Witold Gumiński
Dudka, gm. Wydminy, woj.
suwalskie. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 19, 19-20
* 19
-Badam a alnm centrow ano w m ie jsc a c h «ksplo row an y rh w latach u biegłych. O bjęły one jedno z trz e c h sw ydm ionych p la a z c ty s ty c b w zniesień zlokalizow anych na kraw ędzi doliny ran k : P a rc h a n l, 1 d o ityflkowanego
z uw* "d z ie ln ic ą m leftik aln ą * , w ^ ó ltw o rz ą c y c ti p r te e tr z e ń zagospodarow ania kilku hektarow ego oeiedla
społeczeństw "pucharow ych*. Ogółem badano pow ierzchnię 22 b m , kończąc p ra c e w o b ręb ie 150 m2. P ostanow iono роя z e r ty ć pole danych * z a k re su zabudowy p rz e s trz e n n e j dw óch etapów ta rte d le n ia s ta now iska - datow anych n a Jaz у Ш В o ra z Ш С k u ltu ry pucharów lejkow atych /p o b ra n o próbki w ęgła o ra z kości dla datow ania m etodą C14 o t» f a z /. Ola k a td e j z nich pozyskano bardzo bogaty zespół ńródeł ruchom ych* umo&li w iających w zględnie w szech stro n n ą an a liz ę azeroklego zestaw u czynników kulturow ych m ieszkańców osiedla.
Faza. " s ta r s z ą " . Dc S y c o n o , nl e ro zpo m an y dotąd zasięg tacho<fckl o ra z południowy unikalnego obiektu w ziem nego / n r β ϊ /Эt f , co u m ośllw U w ery fik a cję p ierw o tn ie sugerow anych danych o jego w ielkości. Obiekt 61/90 p rz e d sta w ia s łę jako n ie re g u la rn y czw orokąt o make* w ym iar a cii w rz u c ie p o tto m y m 2ΰ x 9 m , p rz y głęb. p r z e k ra c z a ją c e j 1 , 5 m . O biekt za jm u je s tr a f e kulm inacji w zn iesien ia będąc otoczony znaczną ilo śc ią "m ały ch " owalno* okrągłych w г zu m e poziom ym "ja m g ospodarczych". & -ak dlań analogii fo rm aln y ch w śród s ia n y c h a sm o b se rw a c ji osadow ych z terenów №fcu. W stępna analiza technologic to o « sty listy czn a cerem lld ujaw nia в One wpływy z k rę g u m ałopolskiej k u ltu ry pucharów lejkow atych /K P L /, ap , N o so cłce, B rcnoclce - faza &1 IL
F e z h "m ło d sz ą " . W d ru g ie j, m ło d sze j chronologicznie e tre fłe z a s ie d le n ia stanow iska o bejm ującej póhiocno-w schocfclą k ra w ę d ś k u lm in acji w z n ie sie n ia , badano układ podom ow o-przydom ow y oeady grupy m ątew sklej KPL z fazy Ш С , datow anej jednostkow ą dotąd datą C14 д а około 2 450 ЭС, O dsłonięto w cało ści n aziem n y obiekt słupow y o ftn k c jl c h s iy / от Ю З /, w ra z z llczu y m l elem en tam i zabudowy przydom ow ej o funkcji "zagrody* o r a z ja m gosp o d arczy ch . Na szczególne w yeksponowanie z asłu g u je o d kryta w o b ręb ie obiektu w a rstw a lite j polepy, tzw , " p ło s z e z a d k a ”. Uwagę η » ra c * n ie re je stro w a n e d o ty ch czas zjaw iako tak intensyw nego 1 azero k leg o z a sto so w an ia gliny w technologii budownictwa, do k cn etru k cji k lep isk a o ra z Ścian ch aty " m ą te w sk le j". O d sło n ię ty układ podom ow o-przydom ow y etanowi jedynie fra g m e n t b a rd z ie j rozległego sy ste m u zabudowy p a r tii stokow ych w z n ie sie n i·. R e je stro w an e cechy k o n stru k cji naziem nych, ja k t e l w stę p · na a n a liz a c e ra m ik i naczyniow ej u jaw n iają b a rd z o a lla « wpływy g ru p y m ątew ekiej K PL.
P r a c e n ie zam ykają Saskiego etapu e k sp lo ra c ji stanow iska. Istn ie je bardzo p iln a po trzeb a w zględnie całościow ego rozp o zn an ia obiektu w ziem nego 61/90 o ra z stre fy o sad n ictw a "m ątew eldego” , unikalnych za ró w no w a s p e k c ie ro z m ia ró w , ja k 1 stopnia złożoności s tru k tu ry su b sta n c ji źródłow ej w s tr e f ie w ielkich dolin N ilu .
Badania będą kontynuowane.
DOHRCfł Muzeum A rcheologiczne 1 E tnografie m e woj, s ie ra d z k ie w~~Lodzi
Badania sta n o w iły k m t ynuację p ro b le m a ty k i funkcjonow ania osadnictw a neolity с m eg o w d o rzeczu G rab i. P rz e b a d a n o o b sz a r o p o w ierzch n i 500 usytuow any w ce n tru m osady pom iędzy jej c z ę śc ia m i bada* nym l w la ta c h ubiegłych. Bogaty m a te ria ł zabytkow y skupiał a lę w w a rstw ie kulturow ej, Byia ona częściow o zn iszczo n a p rz e z now ożytne w kupy, W p a r tii "n ien aru sz o n ej* czy teln o ść s tra ty g ra fii o g ra n ic z a ły zakłóceni я spowodowane k o rz e n ia m i ro ś lin o ra z śla d y intensyw nego przem yw ania. P od w arstw ą kulturow ą z a r e je s tr o wano jed n ą ja m ę osadow ą o ra z słną>lsko c e ra m ik i.
Ruchom y m a te ria ł zabytkow y tw o rzy ły lic z n e /о к . 5 tym. / fra g m e n ty naczyń. C e ra m ik a zarówno o rn am m ty lcą , fo rm a m i n aczy ń , ja k 1 s tro n ą technologiczną n ie ró ż n iła się od od k ry tej w c z a s ie badań w la tach nbiegłych. W śród p rzedm iotów krzem ien n y ch /о к . 200/ rep re z e n to w a n e eą lic z n ie ró ż n o ra k ie fo rm y n arzęd zio w e. Surow cow o m a te ria ł je s t niejednolity· W ydzielono k rz e m i a l l e kredow e, ju ra js k ie , czekoladowy 1 św leclechow akL Stosunkowo 11 с m e s ą ta k ż e p rz e d m io ty k a m io m e , W te j gru p ie w y ró żn ia a lę e ie ld e ra ka m ienna 1 fra g m e n ty innych, k u liste r o z c ie r a ć ze o ra z kam ien ie ze Śladam i zagładzania. L ic zn ie w ystępowała ta k ż e p olepa.
O d k ry ty m a te ria ł p o tw ie rd z a datow anie stanow iska n a fa z ę w i^ e c k ą k u ltu ry pucharów lejkowatych· M a te ria ły przechow yw ane s ą w Muzeom A rcheologie m y m 1 E tn o g raficzn y m w LodeU
Badania u k o ń c z o n o . Stanow isko I
Badania p ro w ad ził m gr A n d rz e j F sh < la k p rz y w spółudziale m gr M a łg o rzaty P e lls la k o ra z atudfintek z F inlandii FSlvi Mikola 1 H ell KftTjalaiaen. F in an so w ał WKZ w S ie ra d z u 1 Muzeum A rch eo lo g iczn e 1 E tn o g raficzn e w Ł odzi. C z w a rty se zo n badań. O sada kuł* tu r y pucharów lejkow atych.
DUDKA, gm . Wydminy woj. su w alsk ie Stanowisko 1
P o la k a A kadem ia N auk
In sty tu t H is te rii K ultury M a terialn ej Z akład E pold Kami o il*
w W arszaw ie
Badania prow adził d r W itold G eto lń sió . F in an so w ał WKZ w fluwat- fcach. P la rw a z y se so n badaA. O i u k i c n r o od wcze*>*£> do schyłko- w e p weolltu. Głównie ku R e ra n a r r s k a /ty p Z e d m a r/,
S tznow iako z o s ta ło g d k rjM p r z a z d r t . Kem pt s t y v 1981 r . « c z a s ie Im lw l p a n t e r zcba l u wyc h ZKK Ш КМ 1 P M A . W l i n i - h 1981-1883 p rz e p ro w a d z o n o ta b a d a n ia M O d a to * * . 1 о Ы ш ф 1 c h a r a k t w o u a r u l d · s u g e ru ją , * e Je e t to i n a n · i l l t e r a t e r j sta n o w isk o lio e z y a k a / m em . W a t e r W ie e ™ /. 3 tanawte k o z a jm u je południow o « K b o d i l p łse k l b r i e l w yapy, l a t ą c a j w południow o e a e b o d u t l с a r é e l Ъщк S taśw iA ekich, kfidrą o d zach o d u o pływ a raefca P a n te r .
2
W ykop o w ym . I S i
1
ш / aba dano 11 ш / p r z e c in a ł p ro a to p a d la b rz e g w y sp y , o b e jm u ją c w y p łz s z c s e - n le , s k ło n1
m le ę to rfo w isk a . B r z e tn ą c z ę ś ć w y ip y p rz y k ry w a c u m y , c a łk o w ic ie r o s ło łc z iy , s p l a ta ć ю н у t a r ł , a l f g a ją c y od30
do(0
c m p o w ie rz c h n i; W ja g o s p ą g u w y s tf p u ją к а п н е т е1
g ru d k i w S m ę tn a j a r l o m ego. T o r f t e a u l e g a n a ukodnycb p rz e w a re tw le n la c h plasków 1 św lrO w , b ę d ą c y c h p o so a ta ło d c la m l w caa an o h d to ced - ełetch p l s i J e z io ra . N a sk ło n ie b r s e g u pod w a rstw ą c z a rn e g o to rfu p r z e b ie g a d e n k a w a rstw a b ru n a tn e g o d r e d - n lo ro z ło tm te g o to r fu , k tłfreg o ro z d ro b n io n e r e s z t k i p r z e s y c a ją l e t ą c e pod n im p la s k i J e z io rn e . W siedokori- czo n y m e k s p lo ra c ją odcinku o b e jm u ją c y m w ład clw ą m le ę to rfo w is k a c z a r n y г ozło co n y to r f p r a e w a r e m o p y był g lin ą , pod k td r ą p o k a z a ł a l f sła b o r o e ło ta o y t o r f b rp n a tn y . N ie m a l w a z y stk la zab y tk i z a le g a ły w с s a m y m s p u s z c z o n y m to r fie , a z w ła s z c z a w Jego sp ą g u li gnąx>w ały a l f gtdw nle w p o b liżu zało m u b rz e g u .N a jlic z n ie js z y m i z n a le z is k a m i eą k o é c l, с boć l a t s l l n l r w n d m b u a i « /1 8 . 598 e z t Z n a c z n ą Ich c z ę ś ć sta n o w ią k r f g t r y b ie , k td ry c b o d z ia ł w z r a s ta w r a z z g łę b o k o śc ią . BOwnle r o z d ro b a ln o a c e r a m ik a / 1 . 767 e z t. / Je st b a rd z o z ró ż n ic o w a n a . P r z e w a l* c a r a m ik a k n lta r y n a r r s k l e j z o b fitą d o m ie s z k ą r o ś lin n ą , łą c z o n ą ró w n ie ! z m n e z la m l a lb o tłu c z n ie m . Są lo: g a rn k i o le d w ie za z n a c z o n y m eao w a ty m p r o filu , o rn a m e n tów sute r z a d k o ro z m ie s z c z o n y m i w g ó rn e j c z ę ś c i n a c z y n ia plan o w y m i la b ukoàoym l ltn ts m i p o c ią g n ię ć p a ty k a lu b odclekdw pleco w y ch o r a z m is y / 7 / o n ie m a l p ro s ty c h t r i a n k a c h . k a rb o w a n e n a k ra w ę d z i, Z p o s o e ta łe j c e ra m ik i w y s tą p iły m . ln . f ra g m e n ty z p o zio m y m i o d c ie k a m i s z n u ra , z g łę b o k im i o d c is k a m i po jed y n czeg o a te m p la pod k ra w ę d z ią , z o d c is k ie m s z n u r a obw ljanego. W e z y e tk le o d k ry te d n a a ą p ła s k ie . W ię k sz o ść m a t e r i a łu k rz e m ie n n e g o /383 e z t . / Je a t tnlk r o l lt yczn a. P r z e w a la ją złiro ju lk l: p d tty lc z a k l sk o d a * , tr ó jk ą ty r o z w a r to - k ą tn e , n ie s y m e try c z n e tr a p e z y , tró jk ą tn e g r o d k i n e o lity c z n e z w ypukłą p o d n u w ą r e tu s z o w a n e p rz y k rc w ę d n le o r a z z p o d ataw ą p r o a t ą re tu sz ó w а л а p o w ie rz cłmlcw o 1 z ę b a to . W podobnej p r o p o rc ji w ystępu ją d r a p a c z e , s k ro b a c z e 1 w ió ro w e* . Z z a b ytków k o é c ls n y c h z n a le z te o o ; ro g o w ą a le k la r ę z je d n o s tr o n n ie Ś c ię ty m o s tr z e m , 4 o d c ię te p a r o s t u ro g o w e o w y g ład zo n y ch o s tr z a c h , p ław ik /7 / z kod cl ś r ó d a tc p ln z dw om a o tw o ra m i, Ig lic ę /7 / z k o i cl d łu g iej z o tw o re m pod głów ką. h erp tm /7 / z w y łam an y m i z a d z ie ra m ! o r a z k ilk a fra g m e n to » gro tów lub s z y d e ł. Je d y n y za b y te k b u rsz ty n o w y to guz z * Y * -k sz ta łtn y m o tw o re m z a c in a n y n a k ra w ę d z i. C z ę s ts z e s ą ozdoby z w apletm y-b a k a m la lln : g a z z “Ve -k szta.łtn y tn o tw o re m , z a w ie s z k a o r e z p a c io r k i r u rk o w a te 1 p le rd c len lo w ate.
B adania b ęd ą kontynuow ane.
C4SKI, g m . GniewImwo woj. b y d g o sk ie S tan o w isk o 18 p a t r z o k r e a la te h s k l GRODEK, g m , H ru b łe n w oj. z a m o js k ie S ta n o w u k o IC p a t r z o k re e wpływów r z y m s k i eh
GRODEK NADBOjfcNY. g m . H ruM eazów w oj. z a m o js k ie
Stanow isko 1C
U u w e r s y te t Im . M a rti C u rle -S k ło d o w a k le j
K a te d r a A rc h e o lo g ii
B adani* p rcw sjd slł d r S ław o m ir J a s t r z ę b s k i , F te a n e o w a k ł w ą b z w Z am o S cln . T rz e c i / d a m y / ее z en batfrd. O sa d a k u ltu ry p u ch aró w
le jk o w a ty c h . v
P r a c a m i o b ję to o b s z a r o łą c z n e j p o w ie rz c h n i 113 m sta n o w ią c y p o s z e r z e n ie w k ie ru n k u u d n d t l m 1 pdłnocnym te r e n u badanego w dw a p o p rz e d n ic h s e z o n a c h . W p ó łn o c n e j c z ę ś c i wykupu tu ttra fitm o oa pofanfalo-
w o -w e ch o < h il n s n Z n l k wykopów z seztziOw 1 9 Я -8 9 3 7 / t e c h n l a J, K o w a lc z y k a /,
Ł ą c z n ie po d d an a e k s p lo ra c ji 33 now e o b ie k ty o r a l z a k n d c z m » p r a c e p r z y 3 o h te k ta c h ro zp o zn an y ch c z ę śc io w o w u b ieg ły ch se z o n a c h . .N a z z c s łg ó ln ą uw agę z a a h o ÿ tje a ch w y e w u * ro w u , r e je s tr o w a n e g o j o t w c z e d - n le j w b ad an ia c h J . K ow alczyka. P r z e b ie g a o n le k k im tu k iem p r z e z k u lm in a c ję s i g f r n z a ję te g o p r z e z o sa d ę ; je g o s z e ro k o ś ć w ah a s t ę p o m ię d z y 3 ,6 - 1 .8 m , g łęb o k o ść w ynosi 1 ,8 m o d s tr o p u . D olna c s ę ś ć ro w u p o e la d h p r z e k r ó j tró jk ą tn y , a w y s tę p u ją c y tu m a t e r i a ł z a b y tkowy B a le ty w c a ło ś c i d o k u ltu ry W o ł j ó s k o - lu b e ls k ie j c e
r a m ik i m a lo w a n e j, G d rn a c z ę ś ć re w a p o e la d a p r z e k r ó j n le c k o w a ly 1 w y p ełn io n a Je e t m a te r ia le m k u ltu ry w ołyńsko - k lb e ls B s j 1 k n lta r y p u ch aró w lejk o w aty ch . SOw p r z e c in a ją c z t e r y o b ts k ty te j o s ta m is j k a b u r y . U chw ycono t a k i e c o s r y d a ls z e o k ła d y s tr a ty g r a fic z n e p o m ię d z y o tnektaied k u ltu ry p u c h a ró w le jk o w a ty c h . Z g ro m a d z o n e ln ftw m s c je p o św ia d c z a ją le tn le n la a a b ad an y m s ta z u w te k s sa m o d z ie ln e g o o sa d n ic tw a cyklu łw id n e ls k o -p o lg o rz k ie g o o r a z d łu g o trw a ło ść 1 w leltgaeow odć o m d td c tw a k n lta r y p u e te r ó w le>cow atyetu O bok b o g a ty c h t n s t s r l a ł f r r e y u iie ttłtm jc h w y ś e j k u ltu r w -tra k m e ь- w ś z s re je s c rtfw a n o i h t s f im p o r ty — t - . w an ej e a r a n u k l k a b u r y tr y p o łs k is j, f ra g m e n ty c w a n e k l 1 n a r z ę d z ia k i t m l e w fc slta ry a trz y Z o w s k ie j o r a z k ° le ^ ty j a uie e y grtk>. r n k ą i s łn y fcn lla iy lu ty e k f e j a IV -V * r w epośD b rą s %
