Cieplik Tadeusz

1

SPIS ZAWA]

TECZKI

I./1. Relacja J v - ^ ^{^ '}

l/2.Dokumenty(sensu stricte^ dotyczące osoby relatora k, 4 ^{3 .}

1/3.Inne materiały dokumentacyjne dotyczące delatora - ^{3 .} II. Materiały uzupełniające relację ^{S .}

III/1 .Materiały dotyczące rodziny relatora —

III/2.Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ----

III/3.Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4.Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. - —■

III/5.Inne...777“

IV. Korespondencja .—

V. Nazwiskowe karty informacyjne : VI. Fotografie

2

3

fi{~ G>{£ I j JLG?

TADEUSZ CIEPLIK ( 4$0£ - , ps."Sylwester”, instruktor harcerski* . komendant Khufca chełiaińsKiego Szarych Szeregów. /

£ 5 / / x //f $ O ć 0~. hr '/< x k l /y & u p i ) i*. S z c t i i h ,

Od dwunastego roku życia związał się czynnie ze Związkiem Harcerstwa dol­

skiego. Pełnił w ZHP funkcje:zastępowego,przybocznego,drużynowego,hufcowe­

go i sekretarza Komendy Pomorskiej Chorągwi Harcerzy. W latach 1936-1939 jako harcmistrz był komendantem Pomorskiej Chorągwi Harcerzy w ioruniu, obejmującej tereny ówczesnego województwa pomorskiego.Współpracował z gen Władysławem Bortnowskim, przewodniczącym Zarządu Okręgu ^omorskiegoZHP.

Zawodowo pracował w administracji Elektrowni Gródek. Brak danych o jego

%

udziale w wojnie 1939 r. W czasie okupacji mieszkał w Chełmnie. W maju 1940 r. został tam zaprzysiężony przez harcmistrza Benedykta Porożyńskie- go, organizatora i wizytatora chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów z ra- mienia Kwatery Głównej Szarych Szeregów w “arszawie. C. wyznaczony został na komendanta hufca chełmińskiego Szarych Szeregów.Zorganizował ten hufiec w oparciu o przedwojennych instruktorów i starszych harcerzy.Utworzył dru­

żyny konspiracyjne, składające się z kilkunastu trójek. Prowadził cykl szko lenia w zakresie pomocniczej służby wojskowej oraz brał udział w tworze-*

nlu sieci wywiadu. M.in. uzyskiwał od znajomych kolejarzy polskich infor­

macje z węzła kolejowego w Laskowicach i Grudziądzu# Zebrany materiał przekazywał osobiście harcmistrzowi Bernardowi Myśliwkowi ps."Konrad"-ko­

mendantowi chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów, z którym był w stałym ko ntakcie.Z podległymi sobie członkami hufca flhełmińskiego brał udział w organizowaniu drobnego sabotażu gospodarczego*. m.in. w miejscowości Uni­

sław i Dąbrowa Chełmińska. Jego mieszkanie w Chełmnie stanowiło ważny punkt kontaktowy chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów.Przyjeżdżał do nie­

go hm.B.Myśliwek a po jego aresztowaniu hm.Edward Zttrn ps.wJacek"-wizyta­

tor chorągwi zachodnich z ramienia Kwatery Głównej Szarych Szeregów.

Aresztowany został przez gestapo toruńskie w dniu 7 maja 1943 r. w trakei akcji likwidacyjnej komórek Szarych Szeregów, przeprowadzonej przez Ges­

tapo na terenie całej Polski. Po aresztowaniu przewieziony został do wię­

zienia śledczego w Toruniu, gdzie osadzono także innych członków Szarych 4

- 2 - l

Szeregów z Pomorza,m.in. M a m a Felakiego,Alfonsa Klemantowskiego i Floria­

na Miczyńakiego. Dzięki ofiarności atrażnika więziennego Jana Mohna zdo­

łali oni uzgodnić zeznania. V trakcie śledztwa 29 maja 1943 r. C. został przekazany do dyapozycji gestapo w GdańaKU, gdzie przeprowadzono zasadni­

cze przesłuchanie. W dniu 16 lipca 1943 r. przeniesiony został do więzie­

nia śledczego gestapo w Bydgoszczy, gdzie prowadzone było dalsze 08 tre śledztwo.Sam był szczególnie szykanowany przez strażników więziennych.

M.in. razem z 9-cioma współwięźniami ciągnął wóz załadowany piaskiem z dolca Kujawskiego do Bydgoszczy.(Opis tego już w okresie okupacji zna­

lazł się w praaie konspiracyjnej). W dniu 16 sierpnia 1943 r. ponownie przewieziony do więzienia gestapo w Soruniu, skąd 31 sierpnia 1993 ^r.prze­

kazano go do więzienia gestapo w Gdańsku. Nadal prowadzono tam w jego s p r i wie śledztwo. Po jego zakończeniu w dniu I listopada 1943 r. został osa­

dzony w obozie koncentracyjnym Stutthof, jako więzień policyjny nr 26334 a następnie więzień polityczny. W obozie pracował początkowo Jaka w tzw.

"tfagenkolone" a w styczniu 1944 r. skierowany został do karnego podobozu w cegielni Hoppehill. W obozie tym więziony był do zarządzenia ewakuacji obozu Stutthof w 3tyczniu 1945 r. W trakcie ewakuacji obozu k oncen trący j|k nego udało mu się zbiec w rejonie Pruazcza Gdańskiego.

Brak bliższych danych o jego powojennych losach. Wiadomo jedynie, że mieszkał w Bydgoszczy i po 1956 r. udzielał się społecznie w ZHP.

Andrzej Gąsiorowaki

A.Gąsiorowski, iCrwawy terror nie złamał harcerzy Pomorza, (W:)Szare Szere­

gi .Harcerze I939-I945,t.2,Warszawa 1988.

X.Ciechanowski,Huch oporu na Pomorzu ^dańakim 1939-1945,Warszawa 1972.

Materiały źródłowe w Archiwum i<łuzeum Stutthof w Sztutowie.

Relacje*T.Cieplika,E.DylewsKiego,P.Głowackiego.

5

TABKUS2 CI&PLiA ( Ą 306 ~ ) , pa."sylwester11, instruktor harcerski, komendant Ehufca chełmińskiego Szarych Szeregów *

ż b . 4 % .

ąj

/ a ś / r z i f p o i , .

Od dwunastego roku życia awiązał si% czynnie z e Związkiem harcerstwa dol­

skiego. Pełnił w ZHJ fankeje:zastępowego,przybocznego,drużynowego,hufcowe­

go i sekretarza Komendy Pomorskiej Chorągwi Harcerzy. W latach 1956-1939 jako harcmistrz był komendantem Pomorskiej Chorągwi Harcerzy w Toruniu, obejmującej tereny ówczesnego województwa poaorskiego.współpracował z gen Władysławem Sortnowskim, przewouniczącym narządu Okręgu i‘ojnorakiegoZHP.

Zawodowo pracował w administracji Elektrowni Gródek* Brak danych o jego udziale w wojnie 1939 r. W czacie okupacji mieszkał w Chełmnie* V maju 1940 r. został tam zaprzysiężony przez harcmistrza Benedykta Porożyńskie- go, organizatora i wizytatora chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów z ra­

mienia Kwatery Głównej szarych Szeregów w Warszawie. C* wyznaczony został na komendanta hufca chełmińskiego Szarych Szeregów.Zorganizęwał ten huiiec w oparciu o przedwojennych instruktorów i starszych harcerzy.Utworzył dru­

żyny konspiracyjne, składające się z kilkunastu trójek. Prowadził cykl szko lenia w zakresie pomocniczej służby wojskowej oraz brał udział w tworze­

niu sieci wywiadu. -M.in. uzyskiwał od znajomych kolejarzy polskich infor­

macje z węzła kolejowego w jfcukowicach i Grudziądzu. Zebrany materiał przekazywał osobiście harcmistrzowi Bernardowi ftysliwkowi ps.“Konrad”-ko­

mendantowi chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów, z którym był w stałym ko­

ntakcie. Z podległymi sobie członkami hufca Shełmlńskisgo brał udział w organizowaniu drobnego sabotażu gospodarczego*, m.in. w miejscowości Uni­

sław i Dąbrowa Chełmińska. Jego mieszkanie w Chełmnie stanowiło ważny punkt kontaktowy chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów.Przyjeżdżał do nie­

go hm.B.Jtyśliwek a po jego aresztowaniu hm.fidward Zflrn pa. "Jacek"-wizyta*

tor chorągwi zachodnich z ramienia Kwatery Głównej Szarych Szeregów.

Aresztowany został przez gestapo toruńskie w dniu 7 maja 1943 r. w trakcie akcji likwidacyjnej komórek Szarych Szeregów, przeprowadzonej przez Ges­

tapo na terenie całej Polski. Po aresztowaniu przewieziony został do wię­

zienia śledczego w Toruniu, gdzie osadzono także Innych członków Szarych 6

2

Szeregów z Pomorza,m.in. Adama ielskiego,Alfonsa Klemantowskiego i Floria­

na Baczyńskiego. Dzidki ofiarnotci strażnika więziennego Jana Mohna zdo­

łali oni uzgodnić zeznania. W trakcie śledztwa 29 maja 1943 r. 0. został przekazań; do dyspozycji gestapo w Gdańsku, gdzie przeprowadzono zasadni­

cze przesłuchanie, w dniu 16 lipca 1943 r. przeniesiony został do wiezie­

nia śledczego gestapo w Bydgoszczy* gdzie prowadzone było dalsze ostre fcledztwo.iam był szazegelnie szykanowany przez strażników więziennych.

H.in. razem z 9-cioma współwięźniami ciągnął wóz załadowany piaskiem z Solca a.ujawskiego do Bydgoszczy .(Opis tego już w okresie okupacji zna­

lazł się w prasie konspiracyjnej). W dniu 16 sierpnia 1943 r. ponownie przewieziony do więzienia gestapo w Toruniu, skąd 51 sierpni* I9J3 r.prza- kazano go do więzienia gestapo w Gdańsku. Nadal prowadzono tao w jego spr*

wie śledztwo. ?o jego zakończeniu w dniu I listopada 1943 r. został osa~

dzony w obozie koncentracyjnym Stutthof, jako więzień policyjny nr 26334 a następnie więzień polityczny. W obozie pracował początkowo w taw.

"Wagenkolone* a w styczniu 1944 r. skierowany został do karnego podobozu w cegielni Hoppehill. « obozie ty® więziony był do zarządzenia ewakuacji obozu Stutthof w styczniu 1945 r. V trakcie ewakuacji obozu koncentracyj*

nego udało mu się zbiec w rejonie Pruszcza Gdańskiego.

Brak bliższych danych o jego powojennych losach. Wiadomo jedynie, że mieszkał w Bydgoazczy i po 1956 r. udzielał się społecznie w ZHP.

Andrzej Gąsiorowaki

A.Gąsiorowski, krwawy terror nie złamał harcerzy Pomorza,(w:)ozare Szere­

gi .Harcerze 1939-1945,t.2,Warszawa 1968.

£.Ciechanowski#Huch oporu na Pomorzu ^dańskia 1939-1945,Warszawa 1972.

Materiały źródłowe w Archiwum ^uzeum Stutthof w Sztutowie.

Relacje tT.Cieplika,E.Bylewskiego#P.Głowackiego.

7

8

i

w J l Ą i ń Harcerstwa Mkiegfl

Kom en da

Pomorskiej Chorągwi H arcerzy

wnsjfe;-..' ■ 7&xs3Bs>i^SSt Toruń

D ort Społeczny p. 100 Tel. 19-50

P. K. O. 206.836. j

t » t . d o U s i n , z / k m . 3 . 0 o 3 . c P i i ^ m * .

iT w ia r d z ą nam b ą d zia k a ż d y p r ó ę !« ófr'. '■■'li-clii.LC

^{‘- : '■}

Rozkaz Komendanta Chorągwi L. 1/39 z dnia 10. II. 1939 r.

Podaję do wiadomości list n ad esłany do dh a G enerała Bortnow skiego W ład y sław a — P rz e ­ wodniczącego naszego Okręgu przez hm A le k sa n d ra Jam ro zk a — Kom. Pogotow ia H arcerzy.

•i--:

t*F!i

:.Vi

•

i

'f.y,

- - i -

» Ł :

JW P an G enerał B ortnow ski W ładysław , Dowódca Sam. G ru py O peracyjnej

,,Śląsk“

Cieszyn, dnia 17 stycznia 1939 r.

w T o r u n i u Czcigodny i K ochany P a n ie G enerale!

Za słowa uznania dla H arcerstw a, skierow ane na m oje ręce jako K o m en d an ta Pogotow ia H arcerzy na Pograniczu Śląska Cieszyńskiego, serdecznie dziękuję. B ędą one dla n a s nie ty lko cennym dokum entem oceny naszej pracy przez Dowódcę Sam odzielnej G ru py O p eracy jn ej V

„Śląsk", ale przede w szystkim w ielkim zobow iązaniem do pracy w m yśl słów P a n a G en erała:

„Związek H arcerstw a w Polsce to nie tylko obyw atele, ale przede w szystkim to pogotow ie m ło­

dzieży polskiej do pracy dla dobra O jczyzny1*. Chcem y um ieć codziennie dla P o lsk i pracow ać, a w chw ilach ciężkich chcem y być pierw szym i, którzy będą gotowi w szystko dla N iej poświęcić.

Byliśm y dum ni i szczęśliwi, że oddając się w chw ilach w alki o Zaolzie do dysp ozycji W ładz

"^TskKrwycłi, m eldow aliśm y się P a n u G enerałow i, k tó ry j.est w cpdzienej p rac y sta le z n am i ja|d -P rzew o d n iczący O kręgu Pom orskiego Z w iązku H arcerstw a Polskiego.

C z u w a j !

(—) A leksander Jam ro zek , K om endant Pogotow ia H arcerzy.

' U

Podziękowanie. Za przesłane nam życzenia św ią­

teczne i noworoczne w yrażam niniejszym najserdecz- iejsze podziękowanie.

■r

4. K o m e n d y H u fc ó w : a)

OSOBOWE.

ll

C\\

$ i _{-i.* j*}

:*y Z

%■: k

^ > * >

rt :■'}

& Ą -iM

Z szeregów naszych za sw ą pracę w yróżniony zo- tat „Brązow ym Krzyżem Zasługi" dz. M uraw ski Al- i io ns — Grudziądz.

.J, i. Komenda Chorągwi:

Ą M ianuję w spółpracow nikam i K om endy C horągw i przydziałem do W ydziału Żeglarskiego D ruhów :

’ Szczypiorkowskiego Zygm unta Gostomskiego Czesława ppor. Zdrodowskiego H enryka iw . M uszyńskiego Adama.

3, Mianowania Hnlcowych:

R ozkazem D ruha N aczelnika H arcerzy L. 16 z Jm a 10. XII. 1939 r. m ianowani zostali hufcow ym i:

nm K aliski Tadeusz — Inow rocław I

hm Strachanow ski M arcin — Inow rocław IV p. o: hufcow ym i:

HR N aw rocki Telesfor — Inow rocław II HR Gałęt.fewsKi Józef — Inow rocław III

T okarski W itold — Inow rocław V,

Z atw ierdzam skład K om endy K ujaw sk ieg o R ejonu H arcerzy w In o w ro cław iu :

H m K aliski Tadeusz — re fe re n t d ru ży n H R R eszka S tefan — przyboczny i se k re ta rz

HR M asłowski A leksan d er — re fe re n t skarbow o-go- spodarczy

HR G ałęzew ski Józef — re fe re n t W F i PW ks. prof. W róblew ski D ezydery — k ap elan Dr! K ubiak Leon — lekarz.

b) M ianuję R eferen tem D ru ż y n Ż eg larsk ich przy K om endzie H arcerzy na m. Bydgoszcz — ph M ajka Z ygfryda.

c) Z atw ierdzam n a stę p u jąc y sk ład K om endy H ufca w W yrzysku:

H R G niatczyk B ogusław — przyboczny HO Ju m sk i Z ygm unt — se k re tarz

HR M alich Ł u cjan — n am ie stn ik zuchow y

HO G órski F ranciszek — ref. d ru ży n h arc. i skautów HO F órm an ek Tadeusz — ref. starszo-harc.

HO N ow acki Czesław — ref. p. w. i w. f.

Dr. Izdebski K azim ierz — lek arz ks. S krzypiński F elik s — kapelan.

d) M ianuję członkam i K om end H ufców : Brodnica:

hm Szalla Józef — re fe re n t druży n i

r

9

Włocławek: * hm Koziński Józef — przew odniczący '.i ■»

dr. G odlew ski Feliks — członek % dz. Jakubow icz E w ary st — członek ~ '* Js D ecyzją z d nia 4 p a ź d z ie rn ik a -1938 r. z a tw ie rd fń D ru h N aczelnik K om isje P. O. S. p rzy K om endzie H ufca H arcerzy w T oruniu w składzie: SŚ?

hm K rzew iń sk i A leksander — p rze w o d n ic z ąc y ^ dr. R o th B ru no n — członek jjt Ę K ow alski B ronisław — członek , ■ | ; * p h K a ła m a rsk i P aw eł — członek \ f 'Ą 5. Komisje prób:

A. Zatw ierdzam kom isję próby n ą stopień H a r­

cerza Rzeczypospolitej przy K om endach H ufców z w ażnością do 30. IX. 1939 r.

a) Aleksandrów Kuj.:

p h ks. Jacew icz W iktor — przęw odniczący ph Ciszewski H enryk — członek

HR ks. M aciejew ski S tanisław — członek 7. Zatwierdzenie kierownictw kręgów: f y% $-

Z atw ierdzam n astęp ujące k iero w n ictw a kręgów starszoharcerskich.

K rą g S tarszoh arcerski im. Zaw iszy C zarnego w

Inow rocław iu: • . u

H R Zgliszczyński A ntoni — k iero w n ik f N iezborata B ern ard — z-ca k iero w n ik a f B ay er W itold — sek retarz / \ K rąg S tarszo h arcersk i p rz y s z e z e p ie im. S tąflsła-

w a Staszica w Bydgoszczy: _

ph K lem iński L eo n ard — kierow nik | p h W ilam ow ski E dw ard — z-ca iie ro w n ik a | HR C ieszyński Rom an — sek rejarz

H R Szydłow ski B ronisław — sk a rb n ik & „ 1

J <■ - ■ ■ - V v. -Ć4 ; Vy I

8. Mianowania drużynowych: % • ‘ I A. M ianuję drużynow ym i D ruhów :

p h ks. Jacew icza W iktora — 1 D ruży ny H a rc erz y im. R om ualda T ra u g u tta — A leksandrów K u j. j,

H R M ikołajew skiego H e n ry k a — 6 D ruż. H a rc e ­ rzy im. Tadeusza Kościuszki — Bydgoszcz j

ćw. S k arb k a M ieczysław a — 2 D ru żyn y Skautów ;

— Czersk.

B. M ianuję kierow nikiem M orskiego K rę g u Star-*- szoharcerskiego im. K róla W ładysław a IV — G d y n ia

— HR C ieślaka Tadeusza.

b) Grudziądz:

dz. M uraw ski Alfons — przew odniczący dz. Szudobaj Edm und — członek HR G rzelczak Kazim ierz — członek HR Czyżewski Ł ucjan — członek c) Inowrocław:

hm Stróżyński J a n — przew odniczący hm K aliski Tadeusz — członek

hm Strachanow ski M arcin członek i- H R -N aw rocki Telesfor — członek ^

HR G ałęzęw ski Józef — członek d) Włocławek:

hm K oziński Józef — przew odniczący hm K łodaw ski Józef — członek ph Boj ano w ski J a n — członek dz Jakubow icz Ew eryst — członek e) Wyrzysk:

hm Bruździński Józef — przew odniczący ph G uth K azim ierz — członek

HR G niatczyk Bogusław -i— członek HR M alich Ł u cjan — członek

B. Zatw ierdzam kom isję n a stopień w ioślarza przy 7 D rużynie Skautów im. K. C hodkiew icza — Bydgoszcz z term inem ważności do 30. IX. 1939 roku w składzie:

żegl. ćwik M ikoda Tadeusz — przew odniczący wiośl. HO Piechow ski F ranciszek — członek ph W oliński Alfons — członek.

9. Mianowania instruktorów: •'

Rozkazem D ru h a N aczelnika H arcerzy L. 1 z dnia 10 .1. 1939 r. m ianow an y został p o d h arcm istrzem d ru h C ieślaw ski P io tr — G dynia.

v ' \ ■ ,v i

10. Próba drużynowego: _{^ , Jr‘} f Z atw ierd zam odbytą próbę d^L ym ow ego n a k u r­

sie zim ow ym drużynow ych Chorągw i Pomurcsl^iej w K ościelisku D ruhom : v

w y w. B ruckiem u Janow i

mł. C hełm ińskiem u R om ualdow i w y w. C ichockiem u N o rb erto w i ćw. G ałęzew skiem u Eligiuszow i >

w y w. G apińskiem u Zbigniew ow i 6. Komisje P. O. S.

Rozkazem D ruh a N aczelnika H arcerzy L. 1/39 z d n ia 10. I. 1939 r. zatw ierdzone zostały n a stęp u jące K om isje P. O. S. przy K om endach H ufców:

10

fi

M / w

Jh

W -a

m M

:5^sr.«

i

n

il

* • "W*

-

iryw. G ierczyńskiem u. Leszkowi \>- Ićw. K aźm ierczakowi. Romanowi

I wyw. L itw ickiem u M ieczysławowi • mł. M alakowi Benedyktow i

?

^{ćw .}

M irgałow skiem u Zbigniewowi ,,

ćw. M reła H enrykow i ćw. Renkowi M arianowi I ćw.

R e g łiń s k r e m u

N orbertow i

HO

R u d n i k o w i

Janow i HO

R u d n i c k i e m u

Tadeuszowi

"Wyw. Skoniecznem u Leszkowi w yw. Steinow i Stefanow i HO Staw ińskiem u Andrzejow i HO Szkudłapskiem u Alfonsowi ćw. Szultkow i Józefow i

ćw. W eidem annow i H enrykow i

’ -wyw. Zdońskiem u Albinowi.

11. Przyznanie stopnia:

Na podstaw ie odbytej próby na kursie podharc- m istrzow skim w Z akopanem 1937 r. przy znaję sto­

p ień H arcerzy Rzeczypospolitej D ruhow i R akow skie­

m u Paw łow i — Chełmno.

Na podstaw ie odbytej próby na ku rsie dru żyno­

wych C horągw i Pom orskiej w S traży m iu przy zn aję stopień H arcerza Orlego Druhom :

C hojnow skiem u Bolesławow i — Górzno G aw rychow i B runonow i — Drzycim

K lem entow skiem u Teodorowi — Działdowo.

Zwolnienia drużynowych:

A. Z w alniam z obowiązków drużynow ego 6 D ru ­ żyny H arcerzy im. Tadeusza Kościuszki — Bydgoszcz

I

t

R

i

K ątnego H enryka.

\ B . Z w alniam z fun k cji K ierow nika M orskiego Krę^u Starszoharcerskiego im. K róla W ładysław a IV i- V»n-- K <yicLzińskiogo Franciszka.

U rlo p o w a n i:

A. D ruh Naczelnik H arcerzy dceyzją z d nia 10. ■ IDC 1938 r. udzielił urlopu hm A dam skiem u Leonow i

|d o dnia 31. X. 1939 r.

B. Udzielam urlop u do dnia 31 lipca 1939 r. D ru- fhow i ph Rogosiowi — Gdynia.

14. Z m ia n a p rz y d z ia łu :

D ruh N aczelnik H arcerzy zm ienił przydział D ru ­ hom :

ph Poppkow i E dw ardow i do G. K. H.

ph Gęsickiem u K onradow i do Chor. Śląskiej hm G ołębiew skiem u Zenonowi do G. K. H.

t 15. W y c o fa n ie z k s z ta łc e n ia in s tr u k to r s k ie g o :

„•! W ycofuję z kształcenia podharcm istrzow skiego a J a nusza Lew andow skiego z 6 D rużyny H arcerzy im. Tadeusza Kościuszki w Bydgoszczy.

ORGANIZACYJNE.

1. Próbne kręgi starszoharcetskie:

' mU'l? na °k’res próbny do dnia 15 grudnia 1939 r. Krąg Starą^oharcerski przy Szczepie im. S ta ­ n isław a ^\aszica w ^ d g o sz c z y i K rąg S tarszoharcer-

< '•1

im. Zawiszy Czarnego w Inow rocław iu.

2. Z n a k i n a s łu c h o w e :

. Główna K w atera H arcerzy przydzieliła n a stę p u ­ jący m jednostkom i harcerzom krótkofalow e znaki nasłuchow e:

v S P L 1814 — H arcerskiem u O środkowi. R adiów rnu przy 6 D rużynie H arcerzy Bydgoszcz.

S P L 1819 — ćw. Oleg Z aria W łocław ek.

S P L 1821 — H arcerskiem u O środkow i R adiow e­

m u p rzy 1 D rużynie H arcerzy Bydgoszcz.

S P L 1826 — W itoldow i R ydzkow skiem u p rzy 1 D rużynie H arcerzy Chojnice.

S P L 1837 — Edm undow i R edw anzow i przy 1-ej D ru żynie H arcerzy Świecie.

S P L 1838 — Bogdanow i O łtarzew sk iem u p rzy 1 D ru żynie H arcerzy Świecie.

3. Rejon Kujawski:

Z dniem 30 listopada 1938 r. p rze k sz ta łca m H u ­ fiec H arcerzy w Inow rocław iu na K om endę H arcerzy R ejonu K ujaw skiego w Inow rocław iu.

W skład K om endy H arcerzy R ejo nu K ujaw sk iego w Inow rocław iu wchodzą H ufce: I, II, III, IV i V.

RÓŻNE ZARZĄDZENIA. 1 1. Konkurs łączności:

Dow ództw o W ojsk Łączności ogłosiło k o n k u rs nieograniczony na p racę p isem ną z dziedziny łączno­

ści n a n astęp u jące tem aty :

1) Z agadnienie zasilania u rządzeń łączności w strefie bojow ej, o p eracyjnej i dla p o trzeb opl.

2) Z astosow anie ra d ia w u m o cnien iach stałych.

3) W spółpraca polow ej sieci telefo niczn ej z sie- ^ cią sta łą Min. Poczt, i Telegr. yf 4) Ilościow e zużycie sp rzętu i m a te ria łu łączno- '

ści w w aru n k ach now oczesnej w ojny.

Z w a ru n k a m i k o n k u rsu m ożna się zapoznać u P ow iatow ych K om en dantó w p. w. wzgl. n a żądanie prześle K om enda C horągw i.

2. Amunicja małokalibrowa:

K om enda C horągw i H arcerzy zaw iadam ia, że m o- - że oddać do u ży tk u hufcom naboje do b ro n i m ało k a ­ librow ej w cenie 2.70 zł za 100* szt. nab o i-sh o rtó w (bez p o rta ). " ' •' "* -;v '

Z am ów ienia w raz z rów noczesną w p ła tą kierow ać do K om endy C horągw i do końca lutego br.

3. Mapy wojskowe:

W ojskow y In sty tu t G eograficzny p rzy z n a ł h a r ­ c erskim jednostkom o rganizacy jny m p rzy zak upie m ap w ojskow ych 1:100.000 i 1:25.000 50% zniżki od cen katalogow ych. A by o trzym ać pow yższą zniżkę, należy nadesłać drogą służbow ą zap o trzebo w anie na m apy na w zorach o trzym any ch hufce z G. K. H. w p ła- ! cając rów nocześnie należność na P. K. O. N r 202.642 i

— S klepik H arcersk i i dopłacając 55 gr n a porto.

4. Urlopy:

K u ra to riu m O kręgu Szkolnego P om orskiego o- kólnikiem N r 204 z dnia 24. X. 1938 r. i N r 235 z d n ia j 22. X II. 1938 r. podało do wiadom ości k u rsy h a rc e r- j skie, z k tó ry c h uczestnicy będący n au czycielam i m o- 1 gą k orzystać z urlopów .

5. Czasopisma i podręczniki harcerskie:

a) D w utygodnik „Z uch“ z dniem 15 stycznia 1939 , j r. zw iększa d w u k ro tn ie sw oją objętość i liczyć bę-

i

I dzie 16 stron. W płynie to na dalsze podn iesienie po­

ziom u pism a i w zw iązku z ty m polecam w szystkim d rużyn ow ym d ru ż y n zuchow ych zain tereso w ać zu­

chów ty m pism em w szczególności zaś w szy stk ie d ru -

11

JS*;

żyny zuchowe w inny wziąć udział w konkursie p ro ­ pagandow ym „Zucha“, na k tóry red ak cja przeznaczy­

ła 500 nagród. K onkurs ten jest ogłoszony w 8-ym n u ­ m erze „Z ucha“, k tóry w szystkie d rużyny zuchowe o- trz y m u ją bezpłatnie. W razie nieotrzym ania należy zwrócić się do adm inistracji „Zucha“, Lwów, K urko­

wa 3, k tó ra natychm iast prześle żądany num er. Po­

nadto „Z uch“ jest do nabycia w e w szystkich w ięk­

szych księgarniach i kioskach „R uchu“.

b) W zw iązku z now ym rokiem przypom i­

nam o obowiązku odnow ienia, p ren u m eraty cza­

sopism harcerskich. P re n u m e rata roczna m iesięcz­

nika starszyzny p. t. „W K ręgu Wodzów“ wynosi rocz­

nie zł 5,— (do stycznia do czerwca zł 3,—, od w rześ­

nia do gru d n ia w łącznie zł 2,—).

P re n u m e rata roczna dw utygodnika młodzieży narcerskiej „Na Tropie“ wynosi rocznie zł 4,— (od

;tycznia d o,czerw ca włącznie zł 2,70, od w rześnia do grudnia włącznie zł 1,60).

P re n u m e rata łączna „W K ręgu Wodzów11 i „Na Tropie“ wynosi rocznie zł 8,— (obowiązuje tylko przy opłacie za cały rok z góry).

A dres R edakcji i A dm inistracji:

H arcerskie Biuro W ydawnicze „Na T ropie1* Ska : o. o.s W arszaw a, ul. Łazienkow ska N r 7, konto P. K.

D. N r 62288.

ć) Skauting dla chłopców, Lorda B aden P o w tsa , podstawowy podręcznik o sk au ting u, opatrzony przfcj- mową N aczelnika H arcerzy, inż. Zb: Trylskiegc>$uta- zał się już z d ru k u nakład em H. B. W; „Na Tropie!' Ska z o. o. K siążka ta zaw iera 400 str. d ru k u i lic:n£

ilustracje. O praw a płócienna. Cena zł 5,—. TStabywać i zam aw iać m ożna w S klepiku H arcerskim p rż y m endzie Chorągwi.

d) Ju ż u k azał się z d ru k u Kalendarzyk Harce:

na ro k 1939, w yd any n ak ład em H. B. W. „Na T ropi

„Kalendarzyk44 zaw iera obszerne wiadom ości o Pol­

sce i H arcerstw ie, ilu stra c je zw ierząt, drzew i roślitt, w skazów ki sportow e, higieniczne, dotyczące życia w*

polu, w obozie i w dom u, n o ta tn ik w yw iadow czy, o- bozowy i sportow y. F o rm a t dogodny, kieszonkow y.

C ena egzem plarza: w opraw ie k arto no w ej zł 1,30, w opraw ie płóciennej zł 1,50.

6. Zestawienia statystyczne. «E

D rużyny, k tó re n ie nad esłały dotychczas z e s t ^ w ień staty sty czn y ch (te rm in m in ą ł 15. I. 1939 r. dć£

K om endy H ufca), prześlą je n aty ch m iast. R ów nocze;^

nie nadeślą uspraw iedliw ienie, dlaczego zarządzenia

nie w ykonali w term in ie. ^

C z u w a j ! ; ? >

iti

K o m endant P om orskiej C horągw i H a rc e rz y : i-i (—) Cieplik Tadeusz. \J

T T '

LIST OKÓLNY KOMENDY CHORĄGWI L. 3 Z DNIA 10. II. 1939 r.

^ • S p jf c u r e n c ja W yniki • ^{. . . 8}:T- . D a ta z d o b i'5

* 4 *

M iejsee zdobycia Nazwisko^ i im ię ■ H u fie c

* i '. - ■a. Aii ^{, 4 , t - w 5} i • -

. :60 m 7 sek. ~ 13. 1 0 , 35 ł G dynia. K u ch arsk i Ż ygm . G rudziądz

v 80 m 9.8*śek. 18. i'9. 38 P ozn ań M atz J e r z y C hełm żą

. 100 m — 11.4 sek. ■ " -'2 6 . '• 6. 38 Starogard' " J u rek Z d zisław A lek san d rów - - f \

200 m 24.9 sek. 26. 6. 38 Starogard J u rek Z d zisław A lek san d rów i

400 m 56.5 sek. 18. 9. 38 P ozn ań K reft F ran ciszek Starogard

800 m 2 m. 12.3 sek. 28. 6. 36 C hojnice B iliń sk i J u lia n C hełm no 4

1000 m 3 m. 2.6 sek. 27. 5. 34 G rudziądz S teb art Józef G rudziądz

3000 m 10 m. 1 sek. 27. 5. 34 G rudziądz W ilc z e w sk i J ózef G rudziądz

4 x 60 m 30.4 sek. 28. 6. 36 C hojnice H u fiec Starogard

4 -< 75 m 39.4 sek. 26. 6. 38 Starogard H u fiec B rodnica

4 x 80 m 39.6 sek. 18. 9. 38 P ozn ań H u fiec C hełm ża

4 X 100 m 47.9 sek. 28. 6. 36 C h o jn ice ,s H u fiec Starogard

4 X 400 m 3 m. 47 sek. 18. 9. 38 P o zn a ń 'v . „ H u fiec Starogard

olim pijsk. 3 m. 55.4 sek. 13. 10. 35 G dynia H u fiec Starogard

Skoki: ^{' v}

w dal 625 cm 18. 9. 38 P ozn ań B ecker. Jerzy Starogard

w zw yż 166 cm 28. 6. 36 C h o jn ic e O szw a ła o w sk i Jan C hojnice

o tyczce 295 cm 26. 6. 38 S tarogard M a k o w sk i K azim . Starogard _,JT

Rzuty:

•iysk 1 kg 42.76 m 13. 10. 35 G dynia T u t'e w s k i A n ton i G żudziądz

dysk 2 kg 35.30 m 27. 5. 34 G rudziądz P a le w ic z L eon r G rudziądz

oszczep 53.43 m 18. 9. 38 P ozn ań K orn ale v sk i W ilh B rodnica

piłka p alan tow a 75.86 m 27. 5. 34 G rudziądz R ich ter G erh ard Starogard

granat 300 gr. 78.93 m 28. 6. 36 C hojnice C h ołaszczyń sk i J. _SęDÓlno

granat 800 gr. 59.90 m 26. 6. 38 Starogard C zerw iń sk i Jsft

%

B rodnica- Ir - .

Pchnięcie: 1

kulą 5 kg 13.53 m 28. 6. 38 C hojnice K w a st Jan ’ C hełm no

kulą 7.2o6 kg 10.52 m 13. 10. 35 G dynia P a le w ic z L eon G rudziądz

, fi.

C z u w a j

K ierow nik W ydziału W. F. i P. W.

(— ) Macierzyński Tadeusz — hm.

K o m en dant P om orskiej C horągw i H arcerzy : (— ) Cieplik Tadeusz — hm.

*

«

f *■ ,a - i ł

12

13

Cieplik T adeusz ps. „S ylw ester” (1906-...), kmdt hufca Sz Sz Obw. AK Chełmno.

Ur. 25 XII 1906 r. w Labiszu, pow. Szubin. Od dwunastego roku życia związał się czynnie z ZHP. W latach 1936-1939 jako harcmistrz był kmdtem Pom. Chorągwi Harce­

rzy w Toruniu. W spółpracował z gen. Władysławem Bortnowskim, przewodniczącym Zarządu Okręgu Pomorskiego ZHP. Zawodowo pracował w administracji Elektrowni Gródek. Brak danych o jego udziale w wojnie 1939 r.

W czasie okupacji mieszkał w Chełmnie. W maju 1940 r. został tamże zaprzysiężo­

ny przez hm. Benedykta Porożyńskiego, organizatora i wizytatora chorągwi pom. Sz Sz z ramienia Kwatery Głównej Sz Sz w Warszawie i wyznaczony na kmdta hufca chełmiń­

skiego. Zorganizował ten hufiec w oparciu na przedwojennych instruktorach i starszych harcerzach. Utworzył drużyny konspiracyjne, składające się z kilkunastu trójek. Prowa­

dził cykl szkolenia w zakresie pomocniczej służby wojskowej oraz brał udział w tworze­

niu sieci wywiadu. M.in. uzyskiwał od znajomych kolejarzy polskich informacje z węzła kolejowego w Laskowicach i Grudziądzu. Zebrany materiał przekazywał osobiście hm.

Bernardowi Myśliwkowi ps. „Konrad”, komendantowi chorągwi pom. Sz Sz, z którym był w stałym kontakcie. Z podległymi sobie członkami hufca chełmińskiego brał udział w organizowaniu drobnego sabotażu gospodarczego, m. in. w miejscowości Unisław i Dąbrowa Chełmińska. Jego mieszkanie w Chełmnie stanowiło ważny punkt kontaktowy chorągwi pom. Sz Sz. Przyjeżdżał do niego Bernard Myśliwek, a po jego aresztowaniu hm. Edward Ziim ps. „Jacek” - wizytator chorągwi zachodnich z ramienia Kwatery Głównej Sz Sz.

Aresztowany przez gestapo toruńskie w dn. 7 V 1943 r. w trakcie akcji likwidacyjnej komórek Sz Sz, przeprowadzonej przez gestapo na terenie całej Polski. Został przew ie­

ziony do więzienia śledczego w Toruniu, gdzie osadzono również innych członków Sz Sz z Pomorza, m.in. Adama Felskiego, Alfonsa Klementowskiego i Floriana Kuczyń­

skiego. Dzięki ofiarności strażnika więziennego ->Jana Mohna zdołali oni uzgodnić ze­

znania. W trakcie śledztwa Cieplik został 29 V 1943 r. przekazany do dyspozycji gestapo w Gdańsku, gdzie przeprowadzono zasadnicze przesłuchanie. W dn. 16 VII 1943 r.

przeniesiony został do więzienia śledczego gestapo w Bydgoszczy, gdzie prowadzone było dalsze ostre śledztwo. Szykanowany był przez strażników więziennych, m.in. razem z 9 współwięźniami ciągnął wóz załadowany piaskiem z Solca Kuj. do Bydgoszczy (opis tego zdarzenia już w okresie okupacji znalazł się w prasie konspiracyjnej). W dniu 16 VIII 1943 r. ponownie przewieziony do więzienia gestapo w Toruniu, a 31 VIII 1943 r.

przekazany do Gdańska. Po zakończeniu śledztwa w dn. 1 XI 1943 r. został osadzony w obozie Stutthof, jako więzień policyjny nr 26334, a następnie jako więzień polityczny.

W obozie pracował początkowo w tzw. „Wagenkolonne”, a w styczniu 1944 r. skierowa­

ny został do karnego podobozu w cegielni Hoppehill. W obozie tym więziony był do ewakuacji w styczniu 1945 r. W trakcie ewakuacji obozu udało mu się zbiec w rejonie Pruszcza Gdańskiego.

Brak bliższych danych o jego powojennych losach. Wiadomo jedynie, że mieszkał w Bydgoszczy i po 1956 r. udzielał się społecznie w ZHP.

AMSt., rei. Cieplik T., Dylewski E., Głowacki P.; C i e c h a n o w s k i , Ruch oporu..

Szar. Szer...

ii

Li ^ a ^

Andrzej Gąsiorowski

53

14

X

CIEPLIK TADEUSZ ps. "Sylwester" (1906-1984), komendant przedwojennej chorągwi pomorskiej harcerzy, komendant hufca chełmińskiego Szarych Szeregów.

Ur. 25.12.1906 r. w Łabiszynie pow. Szubin w rodzinie Pawła i Pelagii z d. Zyg­

muntowicz. Brak bliższych danych o jego młodości i pracy zawodowej. Od marca 1939 r. mieszkał w Gródku. Przed wojną pracował jako ekonomista w Pomorskiej Elektrowni Krajowej "Gródek". Od 1920 r. był członkiem ZHP. Przeszedł wszystkie szczeble or­

ganizacyjne (zastępowy, przyboczny, drużynowy i hufcowy). W latach 1932-1935 był sekretarzem Komendy Chorągwi Pomorskiej Harcerzy w Toruniu. W 1936 r. przejął od hm. W ładysława Sieradzkiego funkcję komendanta tej chorągwi. W chodził w skład Za­

rządu Okręgu Pomorskiego ZHP. Brał udział w aktywizowaniu chorągwi szczególnie w zakresie mobilizowania społeczeństwa w zakresie obronności. W czerwcu 1939 r. prze­

kazał funkcję komendanta chorągwi hm. Stefanowi Bzdędze. Przypuszczalnie przed w ojną został przeszkolony w zakresie dywersji pozafrontowej. Po zajęciu Pomorza przez Niemców unikał Torunia, gdzie był znany z przedwojennej działalności harcer­

skiej. W okresie okupacji do lipca 1941 r. prowadził kartotekę przydziału metali w m a­

gazynach Fabryki Aparatów Elektrycznych w Gródku. Następnie do maja 1943 r. za­

trudniony był jako pracownik terenowy w Spółdzielni Rolniczej "Reiffeisen" w Chełm­

nie. Odbywał podróże służbowe po terenie powiatu chełmińskiego.

W maju 1940 r. został zaprzysiężony przez hm. B. Porożyńskiego ps. "Beni" w ra­

mach Szarych Szeregów. Pełnił funkcję komendanta hufca chełmińskiego tej organiza­

cji. Podporządkowany był bezpośrednio hm. B. Myśliwkowi, komendantowi chorągwi pomorskiej Szarych Szeregów. Utworzył pięć trójek konspiracyjnych o specjalnościach:

m otoryzacyjnej, wodnej, łączności, sanitarnej i wywiadowczej. Zaangażowany był w prowadzenie wywiadu.

We wrześniu 1942 r. był przewidywany przez hm. B. Myśliwka do objęcia funkcji komendanta chorągwi pomorskiej, której jednak nie przejął. Od jesieni 1942 do wiosny 1943 r. trzykrotnie kontakt nawiązał z nim prawdopodobnie hm. Edward Zilrn, który u- trzymywał łączność pomiędzy W arszawą a Pomorzem po aresztowaniu B. Myśliwka. A- resztowany został 7 maja 1943 r. w Chełmnie i umieszczony w więzieniu śledczym w Toruniu. Dzięki ofiarności palacza więziennego Jana M ohna zdołał nawiązać kontakt z A. Felskim i innymi członkami Szarych Szeregów osadzonymi w tym więzieniu. W dniu 29 maja 1943 t. przewieziony został do placówki kierowniczej gestapo w Gdańsku. Tam

r

5 v oręiy ^

tó o i/j<?(,<• 5 R $ ift & ^ ! \

15

3

przeszedł ciężkie śledztwo prowadzone przez funkcjonariuszy wydziału III E zwalczają­

cego ruch oporu. W trakcie śledztw a interesowano się także jego przedwojenną działal­

nością, jako komendanta chorągwi pomorskiej harcerzy. W dniu 16 lipca 1943 r. został przewieziony do więzienia śledczego gestapo w Bydgoszczy, gdzie kontynuowano przesłuchania. Tam był konfrontowany z hm. B. Mfozińskim. W Bydgoszczy został poddany razem z innymi więźniami różnym szykanom. Dwukrotnie w grupie 9 więź­

niów ciągnął wóz załadowany piaskiem z Solca Kujawskiego do Bydgoszczy (opis tego wydarzenia ju ż w okresie okupacji znalazł się w prasie konspiracyjne}). Ponownie przewieziono go do więzienia w Toruniu 16 sierpnia 1943 r., a następnie 31 sierpnia do gestapo w Gdańsku. Tam odbyły się kolejne przesłuchania z zastosowaniem tortur. Po zakończeniu śledztwa w dniu 1 listopada 1943 r. razem z hm. B. Porożyńskim został o- sadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof. Przebywał tam jako więzień policyjny nr 26334 w bloku nr 8. W Stutthofie pracował początkowo w najcięższych komandach, tzw. W agenkolone i W aldkolone, gdzie wykonywał prace na wolnym powietrzu. Później zdołał dostać się do Gurtweberei i pracował w baraku. W styczniu 1944 r. zmieniono jego status. Stał się wówczas więźniem politycznym. Został skierowany do ciężkiej pra­

cy w podobozach w Hoppehill i Reimansfelde. Brał udział w ewakuacji obozu Stutthof 25 stycznia 1945 r. W trakcie marszu 27 stycznia uciekł w rejonie Pruszcza Gdańskiego i szczęśliwie dotarł do Starogardu. Tam 6 marca 1945 r. doczekał zajęcia miasta przez Rosjan.

Do Chełmna wrócił 15 m arca 1945 r. Podjął pracę w Delegaturze Rządu d/s Gospo­

darki Narodowej na powiat Chełmno. Przez trzy lata był prezesem rady nadzorczej Chełmińskiej Spółdzielni Spożywców. Od września 1946 r. mieszkał w Bydgoszczy, gdzie pracował na różnych stanowiskach w spółdzielni "Społem". Po przejściu na eme­

ryturę był członkiem Zarządu W ojewódzkiego ZBoW iD w Bydgoszczy. Zmarł w Byd­

goszczy 24.5.1984 r. <' ‘ j

AMS, Dokumenty T. Cieplika (m.in. deklaracja członka Klubu B.Więźniów Koncentracyjnego Obozu Stut­

thof z 18.9.1981 r., w Zaświadczeniu weryfikacyjnym Koła Byłych Żołnierzy Armii Krajowej w Londynie z 8.3.1978 r. podano jego ps. "Konrad", w deklaracji członkowskiej Klubu B. Więźniów Obozu Stutthof z 18.9 1981 r. podał ps. "Konrad", "Sylwester"); T. Cieplik, Wspomnienia z czasów okupacji 1940-1945, Gdańsk, 3.2.1978, maszynopis, s.12; list córki Ewy Wolik z 30.4.1985 r.; rei. E. Dylewskiego, P. Głowackiego i F.

Kuczyńskiego; listy T. C iepiikaz24.1.1978 i 16.2.1978 r. (wzbiorach autora);

r

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37