Major Henryk Sucharski
Obrona Westerplatte –
wrzesień 1939
Historia Westerplatte
Nazwa Westerplatte
Nazwa Westerplatte pojawiła się w XVII wieku, kiedy to u ujścia Wisły utworzyły się dwie piaskowe ławice, naniesione
przez wody wiślane i prądy morskie. Jedną z nich, położoną na wschód od ujścia
Wisły, Leniwki, nazwano Osterplatte (lub
też Ost Plaate - Wschodnia Płyta), drugą
położoną na zachód - Westerplatte (lub
też West Plaate - Zachodnia Płyta).
Makieta półwyspu Westerplatte –
wrzesień 1939
Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte
◼ 14 marca 1924
- Rada Ligi Narodów przyznaje Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.
◼ 31 października 1925
- obszar na terenie Wolnego Miasta
Gdańskana półwyspie Westerplatte zostaje oficjalnie
przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce.
◼ 7 grudnia 1925
- Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte.
◼ 18 stycznia 1926
o godz. 14.00 przybył na trawlerze Mewa pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej
◼ 25 sierpnia 1939
- przybycie niemieckiego pancernika
szkolnego Schleswig-Holstein do Gdańska
Brama wejściowa na
Westerplatte, około 1933 r.
Załoga Westerplatte, 1930 r.
Westerplatte - Wojskowa Składnica Tranzytowa,
Kolacja wigilijna, 1931r.
Pluton wartowniczy, 1931 r.
Zmiana warty, 1931 r.
Załoga Wojskowej Składnicy Tranzytowej
Polacy na Westerplatte. Od lewej – sierżant Ozimek, kapitan Dąbrowski, porucznik Pająk, chorąży Gryczman
Westerplatte w 1935 r.
Westerplatte, lato 1939 r.
31 sierpnia 1939 r., na Westerplatte przyjechał ppłk Wincenty Sobociński. Na zdjęciu dokonuje przeglądu wojska…
7 dni obrony
Westerplatte
1 września 1939
◼
O godz. 4.30 niemiecki pancernik
"Schleswig-Holstein" przyjął stan
gotowości bojowej. Zarządzono alarm.
◼
O godz. 4.43 w dzienniku pokładowym odnotowano: Okręt idzie do ataku na Westerplatte
◼
O godz. 4.45 salwą ogniową z pancernika
rozpoczęła się druga wojna światowa.
Schleswig Holstein ostrzeliwuje Westerplatte
◼ O godz. 4.50 mjr Sucharski nawiązał łączność
telefoniczną z dowództwem
Marynarki Wojennej w Gdyni. Wiadomość była krótka, lecz
tragiczna:
"O godz. 4.45 dnia 1 września pancernik
"Schleswig-Holstein"
rozpoczął
bombardowanie Westerplatte.
Bombardowanie trwa".
◼ Nieprzyjaciel skierował główne natarcie na placówkę "Prom".
Padli pierwsi zabici. Pomimo silnego ognia wrogich
cekaemów patrol zniósł wartownię policji gdańskiej przy głównej bramie oraz
rozproszył niemiecką kompanię piechoty, posuwającą się w
kierunku kanału portowego.
◼ Jedyne działo polowe ogniem bezpośrednim zlikwidowało kilka niemieckich karabinów maszynowych w budynkach po zachodniej stronie kanału
portowego w Nowym Porcie - latarnię morską, kapitanat portu, spichlerze.
◼ Ponowny atak na placówkę
"Prom" odparły moździerze spod koszar, zmuszając
Niemców do odwrotu.
◼
Niemcom nie udało się planowane błyskawiczne zajęcie terenu Westerplatte i dlatego przystąpili do szturmu
artyleryjskiego. Łatwo odkryli i zniszczyli polskie działo, z którego oddano 28 skutecznych strzałów. Na rozkaz
komendanta wycofano obsadę placówki „Prom”.
◼
Kolejne natarcie niemieckie, przeprowadzone od godz.
9.00 do 11.00, odparły wartownie nr 1, 2 i 5 oraz placówka "Fort". Najdłużej trwała walka na odcinku placówki "Przystań".
◼
Trzeci atak na wartownie 1, 2 i 5 odbył się pomiędzy godz. 19.00 a 20.30.
◼
W godzinach wieczornych odparto wypady niemieckie na
wartownię nr 1 oraz na placówkę "Fort".
Bilans I dnia walki
◼
Bilans znojnego pierwszego dnia walki oprócz zabitych i rannych, przyniósł
Polakom utratę jedynego działa oraz wycofanie się placówki "Prom".
◼
Straty w ludziach tego dnia wyniosły po stronie polskiej 4 zabitych i szereg
rannych. Strona niemiecka odnotowała
tego dnia 82 zabitych i wielu rannych.
2 września 1939
◼ Artyleria niemiecka we
wczesnych godzinach rannych rozpoczęła drugi dzień boju o Westerplatte. Do natarcia
ruszyła też piechota. Do
godziny 14.00 Polacy ogniem karabinów maszynowych z
wartowni 1, 2 i 5 oraz placówki
"Fort" skutecznie odparli dwa ataki.
◼ Półgodzinny nalot
przeprowadziło 47 samolotów - bombowce nurkujące Ju 87 od 18.05 do 18.45. Według
danych niemieckich w tym dniu zrzucono 8 bomb 500 kg, 50 bomb - 250 kg i 100 bomb 100 kg rozrywających.
Widok z niemieckiego samolotu, który bombardował Westerplatte 2.09.1939 r.
Bilans II dnia walki
◼
zginęło 8 polskich żołnierzy, wielu odniosło rany, utracono wszystkie moździerze,
zniszczone zostały połączenia kablowe i wartownia nr 5. Poważnie zostały
uszkodzone koszary, a cały teren Westerplatte zryty lejami od bomb.
◼
mjr Sucharski nakazał spalić tajne szyfry,
aby nie trafiły w ręce wroga.
3 września 1939
◼
w godzinach przedpołudniowych Niemcy
dwukrotnie nękali ogniem artyleryjskim teren Westerplatte.
◼
po południu, po 15-minutowym przygotowaniu artyleryjskim na koszary i wartownie 1 i 2
przeprowadzili natarcie rozpoznawcze.
◼
Nocą usiłowali unieszkodliwić wypadami
wartownie 1 i 2 oraz placówki "Fort" i rkm kpr.
Szamlewskiego. W ciężkiej walce wypady zostały
odparte.
Niemcy podciągają lekką artylerię
Żołnierze niemieccy szykują się do ataku
Wojska niemieckie entuzjastycznie witane przez tłum w Gdańsku – 3.09.1939 r.
Bilans III dnia walki
◼
Polacy i w tym dniu utrzymali pozycje
obronne, lecz powiększył się stan rannych
żołnierzy.
4 września 1939
◼
Rankiem niemiecki torpedowiec "T-196" po zbliżeniu się do Westerplatte otworzył ogień i pomiędzy godzinami 7.00-7.12 oraz 9.45-9.50 z odległości 2800 m wystrzelił 65 granatów w
kierunku składów amunicyjnych od strony
morza, wartowni, płotu i muru po wschodniej stronie Westerplatte.
◼
Drugi okręt "Von der Groeben" otworzył ogień na cele ruchome i został przez Polaków
ostrzelany z karabinów maszynowych.
Westerplatte w ogniu, pożar gdańskich warsztatów
portowych
Bilans IV dnia walki
◼
Polska załoga, mimo poważnych zniszczeń
umocnień oraz zwiększenia się liczby rannych żołnierzy, nadal utrzymywała swą linię obronna.
◼
wskutek ustawicznego ostrzału artyleryjskiego, braku wody pitnej i snu - wzrastało fizyczne
wyczerpanie.
◼
Coraz bardziej widoczne w wyniku zniszczeń umocnienia i schrony nie gwarantowały
zabezpieczenia.
5 września 1939
◼
O godz. 11.00 rozpoczął się ostrzał artyleryjski, z dział torpedowców niemieckich
◼
od 12.00 do 15.00 rozwinęła się wymiana
strzałów pomiędzy stanowiskami obronnymi a linią niemiecką.
◼
w godz. 16.15-17.00 ciężkie moździerze
niemieckie ostrzeliwały dokładnie już widoczne koszary i wartownie 1 i 2, co spowodowało
dalsze ich uszkodzenie.
◼
W ciągu nocy Polacy odpierali kolejne wypady
niemieckie na wartownie 1 i 2, a szczególe na
placówkę "Fort", gdzie rozgorzała ciężka walka z
silną grupą niemiecką.
Tak wyglądała wartownia nr 2 po walce…
Zniszczony budynek w Nowym Porcie
6 września 1939
◼
Pomiędzy godz. 9.00 a 11.00 Niemcy dokonali ponownego ostrzelania basenu amunicyjnego.
Magazyny wprawdzie zostały trafione, lecz wbrew niemieckim oczekiwaniom nie
eksplodowały.
◼
W godzinach wieczornych artyleria i piechota niemiecka wznowiły ataki, których celem stały się stanowiska placówki "Przystań". Załoga
niezmiennie utrzymywała swe linie obronne, lecz wyczerpanie dochodziło do punktu szczytowego.
Położenie rannych stawało się coraz gorsze, u
niektórych wywiązała się gangrena.
Niemieckie stanowisko CKM w budynku Nowego Portu
7 września 1939
Na Westerplatte powiewa hitlerowska flaga. Żołnierze niemieccy na ruinach jednej
z wartowni
◼ O godz. 4.00 Niemcy rozpoczęli silne
natarcie. Otworzyły ogień działa pancernika i broń przeciwlotnicza. Zaciekle biły
karabiny maszynowe. Kanonada trwała do godziny 5.00.
◼ O 7.10 ogień otworzyły działa przeciwlotnicze,
◼ Atakujące jednostki niemieckie o godz. 7.15 wycofały się na poprzednie pozycje. Do akcji przystąpili saperzy usiłujący ponownie podpalić las. Las stanął w płomieniach, lecz teren Westerplatte nadal był terenem
Wojskowej Składnicy Tranzytowej.
◼ Załoga Westerplatte przetrzymała 17 fal ognia huraganowego, odparła 14 ataków i 19 nocnych wypadów.
◼ Utracono 15 zabitych, kilkudziesięciu rannych, pod ogniem dział, moździerzy, miotaczy min i bomb lotniczych załoga trwała w zrujnowanych umocnieniach
◼ O godz. 10.15 komendant mjr Henryk Sucharski zarządził przerwanie walki i wywieszenie białej flagi.
Po bitwie…
Koszary na Westerplatte, po zakończeniu walk.
W podziemiach koszar mieściła się Wartownia nr 6
Dowództwo niemieckie na Westerplatte
Poddająca się po heroicznej obronie załoga Westerplatte. Na I planie st. ogn. Leonard Piotrowski i mjr Henryk Sucharski, z tyłu sierż. Franciszek Topowicz.
Po kapitulacji. Od prawej: por. Kręgielski, kpt. Dąbrowski,
kpt. Słaby, por. Grodecki
Polscy obrońcy pilnowani przez żołnierzy niemieckich –
Westerplatte 7.09.1939 r.
Dalsze losy Westerplatczyków
◼ Rannych odwieziono do Akademii Medycznej w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie ulokowano się w baraku dla więźniów cywilnych, strzeżonych przez esesmanów
◼ Część nie zmobilizowanych, starszych wiekiem pracowników
kontraktowych ulokowano w obozie jeńców cywilnych w Gdańsku- Nowym Porcie.
◼ Pozostałą załogę rozesłano do stalagów i oflagów
Major Henryk Sucharski
Lata dziecięce i młodość…
Henryk Sucharski urodził się 12 listopada 1898 r. we wsi Gręboszów w
województwie tarnowskim jako najmłodsze dziecko w ubogiej,
wielodzietnej rodzinie wiejskiego szewca
Stanisława i Agnieszki z domu Bójko.
Rodzice i rodzeństwo Henryka
Sucharskiego: Anna
(stojąca z lewej),
Roman i Bronisława
(stojąca za nimi).
Lata szkolne…
◼
Naukę rozpoczął w wieku 6 lat w tutejszej dwuklasowej szkółce ludowej.
◼
W 1908-1909 uczęszczał do czteroklasowej szkoły w Otfinowie nad Dunajcem.
◼
W latach 1909-1917 był uczniem II Cesarsko- Królewskiego Gimnazjum w Tarnowie.
◼
Egzamin dojrzałości – jako tzw. maturę wojenną
– złożył już jako wojskowy w Tarnowie w 1917
roku.
Kariera wojskowa…I wojna światowa
◼
Służbę wojskową w armii austriackiej rozpoczął 13 II 1917 r. w Batalionie Zapasowym 32.Pułku Strzelców w Bochni (Landwehr Inf. Regiment Nr 32).
◼
Od 22 XI 1917 do 24 II 1918 r. odbywał w Opatowie kurs dla oficerów rezerwy. Jako kadet-aspirant odjechał 21 V 1918 r. z 42. Kompanią Marszową na front włoski, gdzie został wcielony do 9. Kompanii 32. Pułku
Strzelców. Tam nabawił się malarii i od 15 X do 4 XI 1918 r., przebywał w szpitalu polowym nr 407 w
Sanstino, a następnie w szpitalu garnizonowym w Clili
(Celje) w Styrii.
Kariera wojskowa..
Polska Niepodległa (lata 1918-1920)
◼ Po powrocie do kraju został powołany 7 lutego 1919 r. do WP w 16.
Pułku Piechoty w Tarnowie.
◼ 17 III t.r. odesłany w ramach uzupełnienia pułku na front czeski do Cieszyna. W czerwcu tego roku otrzymał stopień kaprala.
◼ Pod koniec października 1919 r. znalazł się na froncie litewsko- białoruskim, gdzie 3 XI t.r. został pchor.
◼ 14 I 1920 r. otrzymał nominację na ppor. i jako ochotnik przydział do Baonu Szturmowego 6. Dywizji Piechoty jako dowódca kompanii.
Odznaczenia
Za osobistą odwagę w wojnie polsko-radzieckiej i wykazanie inicjatywy w dowodzeniu w bitwie pod Potnicą-
Bogdanówką (30 VIII 1920) przedstawiony został do
odznaczenia Krzyżem Virtuti Militarni V klasy, aktu
dekoracji dokonano jednak
dopiero w 1922 r. W tym czasie otrzymał również Krzyż
Walecznych.
Kariera wojskowa..
Polska Niepodległa (lata 1921-1938)
◼ W listopadzie 1921 r., służąc nadal w 20. Pułku Piechoty w Krakowie, złożył prośbę o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej. Stopień porucznika otrzymał dekretem Naczelnika Państwa 3 V 1922 r. ze starszeństwem l VI 1919 r. Przeszedł kolejne kursy specjalistyczne: w Wojskowej Szkole
Gazowej w Warszawie, w Szkole Podchorążych w Warszawie, w centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu, w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Biedrusku i Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Uprawiał sport - narciarstwo i jazdę konną. Nabierał dużego doświadczenia w zakresie służby liniowej, garnizonowej i prac mobilizacyjnych.
◼ 19 III 1928 r. otrzymał awans na kpt. i został przeniesiony do Kadry Oficerów Piechoty. Równocześnie oddelegowano go jako instruktora do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowie Mazowieckiej.
◼ 4 X 1930 r. przeniesiony został na własną prośbę do 35. Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem. W 1936 r. ukończył w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie następujące kursy dla kpt. (rotmistrzów): techniczno-
strzelecki i unifikacyjno-doskonalący oraz dla dowódców batalionów.
◼ 19 III 1938 r. awansowany do stopnia majora.
Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte (lata 1938-1939)
Major Henryk Sucharski - zgodnie z zarządzeniem szefa
Biura Personalnego Min. Spraw Wojskowych z 4 XI 1938
r. - przeniesiony został z dniem 3 XII t.r. na stanowisko
komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na
Westerplatte. Okres pozostały do wybuchu wojny
wykorzystał przede wszystkim na polepszenie warunków
obrony, powiększając liczbę załogi i rozbudowując
dodatkowe stanowiska polowe oraz przeszkody w
terenie. Stopniowo udoskonalał system łączności
i alarmowy, podnosił stan pogotowia bojowego na
wypadek niespodziewanego ataku. Od pierwszego dnia
walki aż do chwili złożenia broni był dowódcą obrony
Westerplatte.
Mjr Henryk Sucharski z oficerami i podoficerami, po odprawie załogi WST, 1939 r.
Obrona Westerplatte (1.09.-7.09.1939)
◼
Na krótko przed wybuchem wojny mjr Henryk Sucharski zostaje poinformowany, że będzie musiał bronić się sam, pomocy nie będzie.
◼
Od chwili wystrzałów pancernika Schlezwig Holstein dowodzi obroną Westerplatte.
◼
Na naradzie oficerskiej postanawia, że w przypadku jakichkolwiek zniszczeń w systemie obronnym nastąpi kapitulacja.
◼
7 września niemieckie pociski niszczą wartownie nr 2.
◼
Mjr Sucharski wydaje rozkaz kapitulacji.
◼
W uznaniu rzadko spotykanego w
dziejach wojen bohaterstwa i
niezłomnego ducha, dowództwo
niemieckie pozwoliło
mjr Sucharskiemu
odejść do niewoli z
szablą przy boku.
Lata niewoli (1939-1945)
◼ Po kapitulacji, wraz z innymi oficerami (z wyjątkiem rannego por.
Pająka) został odwieziony z Westerplatte do Hotelu Centralnego w Gdańsku, gdzie przebywał do 9 IX 1939 r.
◼ Tego dnia odwieziono go na Biskupią Górkę w Gdańsku, a potem do Elbląga.
◼ 10 IX przewieziony został do obozu w Stablack (Stablawki), w którym spisywano ewidencję, rewidowano bagaż i prowadzono dalsze przesłuchania. 12 IX dołączyła reszta załogi Westerplatte.
◼ 5 X znalazł się w obozie Reisenburg (Prabuty), gdzie władze obozowe odebrały mu szablę, choć po kapitulacji gen. F. G.
Eberhardt pozwolił mu ją zatrzymać w dowód uznania.
◼ 26 X oddzielony został od reszty westerplatczyków i przeniesiony do Oflagu IV A w Hohensteinie w Saksonii. W obozie tym spędził
pierwszą Wigilię w niewoli. Tam też, tak jak i pozostali jeńcy
wojenni, otrzymał nr ewidencyjny (2105) i metalową, dwuczęściową plakietkę z wybitną nazwą obozu i numerem rejestracyjnym.
◼ Od 25 VI 1940 r. był w Oflagu II B w Arnswalde (Choszczno).
◼ 15 V 1942 r. odtransportowany do oflagu II D w Grossborn (Borne- Sulinowo), przebywał tam do stycznia 1945 r. W marcu tego roku obóz ewakuowano przed nadciągającą Armią Czerwoną.
Portret Sucharskiego, wykonany kredką
przez nieznanego
autora w Oflagu II B
19 listopada 1942 r.
Po wyzwoleniu… (1945-1946)
◼
Wyzwolenie następuje z rąk oddziałów angielskich w maju 1945 roku w Lubece.
◼
25 I 1946 r. przyjęty został do czynnej służby wojskowej z przydziałem na dowódcę 6. Baonu Strzelców
Karpackich.
◼
Od 19 VIII 1946 r. przebywał w wojskowym szpitalu angielskim w Neapolu.
◼
Zmarł 30 sierpnia 1946 r. o godz. 9 rano na zapalenie otrzewnej po perforacji jelita grubego, 1 września
pochowany został na Polskim Cmentarzu Wojskowym w
Casamassima w prowincji Bari we Włoszech.
Dekoracja urny z prochami mjra Sucharskiego Krzyżem Komandorskim
Orderu Virtuti Militari – Westerplatte, 1.09.1971 r.
◼ 21 sierpnia 1971 r. zwłoki mjra
Sucharskiego ekshumowano i urnę złożono w siedzibie Ambasady
Polskiej w Rzymie.
◼ 27 sierpnia samolotem "Lotu"
przewieziono ją do Warszawy, skąd samolotem wojskowym do Gdańska.
◼ 31 sierpnia urna została wystawiona na widok publiczny w Dworze
Artusa.
◼ 1 września 1971 r. urnę z prochami udekorowano Krzyżem
Komandorskim Orderu Virtuti
Militarni i złożono na Westerplatte.
Pośmiertne losy… (1946-1971)
Klub Szkół Westerplatte
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. mjra Henryka Sucharskiego
w Przasnyszu
w Klubie Szkół Westerplatte
◼ Z okazji 50 rocznicy wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1989 roku w Gdańsku odbył się zjazd Westerplatczyków. Uczniowie ze Szkoły Podstawowej z Reska wystąpili z inicjatywą powołania klubu szkół noszących imię związane z obroną Westerplatte.
Apel spotkał się z szerokim poparciem.
◼ W rok później, 6 i 7 września 1990 roku, odbyło się w Gdańsku, w Zespole
Szkół Morskich I Założycielskie Sympozjum Klubu Szkół "Westerplatte" dnia 28 lutego 1991 roku Sąd Wojewódzki w Gdańsku zarejestrował stowarzyszenie pod nazwą "Klub Szkół Westerplatte" z siedzibą w gdańskim Zespole Szkół Morskich przy ul.
Wyzwolenia 8. Celem klubu jest wymiana doświadczeń, wspieranie się w pracy
dydaktyczno - wychowawczej, opieka nad Westerplatczykami i ich rodzinami, troska o groby tych, którzy już odeszli, wspólne organizowanie imprez sportowo-turystycznych oraz wzajemna pomoc.
◼ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych uczestniczy w działaniach klubu od początku.
Jesteśmy członkami - założycielami klubu. Dwukrotnie odbyły się u nas sympozja - V Sympozjum Klubu Westerplatte 9-10.X.1992 r. i XVI Sympozjum Klubu Westerplatte 6-8.V.1999 r.
