Komisja Prawna Izby Ludowej i prawnicy NRD o projekcie nowego kodeksu karnego NRF : [recenzja artykułu G. Schwartza i A. Webera opublikowanego w "Staat und Recht", 1963, nr 2]

J. R.

Komisja Prawna Izby Ludowej i

prawnicy NRD o projekcie nowego

kodeksu karnego NRF : [recenzja

artykułu G. Schwartza i A. Webera

opublikowanego w "Staat und Recht",

1963, nr 2]

Palestra 7/5(65), 62-63

1963

« 2 Zagraniczna prasa prawnicza _{N r 5 (65)}

w o w a o ie m W y działu P ra w a U n iw e rsy te tu im . M ik o ła ja K o p e rn ik a w T o ru n iu , k tó r y u zy sk u je stopniow o coraz w ięcej p rac o w n ik ó w n a u k o w y c h czynnie z a a n g a ­ ż o w a n y ch w p ra c e b a d a w c z e w poszczególnych d zied z in ac h praiw a. D ziałalność w y ­ d a w n ic z a , s tw a rz a ją c o k reślo n e p e rsp e k ty w y p u b lik o w a n ia p ra c , w y w rz e z p ew ­ n o śc ią d o d a tn i w p ły w n a w zm ożenie ak ty w n o ści tw ó rcz ej te g o śro d o w isk a. N ale­ ża ło b y ty lk o w y ra zić życzenie, a b y p u b lik a c je n o w ej s e rii n ie ibyły t a k tru d n o d o ­ stę p n e n ie ty lk o w k się g arn ia ch , ale n a w e t w b ib lio te k a c h in n y c h o śro d k ó w n a u ­ k o w y ch .

O m aw ia n e o p rac o w a n ie sta n o w i s k r ó t p ra c y d o k to rsk ie j. W ro z w a ż a n ia c h w s tę ­ p n y c h dotyczących pozycji o rg a n u p rze d staw ic ie lsk ie g o w św ietle m a rk sisto w sk ie j te o rii oraz p r a k ty k i u stro jo w ej Z SR R a u t o r w sk az u je , że za ró w n o te o ria , ja k i p r a k ­ ty k a so c jalisty c zn a tr a k t u je o rg a n y p rze d sta w ic ie lsk ie — w c e n tru m i w te r e ­ n ie — ja k o o rg a n y w ład z y p ań stw o w e j, u z n a ją c i sto su ją c za sa d ę n ad rz ęd n o śc i o r a z z a sa d ę p ełn i w ład z y najw yższego o rg a n u p rze d sta w i cielskiego. W to k u d a l­ szych w yw odów a u to r d a je c h a ra k te ry s ty k ę pozycji S ejm u ja k o n ajw y ż sz eg o o r - .g a n u p rze d staw ic ie lsk ie g o w P olsce L u d o w ej oraz r a d n aro d o w y ch ja k o te re n o ­

w y c h o rg a n ó w p rze d staw ic ie lsk ic h .

Z Z A G n / M I I C Z N E J M A S Y P H A W W I C Z E J

1. K o m i s j a P r a w n a I z b y L u d o w e j i p r a w n i c y N R D o p r o ­ j e k c i e n o w e g o k o d e k s u k a r n e g o N R F . K o m isja P ra w n a Izby L u ­ d o w e j N iem ieckiej R e p u b lik i D em o k ra ty cz n ej w y sto so w a ła lis t do d e p u to w a n y c h zach o d n io n iem ieck ieg o B u n d e sta g u w z w ią zk u z p ro je k te m now ego k o d ek su k a r ­ nego, k tó r y w k ró tc e m a w ejść p o d o b ra d y p a rla m e n tu bońsikiego. W p iśm ie ty m K o m isja stw ie rd z a m. in., ż e p r o je k t je s t sprzeczny w sw ych zało żen iach z p o sta ­ n o w ie n ia m i p a ń s tw k o a lic ji a n ty h itle ro w s k ie j (które w zalanych d o k u m e n ta c h m ię ­ d zy n a ro d o w y c h w y ty czy ły d rogę ro z w o ju N iem iec), z u k ła d e m poczdam skim , a ta k ­ ż e z k o n sty tu c ją N RF.

K o m isja stw ie rd z a d alej, że p r o je k t kJc. N RF, jeżeli zostanie u chw alony, u n ie m o ­ ż liw i o siągnięcie k o m p ro m isu w k w e stii n iem ieckiej o ra z w sp ó łp ra c ę m iędzy o b y ­ w a te la m i o b u p a ń s tw n iem ieckich, a ty m sa m y m n ie p rzy c zy n i się do ro z ła d o w a ­ n ia n a p ię c ia w E uropie.

W iele m a te r ia łu c h a ra k te ry z u ją c e g o sta n o w isk o p ra w n ik ó w NRD w obec p rz e d ­ sta w io n eg o p r o je k tu k.k. N R F z a w ie ra o s ta tn i n u m e r czasopism a „ S ta a t und R e c h t” (nr 2 z 1963 r.). Z aw ie ra o n m . in. a r ty k u ł G. S c h w a r t z a i A. W e ­ b e r a o system ie śro d k ó w k a rn y c h i zabezp ieczający ch w zachodnioniem ieckim p ro je k c ie o ra z te k s t u ch w a ły , ja k a z a p a d ła n a k o n fe re n c ji n a u k o w e j zo rg a n izo w a­ n e j w B e rlin ie p rzez U n iw e rsy te t H um boldta.

A u to rzy w ym ienionego a r ty k u łu p o d k re ś la ją n a w stęp ie, że re fo rm a zach o d n io ­ n iem ieck ieg o p ra w a k a rn e g o sta n o w i n ie o d łąc zn y e le m e n t zapo czątk o w an eg o p rzed la ty w N R F „ u s ta w o d a w stw a s ta n u w y ją tk o w e g o ”, k tó reg o celem je s t o g ran ic ze­ n ie w o ln o ści d e m o k ra ty cz n y ch o ra z zlik w id o w an ie ty c h sił, k tó re s ta ją w ic h o b ro ­ nie. N ow y kodeks k a r n y N R F m a u zu p e łn ić dotychczasow e u sta w o d aw stw o b o ń

-№ 5 (65) Zagraniczna prasa prawnicza ₆₃

sk ie p rz e z z a o strz e n ie s a n k c ji k a rn y c h o ra z p rze z ro zszerzenie z a k re s u p rz e w id z ia ­ n y ch p rz e z o b o w iązu jące u sta w o d a w stw o czynów 'uznanych za p rz e stę p n e .

A u to rzy a n ty k u łu w sk a z u ją , że tego ro d z a ju „ re fo rm a ” N RF-ow skieigo p r a w a k a rn e g o m a stw o rzy ć m ocniejsze p o d sta w y u z a sa d n ia ją c e m ożliw ość p o sta w ie n ia p rz e d są d i suro w eg o u k a r a n ia ty się c y lu d z i m iłu ją c y c h p okój i(w ty m też kie­ r u n k u z m ie rz a ła e w o lu c ja u sta w o d a w stw a k a rn e g o N R F od czasu now eli k.k. z 1951 r., zw an ej p o p u la rn ie „ b litz -u s ta w ą ”).

A n alizu ją c sy stem k a r i śro d k ó w za b ez p ie cza ją cy ch p rze w id zia n y ch w p ro jek cie, a u to rz y w y k a z u ją , że ich z a o strz e n ie dotyczy p rz e d e w sz y stk im p rz e stę p s tw o c h a ­ r a k te r z e politycznym . P rz y ro z w ija n iu re p re s ji k a rn e j w te j dzied zin ie p ro je k to ­ d a w c y szczególną u w ag ę p o św ię c a ją ro zsz e rz e n iu m ożliw ości sto so w a n ia „środków za b ez p ie cza ją cy ch ”. U trz y m a n ie tego p o d w ójnego sy ste m u : k a r o ra z „śro d k ó w p o ­ p ra w c z y c h i zap o b ie g ają cy c h — je s t w y ra ze m ta k ty cz n eg o sta n o w isk a u sta w o ­ d a w c y , k tó ry p ra g n ie w >ten sposób zasłonić się p rze d z a rz u te m w y d a n ia u sta w y k a r n e j o w y ra ź n y c h te n d e n c ja c h p olitycznych.

W u ch w ale, ja k a z a p a d ła n a k o n fe re n c ji n a u k o w e j zo rg a n izo w an e j p rzez U n i­ w e r s y te t H u m b o ld ta w B erlinie, cz y ta m y m . in., że p r o je k t k jk. p rz e w id u je o d e­ b r a n ie ro b o tn ik o m p ra w a d o s tr a j k u p rze z m ożliw ość u z n a n ia te g o s tr a jk u za „za­ g ra ż a ją c y p a ń s tw u ” 1 za w ie ra szereg in n y c h p o sta n o w ień , sp rze cz n y ch n a w e t z po­ s ta n o w ie n ia m i k o n sty tu c ji b o ń sk ie j. U c h w a ła k ończy się a p e le m d o p ra w n ik ó w za - c h o d n io n iem iec k ich , aby w im ię sp raw iedliw ości, h u m a n iz m u i d e m o k ra c ji p rz e ­ c iw d z ia ła li u c h w a le n iu p ro je k tu .

2. R o l a w i n y w r u m u ń s k i m p r a w i e r o z w o d o w y m . P ro fe ­ s o r T u d o r R. P o p e s c o, w y b itn y zn a w ca p r a w a rodzinnego, w o p u b lik o w a ­

n y m w n rz e 9 z 1962 r. „ J u s titia n o u a ” a rty k u le p o d w sk a z a n y m w yżej ty tu łe m r o z ­ p a tr u je problem , czy w in ę jednego lu b ob u m a łżo n k ó w należy b ra ć pod u w ag ę p rzy o rz e k a n iu ro zw o d u (jak o je d n ą z p rz e sła n e k w a ru n k u ją c y c h jego uzyskanie), czy te ż uw zg lęd n iać ją w yłączn ie w za k re sie k w e stii do ty czący ch sk u tk ó w rozw odu. P ró b ę o d pow iedzi n a to p y ta n ie p oprzedza a u to r a n a liz ą p ro b le m a ty k i m a łże ń stw a i ro d z in y w św ietle te o rii m a rk sisto w sk o -le n in o w sk ie j o ra z u w ag a m i o c h a ra k te rz e p ra w n o p o ró w n a w c zy m , k tó re d o ty c zą u reg u lo w a n ia o m a w ia n y c h k w e stii w p r a ­ w ie poszczególnych p a ń s tw socjalistycznych. A n a liz a tego o sta tn ie g o p rze d m io tu

d o p ro w a d za go do w niosku, że p ra w o p a ń s tw socjalisty czn y ch n a ogół n ie u w aż a w in y z a p rz e sła n k ę u z a sa d n ia ją c ą orzeczen ie rozw odu, że p rz e sła n k a ta b r a n a je st p o d u w ag ę p rz y o k re ś la n iu n ie k tó ry c h sk u tk ó w o rzeczen ia ro zw odu, zarów no d o ­ ty c zą cy c h sto su n k ó w osobistych, ja k i m a ją tk o w y c h rozw odzących się m ałżonków .

Z k o le i a u to r ro zw aża z a g a d n ie n ie ro li w in y p rz y o rz e k a n iu ro zw o d u n a tle

p r a w a ru m u ń sk ie g o i dochodzi d o w n io sk u , że n ie s ta n o w i o n a okoliczności u za­ s a d n ia ją c e j orzeczenie ro zw odu, jeżeli za w in io n e czyny jed n eg o z m ałżonków nie spow odow ały w y tw o rz e n ia się sy tu a c ji u n iem o żliw iającej k o n ty n u a c ję zw iązku m ałżeńskiego ze stro n y jego w spółm ałżonka. P o dobnie ja k w p ra w ie in n y c h p ań stw so cjalisty czn y ch , w in a jed n eg o z m a łżo n k ó w m a w p ra w ie ru m u ń s k im isto tn e z n a ­ czen ie d la o k reśle n ia sk u tk ó w rozw odu, w szczególności p rz y o k re śla n iu w ysokości alim en tó w , p rz y u sta la n iu , k tó ry z m ałżo n k ó w k o rzy sta ć będzie w dalszym ciągu ze w spólnego dotychczas m ie sz k a n ia o ra z p rz y k tó ry m z nich pozostać m a ją ich dzieci. P oza ty m — p o d k re śla na' zakończenie sw ych u w ag a u to r a r ty k u łu — s tw ie rd z e n ie w in y jednego z m ałżonków m a ta k ż e znaczenie m o ra ln e i w y ch o ­ w aw cze.