OF LOWER SILESIA

Abstract. The paper shows leveł or labour costs in sełectcd plants cultivation in priv:1tc farms or Lower Silesia. The mai n rescarch instrumems were technological c;mls or pla11ts.

On that base the cards established łabour input. The rescarch embraced period ur

I 996-2000. Vałue of labour in pul can be used as norms or lahour costs for private rarins

situatcd in łowi and part or Lower Silesia.

Key words: labour, norms. plant procłuction, private rarms

Zaakceptowano do druku - /\cceptec.1 for print: 10.12.200-ł