Usługi dla ludności 1977-1978

(1)

* v

W O J E W Ó D Z K I U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y W K A T O W I C A C H

8 * 4 / *

USŁUGI DLA LUDNOŚCI

1 9 7 7 - 1 ? 7 8

P O U F N E

Egz- nr

^¿.<L

^---

Dane wstępne mogq ulec zmianie

Katowice 1979

(2)

ZNAKI UUOWWS

K r • • Z • r o

K r o p

Z a a k

„W tym"

>ł

tya. ■

«lo a

t

1 1 « t I

■Jawiako n i * w y stę p u je.

sjaw iak o l a t n i e j e , Jedn ak ie w i l o ś o ia o h m niejszy ch od l l o z b , która mogłyby być wyrażona uwidocznionym i w t a b lic y znakami cyfrow ym i, n p .i J e ż e l i produkoja wyrażona Jes t w ty sią cach ton /w lio zb a o h o a l k o w lt y c h /, znak / O / ozn a o za , że produkcja

* danym przypadku n ie o sią ga 0 , 5 t y a . t o n .

■upalny brak l n fo r m a o ji, albo bra k In fo r m a c ji wiarygodnych.

w y pe łnia nia r u b r y k i , za względu na układ t a b l i o y , J es t n i e mo t l i we lub n ie e e l o w e .1

- o zn a o za , że n ie p odaja a l f w azyatkioh składników sumy o g ó ln e j.

I .

i*

WAŻHIKJ8Z* SKRÓTY

1 ■ l i t r

■ ■ metr

■2 m metr kwadratowy s z t . m sztuk a

a . N iektóra dana lioabowe mają oharalcter tymozasowy i mogą u lec zmianom w p ó ż n ie js zy o ^ opraćowaniaob Wojewódzkiego Urzędu S ta t y st y c zn e g o . alotyob

tysiąo m ilio n tona k a / - / -

/O/ -

k a / . / - / * / -

Publikaojf opracowali! mgr J .k u o i a , tmgr D .G riger, mgr D.Smolorz, J.Dybua, A .K a is e r ,U.Kasperek

(3)

1

SPIS TREŚCI

Uwagi metodologiczne ... ... . . . 2 Uwiigl a n a l i t y c z n e ... ... * 8 SPIS TABLIC

Część I. Unłuol dla ludności ogółem /tzw. "szeroko sfera u sług“/

Sprzedaż usług dla ludności w gospodarce uspołecznionej i mie uspołecz

nionej według systemów planowania i jednostek organizacyjnych . . . . 20 Sprzedaż usług dla ludności według działów gałęzi, branż

i podbranż usług ... .. 27 Sprzedaż usług dla ludności według działów wybranych usługijedn.organ. 32 Czyść II. Usługi byt owe w gospodarce uspołecznionej.

Sprzedaż usług dla ludności i przeciętne zatrudnienie według jednostek

organizacyjnych ... 48 Placówki usługowe według jednostek organizacyjnych ... 51 Sprzedaż usług dla ludności i przeciętne zatrudnienie według wybranych

działów, branż i podbranż usług . . . . . ... 55 Zakłady usługowe i ich powierzchnia według grup oraz wybranych branż

i podbranż usług bytowych ... 57 Punkty przyjęć i punkty świadczenia uaług w gospodarce uspołecznionej

według grup oraz wybranych branż i podbranż usług bytowych ... 59 Placówki usługowe, zatrudnienie i sprzedaż usług według jednostek orga

nizocyjnych oraz miast ^if gmin w 1978 r o k u ... 60 Placówki usługowe, zatrudnienie i sprzedaż usług dla ludności według

miast i gmin w 1978 r o k u ... 62 Sprzedaż usług ogółem i dla ludności w gospodarce uspołecznionej według

grup i wybranych branż usług bytowych oraz miast i gmin w 1978 roku. . 64 Przeciętne zatrudnienie w usługach dla ludnośoi według grup i wybranych

branż i podbranż usług bytowych oraz miast i gmin w 1978 roku ... 72 Przeciętne zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej według miast i gmin

» 1978 r o k u ... .. ...^.... 84 Przeciętne zatrudnienie w gospodarce nie uspołecznionej według miast i

9min w 1978 r o k u ... 92 Zakłady usługowe według wybranych branż i podbranż usług bytowych oraz

mioat i gmin w 1978 roku /stan w 31.XII/ ... 104 Zakłady usługowe wyodrębnione lokalowo i ich powierzchnia w usługach

świadczonych przez jednostki uspołecznione według grup, wybranych branż

usług bytowych oraz minst i mnin w 1978 r o k u ... 116 Punkty świadczenia usług i punkty przyjęć w usługach ówledczonych przez

Jednostki gospodarki uspołecznionej według grup wybranych branż i pod

branż usług bytowych oraz miast i gmin w 1978 roku /stan w dniu 31.XII/ ' 124 Nakłady inwestycyjne na działalność usługową dla ludności w gospodarce

uspołecznionej ... 132 Nakłady inwestycyjne i powierzchnia użytkowa lokali usługowych w gospo

darce uspołecznionej oddanych do użytku według wybranych działów, branż

i podbranż usług ... 132 Aneks do czuścj TT

Sprzedaż usług, według jednostek organizacyjnych oraz wybranych grup,

branż i podbranż usług b y t o w y c h ... ... .. 134 Przeciętne zatrudnienie według jednostek organizacyjnych oraz wybranych

grup, branż i podbranż usług bytowych ... . . . 154

(4)

UWAGI METODOLOGICZNE

I . UKŁAD HJBLIKACJI I ZAKRES INFORMACJI

Publikacja niniejsza składa się z uwag wstępnych i tablic statystycznych zgrupo

wanych w^Ddrębnych częściach - różniących się zakresem prezentowanych informacji.

Cześć pierwsza zawiera dane ilustrujące sprzedaż usług w sferze produkcji materiał"

nej /usługi materialne/ i w sferze działalności poza produkcją materialną /usługi nie

materialne/, świadczonych odpłatnie ludności /gospodarstwom domowym i jednostkom gos

podarki nie uspołecznionej/ przez jednostki gospodarki uspołecznionej i nie uspołe

cznionej we wszystkich działach gospodarki narodowej.

Dane o sprzedaży usług świadczonych przez jednostki gospodarki uspołecznionej obejmują wpływy od ludności za usługi wykonane w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa /zakłady/ państwowe, spółdzielcze, zakłady organi

zacji społecznych oraz jednostki i zakłady budżetowe.

Dane w zakresie gospodarki nie uspołecznionej obejmują usługi świadczone ludno

ści odpłatnie przez prywatne zakłady rzemieślnicze, prywatny transport osobowy i to

warowy oraz inne zasłady usługowe zrzeszone w Naczelnej Radzie Zrzeszeń Prywatnego Handlu i Usług PRL oraz wolne zawody i organizacje wyznaniowe.

Dane o sprzedaży usług dla ludności obejmują następujące grupy tematyczne: j - usługi dla ludności według jednostek organizacyjnych oraz według działów, branż i

podbranże usług- w podziale na jednostki gospodarki uspołecznionej i nie uspołecz- i

nionej, I

- usługi dla ludności według działów, wybranych branż,

- usługi i ludności według jednostek organizacyjnych, systemów planowania.

u; Cześć druga Obejmuje węższy zakres informacji i dotyczy usług bytowych, do któ- rych zalicza się wybrane działy, bądź branże usług szczególnie istotnych dla ludnoś

c i, a mianowicie! usługi przemysłowe, budowlane, handlowe, pralnicze, turystyczne oraz niektóre usługi o charakterze osobistym.

w W tej części publikacji zamieszczono dane o usługach bytowych świadczonych w ra- n mach działalności gospodarczej we wszystkich jednostkach gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej. W przypadku jednostek wielobranżowych świadczących głównie usłu

gi bytowe, dane obejmują całokształt działalnośoi usługowej / t j . zarówno branże us- &

ług bytowych jak i niebytowych/. a,

Dane zamieszczone w części drugiej mają charakter kompleksowych informacji o działalności usługowej i obejmują - oprócz wartości usług świadczonych ludności - dane o liczbie placówek usługowych, liczbie zatrudnionych przy świadczeniu usług dla ludności, nakładach inwestycyjnych przeznaczonych na inwestycje usługowe oraz o osiągniętym w ramach tych nakładów przyroście nowej powierzchni usługowej. ^

W aneksie do części drugiej niniejsze¿^publikacji zamieszczono dane ilustrują

ce potencjał usługowy jednostek uspołecznionych wykonujących usługi bytowe, nieza- Q /

leżnie od źródeł' finansowania opłat za te usługi, t j . zarówno usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw i instytucji uspołecznionych.

(5)

I I . DEFIŃICJr. I OKREŚLENIA STOSOWANE W STATYSTYCE USŁUG

¡LUDNOŚĆ

Pod pojęciem "ludność" należy rozumieć osoby fizyczne i gospodarstwa domowe - /sfera konsumpcji indywidualnej/ oraz jednostki gospodarki nie uspołecznionej, t j .

¡indywidualne gospodarstwa rolne, prywatnych rzemieślników oraz inne osoby trudniące się na własny rachunek działalnością wytwórczą, handlową lub usługową,

jU SŁUGI

Przez usługi rozumie się czynności nie stwarzające bezpośrednio nowych dóbr, uwiudczona odpłatnie przez jednostki gospodarki narodowej na zewnątrz, zarówno w sfe-*<

rze produkcji materialnej jak i poza sferą produkcji materialnej, niezależnie od cha

rakteru wykonawcy lub odbiorcy*

Praez usłuKi dla ludności rozumie się wszelkie usługi materialne i niematerial

ne świadczone ludności /gospodarstwom domowym/ oraz jednostkom gospodarki nie uspo

łecznionej/ t j . indywidualnym gospodarstwom rolnym, prywatnym zakładom rzemieślni

czym i innym trudniącym się na własny raohunek działalnością wytwórczą, handlową,lub usługową/, opłacane z dochodów pieniężnyoh ludności lub Jednostek gospodarki nie us

połecznionej.

Opłacanie wykonanych uaług za pośrednictwem jednostek gospodarki uspołecznionej nie zmienia ich kwalifikacji jako usług dla ludnośoi, jeśli nastąpiło ze środków pieniężnych ludnośoi oraz zostało zaewidencjonowane w sposób uregulowany Zarządzeniem Ministra Finansów z dnia 5 . I I . 1975 roku w sprawie zasad ewidencji opłat za usługi dla ludności oraz zasad zaliczania do usług dla ludności - usług wykonywanych na za

mówienie przedsiębiorstw lub instytucji państwowych, spółdzielni^stowarsyszeó i ko

mitetów społecznych /MP nr 5, poz. 2 8 /.

z W przypadku, gdy odpłatność za określone usługi jest pokryta w części ze środków własnych ludności, a w pozostałej części ze środków gospodarki uspołeoznionej - do wartości usług dla ludnośoi wlicza się tylko tę część, która została pokryta z włas

nych środków pieniężnych ludności.

U s ł u g ą n wyżej podanym rozumieniu sa następujące czynności świadczone odpłatnie JWnotitki gospodarki narodowe,1l

a / czynności polegające na oddziaływaniu na produkty /przedmioty, obiekty/',

“ czynności o charakterze, remontowym, naprawczym i konserwacyjnym, mające na celu utrzymanie lub przywrócenie przedmiotom /obiektom/ ich przydatności użytkowej , - czynności polegające na obsłudze procesu produkcyjnego w indywidualnych gospo

darstwach rolnych,

b / czynności polegające na udostępnieniu pomieszczeń i urządzeń w sferze cyrkulacji, t j . w zakresie transportu i łąozności,

c / czynności zaspokajające inne potrzeby jak; usługi mieszkaniowe i komunalne, usługi z zakresu oświacy i wychowania, kultury i sztuki, ochrony zdrowia i opieki społe

cznej, kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku, usługi finansowe i ubezpiecze

niowe, adwokackie oraz inne usługi o charakterze osobistym /fryzjerskie, fotogra

ficzne i t p / .

Do uaług dla ludności, na zasadzie wyjątku, zalicza się ponadto«

- wytwarzanie niektórych wyrobów na indywidualne zamówienie ludności z materiałów powierzonych lub z materiałów własnych zakładów usługowych,

/

(6)

4

biorstw /spółdzielni/ organizujących xub nadzorujących działalność usługową. Nie za

licza się tu zatrudnionych w punktach świadczenia usług, gdyż są oni zaliczani - łą

cznie z zatrudnionymi w działalności podstawowej - do odpowiedniego działu gospodar

ki narodowej.

Do wykonujących usługi bezpośrednio zalicza się tych pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i pokrewnych oraz na stanowiskach nierobotniczych, któ

rzy świadczą bezpośrednio usługi, bądź zajmują się obsługą klientów i utrzymaniem w czystości pomieszczeń usługowych.

I I I . KLASYFIKACJA USŁUG

W niniejszej publikacji zastosowano Skróconą Klasyfikację Usług, opublikowaną przez GUS w 1975 roku w serii "Zeszyty Metodyczne" / zeszyt nr 1 1 /.

Dane statystyczne z zakresu usług zostały usystematyzowane według działów usług oraz według gałęzi i szczegółowych branż i podbranż usług. W części II publikacji i w aneksie dane wykazano według grup usług bytowych stosowanych w planowaniu i progra

mowaniu rozwoju usług.

Przy kwalifikowaniu usług do poszczególnych działów i branż usług zastosowano kryterium przedmiotu, do którego odnoszą się określone usługi. Oznacza to, że o za

liczeniu usługi do określonego działu, gałęzi, czy branży decyduje jej charakter,bez względu na to, do jakiego działu w Klasyfikacji Gospodarki Narodowej została zaliczo

na jednostka gospodarcza wykonującą daną usługę.

Zgodnie z powyższą zasadą grupowania danych statystycznych jednostka ¿prawozdaw- cza wykazuje w sprawozdaniu tyle branż usług /kwalifikując je do właściwych działów, gałęzi i branż/, w ilu występują faktycznie wykonane usługi. Jednostki organizacyj

ne prowadzące wielobranżową działalność usługową kwalifikują czynności usługowe do poszczególnych branż i działów usług zgodnie z ioh przedmiotowym zakresem, t j . usłu

gi naprawcze wyrobów przemysłowych /n p . radiowe, telewizyjne, motoryzacyjne i t p ./ - do działu "Usługi przemysłowe" usługi remontowo-budowlane do działu "Usługi w zakre

sie budownictwa", usługi agrochemiczne - do działu "Usługi w zakresie rolnictwa", usługi fryzjerskie - do działu "Pozostałe usługi niematerialne" itp.

Wartość wszystkich uBług wykonywanych w .jednym zakładzie usługowym lub jednym punkcie świadczenia usług, kwalifikuje się do jednej, przeważającej pfidb^g.ąży ugług /jest to tzw, "ketoda okładową" grupowania danych statystycznych/

Zgodnie ze Skróconą Klasyfikacją Usług, świadczenia usługowe przedsiębiorstw i zakładów /państwowych, spółdzielczych, organizacji społecznyoh/, jednostek i zakła

dów budżetowych, prywatnych zakładów rzemieślniczych i innych jednostek gospodarki nie uspołecznionej zostały zaliczone do następujących działów usług:

- usługi przemysłowe,

- usługi w zakresie budownictwa, - usługi w zakresie rolnictwa,

- usługi * zakresie transportu i łączności, - usługi handlowe,

- pozostałe gałęzie usług materialnych, - usługi Komunalne materialne,

- usługi mieszkaniowe oraz komunalne niematerialne, - usługi w zakresie oświaty i wychowania,

- usługi w zakresie kultury i sztuki,

(7)

- budowę domów mieszkalnych jednorodzinnych oraz pomieszczeń gospodarczych na zlece

nie osób prywatnych, z podstawowego materiału powierzonego /za podstawowy materiał uważa się cegłę, pustaki, cement, tarcice/ oraz w przypadkach określonych w Klasy

fikacji Usług - z materiału własnego zakładu usługowego, - budowę studzień do pobierania wody.

Pod pojęciem usług dla ludności świadczonych w ramach działalności gospodarczej rozumie się usługi rynkowe wykonywane przez zorganizowane w tym celu placówki usłu

gowe, zajmujące się świadczeniem usług na zewnątrz, w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciom usług betowych w u.ieciu branżowym rozumie się wybrane grupy /branże/

usług związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego i zaspokajaniem niektórych po

trzeb osobistych.

Do usług bytowych w ujęciu branżowym zalicza się usługi: przemysłowe, budowlane /obejmujące wuzystkie usługi w zakresie budownictwa/, handlowe, pralnicze, turysty

czne i wypoczynkowe /łącznie z usługami kultury fizycznej/ oraz usługi o charakterze osobistym /obejmujące wszystkie usługi zaliczone do działu pozostałe usługi niemate

rialne, z wyjątkiem usług izb wytrzeźwień/.

Dla wielobranżowych jednostek świadczących w głównej mierze usługi bytowe / t j . spółdzielni zrzeszonych w Centralnym Związku Spółdzielczości Pracy, w CZSfi "Samopo

moc Chłopska", CZSS "Społem" i Związku Spółdzielni Inwalidów oraz niektórych przed

siębiorstw zgrupowanych w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego, Centrali Państwo

wego Handlu Wewnętrznego i w Głównym Komitecie Turystyki/ - z uwagi na brak możliwoś

ci ewidencjonowania danych o usługach w podziale na bytowe i inne - w tablicach ilus

trujących utiługi bytowe przyjęto całokształt działalności usługowe.l /c z y li również pewien udział usług nie zaliczanych branżowo do usług bytowych/.

Placówki usługowe w usługach bytowych

Pod pojęciem placówka usługowa rozumie się zakład usługowy, punkt przyjęć lub punkt świadczenia usług, który w oałości lub w części świadczy usługi dla ludności.

Za zakład usługowy uważa się stałe miejsce pracy wyposażone w środki i przedmio

ty pracy, w którym - w ramach ustalonych zadań planowych - wykonywane są określona i^sługi ludności przez zatrudnionych w tym celu pracowników.

punkt przy.ieć uważa się wyodrębnioną lokalowo placówkę w której zatrudnieni specjalnie w tym celu praoownicy przyjmują zlecenia /zamówienia/ na wykonywanie us

ług dla ludności i przekazują te zlecenia do wykonania zakładom /bazom/ położonym poza lokalem tej placówki. Punkt przyjęć jest zatem jednostką pośredniczącą pomiędzy klientem a zakładem usługowym i usługi nie są w nim wykonywane.

Za punkt świadczenia usługuważa się taką placówkę, w której pracownicy zajmują się świadczeniami usług dla ludności ubocznie, obok swej działalności podstawowej.

Usługi w punktach świadczenia usług są wykonywane dorywczo ale w ramach działalnoś

ci- planowej - przez pracowników zatrudnionych na etatach handlu bądź przemysłu.

ZĄTHUMIFNIK w IIsMJGACH BYTOWYCH

Pod pojęciem zatrudnionych w usługach ogółem rozumie się zatrudnionych na stano

wiskach robotniczych i pokrewnych oraz na stanowiskach nierobotniczych, wykonujących bezpośrednio usługi dla ludności i instytucji uspołecznionych oraz organizujących i nadzorujących działalność usługową.

Do zatrudnienia ogółem w działalności usługowej zalicza się wszystkich zatrud

nionych w zakładach usługowych i punktach przyjęć oraz pracowników zarządów przedsię-

(8)

6

- usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej,

- usługi w zakresie kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku, - pozostałe usługi niematerialne,

- usługi adwokackie,

- usługi w zakresie finansów i ubezpieczeń.

Do usług przemysłowych zalicza się czynności naprawcze i konserwacyjne, uające na celu przywrócenie przedmiotom ich utraconejzdolności użytkowej lub utrzymania tych przedmiotów w stanie zdolności użytkowej oraz wytwarzanie na indywidualne zamówienie ludności wyrobów z materiału powierzonego, a w określonych w Klasyfikacji przypadkach z surowca własnego zakładu usługowego.

Do usług w zakresie budownictwa zalicza się usługi remontowe w dziedzinie budow

nictwa ogólnego w obiektach użytkowych, oraz usługi remontowe w zakresie instalacji wewnętrznych /w tym także usługi brygad naprawczych administracji domów mieszkalnych i spółdzielni budownictwa mieszkaniowego/, budowę i konserwację studzień, remonty i konserwację dróg i podwórz w gospodarstwach, budpwę domów mieszkalnych jednorodzin

nych oraz innych pomieszczeń gospodarczych wykonywana na indywidualne zamówienie osób fizycznych z podstawowych materiałów powierzonych przez te osoby, usługi geode- zy jno-miermcze i usługi projektowania inwestycyjnego.

Ha zasadzie wyjątku - zgodnie z Zarządzeniem Prezesa GUS z dnia 3«1.1973 roku oraz Zarz;jdzeniem z dnia 3 0 .V . 1973 roku jednostki drobnej wytwórczości i spółdziel

nie zrzeszone w CZKR mogą wykonywać usługi budowy domów jednorodzinnych i pomiesz

czeń gospodarczych również z materiałów podstawowych własnych i zaliczać je do warto«

ści usług dla ludności.

Do usług w zakresie rolnictwa zalicza się obsługę maszynową produkcji rolniczej i ogrodniczej /prace uprawowe i pielęgnacyjne, siew, sadzenie, zabiegi ochronne i pielęgnacyjne, zbiór plonów i omłoty.H^i^ypodarce nasiennej i produkcji ogrodniczej, rekultywację terenów, przygotowywanie kompostów i t p . / , usługi związane z produkcją zwierzęcą /kopulacja, inseminacja i ocena zwierząt, usługi sanitarno-weterynaryjne/

oraz inne usługi związane z gospodarką rolniczą /wypożyczanie maszyn i sprzętu,

• • • *

strzyżenie owiec, czyszczenie stawów/.

Do usług w zakresie transportu i łączności zalicza się przewc/, osób i ładunków transportem kolejowym, samochodowym /bez komunikacji m iejskiej/, konnym, statkami

żeglugi morskiej, żeglugi śródlądowej i środkami transportu lotniczego oraz usługi poczty, telefonii, telegrafii i radiofonii.

Do usług handlowych zalicza się opłaty za dostawę towarów do domu klienta oraz za przygotowanie towarów do odbioru na zamówienie klienta, opłaty za wysyłkę prasy dla odbiorców zagranicznych na zlecenie osób prywatnych oraz za abonament fila te lis tyczny.

Do pozostałych Kałezi usług materialnych zalicza się usługi probiercze oraz w zakresie miar i wag /sprawdzanie i cechowanie wyrobów z metali szlachetnych, legali

zacja narzędzi pomiarowych/..

Do usług komunalnych materialnych zalicza się usługi komunikacji miejskiej /ł ą cznie z usługami taksówek/, usługi wodociągowe i kanalizacyjne oraz oczyszczania i wywozu nieczystości z nieruchomości prywatnych oraz toalety, dostawę energii elektry

cznej, cieplnej i gazu przewodowego, usługi gazyfikacji bezprzewodowej, pralnicze i koi. in iar.skiń.

(9)

7

‘ Do usług mieszkaniowych oraz komunaiŁmyoh niematerialnych zalicza się wynajem lokali mieszkalnych i użytkowych/łącznie z opłatami za usługi hoteli robotniczych/ (

■usługi biur zamiany mieszkań oraz usługi łaziennicze, pogrzebowe, cmentarne i ogrodów zoologicznych.

Do usług w zakresie oświaty i wychowania zalicza się usługi ośrodków szkole

nia kursowego/nauka Jazdy pojazdami samochodowymi, nauka Języków obcych, szkolenie podnoszące kwalifi^acJe zawodowe, udzielanie korepetycji/, domów studenckich, zakła

dów opieki nad dzieckiem i młodzieżą/ przedszkola, dziecińce, domy dziecka, ośrodki szkolno-wychowawcze/oraz w zakresie wczasów dla dzieci i młodzieży.

Do usług w zakresie kultury i sztnki zalicza się usługi muzeów, galerii o bruz^^H ^ystycznych, wypożyczalni książek, instytucji widowiskowych i muzycznych /n p . teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, zespoły pieśni i tańca, kaba

r e ty /u s ł u g i rozrywkowe /n p . oyrki, wesołe miasteczka, dyskoteki/, usługi kin, usłu

gi radia i telewizji /opłaty za abonament i zamówienia okolicznościowych życzeń/oraz usługi pozostałych Jednostek działalności kulturalnej i rozrywkowej/, domy i ośrodki kultury, świetlice, kluby, parki kultury itp/

Do usług w zakresie ochrony zdrowia 1 opieki społecznej zalioza się usługi zakładów lecznictwa zamkniętego i otwartego/szpitale, ambulatoria, sanatoria, pogoto

wia ratunkowe, spółdzielcze przychodnie zdrowia, pracownie stomatologiczne,/ zakładów opieki nad matką i dzieokiem /n p . żłobki, domy małych d z ie c i/i zakładów sanitarno- epidemiologicznych oraz usługi-zakładów opieki społecznej/domy renoistów, domy spe

cjalne, opieka nad osobami niedołężnymi^

Do usług w zakresie kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku zalicza się or6unizowanie imprez i urządzeń sportowych, usługi tuiystyczne/zakwaterowanie w ho

telach i obiektach turystycznych, pośrednictwo w wynajmie kwater prywatnych, organizo

wanie i obsługa ruchu turystycznego /oraz usługi wypoczynkowe/ organizowanie wypoczyn

ku urlopowego i świątecznego, usługi domów wczasowych, pensjonatów i ośrodków wypo

czynkowy^,/.

Do pozostałych usług niematerialnych zalicza się usługit fryzjeakie i kos

metyczne, fotograficzne, biur różnych /reklauia, pisanie podań, przepisywanie na ma

szynie, tłumaczenia, przedsprzedaż biletów, ekspertyzy, opieka doraźna i t p /, porząd- kowe/sprzątanie mieszkań/, wypożyczanie /sprzętu gospouarBtwa domowego, sportowego i turystycznego oraz pojazdów i garderoby/, przechowywanie i dozoru mienia /n p . przecho

wywanie bagażu, parkingi, szatnie/izb wytrzeźwień oraz inne osobno nie wymienione /np. czyaszczenie obuwia, ważenie uliczne/.

Do usług adwokackich zalicza się udzielanie porad prawnych, zastępstwo piawne i i ^ g usługi adwokackie.

Po usług w zakresie finansów i ubezpleozeń zalioza się usługi« bankowe i kredytowe /»płaty manipulacyjne i odsetki za udzielone kredyty i wymianę dewiz/, loteryjne A o te ria, gry liczbowe, totalizator sportowy i totalizator wyścigów konnych/

oraz ubezpieczenie majątkowe i osobowe /Państwowy Zakład Ubezpieczeń .Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji. "Warta" Sp.Akcyjna/.

4

(10)

8

UY.AGI ANALITYCZNE

Usługi dla ludności ogółem/ tzn. szeroka afera usług/ - W ogólnym potencjale gospodarczym działalność usługowa ma doniosłe znaczenie.

Wzrost wartości usług materialnych i niematerialnych ma bezpośredni «pływ na zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie usług.

W 1978 roku globalna sprzedaż usług dla ludności - świadczonych w ramach dzia

łalności gospodarczej przez jednostki gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej we wszystkich działach gospodarki narodowej- wyniosła 19002,4 min złotych i była wyi •[

sza o 2294,5 min zł, t j . o 1 3,7^% od osiągniętej w 1977 roku.

Na zwiększenie wartości usług wpływ miała w szczególności działalność usługowa w dziale;przemysłu i budownictwa oraz usługach komunalnych materialnych.

Wartość usiug w zakresie"szerokiej sfery"usług w latach 1976» 1977 1 1978 przędą stawiała się następująco!

WYSZCZEGÓLNIENIE

1976 1977 | 1978

wartość us

w milionacług dla ludności

h złotyoh 1976

»100 1977

=100 OGÓŁEM

w tym: gospodarka uspołeczniona

14784.6 11896.7

16707,9 19002,4 13218 ,3 |14602,6

128,5 122,7

113,7 110,5 Dynamika wydatków ludności na tle dynamiki sprzedaży detalicznej towarów dla 1/

ludności, w latach 1976, 1977 i 1978 kształtowała się następująco!

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 19 77 1978

rok poprzedni « 100 Sprzedaż detaliczna towarów dla

ludności 114,8 109,9 108,7

w tym! przedsiębiorstwa feandlu

detalicznego 116,2 112,1 108,1

przedsiębiorstwa gastronomi

czne 115,8 106,5 106,8

Sprzedaż usług dla ludności 117,2 113,0 113,7

Jak wykazuje tablica, dynamika sprzedaży usług dla ludności była wyższa od dy

namiki sprzedaży detalicznej towarów dla ludności;w roku 1976 o 2 ,4 punkta, w 1977 - o 3 ,1 punkta a yi roku 1978 o 5*0 punktów. Podobnie zanotowano szybszy wzrost warto

ści usług w latach 1976-1978 aniżeli wzrost wartości sprzedaży w przedsiębiorstwach handlu detalicznego i przedsiębiorstwach gastronomicznych w tych latach.

1/ Pojęcia"sprzedaż usług ula ludności", wydatki ludności na usiugi używanej zamien

nie .

(11)

9

W latach 1976-1978 nastąpił wzrost sprzedaży usług dla ludności we wszyst- ich działach usług / za wyjątkiem usług adwokackich w i’oku 1978/* Dynamika sprzedaży aług dla ludności w poszczególnych działach kształtowała się nierównomiernie i była zczogolnie wysoka w usługach objętych znaczniejszymi zmianami cen.

Globalną wartość sprzedaży usług dla ludności w latach 1976, 1977 i 1978 • jodług poszczególnych działów usług oraz dynamikę wzrostu tej sprzedaży ilustrują Łjstępujące dane:

1976 1977 1 1978 Dynamika wzrostu w 1nfnoh

'SŁUGI

w milionach złotych 1976 1977 1978 rok poprzedni = 100

JGÓŁEM 14784,6 18707,9 19002,4 117,2 113,0 113,7

tym: przemysłowe 253^,6 3079,8 3695,3 121,3 121,5 120,0

bu^owlane 91 9,0 1072,5 1478,3 120,1 116,7 137,8

rolnicze 134,0 148,0 161,3 128,2 110,4 109,0

transportu i łączno

ści 2227,9 2378,3 2418,3 138,0 106,8 101,7

handlowe 145,3 160,1 191,9 116,1 110,2 119,9

komunalne materialne 3225,5 3568,0 4024,1 108,0 110,6 112,8 mieszkaniowe oraz

usługi komunalne nie-

, materialne 925,0 1038,8 11^ 0 ,8 109,1 112,3 112,7

oświaty i wyohowania 389,6 459,5 523,2 114,1 117,9 113,9 kultury i sztuki 64 4 ,6 697,6 730,4 106 ,4 108,2 104,7 ochrony zdrowia i opie

ki społecznej 107,7 128,6 135,7 116,6 119,4 105,5

kultury fizycznej ,

turystyki iwypoczynku 442 ,4 493,3 577,5 • 111,5 117,1 pozostałe usługi nie

materialne 4 8 5 ,4 626,2 669,3 109,8 12 9,0 106,9

adwokackie 4 3 ,1 4 4 ,1 4 3 ,1 101,2 102,3 9 7 ,7

finansów i ubezpie

czeń 2558,6 2812,1 3181,9 111,9 109,9 113,2

W latach 1976-197U najwyższe było tempo wzrostu /średnio roczne/ B^rzeda- ży u&iug budowlanych / 2 6 , 9 / , przemysłowych / 2 0 , 8/ , pozostałych usług niematerialnych / 1 7 , 4 / , oświaty i wychowania / 1 5 , 9 / , handlowych / 1 4 , 9 / , natomiast słabsze tempp wzro

stu zanotowano w takich usługach jak: kultury fizycznej, turystyki i wy^oczynku/14,2/, ochrony zdrowia i opieki społecznej/12 , 3/ , mieszkaniowych / 12, 5l t

finansów / l i , 5/ , komunalnych materialnych / l l , 7 / , rolniczych/9,7/» kultury i sztuki / 6 , V , transi ortu i łącznotci/4, 1/ . W usługach Adwokackich w tych latach nie zanoto

wano ¿aUnegu yizrosi

W przelici.oniu na 1 mieszkańca wartość sprzedaży usług b 1978 roku wynio- Błu 52?5 złotych i była wyższa o 579 zł /o 1 2 , 3% / wyższa od osiągniętej w 1977 roku.

(12)

10

Struktura wydatków ludności na usługi w latach 1976-1978 nie uległa zasad

niczym zmianom. W tych latach najwyższy udział w ogólnej wartości usług dla ludności osiągnęły wydatki na zakup usług¡komunalnych materialnych, przemysłowych, finansów i ubezpieczeń, transportu i łączności, a najniższy-na zakup usług adwokackich, rol

niczych, handlowych.

Odsetek wydatków ludności na usługi oświaty oraz usługi ochrony zdrowia i opieki społecznej nie odzwierciedla wielkości tych usług * ponieważ są one w dużym stopniu świadczone nieodpłatnie.

Poziom i struktura wydatków ludności na usługi w przeliczeniu na 1 miesz

kańca w latach 1976, 1977 i 1978 kształtc« ała się następująco!

ITOT ITfT 1976 1977 1978 1976 1977 1978

na 1 mieszkańca w złotych w odsetkach ogółem

OGÓŁEM 4209 4696 5275 1 0 0 ,0 100,0 100,0

w tymi przemysłowe 721 866 855 17.1 18,4 16,2

budowlane 262 301 410 6,2 6 ,4 7 ,8

rolnicze 38 42 45 0 ,9 0 ,9 0 ,9

transportu i łączności 6J4 668 671 1 5,1 14,2 1 2 ,7

handlowe 41 45 53 1 .0 1 ,0 1 ,0

komunalne materialne 918 1003 1117 2 1 ,8 2 1,4 21,2

mieszkaniowe oraz komunal

ne nie materialne 263 292 325 6 ,2 6,2 6 ,2

oświaty i wychowania 111 129 145 2 ,6 2 ,7 2 ,7

kultury i sztuki 184 196 203 4 ,4 4 ,2 3 ,8

ochrony zdrowia i opieki

społecznej 31 36 38 0 ,7 0 ,8 0 ,7

kultury fizycznej, turystyki

i wypoczynku 126 1.39 160 3 ,0 3 ,0 3 ,0

adwokackie 12 12 12 0 ,3 0,3 0 ,2

pozostałe niematerialne 138 176 186 3,3 3 ,7 3,5

finansów i ubezpieozeń 728 790 883 17,3 16,8 16,7

W 1978 roku statystyczny mieszkaniec województwa katowickiego z ogólnej kwo

ty wydatków na usługi-5275 zł w tym na wybrane rodzaje usług wydatkował»

- 1117 zł - na usługi komunalne materialne

- 883 zł - na usługi finansowe i ubezpieczeniowe - 855 lił - na usługi przemysłowe

- 831 zł - na usługi transportu i łączności - 410 zł - na usługi budowlane

- 325 zł - na usługi mieszkaniowe oraz komunalne niematerialne - 203 zł - na usługi w zakresie kultury i sztuki

- 186 zł - na usługi pozostałe niematerialne

- 160 zł - na usługi kultury fizyoznej.turystyki i wypoczynku - 145 zł - na usługi oświaty i wychowania

- 53 zł - na usługi handlowe

- 38 zł - na usługi ochrony zdrowia i opieki społecznej - 45 zł - na usługi rolnicze

- 12 zł - na usługi adwokackie

(13)

\

11

Zagadnienia dynamiki sprzedaży usług dla ludności w roku 1978 w porównaniu do 1977 roku według wybranych działów i jsdnostek organizacyjnych gospodarki uspołe

cznionej ilustruje poniższe zestawienie:

\ Usługi

WYSZCZEGÓLNI i, NIE

ogółem prze

mysło

we

budo

wla

ne

trans

portu 1 łą- c znoś- oi

komu

nalne mate

ria lne

miesz

kaniowe O M z komunał ne nie- materiał ne

finan sów i ubez

piecz«

OGÓŁEM 110,5 122,7 119,3 9 8,2 10 7 ,7 112,7 113,2

w tym:

Ministerstwo Finansów 113,5 _ _113,5

Ministerstwo Energety

ki i Energii Atomowej 104,5 — - - 104,5 — —

Ministerstwo Komunika

cji 104,5 104,6 - 104,5 - — —

Miaistsrstwo Łączności 9 3 ,2 - - 86 ,7 - - -

Ministerstwo Administra

cji »Gospodarki Terszio-

'"ej i Ochrony Środowiska 106,0 137,4 11 1 ,7 106,4 103,8 127,7 Centralny Związek Spół

dzielczości Praoy 115,2 118,6 119,4 223,1 105,5 _

Centralny Związek SpóIdzie!

Qi Budownictwa Mieszkańców, 124,7 _ _134,3 - 120,7 120,7 _ Centrala Państwowego

Handlu#* ewn^trsnego 114,6 11^,4 1C94.2 - - _•» -

Główny Komitet Kultury

Piayoajiej i Sportu 110,4 - - - _{11 1 ,4}

Centralny Związek Spói-

^Ei«ini Rolniozyoh

Samopomoc Chłopska" 118,3 118,4 129,2 90 ,1 119,8 -

Usługi bytowe obejmują wybrane działy bądi branż« usług , szozególnie ważne

* punktu aaspokojenia niaktóryoh potrzeb osobistych ludności i prowadzenia gospodar

stwa domowego»'

W dziedzinie usług bytowych ludność kazyatała w najwyższym stopniu z usług 0 ^arakterze przemysłowym.

Sprzedaż usług bytowyoh dla ludności w ujęciu wybranych dsialów w latach 1977-1976 ilustruje poniżsse zestawieni«»

USŁUGI BYTOWE 1977 . 1978 •

w milionach słotyoh 1977-100

OGÓŁEM 5781,7 9988,0 120,9

w tym: przemysłowe 3079,8 3695,3 120,0

budowlane 1072,5 1478,3 137,8

; ; handlowe 160,1 191,9 119,9

pralnio ze 200,8 211,6 105,4

turystyozne i wypoczynkowe 4 9 3 ,0 577,5 117,1

pozostałe usługi niematerialne 612,4 656,3 107,2

(14)

12

Z wyżej wymienionych działów największą grupę stanowią usługi przemysłowe / 5 3 , 3% całości usług bytowych dla ludności/.

Działalność usługowa w tej dziedzinie jest najbardziej wielostronna i zaspakaja częściowo duże zapotrzebowanie w wielu gałęziach i branżach.

Strukturę usług przemysłowych dla ludności w przekroju poszczególnych gałę

zi przedstawia poniższe zestawienie:

USŁUGI / Ogółem W tym gospodarka

usp ołec zni ona

1977 1978 1977 1978

OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0 100,0

Przesysłowe 53,3 5 2 ,9 4 5 ,5 . 4 7 ,0

w tym: związane ze zmechanizowanym

i elektronicznym sprzętem gospodar

stwa domowego 1 ,6 -1,5

i

2 ,0 1 ,9

jubilerskie 1,2 1,2 1,6 1 ,7

kowalskie i ślusarskie 7 ,7 7 ,1 3 ,1 3 ,0

zegarmistrzowskie 1 ,2 1 ,2 1 ,0 0 ,9

optyc zne « 0 ,8 0 ,8 1 ,1 0 ,9

motoryzacyjne 9 ,6 11,2 10,6 12,3

związane z sprzętem radiowym i tele

wizyjnym 2 ,4 2 ,4 3 ,1 3 ,1

związane z wyrobami żelbetowymi

i betonowymi X 1,2 ^- 0 ,0

kamieniarskie 1,2 1 ,1 0 ,3 0 ,3

asklarukie 1 ,2 1 ,1 1 ,1 1 ,2

stolarskie 1,9 2 ,0 1 ,7 1,5

meblarskie i tapicarskie ■ 6 ,5 6 ,4 5 ,4 6 ,0

dziewiarskie 0 ,8 0 ,7 0 ,9 0 ,8

krawieckie 8 ,2 7 ,3 8 ,8 S,3

szewskie 1 ,6 1,6 1 ,8 1 ,7

kuśnierskie 1 ,1 1 ,1 1,3 1 ,4

związane z pozostałymi wjrobami

skórzanymi 0 ,1 0 ,1 0 ,1 0 ,1

związane z wyrobami ortopedycznymi 0 ,0 0 ,1 0 ,0 0 ,2

Juk wynika z tablicy|na jwięltszą popularność wykazują usługi motoryzycyjne, krawieckie; ślusarskie i kowalskie oraz meblarsko-tapiceiskie.Jakkolwiek udział usług krawieckich w oałości usług zmalał w porównaniu z 197? rokiem, to jednak dynamika tej branży usług jest dość wyraźna, wynosi bowiem w gospodarce uapołeoznionej 1 1 1 ,2%.

Usługi motoryzacyjne wykazują zarówno zwiększony udział w usługach ogółem jak również znaczną dynamikę;w gospodarce ogółem 141,8%, a w gospodarce uspołecznionej 138,1%.

Podobnie dość wysoką dynamikę zanotowano w usługach meblarskich i tapicer- skich- 132,6%. '

W usługach kowalskich i ślusarskich, których popularność pozostaje na nieco niższym poziomie notowano w gospodarce ogółem 111, 5% dynamiki oraz w gospodarce uspołecznionej nieco więcej bo 114,5%.

(15)

13 Pozostałe działy w ramach usług bytowych dla ludności przedstawiają się następuj ąco s

t---

USŁUGI Ogółem W tym gospodarka

uspołeczniona

p i .. - - - / 1977 1978 1977 1978

OGÓŁEM 100,0 100,0 10 0 ,0 100,0

w tym: W zakresie budownictwa 18,5 21,2 15,7 15,8

w tym remontowo-budowlane i insta—

! lacyjne 17,3 20,1 13,8 1 4,0

budowa domów jednorodzinnych

i pomieszczeń gospodarczych 0 ,1 0 ,1 0 ,2 0 ,2

Handlowe 2 ,8 2 ,7 4 ,8 4 ,9

w tym dostawa towarów na zamówienie

do domów 2 ,6 2 ,5 4 ,5 4 ,4

Pralnicze

/pranie, maglowanie, chemiczne czysz

czenie i farbowanie/

3,5 3 ,0 3 ,9 3 ,6

w tym pranie, prasowanie, chemiczne czyzszczenie i

farbowanie

0 ,8 1 ,8

0 ,8 1 ,5

1 .3 2 .3

1 ,3 2 ,0

Turystyczne i wypoczynkowe 8 ,5 8 ,3 14,8 14,6

w tym usługi hoteli 1 ,9 1 ,6 3,2 2 ,9

Pozostał« usługi niematerialne 10,6 9 ,4 11,1 1 0,4

" tym fryzjerskie i kosmetyozne 5,5 4 ,8 6 ,1 5 ,6

wykonywanie różnych zleceń 0 ,7 0 ,6 1 ,1 1 ,1

fotograficzne 2,3 2 ,0 0 ,9 0 ,9

porządkowe /sprsątanie mieszkań/ 0 ,9 0 ,9 1 ,5 1 ,4

wypożyczanie sprzętu X 0 ,1 • 0 ,1

przechowywanie 1 dozór miejiia

/szatn ie, parkingi/ 0 ,3 0 ,4 0 ,6 0 ,6

Prezentowane w zestawieniu daiały, oraz gałęzie usług wykazują duże zróżnicowanie w udaiale ogółem.

Tak więc o ile usługi przemysłowe stanowią w 1976 roku 52,9% usług bytowych ogółem, to następne najpoważniejsze usługi w zakresie budownictwa-2 1 ,2% , a handlowe pralnicze, turystyczne i wypoozynkowe oraa poaostałe usługi niematerialne - łącznie 2 3 ,4* .

W porównaniu z 1977 rokiem partyoypowsnie usług budowlanych a zwłasz

cza remontowo-budowlanych i instalacyjnych anaoznie się zwiększa, natomiast usługi handlowe, pralnicze, turystyczne i wypoczynkowe oraz pozostałe usługi niematerialne w stosunku do usług ogółem maleją.

Analizując działalność usługową w zakresie handlu świadczoną przez gospodarkę uspołecznioną w Btosunku do usług bytowych ogółem stwierdza się w 1978 roku zwiększony udział o 0,15*.

Ogólnie należy stwierdzić, że wartość usług bytowych dla ludności we wszystkich działach wykazuje dość znaczną dynamikę.

(16)

14.

ZATRUDNIENIE

W usługach dla ludności zarejestrowano w 1978 roku 39768 zatrudnionych, w tym w gospodarce uspołecznionej w usługach bytowych zatrudnionych było 19678 osób.

W porównaniu z 1977 rokiem zatrudnienie ogółem zwiększyło się o 1 0 ,7 % , a w gospodarce uspołecznionej o 1 0 ,8%.

Zatrudnienie w usługach dla ludności według jednostek organizacyjnych w lutach 1977 i 1978 ilustruje zamieszczone poniżej zestawienie:

/nrnifrttfpirr a w t 7a n^y.tntt 1977 1978

o Hijjri u o ± rt_L i ¿j\ u i o imil

w osobach 1977»100

OGÓŁEM 37068 39768 107,3

z tego: GC6 PODARŁA USPOŁECZNIONA 18179 19678 108,2

z tegot

Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego

i Techniki 40 36 9 0 ,0

Ministerstwo Przemysłu Maszynowego 554 681 122,9

Ministerstwo Komunikacji 7 2 2 6 ,6

Ministerstwo Przemysłu Chemicznego 24 29 120,8

Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług 1798 •1928 107,2 Ministerstwo Administracji.Gospodarki

Terenowej i Ochrony Środowiska 469 627 128,2

Ministerstwo Oświaty i Wychowania - - -

Ministerstwo Kultury i Sztuki _{' ”} _* ^■^#» -

Główny Komitet Kultury Fizycznej ^ sportu

619 641 103,6

Główny Komitet Turystyki 981 1062 108,3

Centrala Turystyczna "Orbis" 424 464 109,4

Centrala Państwowego Handlu Wewnętrznego 113? 1244 109,4 Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych

"Samopomoc Chłopska" 839 9?6 116,3

Centralny Związek Spółdzielczości Pracy 9274 9775 1-05,4 Centralny Związek Spółdzielni Spożywców

"Społem"

* 819 861 105,1

W ią ze k Spółdzielni Inwalidów 631 6?2 106,5

Centralny Zwią&ek Spółdzielni Budowni

ctwa Mieszkaniowego 444 596 134,2

Komisja Koordynacyjna Działalnośoi Gos

podarczej Organizacji Społeoznych 13 1 7 ,7

Organizacje społeczne 21 21 . 100,0

Centralka Rada Związków Zawodowyoh 65 64 9 8,5

GOSPODARKA NIEUSPOŁECZNIONA 18889 20090 . 106,4

Rzemiosło prywatne 18856 20049 106,3

Prywatne zakłady usługowe 33 41 124,2

W gospodarce uspołecznionej największą liczbę zatrudnionych wykazują«

- Centralny Związek Spółdzielczości Pracy 4 9 ,7 % , ogółu zatrudnionych w województwie - Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług 9,8%

- Centrala Państwowego Hundlu Wewnętrznego 6,3%

- Główny Komitet Turystyki 5,4%

- Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych "Samopomoc Chłopska" 5,0%

(17)

15 W porównaniu z rokiem 1977 zatrudnienie w usługach ogółem zwiększyło się o 7,3% .

Rozpatrująo dynamikę zatrudnienia w poszozególnych jednostkach organizacyj

nych, wileży stwierdzić znaczny wzrost zatrudnienia w i

- Centralnym Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego o 34,2%

- Ministerstwie Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony środowiska o 28,2%

- Ministerstwie Przemysłu Maszynowego o 22,9%

- Ministerstwie Przemysłu Chemicznego o 20,8%

- Centralnym Związku Spółdzielni Rolniozych "Samopomoc Chłopska" o 16,3%

Najwięcej osób utrudniono w usługaoh gospodarki uspołecznionej w zakresie * usług przemysłowych-41,8%, w zakresie budownictwa-14,4%, turystycznych i wypoczynkowych-1 0 ,0% oraz pozostałych usług niematerialnych-2 2 , 6% .

brunżach:

W d z i a l e u.Bług przemysłowych n a j l i c z n i e j reprezentowane jest zatrudnienie w

- usługi krawieckie-24,3%

- usługi motoryzacyjne-18,7%

- usługi meblarskie i tapic®xskie~9»^

- kowalskie i ślussrskie-6,7^

- stolarskie-5,4%

W dziale pozostałych usług n i . «aterialnych , branża usług fryzjerskich i kos

metycznych - stanowiła 6 8 ,2% zatrudnionych tego działu.

Zagadnienie zatrudnienia w usługach wiąże się śoiśle ze sprawą istniejących, czynnych placówek usługowych.

0 wielkości zatrudnienia przypadającego na 1 placówkę usługową decyduje w gł-v»n«j mierze stopień wyspecjalizowania jednostek usługowych.

Przeciętne zatrudnienie przypadająoe na 1 placówkę usługową kształtuje się według wybranych jednostek organizacyjnych w 1978 roku następująco»

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

OOÓŁfctó

* tymj Ministerstwo Nauki, Szkolniotwa Wyższego i Techniki

Ministerstwo Przen^słu Maszynowego Ministerstwo Przemysłu Chemioznego Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług Ministerstwo Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Srod w i6ka

Główny Komitet Kultury iizycznej i Sportu

, Główny Komitet Turystyki Centrala Turystyczna "Orbis"

Centrala Państwowego Handlu Wewnętrznego Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych

"Samopomoc Chłopska"

Liczba zatru

dnionych w usługaoh dla ludności.

19676 36 681 29 1928

627 , 641

1062 464 1244

976

Zatrudnienie w usługach dla lud naści przypada

jąca na 1 plaoów kę^

2 43 15 16

6 8 24 3

(18)

16

dok.tablicy

Liczba zatrud

nionych w usłu

gach dla lud

ności

Zatrudnienie w usługach dl«

ludności przy padająca na 1 placówkę

Centralny Związek Spółdzielczości Pracy 9773 4

Centralny Związek Spółdzielni Spożywców"Społem” 861 2

Związek Spółdzielni Inwalidów 672 3

Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa

Mieszkaniowego 596 20

Komisja koordynaoyJnaDziałalności Gospodar

czej Organizacji Społecznych 1 1

Centralna Rada Związków Zawodowych 64 7

x - Z wyjątkiem ¿punktów świadczenia usług.

S

&tŚ...gla?6» fffc usłufiowyph

Zakłady usługowe j punkty przyjęć oraz punkty świadozenia usług tworzą sieć plaoówek usługowych, która rozwija się systematycznie na przestrzeni lat 1976-1978.

W roku 1978 na terenie województwa katowickiego działało w gospodarce uspołe canionej 7376placówek usługowych z tego 4424 to zakłady usługowe, 313 punkty przy

jęć , 26^9 punktów świadczenia usług.

W stosunku do roku 1976 nastąpił wzrost zakładów usługowych o 1 0 ,4 # , zmniej

szyła się natomiast łiozba punktów przyjęć o 26,4# i punktów świadczenia usług o 4 ,6 % , Dynamikę wzrostu do roku 1976 sieci placówek usługowych według wybranych jednostek organizacyjnych islustruje poniższa tablica*

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE Zakłady

usługowe Punkty przyjęć

Punkty świadczenia usług 1976 » 100

OGÓŁEM* 110,4 73,6 99,5

w tymi Ministerstwo Przemysłu Maszynowego 94,1 - X

Ministerstwo Adoinistreaji Gospodarki

Terenowej i Ochrony Środowiska 108,5 ^—

Centralny Związek Spółdzielni Budow

nictwa Mieszkaniowego 100,0 ^*

Ministerstwo Handlu Wewnętrznego

i Usług 4 1 ,3 107,7 40 0 ,0

Centrala Państwowego Handlu Wew

nętrznego 133,9 800,0 100,0

Centralny Związek Spółdzielni Rol

nic zych"Samopomoc Chłopska" 108,9 93,3 100,0 Centralny Związek Spółdzielczości

Pracy 108,4 104,6 100,0

Centralny Związek Spółdzielni Spo-

żywoów "Społem" 120,2 125,0 100,0

Związek Spółdzielni Inwalidów K&misja Koordynacyjna Organizacji Społecznych

125,2 100,0

100,0 100,0

100,0 x_W roku 1976 nie ujęto zakładów usługowyuh w Ministerstwie Rolniotwa.Centralnym

Związku Kółek Rolniczych,

(19)

i ?

W porównaniu z 1977 rokióm zwiększyła się liczba zakładów usługowych o 6 ,9 % , aktów przyjęć o 5^>7^{% ,} punktów świadczenia usług o 4 ,5 % .

W ogólnej liczbie zakładów największy udział wykazują:

Centralny Związek Spółdzielczości Pracy 46,3%

pentrala Państwowego Handlu Wewnętrznego 10,4%

Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych"Samopomoc Chłopska" 12,4%

Centralny Związek Spółdzielni Spożywoów "Społem" 10,6%

Rozpatrując placówki usługowe według wybranych działów usług należy Kierdzić:

pajwiększą liczbę zakładów świadozących usługi w zakresie przemysłu

< najliczniej reprezentowane punkty świadozenia usług w zakresie handlu i przemysłu a dużej ilości występujące punkty przyjęć w dziale usług pralniczych.

Strukturę placówek usługowych w poszozegółnych działach usług ilustruje łiiższa tablioa:

US2AJOI p --—--

ca kłady

usługowe Punkty

przyjęć Punkty świad czenia usług

' i>ŁE.M 100,0 100,0 100,0

przemysłowe 5 8,3 11,5 2 4,3

W zakresie budowniotwa 1 9 ,1 5 ,1 1 ,4

W zakresie handlu 0 ,1 - 5 8 ,8

Pralni© ae 5,2 8 2,4 5 ,0

Turystyczne i wypoczynkowe 1 ,8

Pozostałe usługi materialne 13,8 0 ,1 9 ,4

Jak wynika z powyższej tablicy 5 8 , 3% ogółu zakładów stanowią zakłady świadczą

i usługi Przemysłowe, a mianowicie zakłady: związane ze zmechanizowanym i elektrotech .cznym sprzętem gospodarstwa domowego, jubilerskie, kowalskie i ślusarski®, zegar- .strzowskie, optyczne.motoryzacyjne, związane ze sprzętem radiowym i telewizyjnym, liązane ? Wyrobami żelbetowymi i betonowymi, kamieniarskie, szklarski*, stolarski®,

>blaiskief tapiaerski®, dziewiarski®, krawiooki®, szewski®, kuśnierski®, związane pozostałymi wyrobami skórzanymi, związane z wyrobami ortopedycznymi.

Zakłady świadczące usługi w zaŁpesie budowniotwa legitymują się 1 9 , 1% udzie- 9m w Ilości ogółem w województwie.

Analiza działającyoh punktów przyjęć pozwala stwierdzić 8 5 , 0% udsiału w zakre- Le usług pralniczych w stosunku do ogółu is t n ie ją c y c h punktów. Są to główni® punkty t a n ia , mągloymnia b i e l i z n y , ja k również ohemioznego o zy szc ze n ia i farbowania, znaj- uJfłee blę w g8 e t i i Centralnego Związku S p ó ł d z ie lc z o ś c i Pracy oraz CZRS"Samopomoc hłopska",

*

i unkty świadozenia usług wystąpiły w największym wymiarze w stosunku do ogó- U Punktów w województwie w zakresie handlu.

Punkty te w przeważającej ilości 1093 - prowadzą dostawę towarów na zamó

w i ę do domu.

(20)

10

Większość punktów świadczenia usług znajduje s'ię w gestii Centralnego Związ

ku Spółdzielni Spożywców "Społem" oraz Centralnym Związku Spółdzielni Rolniczych

"Samopomoc Chłopska" .

W roku sprawozdawczym 1978 liczba zakładów usługowych w gospodarce nie uspo

łecznionej wyniosła 10031, wykazując wzrost 2 ,2% w stosunku do 1977 roku.

Zwiększyła się ilość zakładów nie uspołecznionych w zakresie usług przemysło

wych o 0 , 3% , usług budowlanych o 1 1 , 9% , turystycznych i wypoczynkowych o 13 3 , 3% , na

tomiast nastąpił spadek zakładów usługowych w pozostałych usługach niematerialnych.

Na terenie województwa katowickiego działało 17407 placówek usługowych, W porównaniu z 1977 rokiem liozba placówek zwiększyła się o 638 Jednostek t j . o 3 , 8% . Na 1 placówkę usługową w roku 1978 przypadało 208 mieszkańców,

Usługi w przekroju miast 1 «min

Analiza podstawowyoh wskaźników w przekroju jednostek administracyjnych pozwala ujawnić stopień pokiyoia potrzeb w zakresie usług, różnice w poziomie kon

sumpcji oraz brak równowagi w tym zakresie w poszczególnych miastach- gminach, gmi- ' nach miejsko -wiejskich.

Specyfika usług powoduje, źe ich rynek mafcharakter lokalny.

Na wartość usług dla ludności w wysokości 3985,4 min złotych złożyła się w szczegól

ności wartość usług przekraczająca 100 min złotych w 12 miastaoh, a mianowioiei Będzin Bytom, Chorzów, Gliwioe, Katowice, Raoibórz, Rybnik, Ruda Śląska, Sosnowiec, Tychy, Wodzisław Śląski, Zabrze.

Wartość usług oraz wartość w przeliczeniu na 1 mieszkańca według wybranych miast, gmin i gmin Mej*ko-wiejskioh ilustruje poniższe zestawienie:

MIASTA - GMINY

V

Usługi dla ludności W milionach

słotyoh w gospodarce usnołeoznio-

Wartość usług dla ludność przypadająca na 1 miesz

kańca

w złotych średnia woje- wódzka=100

WOJEWÓDZTWO 3985,4 1106 100,0

w tym Miasta

Katowice 839,8 2384 215,6

Będzin 124,6 1736 157,0

Bytom 316,9 1337 120,9

Chorzów 253,9 1621 146,6

Gliwioe 2 9 2,6 1455 131,6

Racibórz 127,1 2449 221,4

Ruda śląska 108,5 690 6 2 ,4

Rybnik 172,5 1528 138,2

Si>snowieo . 207,3 999 90,3

Tychy 184,4 1261 114,0

Wodzisław śląski 108,6 1018 9 2,0

Żubrze 230,6 1135 102,6

Czechowice-Dziedzice 4 1,4 905 81,8

(21)

lok.tablicy

19

MIASTA - GMINY

Usługi dla ludności w milionach

Wartość usług dla ludności przypadająca na 1 miesz

kańca złotych w go spodarce us

połecznionej w złotych średnia woje

wódzka Miasta-ffmin-7 /dole./

Olkusz 3 9,1 1072 96,9

Pszczyna 83,5 1848 167,1

Gminy

Gaszowice 6 ,1 56 7 5 1 ,3

God ów 6 ,7 637 57,6

Gorzyce 10,5 643 58,1

Pietrowioe Wielkie 5.2 649 58,7

Pilica 6 ,0 538 4 8 ,6

Zebrzydowice 6,5 638 57,7

Największą wartość usług wykazuje miasto Racibórz, w którym wartość usług fila ludności przypadająoa na 1 mieszkańca wynosi 2449 złotych.

Miasto Katowice wykazuje również wysoką wartość usług,

» iu na 1 mieszkańca wyniosła 2384 złote.

która w przelicze-

Biorąc za podstawę średnią wojewódzką wartość usług przypadająca, na 1 mie

szkańca, to powyżej ni ej kształtują się wartość w 13 jednostkach, a na niższym po

ziomie kształtuje się konsumpoja usług w 60 jednostkach.

Najniższa wartość usług świadczonych dla ludności w przeliczeniu na 1 mie

szkańca wystąpiła w Gminie Kudzińcu/2 z ł / , a następnie w gminach: Budnik 1 Świerkla- ny /5 6 zł na i mieszkańca/, Tąpkowice/24 z ł / , Wielowieś/44 z ł /, Gierałtowice/58 z ł /, Babice/7 7 z l / f pilohowio# / 99 2 ł / ,

Poziom wydatków ludności na usługi w przeliczeniu na 1 osobę w miastach jest ponad trzykrotnie wyższy, aniżeli w gminach województwa katowickiego.

Zatradnienie kształtuje się w poszczególnych miastach, gminach 1 gminach jskich bardzo «różnicowanie. Na terenie miasta Katowio zatrudnionych było 6464 osób, Da terenie m.Gliwice 2588 osób, natomiast na terenie miasta Łaziska Górne 129 OBÓb, a miasta Orzesze 132 osoby. W gminach zaś w gminie Zbrosławice- o najwięk

szej liczbie ludności, zatrudnieni« w usługach wyniosło 93 osóby, stanowiło to na 100

° SÓb 2iimie6 zk£,łejludności prawie 2 osoby pracowały w usługach dla ludności, natomiast w Gminie Tąpkowioe na 100 osób zamieszkałej ludności - 1,5 osoby praoowały w dzia

łalności usługowej.

^ W gminach miejsko-wiejskich - w Gminie Żory na 100 zamieszkałyoh osób o-«

osoba praoowała w usługach, w Gminie Łazy na 100 mieszkańców - 2 osoby praoowały w usiuKaoh.

Największa ilość zakładów występuje w m.Katowioe/1575/ , także punktów / i c ^ a U8ł ug/423/oraz punktów p r zy jęć /46/, na drugim miejscu planuje się m.Gli- n i° tŁ zakładów, 130 i’punktów świadczenia usług oraz 16 punktów przyjęć^ a następ-

• m*Bytom , na terenlo którego znajduje się 718 zakładów usługowyoh.

(22)

20

CZEŚĆ I . USŁUGI DL^JjffiNOŚCI OGÓŁEM

T ab l.l SPRZEDAŻ USŁUG DLA LUDNOŚCI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ I NIE USPOŁECZNIO' NEJ WDŁLJG SYSTEMÓW PLANOWANIA I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE Objęte planem

a- 1977 Ogółem -- 1 --- ; 1 ■ ... -«

b- 1978 4 centralnym j terenowym

w tysiącach złotyoh

OGÓŁEM • 16707901 z z

b 19002406 Z z

GOSPODARKA USPŁECZNIONA * 13218296 8378596 4839700

b 14602563 8977031 5625532

MINISTERSTWO NAUKI SZKOLNICTWA a 22489 22489 ^_

WYŻSZEGO I TECHNIKI b 26143 26143 - !

Oddział Biura Podróży a 13469 13489 - i

i Turystyki "Almatur"SZSP b 15415 15415 ^-

Jednostki i zakłady budżeto

we, usługi w zakresie zakwa a 9000 9000 ^_

terowania b 9400 9400 -

Socjalistyczny Zwiąsek Stu a -

dentów Polskich b 1328 1328

MINISTERSTWO ilNANSĆW a 2298703 2298703 vl

b 2610009 2610009 -

Oddziały Wojewódzkie NBP a 157286 157286 {

b 142920 142920 -

Oddziały Wojewódzkiego Banku a 43347 43347

Gospodarki Żywności« ej b 44623 44623 -

Bank Handlowy a 22 22 ^_

b 19 19 -

Oddziały Banku Polska Kasa a 960 960 ^{a .}

Opieki SA b 1575 1575 - .

Oddziały Państwowego Zakła a 1900942 1900942 ^mm

du Ubezpieczeń b 2171108 2171108 -

Towarzystwo Ubezpieczeń a 3123 3123 «•

Reasekuracji "Warta** b 46129 46129 ^—

Państwowe T o r y Wyścigów a 25282 25282

Konnych b 22695 22695 -

' Polski Monopol Loteryjny a 167741 167741 ^_

b 180940 180940 *

MINISTERSTWO ENERGE2YKI I a 871849 871849 ^mm

ENERGII ATOMOWEJ b 911436 911436 ^mm

Zakłady Energetyczne Okręgu a 971849 971849 ^mrn

Południowego b 911436 911436 -

MINISTERSTWO GÓRNICTWA a 269897 269897 ^mm

b 296499 296499 ^-

Zjednoczenie Górnictwa a 269897 269897 ^_

Naftowego i Gazownictwa b 296499 296499 -

MINISTERSTWO PRZEMYSŁU MASZY a 185636 185636 ^m

NOWEGO b 274717 274717

Centrala Techniczno-Hand- „ a 183691 183691

Iowa Motoryzacji"Polmo*byt" b 272985 272985 ^-

Zjednoczenie Przemysłu Zme

chanizowanego Sprzętu a 1515 1415 ^-

"Predom" b 1732 1732 ^*■

(23)

21

l b l . 1 SiRZEDAi USŁUG DLA LUDNOŚCI W GOSPODARCE USPOIJiCZIjlONEJ I NIE USPOŁECZNIO

NEJ WEDŁUG SYSTEMÓW PLANOWANIA I JEDNOblEK ORGANIZACYJNYCH / _______

---

Ogółem

" " ł

Objęte planem

- a — 197?

b — 1978 centralnym terenowym

« tysiącach złot.ych

HINLSTEIiSTWD PHZEMYSŁU MASZY- iCWEGO /dok/

Śląska Fabryka Lamp Żaro

wych "Polała" Katowice

a b

530 530 —

AINlSTLiiSTWO PRZE MY SIU iMEMICZNEGO

a b

4404 4369

4004

4389 -

Centrala Produków Nafto

wych CPN a

b

1940 2325

1940

2325 -

Zjednoczenie Przemysłu Chomii Gospodarczej

"Pollena"

a b

20642064

2064 2064

mm

MINISTERSTWO PRZEMYSŁU LEKKIE

GO a

b

m»

-

MINISTERSTWO ROLNICTWA a b

72909 72272

23804 21313

49025 50959 Zjednoczenie Technicznej

Obsługi Rolnictwa

a b

12443 11605

12443 11805 Zjednoczenie Państwowych

Przedjilubioratw Gospodarki Rolnej

ba

1982m 1473

1982 1473

-

Okr^owe Stacje Hodowli Zwierząt

a b

8259 8035

8259 8035 Centralny Zarząd Budownic

twa Wodnego i Meli<łra$ji

a b

1200 . 1200

Wojewódzkie Biuro Geodesji i Teronów Różnych a

b

4146 ,

4051 - 4146

4051 Wojewódzkie Zakłady

^■eteryoarii

a b

24606

26846 -

24606 26846 W°j«wOdzkie Zarządy Inwea-

Rolniozych

a b

12515

12030 ^{« •}

12515 12030 wojowódzkie Związki Rolni

czych Spółdzielni Produk-

oyjnyvh a

b

7758

8032 - 7758

8O32 i^ 1^ n T5rirj'ł'W0 leśnictw a I PRZE-

M xo LU Dk^uiiEGO fi

b

123187785

123187785 -

MINISTERSTWO KOMUNIKACJI a b

1483691 1550502

1483691

1550502 ^mm

J ^ łady Naprawy Samochodów a b

29<*2 3076

2942 3076

■**

^ojtwódzkie Przedsiębiorst

wa PKS a

b

506892 505355

506892

505355 -

Odd^l„ły Przedsiębiorstwa Sped^oji Krajowej

1

a b

647

6t>2

647652

a a

(24)

1 1,1, 1 S m K D A Ż USŁUG DI A LUDNOŚCI W GOSI-GDABUE USPOŁSCSO Ci l-.J I UTE U iPOI&CZlilf { l;;.J UELUG SYSTIn :X 't PIAHO;AllIA I JEDił03T13£ OłGAiaZŁearJlU(irf/t>4../

JhDłtC . m OBGAHIZA CYJliE

i| . Ogółem - J

Oli^te p3

m

a -1977

b -1970 centralnya

— ---- •«

tor^newyu

tysiącach złotych *

MII)JjJT£łi3T’t<0 KO!.Wi;mCJI /d o k ./ • ' Polskie Linie Lotnicze LOT a

b 55789

71740 55789

71740 -

Prl : -dLni vbi cr atwo Wagonów Sypialnych i Restauracyj

ny oh *V«r»" a

b 21182

19615

2 H 8 2

19615 -

Przedsiębiorstwo PKP - Biuro Kontroli Dochodów

a

b 896209

950036 896209

950036

« % ^mm

Przedsiębiorstwo Żeglugi a

b 30

28 12 ^-m

MUJIS®Bł8ffW0 ŁĄCZNOŚCI a

b 1022437

953382 1022437

$>533*82

«9

Dyrekcja Okręgowa Poczty i Telekomunikacji a

b 1022437

953382 1022437

953382 ^mm

BffHraiiRSff WO HA NULU WEWNĄTRZ-

IA JG O I U&LUG W tytól

a b

405011 502708

3940

1464 401071

501244 Pruuijkiiębloretwa Handlowa

W t J-lUl

ba 3940

1464

3940

1464 —

Ir^odid vbi oratttó Gastrono

ma CZili>-łiiaidlo*« "KonauiBy"

a

b 1322

1464

1322

1464 -

Katowickie Zjednoczenie iiX)dukcji bukowej “Prodryn"

a

b 401071

501244 - 401071

^cjjapki Tiaa^i-udsj I ochrony

StłODOWlSKA a

b 1863304

1974841 • - 1863304

1974841 Wojewódzkie Zjednoczenie

G<x>pcdarki Komunalnej i

Mieś zkani ov.e j a

b 1b63304 19 74841

mm 1063304 1974841 MINISTERSTWO SI* A W WEWNĘTRZ

NYCH /IZBY WYTRZEŹWIEŃ/ a

b _m I 13565

13067 MINISTERSTWO OŚWIATY I WYCHO

WA Nlń

a

b 343149

392559 67937

73330 319229

Okręgowe Zarządy Przyjaciół

Dzifioi a

b 2155

4506 2155

4506 ^-

Komendy Chorągwi ZHP a

b 6960

6937

6980 6937

-

Oddziały Wojewódzkie Związ

ku Zukładów Doskonalenia

Zawodowego a

b 32CW4

34623

32084 34623

- Wojewódzkie Oddziały

Zarządu Głównego ZNP «

b 25934

25826 25934

25826 ^mm

Towarzystwo Wiedzy Powszech

nej - Zarząd Główny a b

784 1438

784

1438 -