Badania utworów prekambryjskich i paleozoicznych w Polsce i kierunki ich rozwoju

(1)

Kwartalnik Geologiczny, t. 24, nr 1, 1980 r., str. 73 -88

UKD 550.8: 551.71/.73(438):061.6.055.1: 55(438)"1919/1979"

Borys AREŃ

Przedstawiono historię badań geologicznych Instytutu Geologicznego w latach 1919 - 1945. opartych przede wszystkim na materiałach z odsłonię; i kopalń. Omówiono rozwąj badań po drugięj wojnie

światowej aż do 1979 r., postępujących szybko dzięki rozbudowie Instytutu Geologicznego i wpro- wadzeniu głębokich wierceń przekraczających nawet 5000 m.

Przed do w 1919 roku Państwowego Geologicz-

nego badacze geologii mieli możność zetknięcia się z wszystkim w związku z zainteresowaniami surowcowymi możliwościami wydobycia tych surowców w miarę ówczesnych środków technicznych. Oczywiście wydo- bywano kruszce, węgiel i materiały budowlane występujące na powierzchni lub bardzo płytko. W związku z tymi robotami górniczymi rozwinęły się badania geologiczno-poszukiwawcze i naukowe, które w dziewiętnastym stuleci14 a zwłasz

cza w drugiej jego połowie i na wieku wniosły znaczny

wkład do skarbnicy nauki polskH~l.

Problemy prekambru i wśród geologów zgromadzonych wokół

Geologicznego, i w ogóle wśród geologów pracujących w kraju, zaczy-

nabierać głębszego znaczenia ze względu na rozszerzający się wachlarz za-

ga(lnH~ naukowych i surowcowych. Prekambr bowiem i paleozoik kryją w swych utworach geologicznych źródło wiedzy o pochodzeniu naszej planety, o począt

kach życia na ziemi, o ewolucji i geologicznych przemianach w okresie zamierzchłej przeszłości.

Najstarsze utwory geologiczne na przeważającym obszarze kraju ukryte są głęboko pod nadkładem młodszych osadów i trudno dostępne. Jednakże, nie- przeparta chęć wiedzy z dziedziny historii geologicznej i gospodarcze potrzeby surowcowe zmuszają do intensywnej pracy nad pogłębieniem rozpoznania geologicznego prekambru i paleozoiku. Prekambr w Polsce, występujący głównie

w postaci skał krystalicznych, zawiera przecież niezliczone ilości cennych pier- wiastków, rud metal~ a przede wszystkim rud żelaza. W przypadku intruzji mogą się znaleźć kruszconośne kominy. W kambrze występują złoża ropy naftowej, gazu ziemnego i barytu. W ordowiku - węglowodory, pierwiastki rzadkie i inne

(2)

1 1 1 1

,

/1

)

\ 1

₁

"'1

A

Rzeszotary

Fig. 1. Stopien rozpoznania utworow prekambru w Polsre w 1945 r. (A) i w 1979 r.

(B); mapki opracowane przez W. Ryk~

1 - obszat, !la ktorym stwierdzono brak osadow danego wieku; 2 - obszar, na ktorym osady danego wieku zostaly rozpoznane dostatecznie; 3 - obszar, na ktorym osady danego wieku zostaly rozpoznane slabo; 4 - obszar, !la ktorym osadow danego wieku nie rozpoznano

Uwaga: pOWYZS2e objasnienia odnosZ1l: sil: do wszystkidl mapek (fig. 1-8) prezentowanych w artykule

pierwiastki niezmiernie wa.zne dla wspolczesnej techniki. W dewonie jest znane od dawna roznorodne cenne okruszcowanie, tlenki zelaza, piryt. Obecnie zas ujawnia si~ dewonska ropa i gaz ziemny. Karbon jest zasobny w w~giel kamienny,

8C:! w nim tez niewykluczone pewne zasoby w~glowodorow .. W permie wyst~puj,!

bogate zloza miedzi, ropy naftowej, gazu ziemnego, soli kamiennej i potasowej, nie licz'!c pierwiastk6w rzadkich i cennych solanek Zresz1'! caly paleozoik jest potencjalnym zbiornikiem solanek roznorodnego typu.

W latach przedwojennych (1919 -1939) staraniem Panstwowego Instytutu Geolo$icznego wykonywano zdj~cia geologiczne w skalach 1: 25 000 i 1: 100 000 Gor Swi~tokrzyskich i innych obszarow, ujawniaj,!ce paleozoik tarn, gdzie do-

st~ do paleozoiku umozliwialy naturalne odsloni~cia lub roboty g6rnicze, szczeg61- nie w Zagl~biu W~glowym R6wnici wykonywano plytkie wiercenia kartuj,!ce i nawet zaplanowano pewne wiercenia gl~bokie. Jedno z nich, Radoszyce, mialo

osi,!gn~ karbon na gl~bokosci 1500 - 2000 m Zrealizowane zostalo dopiero po wojnie.

(3)

Badania utwor6w

The degree of recognition of Prec~mbrian rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 (B);

maps prepared by W. Ryka

Explanations to Figs. 1 - 8; 1 - are, in which the rocks were found to be missing; 2 - area of suffi- cient recognition of the rocks; 3 area of poor recognition of the rocks; 4 - area from which the rocks are sill not known

75

Szczegolnie waZne opracowania paleozoiku dotyczyly stratygrafri na podstawie fauny i flory oraz korelacji z prowincjami osciennych obszarow. Ogromnie wazne badania florystyczne karbonu Zagl~bia W~glowego daly pocz~tek wspol- czesnemu podzialowi i korelacji pokladow w~glonosnych.

W miejscu tym godzi si~ wymieni6 z nalezytym szacunkiem nazwiska uczonych, ktorzy wyprowadzili geologi~ pols~ na tory nowoczesnych kierunkow pracy:

Karol Bohdanowicz, Stanislaw Doktorowicz-Hrebnicki, Jan Czarnocki, Jan Sam- sonowicz, Stefan Czamocki, Roman Kozlowski, Tadeusz Bochenski i inni. Zesp61 uczonych, oczywiscie znacznie wi~kszy niZ tu wymieniony, opracowal podstawy bio- i litostratygrafri oraz tektoniki paleozoiku na mia~ owczesnych mozliwQsci, ale trwale zapisanych w ksi~gach nauk podstawowych. Niewyczerpalnym zrodlem tych wiadomosci ~ wydawane w okresie przedwojennym sprawozdania z po- siedzen Panstwowego Instytutu Geologicznego.

Jak wida6 na mapach (fig. lA -8A), obszary naowczas mniej lub wi~cej rozpoznane geologicznie stanowily tylko nieznaczny procent powierzchni kraju i dotyczyly przede wszystkim gorzystych terenow z wychodniami paleozoiku oraz rozpoznanych robotami gorniczymi.

W czasie okupacji hitlerowskiej Instytut Geologiczny poniosl niepowetowane

(4)

Fig. 2. Stopien r02:po:zna,ma utworow prekambru gornego w Polsce w 1979 r.; mapka opracowana przez Lendzion

recognition of Upper Precambrian rocks in Poland in 1979; map prepared

(5)

Badania utworow 77

(6)

1 1 1. 1

,

~1

)

~j.

1

.1

~i

J

A

Fig. 3. Stopieti rozpoznania utwor6w kambru w Polsce w 1945 r. (A) i 1979 r. (B);

niapki opracowane przez K. Lendzion

dolnego kambru na platformie prekambryjskiej poniZej wyst~powania trylobitow

(pi~tro klimontowskie). Dla basenu ordowickiego sprecyzowano glowne kierunki transgresji wraz z odtworzeniem zasadniczych etapow jego rozwoju. Osi(!gni~to

dokladn(! znajomosc stratygrafri polskiego syluru, dzi~ki opracowaniu masowo

'wyst~puj(!cych graptolitow, ktore umozliwily szczegolowe rozpoziomowanie i ko-

relacj~. Stworzono nowe, polskie jednostki stratygraficzne.

Oprocz rozszerzenia wiedzy 0 wyst~powaniu dewonu na du.zym obszarze Polski, wa.ine stalo si~ stwierdzenie jego ropo- i gazonosnosc~ co zostalo udoku- mentowane na Lubelszczyznie. Rownie.i zasi~ znajomosci karbonu dzi~ki licz- nym wierceniom gl~bokim rozszerzyl si~ na obszary Pomorza, Kujaw, monokliny przedsudeckiej i na wyst(!pienia pod nasuni~ciem Karpat. Znaczenie karbonu wzroslo niepomiernie. Badania osadow permu w zwi(!zku z poszukiwaniami znanych surowcow permskich umozliwily wykonanie opracowan paleogeograficznych

niez~dnych do wytypowania nowych stref perspektywicznych.

W miar~ post~pu badan ujawnia si~ nierownomierne rozmieszczenie robot wiertniczych na obszarze kraju (fig. IB, 2, 3B - 8 B), wynikaj(!ce zreszt'! i potrzeb chwili i mozliwoSci technicznej. I tak: najwi~ksza ilose otworow gl~bokich osi(!ga

·prekambr i paleozoik w polnocno-wschodniej i wschodniej cz~sci kraju, tj. na platformie prekambryjskiej. Najmniej dost~pnym terenem dla rozpoznania prekambru i paleozoiku okazal si~ obszar centralnego basenu cechsztynskiego.

(7)

Badania utwor6w prekambryjskich i paleozoicznych

The degree of recognition of Cambrian rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 (B); maps prepared by K. Lendzion

79

Poszczeg61ne systemy do roku 1979 rozpoznano wierceniami w dose r6znym stopniu, w zaleznosci przede wszystkim od gl~bokosci ich wyst~powania. Qczy- wiscie najmniej zbadany pozostal krysta!inik, a nast~pnie wen~ kambr i ordowik.

Ze wzgl~du na spodziewam!: perspektywicznosc kambru i ordowiku w latach szese- dziesiCltych i nieco p6zniej pokazna Hose ~twor6w wiertniczych dostarczyla wiadomosci z tych formacj~ nawet re znacznej gl~bokosci: z syneklizy perybaltyckiej, Podlasia i Lubelszczyzny. Jednak w ostatnich latach nastClpilo zmniejszeniedo- plywu nowych danych re wzgl~du na brak moz!iwosci zwi~kszenia ilosci i gl~bo

kosci wierceii oraz niekorzystne warunki zbiornikowe starszego paleozoiku. Osady dewonu i karbonu szerzej poznano na Lubelszczyznie, na Pomorzu i na obrzeze- . niu GZW. Perm rozpoznano g16wnie na peryferiach basenu polskiego, tj. tam

gdzie gl~bokosc jego wyst~powania jest mniejsza oraz tarn, gdzie badania sejs- miczne nowoczesnymi metodami daly zadawalajClce rezultaty.

Na Dolnym SlClsku, mimo podzialu obszaru na szereg rozpoznanych jednostek strukturalnych 0 r6znych facjach, ustalono, :le z wyjCltkiem Sowich G6r mozna tu dopatrywae si~ w okresie od mlodszego proterozoiku do starszego paleozoiku jednolitego regionu sedymentacyjnego.

Nie poruszaj'lC tutaj zagadnieii surowcowych, kt6re stanowiCl tresc odr~bnego

referatu, nalei:y stwierdzie ze najwi~kszymi osiClgni~ciami w zakresie badan podstawowych prekambru i paleozoiku sCl:

(8)

A

Fig. 4. Stopien rozpoznania utworow ordowiku w Polsce w 1945 r. (A) i w 1979 r. (B);

mapki opracowane przez Z. Modlinskiego

nowe schematy biostratygraficzne i litostratygraficzne umozliwiaj~ce ko- nowo odkrytych osadow;

mapy geologiczne kolejnych wydzielen stratygraficznych;

mapy petrologiczne;

szkice sedymentologiczne;

schematy paleogeograficzne;

mapy strukturalne mapy facjalne;

opracowania paleontologiczne i paleobotaniczne nowo znalezionej fauny i flory;

- wprowadzenie do badaii paleozoiku, z wi~kszym nasileniem, metod palino- logicznych i wykorzystanie w stratygrafii grupy Acritarcha;

- nasilenie badan petrograficznych i geochemicznych;

- opracowanie na powyzszych podstawach atlasow regionalnych atlasow Polski;

- wl~czenie si~ do opracowania atlasow mi~dzynarodowych.

Stan rozpoznania geologii kraju w tych aspektach jest jednak cz~sto czysto formalny, to znaczy nie obejmuje kompleksowych wynikow badan z poszczegol- nych dyscyplin geologicznych obrazuj~cych wszelkie przemiany geologiczne, ktore zawaZYly na rozwoju utworow geologicznych i zostawily slady tych prze-

(9)

Badania utworow

The degree of recognition of Ordovician rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 CB); maps prepared by Z. Modlinski.

mian w postaci dowod6w minionego .lycia i bogactw mineralnych.

81

Nie stawiamy zbyt duiych wymagan na najbli.lsze lata w zakresie rozpoznania prekambru i paleozoiku, gdy.l rozumiemy, .le nowoczesne badania wymagajE!

du.lych naklad6w, ale koniecznosc post~pu jest nieodzowna. Dalsze rozpoznanie podloZa krystalicznego wymaga intensyfikacji badan geofizycznych, wiertniczych i kartograficznych w ceIu rozszerzenia pods taw do poszukiwan zl6.l i wyjasnienia genezy tych z16.l. W pierwsz~ kolejnosci nale.lY: wykonae nowoczesne mapy petrologiczne szczeg6lowe na obszarach perspektywicznych, to jest 0 nie gl~bokim wyst~powaniu krystaliniku, na przyklad na strukturach Sejn i Wigier oraz innych jui znanych strukturach; rozszerzyc prace na obszarze masywu ekkiego i tajen-

skiego w celu poszukiwaii ziem rzadkich; przystE!pic do badan nad wplywem pod- lo.la krystalicznego na rozw6j pokrywy osadowej.

Do badan, tak skal prekambru, jak i paleozoiku, konieczne jest stosowanie duiej ilosci analiz wieku bezwzgl~dnego i to kilkoma, wzajemnie kontrolujE!cymi sl~

metodami.

Z badaniami prekambru osadowego nale.zy przejsc z platformy prekambryjskiej w kierunku G6r Swi~tokrzyskich i zapadliska przedkarpackiego, gdzie prace rozpoznawcze tych utwor6w ulegly zahamowaniu.

Paleozoik, opr6cz szczeg6lowych zadan, wymaga generalnie wzmo.lom~go

. opracowywania zagadnieti facjalnych i sedymentologicznych z r6wnoczesnym

(10)

$ ... .-. ... ..., ... '\

Pis! 1

1 ~ \

l ^W ^\

1 \

I

¹

, ₎

_~^~

\ ~\

~ ,

^~

( ^\

b\ ^~ )

~~ ~

~~ _~\..

.. :or'

S'-

^{ngbie 1} ^.;-./

~<' ~

~""'YI").

Z

~ ^)-.t

"\,.. l

\.<..a.t'<\.~ :t'~I'),,c.)<"""'''''''A....,..(

^\

14~ ""'/-...y'-1'J

Fig. 5. Stopien rozpoznania utworow. syluru w Polsce w 1945 r. (A) i w 1979 r. (B);

mapki opracowane przez H. Tomczyka

Fig. ~. Soopien rozpoznania utworow dewonu w Polsce w 1945 r. (A) i 1979 r. (B);

mapkl opracowane przez L. Milaczewskiego

(11)

<'

~~

~~t').

~ \.<..t..t~~ . o(""'4'f'y,,>'«"'i r.~.('

B

The degree of recognition of Silurian. rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 (B); maps prepared by H. Tomczyk

B

The degree of recognition of Devonian rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 (B); maps prepared by L. Milaczewski

(12)

1-1 1 1

1

t'?

"-",

?

₁

1

_'1

Pisz

~

~i

Fig. 8. Stopieii. rozpoznania utwor6w permu w Polsce w 1945 r. (A) i w 1979 r. (B);

mapki opracowane przez J. Pokorskiego i R. Wagnera

(13)

The degree of recognition of Carboniferous rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 (B);

maps prepared by A.M. Zelichowski and K. Bojkowski

B

The degree of recognition of Permian rocks in Poland in 1945 (A) and 1979 CB); maps prepared by J. Pokorski and R. Wagner

(14)

DJa celow poznawczych wdrazamy i rozszerzamy badania najnizszego kambru nie tylko w Gorach Swi~tokrzyskich i na platformie prekambryjskiej, ale i na Gor- nym Sl~sku. Zadaniem pierwszorz~dnej wagi jest rozpoznanie i opracowanie utworow ordowiku wewn~trznej, miogeosynklinalnej cz~sci basenu, poznanie ich kontaktu z osadami platformowymi i moz!iwosci wyst~powania tarn skal zbior- nikowych dJa w~glowodorow. Program Instytutu Geologicznego przewiduje na obszarze kontaktu platform prekambryjskiej i paleozoicznej prowadzenie wiercen

rz~du 6000 do 7000 m Na podstawie szczegolowego poznania stratygrafri syluru przewiduje si~ konstrukcj~ niezmiernie waznych map paleostrukturalnych.

. Dewon rozpoznany jest nierownomiernie i st~d przewiduje si~ szczegolny nacisk na badania regionalne przy zastosowaniu ujednoliconej metodyki badan.

W karbonie pal'!cym zadaniem jest uscislenie biostratygrafri dla umozliwienia szerokiej korelacji osadow i wyjasnienie mozliwos? wyst~powania pogr~zonych

stref w~glonosnych jako zrodla gazu. Na Gornym Sl~sku i Lubelszczyznie wyma- gane S,! badania wyjasniaj,!ce zasi~g karbonu produktywnego.

J ak wynika z materialow permskiego sympozjum mi~dzynarodowego, zorga- nizowanego w Instytucie Geologicznym w 1978 r., badania permu, choe bardzo zaawansowane, wymagaj~ dalszych intensywnych prac, a przede wszystkim:

przeprowadzenia szczegolowych prac analitycznych na wybranych obszarach NiZu Polskiego, na monoklinie przedsudeckiej i Pomorzu Zachodnim w aspekcie usci- slenia perspektyw wyst~powania surowcow mineralnych. Tak, jak i dla calego paleozoiku, nalei;y wykonac mapy litofacjalne, paleogeograficzne i paleotekto- niczne na tie obszarow europejskich z zastosowaniem najszerszej korelacji z S'!- siednimi prowincjami.

Badania prekambru i pale.ozoiku zajinuj~ w dlugofalowych planach Instytutu Geologicznego pokazne miejsce w celach ogolnopoznawczych, niezb~dnych w u- kierunkowaniu, poszukiwaniu i okreslaniu bazy surowcowej kraju. Geologia prekambru i paleozoiku jest geologi,! przyszlosci.

Do wazniejszych kierunkow badan regionalnych w tym zakresie nalez'!:

1. Okreslenie charakteru i dowi,!zanie stratygraficzne podloZa skonsolido- . wanego, rejestrowanego na obszarze platformy paleozoicznej przez badania re-

frakcyjne. .

2. Okreslenie budowy geologicznej strefy kontaktu platformy prekambryjskiej f' paleozoicznej.

3. Okreslenie granicy mi~dzy osadowym prekambrem a kambrem oraz regio- nalnego rozwoju litologiczno-facjalnego i mi'!zszosci osadow kambru, ordowiku i syluru.

4. Okreslenie dewonsko-karbonskiego platformowego kompleksu struktural- nego jako podloZa utworow permu, polnocnego zasi~gu karbonu oraz wyjasnienie kwestii waryscyjskiego zapadliska przedgorskiego.

5. Okresleniewyksztalcenia litofacjalnego i mi'!zszosci czerwonego sp~gowca

w poludniowo-wschodniej i wschodniej cz~sci basenu permskiego.

Zaklad Geologii Regionalnej Obszar6w Platformowych Instytutu Geologicznego

Warszawa, ul. Rakowiecka 4 Nadeslano dnia 12 lipca 1979 r.

(15)

Streszczenie 87

COpl-tC APEHb

1I&3Y4EHVU: AOKEM6PII&IiICKVlX 11& nA11E030lilCKII&X nOPoA B nOl1bWE VI HAnPABI1EHVlft VlX VlCCI1EAOBAHVlIiI

Ao 1945 ro.a,o I-t3yyeH I-te .a,oKeM6pl-tft l'I nOne030ft OCHOBblBonOCb TonbKO Ha .a,OHH blX no 06HO>Ke-'

Hl-tftM B ropax I-tnl-t WOXTOX. Bcero HeCKOnbKl-tMI-t CKBO>Kl'IHOMI!I 6blJ1 npo~.a,eH KO~H030~CKI-t~ I-t Me3O- 30~CKI-t~ nOKpOB l'I Ho.a,6ypeHbl CTOpWl'Ie no B03POCry OTnO>KeHl'Ifl. CYIiITOftCb C B03MO>KHOCTblO OTKPbl- Tlllft B .a,OKeM6plIIlII 30ne>KeM l.4eHHblX none3HblX IiICKonoeMblX 3Tl-tM tPOPMOI.4l-tftM CTonlll y.a,enftTb BCe 60nbwe BHIiIMOHl-tft ill, HOYIIIHOft C nftTIII,D,eCftTblX ro.a,oB, rny60Kllle CKBO>KIiIHbl CTonlli .a,OCTOBnftTb BCe 60nbwe HOBblX .a,OHHbIX. Cblnlll 1113yyeHbl nopo.a,bl, 30nerOlOIl.\IIIe Ha rny6111He 60noo 5000 M. B reono- rlllyeCKOM IIIHcTIIITYTe 6blJ1 1113.a,OH Pft.a, OTnOCOB III TPY,D,OB no rny60Ko 30nerOlOIl.\IIIM .a,peBHIIIM OTnO>KeHHftM.

npe.a,BopHTenbHO H3yyeH KpHCTOnnlllyeCKIIIM tPYH.a,OMeHT Ha .a,OKeM6plII~kKOH nnOTtPopMe III 06po- 60TOHbi MOTeplllonbl no BeH.a,y. B cTpoTlllrpotPl'IlO KeM6plllft Bse.a,eHbl HOBble 3neMeHTbl, .a,eT0l1I113111- pYlOll.\lIIe erO pOCyneHeHllle. no Op.a,OBIIIKCKOMY 60cceHHY COCTOBneHO npe.a,CTOBneHllle 0 OCHOBHblX 3Tonox era P03BHTlllfl, B Clllnype BBe.a,eHbl HOBble nonbCKllle CTpOTlllrp0tPl-tyeCKllle 311eMeHTbl Ha OCHOBe rpOnTOnl-tTOB. YCTOHOBl1eHbl rpOHl-tl.4bl Wl-tpOKO pocnpOCTpOHeHHblX nopo.a. .a,eSOHO I-t IiIX nepcneK- Tl-tBHOCTb C TOYKI!I 3peHlilfl HetPTer030HOCHOCTI!I. B nI06111!1HCKOM pOHOHe OTKpblT yrl1eHOCHblH Kop60H (I-OB nOl1bWIII). nepMCKl-te nopo.a,bl 1113yyeHbi B nepBylO Oyepe.a,b B nepHtPepI!IHHblX POHOHOX nonbCKoro 60cce~Ha, T.r<. B l.4eHTpOnbHoH YOCTH 60cceHHO none030H I-t .a,OKeM6pl-tH 3011 era lOT Ha rl1y6HHOX, He.a,o- CTynHblx 6ypeHl-t1O cYll.\eCTBylOLUe~ B nonbwe 6YPOBOM TexHIIIKoH.

nepe.a. reonOrl-tyeCKO~ cnY>K60H nOCTOBneH Pft.a, 30.a,OY .a,nft peWeHHft B 6mt>KOHWee BpeMft, a I-tMeH- HO: onpe.a,eneHl-te CTpoeHHfl H CTpOTl'IrpOtPHYeCKOH npl-tSft3KI!I KOHCOnl-t.a,l-tpOSOHHoro tPYH.a,OMeHTO.

~/byyeHl!le OT110)KeHI!I~ Ha rpOHI!Il.4e KeM6plllft C .a,OKeM6pl!leM Ha Teppl-tTOpV/I/i nOl1bWM. BOCCTOHOBne- HHe I-tCTOpI!IyeCKO~ KOpTI!IHbl OCO.a,KOHOKOnneHl!lft I!I nl!lTOnoro-tP0I.41!1011bHOro p03SI!ITI-t~ OTnO>KeHI!IH KeM6pl!lfl, Op.a,OBl!lKO I!I cl!lnypo. Onpe.a,eneHl!le .a,eBOH-Kop60HCKoro n110TtPopMeHHoro CTPYKTYPHoro KOMnneKCa, KOK no.a,nepMCKoro OCHOSOHl!lft. Oc060e BHI!IMOHl!le .a,on>KHO 6blTb 06p0ll.\eHO Ha nopo.a,bi KpOCHoro ne>KHft I!I Ha Me3030HCKl!le OT110>KeHl-tft S l\e110M Ha Tpy.a,Ho.a,ocTynHblx ,D,l1ft 6ypeHI-t~ nnoll.\o.a,.Rx.

Borys AREN

STUDIES ON PRECAMBRIAN AND PALEOZOIC ROCKS IN POLAND AND DIRECTIONS IN THEIR DEVELOPMENT

Summary

Till 1945, the studies on geology of the Precambrian and Paleozoic could be based on material from outcrops in mountain areas and mines as only a few research drillings penetrated the cover of Ce-' nozoic and Mesozoic rocks and entered the older ones. The possibilities of occurrence of valuable mineral raw materials in the Precambrian and Paleozoic focus sed the attention on these formations and, since the fifties, deep drillings began to supply more and more material. The drillings made it possible to re- cognize rocks occurring even at depths over 5000 m The Geological Institute published several atlases and reports also covering the areas where older rocks occur at large depths. In the areas of the Precambrian Platform, crystalline basement was tentatively recognized and the Vendian analysed~ A new detailed subdivision was introduced for the Cambrian. Major phases in the development of the Ordovician basin were recognized and new stratigraphic units, based on graptolites, were proposed for theSilurian. The

(16)

and gas. Coal-bearing Carboniferous was found in the Lublin region (SE Poland). The knowledge of the Permian is rather limited to peripheral parts of the Polish Basin as in that Basin these as well as other Paleozoic and Precambrian series occur at depths beyond the reach of driHings at the present level of drilling technology in Poland.

The tasks which should be fullfiUed by the geological survey in the near future are as follows: definition of the character and establishing stratigraphic correlations of the "consolidated basement", elaboration of the contact zone of the Precambrian and Paleozoic Platforms, the study of Cambrian- -Precambrian junction beds in Poland, analysis of thickness and lithological-facies development of the Cambrian, Ordovician and Silurian, and definition of the Devonian-Carboniferous platform structural complex forming basement of the Permian. A special attention should be paid to the Rotliegendes and the remaining Paleozoic rocks series in areas where they are difficult to reach by drillings.