Sonata romantyczna
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z cykliczną formą instrumentalną – sonatą. Omówienie pochodzenia i rozwoju sonaty romantycznej. Przedstawienie budowy sonaty oraz omówienie jej poszczególnych części z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez kompozytorów epoki romantyzmu. Wskazanie obsady wykonawczej oraz kompozytorów tworzących sonaty romantyczne. Wysłuchanie sonaty romantycznej.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić rozwój sonaty w epoce romantyzmu.
2. Omówić pojęcie sonaty romantycznej jako cyklicznej formy instrumentalnej.
3. Omówić budowę sonaty romantycznej i wskazać jej charakterystyczne cechy.
4. Omówić wpływ czynników i poszczególnych jednostek muzycznych na kształtowanie się sonaty romantycznej.
5. Wskazać kompozytorów tworzących sonaty romantyczne.
6. Przeprowadzić analizę muzyczną utworów wysłuchanych na lekcji.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego.
Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999 2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagrania utworów:
a) F. Schubert – „Sonata A – dur, op. 120”
b) F. Chopin – „Sonata B – moll”, cz. II „Marsz żałobny”
4. Partytury wyżej wymienionych kompozycji.
5. Karta pracy ucznia
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem sonaty romantycznej oraz wyjaśnienie jej
pochodzenia. Omówienie elementów mających wpływ na kształtowanie się formy sonaty.
Notatka:
Sonata romantyczna – stała się w okresie romantyzmu formą bardziej urozmaiconą, niż sonaty w poprzednich okresach. Kompozytorzy zaczęli indywidualnie wykorzystywać formalne założenia sonaty. Na sonatę miały wpływ:
a) Liryka
Wpływ liryki zaznacza się w twórczości Schuberta i Schumanna. Jest to rodzaj liryki instrumentalnej z wykorzystaniem czynnika kantylenowego. Wpływ pieśni poprzez liryczną melodykę.
b) Zmiana charakteru części
W muzyce romantycznej scherzo występuje często jako ustęp drugi. Cechuje je dynamiczny charakter. W drugiej części może również pojawić się powolny ustęp, np. tak jak w twórczości Chopina. Finały wydają się potęgować ruch na wzór perpetuum mobile.
c) Wpływ muzyki programowej
Zachodzi oddziaływanie poematu symfonicznego; szczególnie widać to w twórczości F.
Liszta..
d) Nawiązania do klasycznej sonaty
Powstaje nowy charakter sonaty zwany neoklasycznym.
e) Wykorzystywanie nowej harmoniki zapoczątkowanej przez Beethovena i Wagnera.
2. Omówienie typowej sonaty romantycznej wyróżnianej ze względu na czas jej powstania i obsadę wykonawczą. Dokładne omówienie poszczególnych części sonaty z uwzględnieniem podstawowych elementów dzieła muzycznego.
Notatka:
Stały układ sonaty klasycznej:
a) I część: Allegro – forma sonatowa.
b) II część: Adagio – często forma ABA.
c) III część: Menuet w tempie umiarkowanym, od czasów Beethovena - scherzo.
d) IV część: Finale – o różnym ukształtowaniu formalnym, z reguły w tempie szybkim lub bardzo szybkim.
3. Wysłuchanie „Sonaty B – moll” Fryderyka Chopina. Krótka analiza formalna utworu. Wspólne poszukiwanie w utworze stylistycznych elementów charakterystycznych dla sonaty romantycznej.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
1. Wysłuchanie „Sonaty A – dur, op. 120” F. Schuberta. Formalna analiza utworu.
2. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
6. Bibliografia
a. Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
7. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji - Sonata romantyczna.
b. Zadanie domowe
