Selected aspects of oral contraception side effects

Pełen tekst

(1)Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949.

(2) g i n e kol og i a. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej Selected aspects of oral contraception side effects Hubert Wolski Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Polska Oddział Ginekologiczno-Położniczy, Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Nowy Targ, Polska. Streszczenie Od lat 60. XX wieku, kiedy do powszechnego stosowania weszły pierwsze złożone doustne hormonalne leki antykoncepcyjne, są one szeroko stosowane na całym świecie ze względu na ich dużą dostępność, łatwość oraz względne bezpieczeństwo przyjmowania. Wśród działań niepożądanych stosowania doustnej antykoncepcji wymienia się głównie wzrost ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻCZZ). Estrogeny zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju ŻCZZ zależnie od ich dawki w preparacie, a progestageny III generacji, podwyższają ryzyko rozwoju ŻCZZ w większym stopniu niż progestageny starszej generacji. Również współwystępowanie wrodzonej trombofilii zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy u kobiet stosujących doustne złożone leki antykoncepcyjne. Inne działania niepożądane to zmiany w gospodarce węglowodanowo-lipidowej. Progestageny zawarte w antykoncepcji doustnej zmniejszają stężenie cholesterolu HDL, a zwiększają stężenie cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego. Ponadto estrogeny są uznanym czynnikiem mitogennym dla komórek nabłonkowych gruczołu piersiowego działającym proliferacyjnie na tkankę gruczołową i tym samym wpływają na wzrost ryzyka rozwoju raka piersi. Subiektywne objawy podawane przez pacjentki po rozpoczęciu stosowania doustnej hormonalnej antykoncepcji to głównie bóle głowy, zmiany nastroju, zaburzenie libido, nudności, ból pleców i brzucha, ból i obrzmienie piersi. Niepokojący wydaje się fakt, że niektóre pacjentki w obawie przed działaniami niepożądanymi, bądź doświadczając przejściowych dolegliwości związanych ze stosowaniem antykoncepcji przerywa jej stosowanie bez wcześniejszego uzgodnienia z lekarzem, co może skutkować nieplanowaną ciążą. Celem pracy jest próba omówienia najczęstszych działań niepożądanych oraz metod ich monitorowania przy stosowaniu złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej.. Słowa kluczowe: doustna antykoncepcja hormonalna /

(3) / /

(4) / rak piersi / /. Adres do korespondencji: Hubert Wolski Oddział Ginekologiczno-Położniczy Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II 34-400 Nowy Targ, ul. Szpitalna 14, Polska tel. 18/263-33-00 e-mail: sekretariat@pszs.eu. 944. Otrzymano: 26.02.2014 Zaakceptowano do druku: 29.05.2014. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 12/2014.

(5) Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949. 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a. Hubert Wolski. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej.. Abstract The first hormonal pill was approved in the 60s of the twentieth century. Since that time, oral contraception has been used worldwide by dozens of women due to its high availability, as well as relative ease and safety of taking. The main side effects of oral contraception include elevated risk for venous thromboembolism (VTE). Estrogens increase the probability of VTE development, depending on the dose in medication, and third-generation progestins increase the risk of VTE development more than older-generation progestins. Also, the coexistence of hereditary thrombophilia increases the risk of VTE development in women using oral contraceptives. Other side effects include changes in the carbohydrate and lipid economy. Progestins in oral contraceptives decrease HDL cholesterol levels but increase LDL cholesterol and total cholesterol levels. Additionally, estrogens are a recognized mitogenic factor for the epithelium of the mammary gland, acting proliferative on the glandular tissue and in the same way influence on the increased risk of breast cancer development. Patients sometimes complain about some subjective side symptoms such as headache, mood changes, nausea, back pain, breast pain and swelling, as well as decreased libido. Some patients discontinue oral contraception due to fear of side effects or temporary ailments before consulting their doctor, what may result in unintended pregnancy. The aim of the following paper was to present most frequent side effects of oral contraception, ways of their monitoring and diagnosis.. Key words: hormonal oral contraception / side effects / thromboembolism / / brest cancer / cardiovascular diseases / Wstęp

(6)

(7)

(8)

(9)

(10) ! "# $ oral contraceptive% &

(11) '

(12)

(13) ( &(')

(14) ')

(15) ( * +

(16) !

(17) ,

(18) & ! * ! !(' !

(19) + -! (

(20) .-/00* ! ! !( 1

(21) 23 * *(&

(22)

(23) &

(24) &!(4056. 7 ! !

(25) 8

(26) &8

(27) $ 1 stawowym estrogenem wykorzystywanym w doustnej antykon ! !! "99ethynylestradiol),

(28)

(29) ! <! &

(30)

(31) !

(32) ! 0=

(33) ( 426 >

(34) '8 8

(35)

(36) 8 )

(37) &8

(38) *(&

(39) *&? - !

(40) & ! ! ! !

(41) !'

(42) 4@6. 7!* & 8 8

(43) 8

(44)

(45)

(46) ! - *

(47)

(48) AB

(49)

(50) 8 !!

(51) ! ! (!!

(52) 8

(53) ('!

(54) !

(55) ') * '

(56) ! * 8

(57) ! ! 4C6 >

(58)

(59) D-B* !

(60) ( !&(* E! 8

(61) 1

(62)

(63) *

(64) 8( !

(65) ! (

(66) )

(67) 426. F *+ '

(68) ( E

(69) ' ! ! ! !

(70) * & G!&

(71) ! ( *) * ') ( ' &

(72) . Nr 12/2014. ! !

(73)

(74) ? 8

(75) #

(76)

(77) )

(78) I3

(79)

(80)

(81) 4@6 7

(82) !* ' !

(83) (

(84)

(85) !8

(86) + &

(87)

(88) ! *8

(89) '

(90) ') ,

(91)

(92)

(93) (' 8

(94)

(95) ! !

(96) * B*

(97) 46 > !&

(98) ! (E 8!

(99) *

(100) & *&? '

(101) !& !'

(102)

(103) '

(104) &

(105) !

(106) !!

(107) *

(108) ' !

(109) )

(110) & && # ! 8* 8

(111) !( + &

(112)

(113) !!! !. Rak piersi B ! E! 8

(114)

(115) ! ! +

(116) !' J

(117) & *

(118)

(119) 8

(120)

(121) !(

(122) 8

(123) * ! !

(124) "&*!

(125) C0C38% , in vitro

(126) !& E! 8 *

(127)

(128) !

(129) !

(130) >

(131) * in vivo zaobserwowano

(132) E! 8*

(133)

(134)

(135) !E &

(136)

(137) 8!( !

(138) 4=6. K ! ! !(' !

(139) (!&

(140)

(141) 8

(142) *

(143) .-/ 9 1* *& !

(144) (!

(145) !

(146) 8

(147) !*

(148) !!

(149) &! !

(150) & 8!& !

(151) !' L

(152)

(153) !&

(154)

(155)

(156)

(157)

(158) 8* !&& &!(8

(159) . © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 945.

(160) Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949. 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) ginekolog i a. Hubert Wolski. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej.. !

(161) C0

(162) ! 4I6 9 &

(163) 8 *

(164)

(165) !& E! (

(166) &

(167)

(168) ! M !&

(169) ! E

(170)

(171)

(172) F! (8

(173) !* ! G !& & 8

(174) *) 4N6 F

(175) !& E!E8

(176) !&! !&

(177) ! F

(178) & !( (

(179) & E!& 8

(180) (

(181)

(182)

(183)

(184) * !&&!(

(185) !&& 40 6 7*

(186)

(187) 8

(188)

(189) E! * !&*!8( *

(190) 2 O

(191) E ! &

(192) M

(193) ( ! 8

(194) ! *'

(195) ! F!*+

(196)

(197) ! !8

(198)

(199) * !&

(200)

(201) &&!( * !&*

(202) !&

(203) & 4006 1 (')

(204)

(205) * < &

(206) ) E! !

(207) * !& &

(208)

(209) &*(& * !&! 400056 P C@

(210) *+ *

(211)

(212) 0NN*

(213) ! & C2 * 0 !

(214)

(215)

(216) ( ('

(217) (

(218)

(219)

(220) !! ! "KKQ05@%

(221) !!

(222) "0@

(223) KKQ00 CN

(224) KKQ0 =% 1

(225) ! ( stosowania antykoncepcji ryzyko powraca do poziomu popula !4I6 R!

(226) 5 @*!!&C0 *+8

(227)

(228) ! !'

(229)

(230)

(231)

(232) (

(233) &

(234)

(235) ! ! 4026 1*

(236) 8

(237)

(238)

(239) 5 R

(240)

(241) * &!& !( !&& "K%

(242) & 00N 40@6 L

(243) *

(244)

(245) , do 8

(246) <

(247) 0= * *

(248)

(249) 0

(250) 8

(251) !

(252)

(253) 8

(254) * !&& & !(

(255) 8

(256) 8

(257) *!"KKQ0 %40C6 G !& ! *

(258) &

(259) ( 8

(260) ! 8 -! ( ! !<!

(261)

(262) 8 !

(263) ( piersi w kolejnych pokoleniach [16]. V

(264)

(265) & (

(266) nej antykoncepcji a ryzykiem raka piersi, jelita grubego, szyjki L

(267) & @@ * . 946. & 05 *+ & ! 00! *N F nieznaczny wzrost ryzyka raka piersi i szyjki macicy, natomiast !(

(268) !

(269)

(270) '

(271) ! * *'

(272) ! 40=6. K

(273) ! * !& & !( !

(274) ' !

(275) 7* !

(276)

(277) '

(278) 8 *)

(279)

(280) 8

(281) *! E 8

(282)

(283) ' !

(284) *(* 8

(285) 40I6. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa >

(286) *+8!*

(287)

(288) !"X#77%* *

(289) 8

(290) * &!& !& !( & (! K!

(291) ' <

(292)

(293) 8 !&*

(294) ') *')

(295) *< * &

(296)

(297) * F! 8!

(298) *

(299)

(300) 0C@@ !&!!! !

(301) * +

(302)

(303) !

(304) &

(305) C0 8

(306) O0 * >

(307) ! ! wiekowo grupie, przy stosowaniu niskodawkowej doustnej an !

(308) 055 8

(309) O0 * O G')

(310) 5@C 8

(311) O0 * O

(312)

(313) !

(314) M' )

(315) ! !

(316) <! ! & X#77

(317) 8

(318) O0 * O40N6 F 1. 8!

(319) &@=

(320) & ! *

(321)

(322) !

(323) !!& &!( F

(324)

(325) !

(326) (!*

(327)

(328) !

(329) 8

(330) 45 6 1*

(331) 8

(332) -

(333) 8!

(334) &200

(335) +&

(336) & !! && 1'8

(337) !

(338) loestradiolu [21]. .

(339) (

(340) (!&

(341) * +

(342)

(343) !X#77

(344)

(345) !8

(346) (

(347) ')

(348) * !!

(349) C Z

(350) (! >

(351)

(352) 8

(353) )

(354) !

(355) !' +4556 1

(356)

(357) ( * !&!(

(358) !&&GGG ! ! !

(359) ( !

(360)

(361) N

(362) -

(363)

(364) N 8

(365) O0 * OGG! 8

(366)

(367) !& 508

(368) O0 * OGGG!

(369) 8

(370) 2 O0 * O

(371) '8*

(372)

(373) 5 5@ !&!! ! F 8

(374)

(375) GGG !

(376)

(377) ( !KKQ0255 40N6 F (')8? !

(378) nie potwierdza jednak tych obserwacji w stosunku do gestage 8

(379) GGG!. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 12/2014.

(380) Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949. 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a. Hubert Wolski. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej.. * !! (GGG! *(& 0N" %

(381) (!&

(382) ! X#77

(383)

(384) ( ! ! "

(385) % F

(386) & (

(387)

(388) & * 8

(389) !'

(390) !* "

(391)

(392) !2C

(393) < & 8

(394) !

(395)

(396)

(397) 8

(398)

(399) *

(400) !*< % K

(401) ! !

(402) 8

(403) GG!

(404) 8

(405) 8

(406) GGG! 4526 .

(407) (*)

(408) &8

(409) * ! 8

(410) J ! 8

(411) ! !!

(412) !

(413)

(414) ( ! (' "BLA$

(415)

(416)

(417)

(418) %*

(419) && !

(420) "-B,V$

(421)

(422)

(423) ) [24].

(424)

(425) ( -B,V!

(426) !!*

(427)

(428) ! / ! *

(429)

(430) !( (

(431) ( -B,V(' &

(432) (

(433) 9

(434) ( ( -B,V

(435)

(436) ! <

(437) * !! A

(438) 8 ! !&

(439) ( ( -B,V

(440)

(441) !&E!

(442)

(443) !&

(444) (

(445) ( * 9

(446)

(447) !

(448)

(449) ( -B,V 8 !

(450) M ! &

(451) !' -B,V! i nie jest on stosowany w prognozowaniu ryzyka zakrzepicy [24]. F

(452) 8

(453) ( 8

(454) !!

(455) 8

(456)

(457)

(458) 8

(459)

(460) F! *+*

(461)

(462)

(463)

(464)

(465)

(466)

(467)

(468)

(469)

(470) ' ^GG ( ( * - J *

(471)

(472)

(473) 8

(474)

(475) '

(476) ' 45C56 .

(477) (8

(478)

(479)

(480) ! !

(481)

(482) *

(483) &*

(484) !( 8

(485) ( . F8

(486) (

(487)

(488) ! *<

(489) (

(490) ! * !& ! >

(491) ( !! (

(492) ! ! !

(493) (

(494) )

(495) !

(496) !& *< ( F! ( (

(497)

(498) & ( *

(499) E8

(500) F5 P!

(501) *

(502) (0 *+&

(503) !!! !!

(504) &*< &!

(505) !&

(506) KK025C0 ! ^ A

(507) ! *!45=6 WHO rekomenduje unikanie stosowania tego rodzaju an ! ! ! A M

(508)

(509)

(510) *< . Nr 12/2014. zastosowaniem antykoncepcji hormonalnej nie jest zalecany, ze

(511) ( & ') !&

(512) * krzepicy.. Zawał serca i udar niedokrwienny ośrodkowego układu nerwowego 7 FB

(513)

(514) * !& & !( & !

(515) ( 7') *(

(516) & ! <

(517)

(518) 8 !&

(519)

(520) ' (

(521)

(522) <

(523)

(524) F! (

(525) &* !&* !8

(526) ! ( ' (

(527)

(528) !8

(529) ! 1

(530) ,

(531) *

(532) * & &* !& &!(&45I6 M

(533) 8 *+

(534) !&

(535) (

(536)

(537) * !& & !( P 52*+

(538) R

(539)

(540)

(541)

(542) * !& ! !KQ5@I ,

(543) !

(544)

(545) &

(546)

(547) ! !"KQ00C%45N6 #(')

(548) (

(549)

(550) 8

(551) * !&&&!( ! ! 8

(552)

(553) 8 !& 8

(554) >!

(555) (

(556) (!

(557) 8

(558) (

(559) ' ( "KKQ=% "KKQC2% 8

(560) "KKQ@@% "KKQ0 I% M

(561) (')*+! *

(562) (

(563) '8!

(564)

(565) ' ( 42 6 .

(566) (

(567) 8!

(568) 8

(569)

(570) M

(571) '

(572) '8! !&!

(573) !&&

(574) (! C Z 8

(575) "KKQ50N%. 7

(576)

(577) (! *+

(578)

(579) ! ! ! ( ! 1 A *

(580) ' + ( F

(581) *)

(582)

(583) !

(584)

(585) 8 > !8 ! #

(586) ( !* !&&!( !! 4206. Wpływ na profil lipidowy i gospodarkę węglowodanową *

(587)

(588) (!&( E! BLA 8

(589) !!&( E! ALA

(590)

(591) !&

(592) E* $ !!&( BLA

(593) (!&( ALA

(594) M

(595)

(596) 8 8

(597) (

(598) & !!

(599) F( !*

(600)

(601) 8

(602)

(603) 8

(604) !

(605) !& ! ! 0

(606) >

(607) . © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 947.

(608) Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949. 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) ginekolog i a. Hubert Wolski. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej..

(609) & (

(610) ! !(' BLAOALA422 256 1

(611) (

(612)

(613) !& 8

(614)

(615) &

(616) & & &<

(617) 4256. 1

(618) !&

(619) ' !

(620)

(621) * !! 1

(622)

(623)

(624)

(625) !

(626) &

(627) '

(628) ' & 0C Z 0 0N 4226 1!

(629)

(630) 8

(631)

(632) !

(633)

(634) 8

(635) 1 *

(636)

(637) * !&

(638) ' !( &

(639)

(640)

(641) !

(642) 8

(643) 42@6 M * !

(644)

(645) ' ! zostaje bez istotnego znaczenia klinicznego i wraca do normy po

(646) *! .

(647) (* !

(648) (!&

(649) ! ! &

(650)

(651) )

(652)

(653)

(654) < * !&( K

(655) (

(656)

(657)

(658) 8

(659)

(660) !

(661) + >!' )!& ! G(

(662) * tykoncepcyjnych, natomiast ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 jest * F*

(663) K

(664)

(665)

(666) 8

(667) ! GG "KK%

(668) 00

(669) ! 42C6 7

(670) (E!

(671) ( *

(672) ! !

(673)

(674) 8! #

(675)

(676)

(677) ! !

(678) 8

(679) 8*

(680)

(681) ! 426. Plamienia i krwawienia w trakcie cyklu #(')

(682) (

(683) + O*

(684)

(685) +

(686) &

(687) (

(688) ! ! !!')(

(689) !

(690) (

(691) F

(692) ( +O

(693)

(694) +

(695)

(696) )

(697) ') & E!

(698) *(* & 8

(699)

(700) *

(701) *

(702)

(703)

(704) '8

(705) !426 F

(706) * ')

(707)

(708) +* !

(709)

(710) !

(711) 8*

(712) @vs.0 N

(713) &I@*

(714) ! 42=6 1*

(715) !8? ! w czasie podobnego okresu obserwacji w grupie pacjentek stosu !&!!(

(716) & 0

(717)

(718)

(719) 8

(720) 2

(721) !&!'

(722) 8* & 42I6 F & * 8

(723) trwania cyklu: 18,4 dni vs.22I

(724) 0I

(725) 42N6 > +

(726) * *

(727)

(728) !

(729) 5I

(730) '8

(731) !

(732) q 2=

(733) @N

(734) @I

(735) 5I

(736) 42=6. 948. Subiektywne objawy uboczne F'8 *!

(737) 8

(738)

(739) ! (

(740) !! !

(741) (8

(742) *8

(743) !* * ' *88

(744) **8 * ,8

(745) &

(746) &

(747) ' & ! !

(748) ) *&?

(749) )

(750) & !

(751) > 8 *

(752) !& !

(753) &

(754) '

(755) ! ! !

(756) 4@ @0@56 > 8* !& ! *!

(757) 8

(758) &

(759) *88

(760)

(761)

(762)

(763) ! 42= @26 > ' *(

(764) (!& !

(765)

(766) "

(767) % 7

(768) * !&&

(769) *!

(770) 8

(771) 52 &

(772) * 426. , & + & &

(773)

(774) (

(775) 8

(776) E* !

(777)

(778) ' ! 1 8

(779) !&

(780) &!

(781) !& ((

(782)

(783)

(784) ! M' !(

(785) '

(786) & + * !

(787) dobniej pacjentka je u siebie zaobserwuje.. Monitorowanie skutków ubocznych przyjmowania doustnej hormonalnej antykoncepcji L !

(788) !

(789) &*!

(790)

(791) 8

(792) *

(793) !! F!! *)

(794) (

(795) ')

(796) &

(797) +!&

(798)

(799) 8 !& 45I6 F

(800) &

(801)

(802)

(803) *)

(804)

(805) 1 !

(806) *!! ! !& &&!(. F 88

(807)

(808) !

(809) * ! * )E!(

(810) &*

(811) !8

(812) .

(813) (!

(814) ()

(815) ! ( 8

(816)

(817)

(818) 8

(819)

(820) &* 1E !

(821)

(822)

(823) 8

(824) ! !

(825)

(826)

(827)

(828) E!

(829)

(830) &* !

(831) 8* ! > 8 !& (

(832) &*

(833) (aminotransferazy asparginianowej i alaninowej) oraz bilirubiny

(834) (

(835) ' (4256. J* !

(836)

(837) !&<

(838)

(839) 9&

(840)

(841) ( 8

(842) $

(843) ( ALA ( E! BLA F

(844) &

(845)

(846)

(847)

(848) <

(849)

(850)

(851)

(852) *+

(853) !

(854)

(855) & 45C256 . © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 12/2014.

(856) Ginekol Pol. 2014, 85, 944-949. 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a. Hubert Wolski. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej.. Wskazaniem do zaprzestania stosowania tabletek anty ! ! ( 8

(857)

(858) ! 2 O

(859)

(860) ( 8

(861)

(862) ?

(863) ( F ! ALAOBLA!

(864)

(865) ) (

(866)

(867) !& #(! (

(868) !(< pidowego krwi [25]. M !? !

(869)

(870) ! ! ! *

(871)