STUDIA MIEJSKIE tom 2 (2010)
Elżbieta PIOTROWSKA
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
NOWA JAKOŚĆ MIASTA
W PRZESTRZENIACH PUBLICZNYCH
A NEW QUALITY OF CITY IN PUBLICSPACES
ABSTRACT: The ąuality of publicspaces has animpact on the ąuality of life ofcity dwellers. The waythe valueof the specific components of certain spaces is perceived depends on the use ofindividual land. We pay attention to its aesthetics, functionality, selectionand arrangement of the appropriate elements of which it is composed. However, wanting to create and receive abetter andnew ąuality of public spaces, we should get to know what theirrole in the historical developmentof cities was, who the recipients are and what they evaluate, who and what shapesthespace, what elements it consists of, howto createit,and whether there are any restrictions as far as itsdevelopmentis concerned. This article discusses the above issues and introduces the reader toan image of contemporary public space.
KEY WORDS: public space, ąuality of cities
Wprowadzenie
Ciąglerosnąca liczba mieszkańców miast przy jednoczesnymkurczeniu sięobsza rów niezabudowanych od dawna stanowi inspirację do poszukiwania rozwiązań mają cych na celu ograniczenie uciążliwościwynikających ze specyfiki miejsca zamieszka nia. Zdefiniowanie pojęciajakości miasta jakoodczuwaniapozytywnych wrażeń przez
różnych użytkowników jego przestrzeniwiążesięzokreśleniem kryteriów, jakimikie
rująsię oni przy wyborze aspektów decydujących o ocenie.Postrzeganie i odczuwanie wartości elementówtworzących określoną jakość miasta zależyod sposobu użytkowa
nia poszczególnych terenów.
Przestrzeniepubliczne są trzonem miasta,zawsze z nichkorzystamy, w jakiś spo
sóbjeodbieramy,a niekiedy oceniamy. Ich estetyka, funkcjonalność, elementy,zjakich jestzbudowana,dostępność - świadczą o jakości miasta. Warto zatem poznać, jakie
było znaczenieprzestrzenipublicznych w historycznymrozwojumiast,jacy sąjej od
biorcyi co oceniają, kto ico kształtuje przestrzeń, zjakichelementów się ona składa, w jaki sposób jątworzyć iczysąjakieśograniczenia wjejrozwoju.
Historyczny rozwój
miast a
przestrzenie
publiczne
Mając nauwadzestworzenie warunkówżyciao wysokiej jakości, za naczelnezada
nie w zakresie planowania miast uznajesię dążenie do optymalnego zorganizowania przestrzeni. Traktując przestrzeń jako specyficznymateriał, tworzymyotoczenie pozy
tywnie wpływające na użytkownika.Poprzez zastosowanie odpowiednich materiałów zmieniamy bodźce oddziałujące na organizm ludzki. Osiągnięcierównowagi,harmonii i niemierzalnego piękna daje szansę odczuwaniaprzez organizm człowieka komfortu
i klimatu dobrych warunkówżycia.Ciągłe dążenie do polepszeniajakości życia wmie
ście skutkuje poszukiwaniemreceptynaidealnemiasto.
Struktura współczesnego miasta powstała na gruncie przeobrażeńtrwającychod czasów starożytnych. Poczynając od osady obronnej, przez średniowieczne miasto z murami obronnymi i z zamkiem i dalej przez miasto renesansowe otoczone fortyfika cjami (np. w Polsce- Zamość), zauważyć można, że ukształtowany plac (agora wGrecji lub forum w Rzymie) czyczworoboczny rynek,będąc punktem centralnymówczesne
gozałożeniaurbanistycznego, skupiały życiepubliczne. Rezygnacja z miejskich umoc nień obronnych w okresie barokuprzyczyniła się do dalszego rozwoju przestrzenne
go miast. Powstawały długie proste ulice, rozległe place i wielkie założeniaogrodowe
wkomponowane w przestrzenie z wieżami kościołów, rezydencjamimagnackimi sta nowiącymi dominanty w układach urbanistycznych. Wprowadzanie w kolejnychokre
sach historycznych nowychformprzestrzenimiejskiej przyczyniłosię do zwiększenia przestrzenipublicznych. Wyodrębnienie w XIXw.zorganizmumiejskiegośródmieść, dzielnic przemysłowychi mieszkaniowych dla ludnościoróżnym stopniu zamożno
ści, przy jednoczesnym znacznym wzrościeliczby mieszkańców miast i zagęszczeniu
zabudowy, doprowadziło do pogorszeniawarunkówżycia. Ważnym zagadnieniem stała się zatem budowamiastzdrowychi funkcjonalnie przystosowanych do zamiesz kania przez społeczeństwo. Poszukiwaniaoptymalnych koncepcji zagospodarowania
miasta wymagały poznania modelu teoretycznego, który - stworzonyna podstawie
badań zależności między jego elementami pełniącymi różne funkcje - wywoływał
wrażenieładuprzestrzennego. Podstawowymi czynnikami kształtującymi środowisko życia człowieka zawszebyły miejsca pracy, zamieszkaniai wypoczynku.Ich rozkład
iwzajemne zależnościpróbowano uwzględniać w koncepcjach, zakładając, iż nastąpi
poprawa warunków zdrowotnych w mieście. Opublikowanemodele zarówno „miasta
linearnego” A.Soria y Malta (z1882r.),jak i „miasta ogrodu” E. Howarda z 1898 r. (rys. 1) w niewielkimstopniuznalazły praktyczne odzwierciedlenie w budowie miast. Jedną z przyczyn jednostkowego zastosowania przywołanychteoriibyło ich odniesienie do
zabudowy jednorodzinnej,którawrazz rozwojemmiast zostałazdominowanaprzez
Nowa jakość miasta wprzestrzeniach publicznych 221
B
Gu/ERFIL TRAWERSAL XUEVO OE ŁA CALLE PRSNC2AL EN LA E? T SIKESRAS RARRU- . PAS OE LA CiUDAD LINEA1.
Rys. 1. Model miasta ogrodu Howarda(A) orazmodel miasta linearnegoSoria y Malta (B) Źródło:Chmielewski 2001.
Modele A. Soriay Malta iE.Howarda opierałysię na badaniach, którewykazałyko
nieczność budowy miastna planach o charakterze dynamicznym. Jużw XIX w. miasto
traktowanojako żywy organizm, wktórym wszystkie elementy były zesobą powiązane, oddziaływały na siebiei kształtowały się wzajemnie. S. Koziński (1974) uważał,iżmyślą
przewodnią proponowanych koncepcji umożliwiających dynamiczny rozwój miasta
była „zasada koncentracjizabudowy oraz innych elementów zainwestowania”. Zasadę tę odczytać można także we współczesnych modelach układów osiedleńczych, jednak
zmianie uległy powody, dlaktórychją zastosowano. Wcześniej kierowano się potrze bamiobronności, a obecnie przyrozważaniu kierunków rozwoju przestrzennego miast
w celu poprawy jakości życia człowieka ważnymi kryteriami stały się funkcjonalność oraz względy ekonomiczneisocjalne.
Analizując kolejne etapy rozwoju osadnictwa, zauważyćmożna,iżnaskutekprzej
ścia od rozproszonego osadnictwado integracjii strukturyzacjiprzestrzeniwmiastach wytworzyły sięprzestrzenie wspólnego iindywidualnegoużytkowania.Wdzisiejszych
czasach mieszkańcy szczególnie dużych miast tracąmiędzy sobąkontakt. Przyczy
nątego jest tempo życia nastawione na konsumpcję dóbr i usług. W społecznościach
mniejszych przestrzeń jest bardziej przyjazna, bliższa człowiekowi. W pogoni za do brami materialnyminiepotrafimy znaleźć czasu na kontakty międzyludzkie, które leżą
w naszejnaturze. Ludzie w zależności od wieku poszukująróżnych przestrzeni sobie
przyjaznych.
Odbiorcy przestrzeni i kształtujący przestrzeń
Człowiek jako jednostka społeczna korzysta w mieściezmiejsczamieszkania,pra cy, wypoczynku, usług, celebracji, zgromadzeń, potrzebuje kontaktówi spotkań, prze mieszcza się,przekazujeinformacjeorazodbiera wartości artystyczne w postaci sym boli, spektakli, elementów architektury, rzeźby, malarstwaczygrafiki. To właśniejest
podstawą życia miasta i najczęściej odbywa się w przestrzeniach miejskich. Odbiorców przestrzenijest tylu, ilu jest ludzi, gdyż każdy odczytuje ją windywidualny sposób.
Chcąc jednak określić cechy wartościujące miasto z punktu widzenia różnychużyt kowników, podzielono ich na trzy grupy: odbiorcy wewnętrzni(mieszkańcy),odbiorcy zewnętrzni(turyści, przyjezdni,odwiedzający) iinwestorzy (krajowi i zagraniczni).
Odbiorca wewnętrzny opiera swą ocenę na funkcjonalnościelementówsystemu, narelacjach zachodzących pomiędzy tymielementami i/lub problemach wynikających
z jego funkcjonowania.Oceniane są:
a) odległość miejsc pracy od ośrodkównauki, usług;
b) odległość miejsc zamieszkania od miejsc nauki, pracy,wypoczynku;
c) zdolność przewozowa komunikacji;
d) oferta obiektów rekreacji i wypoczynku codziennego; e) różnorodność, dostępnośći jakość obsługi usług;
Nowa jakość miasta w przestrzeniach publicznych 223
Odbiorcazewnętrzny zwraca uwagę namiastowsposób jednostkowy, wybiór
czy, niecałościowy (niesystemowy). Odszukuje interesującego atrakcje i analizuje, jak znich skorzystać. Czasamiobserwujei odbierajedynie fragmentymiasta. Ocenia:
a) ofertę różnych form transportu indywidualnegoizbiorowego; b) estetykę miasta (reklama, zieleń, zabudowa);
c) dbałośćodziedzictwo kulturowe;
d) jakośćoferty gastronomicznej;
e) jakość,różnorodność i dostępność bazy noclegowej;
f) organizację komunikacji i jej bezkolizyjność(czasprzejazdu);
g) optymalne rozmieszczenie i dostosowanie liczby miejsc postojowych do potrzeb;
h) czytelnośćoznaczeń(np. nośniki informacjimiejskiej o/w obiektach użyteczno ści publicznej).
Inwestoroceniamiasto przede wszystkim z punktu widzenia korzyści finansowych. Zwraca uwagę na elementyorganizacyjne ielementy otoczenia biznesu, a stosunkowo
mniejszą-na elementy przestrzenne. Ocenia:
a) sprawnepołączenia komunikacją lotniczą, kolejową, drogową, internetową;
b) dostępność do zaplecza naukowo-technicznego (inkubatory, parki technologicz
ne);
c) poziom obsługi bankowej;
d) poziom przygotowania oferty pod względem prawnym(prawomiejscowe czy de
cyzja administracyjna) oraz lokalizacji i dostępności do mediów (zaopatrzeniewwodę,
energięitp.);
e) poziom bezrobocia, bezpieczeństwo, dostępność do infrastrukturyspołecznej: szkoły, uczelnie,kultura,wypoczynek(SWOT);
f) koszty pozyskania, wynajmu,utrzymania gruntów; g) ofertę ulg podatkowych;
h) klimatinwestycyjny (kulturę obsługi, innychinwestorównadanymrynku inwe stycyjnym);
i) możliwości zapewnienia miejsc lokalizacjibiur, sal konferencyjnych imieszkań. Każdyodbiorcaobserwuje i ocenia miasto inaczej, jednakże mają oni jedną cechę wspólną- korzystająz przestrzeni publicznych (wspólnych, zurbanizowanych, zabu
dowanych).Według K. Wejcherta(1993, s. 15) zaprzestrzeń potocznie uważa się teren
wraz zjegopokryciem,budynkami, zielenią,drogami, a więczarównoprzedmioty,jak i„próżnie” międzytymi przedmiotami.Traktowanie przestrzeni miejskiej jako środo wiska życia ludzi powoduje, że wszelkiedziałania poprawiające warunkibytowepo
winnyuwzględniaćrelacje zachodzące między użytkownikami i otoczeniem. Można
toosiągnąć, dbając o ład przestrzenny wkontekście rozwoju zrównoważonego,eko logicznego. Istotne sąwykorzystanieenergiiodnawialnej w postaci energii słonecznej
(San Francisco) oraz redukcja emisjigazów cieplarnianych (Londynprzewidujere dukcję emisji gazów w centrum miasta o 60% do 2025 r.).Ważne stająsię ograniczenie ruchu samochodowegow centrach miast (Paryż stawia na ruch rowerowy) i
wykorzy-stanie naturalnychzasobów energii (Islandczycy w Reykjaviku ogrzewajądomy wodą z gorących źródeł, a do połowyXXI w. Islandia ma stać sięcałkowicie niezależna od tradycyjnych paliw kopalnych)(„Focus” 2009).
W dążeniu do osiągnięcianowej jakości miast należy podjąć działania poprawiające
waloryposzczególnychelementówtkanki miejskiej, a w tym przestrzeni publicznych.
Władze lokalne przypodejmowaniu decyzji nie mogązapomnieć o najważniejszym
elemencie,jakim jest człowiek ze swoimi potrzebami. Państwa członkowskie Unii Europejskiej, tworząc KartęLipską na rzecz zrównoważonego rozwoju miast euro
pejskich, określiłyzasady i strategiepolityki rozwoju miejskiego. W dokumencie tym
wskazano,iż tworzenie przestrzeni publicznych wysokiej jakościzwiększy konkuren
cyjność miast europejskich. Doceniono znaczeniejakości przestrzenipublicznejjako jednegozmiękkichczynników lokalizacji wpływających naprzyciąganie przedsiębior
ców. Zarównotworzenie, jak i ochrona funkcjonalnych i dobrze zaprojektowanych przestrzeni publicznych pozostają - zgodnie z KartąLipską- jednymzważniejszych
zadań polityki rozwoju miast. Towarzystwo UrbanistówPolskichpodkreślanatomiast
znaczenie przestrzeni publicznych w strukturzemiast i od kilkulatogłasza corocznie
konkursnanajlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w Polsce (zob.fot. 1). Nagrodzonemiasta kreują lub rewitalizują istniejące przestrzenie rynków, pla
ców, plant, bulwarów, ulic i parków. Rozwiązania te przyczyniają się do poprawy ładu przestrzennego i estetyki oraz do zwiększenia atrakcyjnościprzestrzeni publicznych,
a przezto polskie miastastają się piękniejsze ibardziej przyjazneczłowiekowi (zob.
fot. 2).
Samorządy lokalne posiadająnarzędzia do tworzeniatkanki miejskiejonowej ja kości. Są nimi miejscowe planyzagospodarowania przestrzennego, którychzakrespo
zwala określać zasady, wskaźniki czyparametry elementówstruktury funkcjonalno--przestrzennejmiasta.Zgodniezobowiązującymprawem etap realizacji ustaleńplanu
poprzedzają zapisypolityki gospodarowania przestrzeniąprzezwładze samorządowe
na szczeblu lokalnym.Dokument,zwany studiumuwarunkowańi kierunków zagospo
darowania przestrzennego,obejmuje obszar gminyw granicachadministracyjnych. Lokalnysamorząd, powołując sięna art. 14 ust. 5, art. 17 ust. 4i art. 20 ust. 1 ustawy zdnia 27 marca 2003 r. oplanowaniuizagospodarowaniuprzestrzennym1, sporządza miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zgodne z zapisami w studium,
a przez ichrealizacjękreujei kształtuje miejsca życia ludzi. Przestrzenie publiczne sta
nowią istotny element układu urbanistycznegomiast,coma odzwierciedlenie w opra
cowywanych, zgodnie z założeniami Karty Lipskiej, dokumentach planistycznych.
Zarównowmiejscowymplanie zagospodarowania przestrzennego, jaki w studium
zapisy podkreślają rolę i istotęużytkową pewnych przestrzeni tworzących klimat ży cia mieszkańców. Na przykładStudiumuwarunkowańi kierunków zagospodarowania przestrzennego miastaPoznania podkreśla indywidualny charakter staromiejskiego
Nowa jakość miastawprzestrzeniach publicznych 225
Fot. 1. Nowy rynek w Łowiczu -przestrzeńzrewitalizowana(A),plac w Czersku-nowo wykreowana prze strzeń publiczna (B)
Żródto: „Urbanista”, styczeń 2009; „Urbanista”, wrzesień 2008.
centrum,placówirynków dzielnicowych, parków izespołów usługowo-rekreacyjnych
w otoczeniu zieleni. Na trwałe wstrukturę miastawpisały sięciągi kulturalne i handlo
we ul. Dąbrowskiego, Głogowskiej,Wierzbięcice czy Górna Wilda, tworząc czytelną
formę i bogatyukład przestrzenny. Między innymi od jakości obiektów tworzących
przestrzenie publiczne zależy postrzeganieprzezużytkowników ładu przestrzennego
w mieście.
Z punktu widzeniaobserwatora, którymmoże byćmieszkaniec miasta,a także tury
sta, podkreślenia wymagająróżne waloryskładające sięna cały układciągów łączących
zagospodarowa-Fot. 2. Kładka piesza przy Galerii Handlowej „Malta” w Poznaniu Źródło: fot. Elżbieta Piotrowska.
nia przestrzennego miastaPoznania zaleca się dbałość o układ urbanistyczny tworzony
przez staromiejskie centrumpołączonezdzielnicami osiedli wielkomiejskich. Określa się wysokie wymagania dotyczącenowych,nowoczesnych przestrzeni miejskich, takich
jak bulwarynadwarciańskie, obszar Ostrowa Tumskiego i Śródki. Realizacja polityki przestrzennej zapisanej wStudium daje szanse na przekształceniestarejtkanki miejskiej
w nowąjakośćprzestrzeni ogólnie dostępnej,przy zachowaniu wszelkichwymagań konserwatorskich. Przy podejmowaniuodpowiednichdziałań w zakresie kształtowa
nia przestrzeni publicznych szczególnie wmiastach zzachowanymi dawnymiukładami
urbanistycznymi, należy bezwzględnie kierować się dobrem publicznym,z jednocze
snymposzanowaniem dóbr dziedzictwa kulturowego, które mawartośćponadczasową.
Elementyprzestrzeni,jejtworzenie i ograniczeniawjejkształtowaniu
Przekształcanie tkanki miejskiej o bogatej historii natrafia zwykle na trudności związaneze zmianą istniejącego zagospodarowania i funkcji obiektów. Wkompono
wanie nowych elementów, tworzącychprzemyślanyifunkcjonalny układ i kreujących przestrzeń publicznąonowej jakości, powinno uwzględniaćwszystkieaspektydobre
go gospodarowania zasobami.Jednymzgłównych czynnikówwpływających na czę stotliwość korzystania z przestrzeni publicznych jest odpowiedni dobór elementów
tworzących ich otoczenie. W tym względzietrudno nie dostrzec roli usług i zieleni.
progra-Nowa jakość miastawprzestrzeniach publicznych 227
mu funkcjonalnegoobiektów,a także odwalorów terenówzieleni. Dbałośćo sferę este
tycznąpierzei rynków, ulici placów orazciągów pieszych powinna być istotnym celem
działańwładz lokalnych. Niezwykłe znaczenie ma umiejętna, spójna i ciągładbałość oformę wszystkich elementówprzestrzeni, w tym o dobórmateriałuposadzki, utrzy
manie optymalnychparametrów przestrzeni ulic,jakośći trafną lokalizację elementów małej architektury,odpowiednią dla danego miejscazieleń czy wybór rodzaju oświe tlenia. Tworząc nową jakośćprzestrzeni urbanistycznej, nie można pominąć możli
wościwzbogacenia jej odpowiednimi formamiarchitektonicznymi. Niestety,w wyni
ku kurczeniasię wolnych przestrzeni w miastach istniejące place zostają intensywnie
„obudowywane” usługami, często lokowanymi na wyższych kondygnacjach. Terenyte zostajązatem otoczonewyższą zabudową, co nie pozostaje bez wpływu na sylwetę miasta. Zapanowanie nad utrzymaniem elementów identyfikującychmiasto wyma
gastałej kontroli i studiów układu urbanistycznego także w trzecim wymiarze w celu optymalnego wkomponowania nowych elementów w istniejący krajobraz.
Możnawyróżnić kilka odmian przestrzeni miejskiej, biorąc pod uwagęcharakter
możliwych działań człowieka lubgrupy ludzi. Najbliższeotoczenie człowiekatworzy przestrzeńprywatna, która bardzopłynnie przechodzi w przestrzeń społecznąsąsia dującą zmiejscem zamieszkania. Czasemtrudno określić granicęmiędzy tymiprze strzeniami życia. W przestrzeniachtych funkcjonuje człowiek lubniewielka grupalu
dzizwiązanazkonkretnym miejscem. Poza tymi dwiema przestrzeniami w strukturze miasta wyodrębnić można przestrzeń zorganizowanąprzez określoną grupę społeczną
i udostępnioną wszystkim zograniczeniami tylko formalnoprawnymi, według A. Wal-
lisa(1977) zwaną przestrzeniąpubliczną.
Przestrzenie publiczne różnią się m.in. częstotliwością przebywania ich użytkowni
ków, a to wynika z różnegorodzaju ograniczeń technicznych w dostępnościterenów.
Wyróżniamy bowiem przestrzeniepubliczne okresowoiogólniedostępne. Dostępność niektórych przestrzeni, takich jakurzędy, kościoły,marketyczytargowiska,zależy od ograniczeń czasowych. Ogrodzone parki, ogrody,rezerwaty podlegająnie tylko wspo mnianym ograniczeniom, ale także przestrzennym itechnicznym. Ograniczeniomfi
nansowym(jak również czasowym) podlegają muzea, teatry, lokale gastronomiczne i kluby. Wbiurach, obiektach produkcyjnych imagazynowych oraz hurtowniach ogra
niczeniem penetracjiprzestrzeni publicznych jest własność gruntóworaz obiektów,
zwłaszcza prywatna.
W strukturze miasta dostrzegamy miejskieprzestrzenie publiczne w postaciulic, placów,dolin rzek przecinających miasto, terenów zieleni, wyznaczone różnymi for mamizabudowy.To właśnieściany w formie zabudowy, podłoże jako podłogai niebo (strop) tworzą wnętrza(Wejchert 1984) istanowią pewien szkielet tkanki miasta, łą
czącsię w korytarze, ciągi zaś tworzączytelny układstanowiący jakby osnowę rozwoju przestrzennego miasta. Zarówno place, ulice, jaki terenyzieleni są ważnymiwmieście przestrzeniami, w których przemieszczają sięróżniużytkownicy, w tymmieszkańcy czyturyści. Parki, ogrody, lasy i doliny rzeczne w mieście wzbogacają wizualnie
ob-szaryzurbanizowane, a także tworzą tereny biologicznie czynne, codla zatłoczonych miastmaogromne znaczenie w ocenie warunków życia.Czytelne układy przestrzeni zieleni, ulic, placów i rynków decydują w znacznym stopniu o poczuciuładu prze strzennego ifunkcjonalności miasta. Jakość przestrzeni publicznych ocenić można, biorąc pod uwagęnatężenie życia, jakietoczy się w ich obrębie. W każdej przestrzeni można zaobserwować różnąaktywność ludzi. Intensywnośćodwiedzających parki,
markety, muzea wiąże się z atrakcyjnością samych przestrzeni, zlokalizowanych tam obiektówczypełnionychprzezniefunkcji.Waloremumożliwiającymwieluużytkow
nikom korzystanie z przestrzenipublicznych jest funkcjonalna różnorodność oraz
zróżnicowany stopień dostępności samych przestrzeni, a także obiektów tworzących
ichotoczenie.
Najnowszetechnologie umożliwiają budowanie miast doskonałych, czegoprzykła dem są realizacje w Arabii Saudyjskiej czyKorei („Focus” 2009). Niewątpliwie w eko- miastach trudno się doszukać braku ładu przestrzennego. Zdaniem architektów wi zjonerów, ekologówi zaangażowanych decydentów w przyszłościludzie spacerować
będą bulwarami w cieniu drzew, przemieszczać się będą sprawną bezkolizyjną komu
nikacjąpubliczną.Realizacja budowy miastazapewnibezpieczeństwo mieszkańcom, uwzględniając także potrzebyniepełnosprawnych. Zastosowanie osiągnięćwysokich
technologii umożliwi zapewnienie w środowisku miejskim czystego powietrza, wyeli
minowanie odpadów ihałasu.Umiejętne wykorzystanieodnawialnych źródeł energii
naszczeblu lokalnym wyeliminujeuciążliweinwestycje w rodzaju elektrowni, rafinerii czyelektrociepłowni.Tenidealny obraz miasta przyszłości zostajezakłócony obawą,
czyobecnemiasta przestanąistnieć. W tym miejscu należypostawićzasadnicze py tanie, czychcemy dzisiejsze miasta zastąpić miastami nowoczesnymi, ekologicznymi,
eksperymentalnymi, ale bez dziedzictwakulturowego. W tychdążeniach do ideału
należy zachować daleko idący umiar, aby działaniatakienieprzekształciły przestrzeni w pewnegorodzaju getto dla ludzi(zob. fot. 3).
Podsumowanie
Przestrzenie publiczne stanowiąniewątpliwie wizytówkęmiast. Wpływanato
koncentracja w tych rejonach usług o charakterze bytowym, rozrywkowym irekre
acyjnym. W ostatnich latachwładze lokalne wielu miast dostrzegły i doceniływalory drzemiące w układach urbanistycznych, wktórychprzestrzeń publiczna ma integrują ce znaczenie. Różni są oczywiście użytkownicy tej przestrzeni, jednakże jej zadaniem jest ich przyciągnięcie, zaciekawienie i obsługa.Nierzadkostanowią ją wartościowe,
cenne iunikalne w skalieuropejskiej iświatowejobiekty,będąceelementamidziedzic
twa kulturowego, którego nie można zniszczyć. Obszary te czasami rewitalizujemy, odnawiamy, poprawiamy ich estetykę, korzystając zdostępnychfunduszy unijnych.
Nowa jakośćmiasta w przestrzeniach publicznych 229
B
Fot. 3. Miasto na wyspie w kształcie lilii wodnej-projekt V. Callebauta (A), przestrzeńpubliczna wmieście Gwang GyoPower Centerw Korei (B)
Źródto: „Focus”, luty 2009
publicznychmaszansę zaspokoić potrzeby następnych pokoleń.Znaczenie tych prze strzeni rośniewraz z kurczeniem sięprzestrzeni społecznych,którestanowiły swego
rodzaju strefę przejściową międzyprzestrzenią prywatną a przestrzenią publiczną. Coraz częściej przebywamy naobszarachkoncentracjiusług handlu, zespołówgastro
nomicznychizielenipublicznej.Zauważyćmożna jednak pewną prawidłowość zwią zaną zlokalizacjąprzestrzeni publicznych- wraz ze zmniejszaniem się odległości od
miejsc zamieszkania, pracy czy naukiczęstotliwośćkorzystaniaz nich rośnie. Nie bez znaczenia jest oczywiście ich dobra dostępność komunikacyjna. Wzrost tempażycia
powoduje poszukiwania przestrzeni publicznycho dobrej jakości w najbliższym są siedztwie, costanowi dodatkową zachętę do korzystaniaz jej walorów.
Każdyz uczestników życia w mieściemainne kryteria oceny jegowalorów, a także oczekiwania dotyczące warunków zamieszkania, pracyiwypoczynku. Wrazze wzro
stem zamożnościoczekujemy lepszej jakości usług, wyższego standardu mieszkań, ekskluzywnych miejsc wypoczynku.Wiadomo przecież, żeestetyka, lepszafunkcjo nalność, wartościowe historycznie ikulturowo elementy przestrzeni publicznych, ich dobra dostępność -świadcząolepszejjakości miasta.
Bibliografia
ChmielewskiJ.M., 2001, Teoria urbanistykiw projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
„Focus”,luty 2009.
Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miasteuropejskich, Lipsk,24-25maja 2007 r. Koziński S., 1974,Koncepcja zabudowy miasta,WydawnictwoArkady, Warszawa.
Studium uwarunkowań i kierunkówzagospodarowania przestrzennego miastaPoznania,zatwierdzone uchwalą nr XXX/229/V/2008 Rady MiastaPoznaniaz dnia 18 stycznia 2008 r.
„Urbanista”, wrzesień2008. „Urbanista”, styczeń 2009.
Wallis A., 1977, Miasto iprzestrzeń, PWN, Warszawa.
Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Wydawnictwo Arkady, Warszawa. Wejchert K., 1993,Przestrzeńwokół nas, Wydawnictwo FibakNoma Press, Katowice.
NOWA JAKOŚĆ MIASTA W PRZESTRZENIACH PUBLICZNYCH
ABSTRAKT:Jakość przestrzeni publicznych ma wpływna jakośćżyciamieszkańców miasta. Postrzega nie i odczuwaniewartości elementów tworzącychokreśloną przestrzeń zależy odsposobu użytkowaniapo szczególnychterenów. Zwracamy uwagę na jej estetykę, funkcjonalność, odpowiedni dobór iuporządko wanie elementów, z jakich się składa. Jednakże chcąctworzyć i odbierać lepszą, nową jakość przestrzeni publicznych, powinniśmy poznać, jakie było ichznaczenie w historycznym rozwojumiast,jacy są ich od biorcy i co oceniają, ktoi co kształtuje przestrzeń, z jakich elementów się ona składa, wjaki sposób należy ją tworzyć i czy są jakieś ograniczeniaw jej rozwoju. Artykuł, prezentując powyższe zagadnienia, przybliża czytelnikowi obraz współczesnej przestrzeni publicznej.
