Profil keloweju i górnej jury w niecce Nidy

Profil keloweju i górnej jury w niecce Nidy

Zbigniew Z³onkiewicz

The Callovian and Upper Jurassic section in the Nida Trough. Prz. Geol., 57: 521–530.

A b s t r a c t. The Callovian and Upper Jurassic strata in the Nida Trough are similar to those from SW margin of Holy Cross Mountains, so the same lithostratigraphic pattern may be applied. Three facies zones are distinguished: NW, central and SE. Black deposits of the Middle Jurassic are covered by the Sandy Limestones and Marls (lower Callovian–Bukowskii Subz. Cordatum Z.). Locally, these strata are separated by the Calcareous Sandstones (uppermost Bathonian–lower Callovian). The Marly Limestones and Marls represent Bukowskii Subz. Cordatum Z.– Plicatilis Z. The Morawica Limestones represent Plicatilis Z.–Bimammatum Z. The Siedlce Limestones (facies: pelitic, pelitic-sponge, pelitic-coral) reach the Platynota Z. in central and NW part and the top of Hypselocyclum Z. in a narrow zone in SE part of Nida Trough. The Chalky Limestones (facies: pelitic, biostromal) are equivalents of the uppermost Siedlce Limestones in the centre of the Nida Trough. Beyond this narrow zone in the SE part of the Nida Trough, the Lowermost Marly Horizon (Platynota Z.) and deposits of shallow water carbonate platform (Platynota Z.–Hypselocyclum Z.), Lower & Upper Oolites, Banded Limestones, Oolite-Platy Member, Platy Detrital Limestones, Platy Limestones and Underlying Shales are distin-guished. The uppermost part of the incomplete section (Divisum Z. and Mutabilis Z.) is represented by the Skorków Lumachelles and Upper Platy Limestones in the entire Nida Trough while the Staniewice Lumachelles occur in its SE part. The knowledge of the Mid-dle–Upper Jurassic deposits of the Nida Trough is important for palaeogeographical reconstructions of the whole Southern Poland, as the Nida Trough links other regions where the Jurassic deposits are well recognized in numerous outcrops and borehole sections.

Keywords: Nida Trough, lithostratigraphy, Callovian, Upper Jurassic

Rozleg³a, wype³niona utworami górnokredowymi niecka miechowska, której pod³o¿e stanowi zachodni¹ czêœæ masy-wu ma³opolskiego, zosta³a uformowana podczas ruchów laramijskich (Stupnicka, 1989; Hakenberg & Œwidrowska, 1997; Œwidrowska & Hakenberg, 2008). W wyniku prze-budowy tektonicznej zosta³a wyodrêbniona w jej NW czêœci niecka Nidy (Po¿aryski, 1974), bêd¹ca obszarem badañ (ryc. 1). W literaturze geologicznej nazwy niecka Nidy i niecka miechowska s¹ traktowane jako synonimy, co prowadzi do nieporozumieñ. Na SE od niecki Nidy (NN), w zapadlisku przedkarpackim (ZP), utwory kredowe s¹ przykryte osadami neogenu, a jeszcze dalej — nasuniê-tymi p³aszczowinami karpackimi.

Pocz¹tek prac nad rozpoznaniem piêtra jurajskiego w NN datuje siê na lata 60. ubieg³ego wieku, a zwi¹zany jest z po-szukiwaniami wêglowodorów i wykonaniem g³êbokich wierceñ (ryc. 1). Materia³ dotycz¹cy keloweju i górnej jury zosta³ wstêpnie zsyntetyzowany i opublikowany przez Jur-kiewicza i in. (1969). Ponadto znany jest wy³¹cznie z doku-mentacji wynikowych, odrêbnych dla poszczególnych otworów (Jurkiewicz, 1971–1999).

Utwory keloweju i górnej jury, ods³oniête w przyle-gaj¹cych do NN obszarach monokliny œl¹sko-krakowskiej (MŒK) i SW obrze¿enia mezozoicznego Gór Œwiêtokrzy-skich (OGŒ), s¹ przedmiotem badañ geologów od XIX w. Ich efektem s¹ opracowania stratygraficzne (Ró¿ycki, 1953; Peszat, 1964; Kutek, 1968; Kutek i in., 1977; Matyja, 1977; Trammer, 1989; Matyszkiewicz 1997; 2001; Dembicz & Praszkier, 2003, 2007; Matyja & G³owniak, 2003; Matyja & Wierzbowski, 2004; Matyszkiewicz i in., 2007; Zió³kowski, 2007). Wyniki prac nad stratygrafi¹ jury, prowadzonych na obszarze ZP, zosta³y przedstawione w formie syntetycznej przez Morycow¹ i Moryca (1976). Ten etap badañ wieñczy opracowanie stratygrafii keloweju i jury górnej ca³ego obszaru centralnej Ma³opolski (Golonka, 1978).

Wyniki prac autora nad jur¹ obszaru NN by³y dot¹d publikowane jedynie czêœciowo (Z³onkiewicz, 1996–2009). Oprócz szczegó³owego podzia³u litostratygraficznego

utwo-rów jurajskich obszaru NN przedstawia³y one alternatywn¹ w stosunku do koncepcji Kutka i G³azka (1972; Kutek, 1994) interpretacjê rozwoju paleogeograficznego i paleotekto-nicznego tego obszaru w jurze. Prace te zbieg³y siê z bada-niami jury górnej i najni¿szej kredy, prowadzonymi przez ró¿ne zespo³y od póŸnych lat 90. ubieg³ego stulecia w ZP i w pod³o¿u brze¿nej czêœci Karpat (PBK) pod k¹tem per-spektyw wystêpowania wêglowodorów. Ich wynikiem jest wykazanie w pod³o¿u Karpat ci¹g³oœci sedymentacji od keloweju po walan¿yn (Olszewska, 2001; Urbaniec & Œwie-tlik, 2003), a ponadto nowe podzia³y litostratygraficzne, które jednak wraz z dynamicznym rozwojem nauki podle-gaj¹ szybkiej weryfikacji i modyfikacjom.

Gutowski i in. (2007) przedstawili schemat stratygra-ficzny utworów jury i najni¿szej kredy ZP i PBK. Podali korelacjê regionaln¹, wi¹¿¹c utworzone jednostki z forma-cjami œrodkowej Polski i wydzieleniami z s¹siednich obsza-rów. Alternatywny, sformalizowany podzia³ profilu z tego samego obszaru wstêpnie opracowali Matyja i Barski (2007; Matyja, 2009), a proponowane przez nich jednostki zyska³y datowanie paleontologiczne. Pozwoli³o to autoro-wi prezentowanej pracy na kolejn¹ korelacjê wydzieleñ litostratygraficznych wyró¿nionych w ostatnich latach na obszarze niecki miechowskiej, a w efekcie doprowadzi³o do ponownego przeœledzenia historii rozwoju paleogeograficz-nego tej czêœci basenu epikontynentalpaleogeograficz-nego (Z³onkiewicz, 2008a, b). Stanowi³o to zarazem kontynuacjê wczeœniej-szych prac, których wyniki przedstawia³y œwiêtokrzysko--ma³opolski obszar jurajskiego basenu bruzdy œródpolskiej jako rozleg³¹ rampê wêglanow¹, utworzon¹ przy krawêdzi kratonu wschodnioeuropejskiego (por. Gutowski, 2006). Powierzchnia rampy by³a ró¿nicowana pod wp³ywem eks-tensji skoœnej (Z³onkiewicz, 2004, 2006, 2009; Gutowski & Koyi, 2007). Obszar trzonu paleozoicznego Gór Œwiêto-krzyskich wchodzi³ w sk³ad rampy, w paleogeografii basenu zaznacza³ siê jako ma³o wyrazisty element o charakterze regionalnej bariery (Z³onkiewicz, 2004–2009) b¹dŸ lekko nachylonego tarasu (Gutowski i in., 2006a). Do obszaru œwiêtokrzyskiego od SW przylega³a strefa maksymalnej subsydencji. Tezy tych koncepcji neguj¹ klasyczn¹ hipotezê Kutka i G³azka (1972; Kutek, 1994) o ukoœnym przebiegu

Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 6, 2009

521 1

Pañstwowy Instytut Geologiczny, Oddzia³ Œwiêtokrzyski, ul. Zgoda 21, 25–953 Kielce; zbigniew.zlonkiewicz@pgi.gov.pl

strefy maksymalnej subsydencji w basenie póŸnojurajskim przez obszar trzonu paleozoicznego Gór Œwiêtokrzyskich. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie schematu litostratygraficznego keloweju i górnej jury na obszarze

NN, opracowanego na podstawie profilowañ

sedymentolo-gicznych autora, zachowanych rdzeni wiertniczych i analizy krzywych karota¿owych, uzupe³nionych opublikowanymi materia³ami. Autor uwa¿a za konieczne opracowanie for-malnego podzia³u litostratygraficznego. Jednak ze wzglêdu na obecny stan rozpoznania — na podstawie fragmenta-rycznie zachowanego materia³u rdzeniowego i bez ozna-czeñ wieku — wprowadzanie formalnego podzia³u by³oby przedwczesne. Powinno ono byæ przeprowadzone w skali regionalnej i obejmowaæ nie tylko sam rejon NN i OGŒ o zbli¿onym wykszta³ceniu facjalnym, lecz tak¿e pozosta³e obszary s¹siednie. Próba taka zosta³a podjêta ostatnio przez autorów czêœci górnojurajskiej Tabeli stratygraficznej Polski (Wagner, 2008), lecz konfrontacja wprowadzonych wydzie-leñ z wykszta³ceniem profilu w NN budzi zastrze¿enia.

Jednostki litostratygraficzne keloweju i górnej jury w niecce Nidy

Obserwowane zró¿nicowanie litologiczne keloweju i gór-nej jury na terenie NN œwiadczy o istnieniu stref facjalnych (ryc. 1), które kontynuuj¹ siê w obszarach przyleg³ych. Podstaw¹ podzia³u profili, ich korelacji i prezentowanego tu schematu litostratygraficznego (ryc. 2, 3) by³y

nieformal-ne jednostki i regionalnieformal-ne horyzonty korelacyjnieformal-ne wyró¿nionieformal-ne w OGŒ (Kutek, 1968; Matyja, 1977). Uzupe³niono je danymi z ZP i PBK (Morycowa & Moryc, 1976; Gutowski i in., 2007; Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009) i MŒK (Ró¿ycki, 1953; Kutek i in., 1977; Matyszkiewicz, 2001; Matyja & Wierzbowski, 2004). G³ównymi horyzontami korelacyjnymi, daj¹cymi siê œledziæ w profilach z NN, by³y: sp¹g silikokla-styczno-wêglanowych utworów keloweju, sp¹g osadów wa-pienno-marglistych górnej jury, stropy i sp¹gi p³ytowych wapieni g¹bkowych i najni¿szego poziomu marglistego, sp¹g ziarnitów p³ytkowodnej platformy wêglanowej, sp¹g muszlowców i granica erozyjna w stropie jury. Autor sko-rzysta³ z oznaczeñ fauny keloweju i górnej jury, wykona-nych przez Siemi¹tkowsk¹-Gi¿ejewsk¹ i Wierzbowskiego (Jurkiewicz, 1971–1999). Pozwoli³o to na sformu³owanie wniosków o zasiêgu wiekowym wydzieleñ.

Na ca³ym obszarze NN czarne, silikoklastyczne utwory jury œrodkowej s¹ przykryte kompleksem silnie zró¿nico-wanych osadów silikoklastyczno-wêglanowych. W najni¿-szej ich czêœci w Bo¿ej Woli wyodrêbniaj¹ siê piaskowce

wapniste (17 m mi¹¿szoœci). Profil tego otworu reprezentuje

wiêkszy obszar zajmowany przez facjê piaskowców. Roz-ci¹ga siê on na OGŒ, gdzie obejmuje rejon Mnina i Lasocina (Siemi¹tkowska-Gi¿ejewska, 1974). Przewarstwienia pia-skowców (do 1 m mi¹¿szoœci) stwierdzono ponadto w przy-sp¹gowej czêœci profilu w Jaronowicach i Kostkach Ma³ych, a nieco wy¿ej w Œlêzanach. Wzrost wapnistoœci osadu ku górze, obserwowany we wszystkich profilach piaskowców, jest przes³ank¹, ¿e powsta³y podczas transgresji, której rozpoczêcie w basenie œrodkowej Polski jest datowane na pocz¹tek doby Calloviense. Dane paleontologiczne stosunkowo dok³adnie precyzuj¹ wiek tej jednostki. Wiek sp¹gu pia-skowców jest okreœlony poœrednio przez podœcie-laj¹ce je czarne utwory ilaste. W OGŒ najm³odsze z nich s¹ datowane na póŸny baton, ewentualnie dobê Herveyi wczesnego keloweju (Barski, 1999). Wiek stropu piaskowców wyzna-cza najstarsza fauna znajdowana powy¿ej w wapie-niach i marglach piaszczystych (Jurkiewicz, 1976a, 1993). Nale¿y ona do dolnego keloweju lub jest nieco m³odsza, jednak nie pozwala umieœciæ stropu piaskowców wy¿ej ni¿ w poziomie Jason roz-poczynaj¹cym górny kelowej. Poœrednio potwier-dza to, ¿e piaskowce wapniste powsta³y we wcze-snym keloweju (najprawdopodobniej w dobie Calloviense), nie wyklucza równie¿ najpóŸniej-szego batonu. W Tabeli stratygraficznej odpo-wiada im wydzielenie o tej samej nazwie.

Powy¿ej piaskowców, a gdy ich brak, wprost na czarnych utworach jury œrodkowej, profil tworz¹ zró¿nicowane utwory silikoklastyczno--wêglanowe (zwykle oko³o 10 m mi¹¿szoœci). Proponuje siê dla nich nazwê wapienie i margle

piaszczyste, nawi¹zuj¹c¹ do dominuj¹cego typu

facjalnego: jasnoszarych i zielonkawych, peli-tycznych wapieni glaukonitowych, w ró¿nym stopniu zapiaszczonych. We W³oszczowie, Wê-grzynowie i S³omnikach utwory te, przynajmniej w czêœci, maj¹ charakter warstwy bulastej.

Miejscami we wczesnym etapie sedymentacji zachodzi³o naprzemienne osadzanie piaskow-ców wapnistych i wapieni piaszczystych. We W³oszczowie czarne mu³owce jury œrodkowej s¹ przykryte ciemnoszarymi marglami mu³owco-wymi, które przechodz¹ stopniowo w wapienie

Milianów-2

Jaronowice IG-1

Potok Ma³y IG-1

Ksi¹¿ Wielki IG-1 Wêgrzynów

IG-1

Lasocin Mnin

Bia³a Wielka IG-1 Secemin IG-1 W³oszczowa IG-1 Przedbórz Œlêzany (Lelów)-1 Bukowa Ma³ogoszcz Brzegi IG-1 Jêdrzejów IG-1 Bo¿a Wola IG-1

Milianów IG-1 S³omniki IG-1 Wêgleszyn IG-1 P¹gów IG-1 Wola Morawicka Kostki Ma³e-2 Zagoœæ-2 obrze¿enie_mezozoiczne Gór Œwiêtokr zyskich trzon paleozoiczny Gór Œwiêtokr zyskich niecka ³ódzka £ódŸ Trough K a r p a t y O u t e r z e w n ê t r z n e C a r p a t h i a n s z ap a d li s k o p rz ed k a rp a c ki e C ar p a th ia n F or e d ee p monoklina œl¹sko-krakowska

n i

_{e c}

k a

N

i d

_y

N

i

_d

a

T

r

_o

u

g

h

B

A

strefy facjalne w basenie górnej jury w niecce Nidy i jej s¹siedztwie

facies zones in the Upper Jurassic basin in the Nida Trough and its vicinity

Brzegi IG-1 g³êboki otwór wiertniczy

deep borehole

ods³oniêcie

outcrop

przybli¿one granice jednostek tektonicznych

approximate borders of tectonic units

A

B

geological section line in the Fig. 2

po³o¿enie obszaru niecki Nidy

location of the Nida Trough

OGŒ MŒK MŒK ZP OGŒ Bukowa

Ryc. 1. Obszar badañ i strefy facjalne w basenie górnej jury w niecce Nidy i jej s¹siedztwie

Fig. 1. Investigated area and facies distribution of the Upper Jurassic in the Nida Trough and its vicinities

piaszczyste. W Jêdrzejowie, oprócz dominuj¹cych ³awic z³o¿onych z wapieni, wystêpuj¹ ³awice wapieni smu¿yœcie i soczewkowo laminowanych czarnymi marglami ilastymi. Oznacza to, ¿e miejscami zanik czarnej facji silikokla-stycznej, typowej dla starszej jury œrodkowej, nastêpowa³ stopniowo. W tej czêœci profilu odnotowano równie¿: mar-gle pstre i zielone marmar-gle glaukonitowe, wapienie organo-detrytyczne, wiœniowoczerwone wapienie ze strukturami mikrobialnymi, stromatolity, brunatne margle z ooidami ¿elazistymi, ciemnoszare mu³owce i zlepieñce wapienne. W próbkach okruchowych i na krzywych karota¿owych, pochodz¹cych z pogranicza z MŒK i OGŒ, zaznacza siê wiêksza marglistoœæ osadu w porównaniu z pozosta³ym obszarem NN. Du¿e zró¿nicowanie litologiczne w tej czê-œci profilu jest opisywane na MŒK (Dembicz & Praszkier, 2003, 2007), przy czym tak¿e i tam widaæ siln¹ kondensa-cjê stratygraficzn¹.

W wapieniach i marglach piaszczystych w ró¿nej iloœci wystêpuj¹ skamienia³oœci g³owonogów, ramienionogów i kolce je¿owców. W ca³ym profilu z Jaronowic liczne s¹ ig³y zielenic, a we W³oszczowie zosta³y znalezione liœcie roœlin zielonych. Fauna indeksowa znajdowana w tych osa-dach ogranicza siê do Belemnites cf. canaliculatus, opisa-nych w Bo¿ej Woli i Jaronowicach (Jurkiewicz, 1976a, 1993). Potwierdza to przynale¿noœæ do batonu–górnego keloweju, jednak nie wy¿szego ni¿ poziom Jason. Ponadto w Jaronowicach stwierdzono Macrocephalites sp., charak-terystyczny dla dolnego keloweju. Amonity Cardioceras sp. znalezione w Jêdrzejowie, W³oszczowie i Wêgrzyno-wie (Jurkiewicz, 1973, 1990, 1999) ku górze ograniczaj¹ maksymalny zasiêg tego wydzielenia do dolnego oksfordu (podpoziom Bukowskii, poziom Cordatum). W Tabeli

straty-graficznej w przybli¿eniu odpowiada im warstwa bulasta

wraz z przykrywaj¹c¹ j¹ warstw¹ stromatolitow¹ oraz ich odpowiednik — oolity krakowskie.

Kompleks, dla którego proponuje siê tu nazwê margle

i wapienie margliste, wystêpuje na ca³ym obszarze NN

(mi¹¿szoœæ 10–20 m). Zbudowany jest z ciemnoszarych margli i szarych wapieni marglistych wystêpuj¹cych w ró¿-nych proporcjach. W osiowej strefie niecki kompleks jest trój-dzielny: sp¹gowe i stropowe pakiety margliste s¹ rozdzielo-ne pakietem bardziej wapnistym. W Potoku Ma³ym wœród wapieni i ciemnoszarych margli stropowych stwierdzono prze³awicenia czarnych mu³owców marglistych. W ³awicy wapienia wystêpuj¹ tuberoidy i fragmenty g¹bek o szerokich kielichach, typowe dla warstw jasnogórskich (Trammer, 1989). Podobne struktury g¹bkowe s¹ obecne w Kostkach Ma³ych, gdzie ca³¹ odpowiadaj¹c¹ kompleksowi czêœæ profilu tworz¹ czarne margle i wapienie margliste z licznymi ig³ami g¹bek i strukturami mikrobialnymi. W Jêdrzejowie odnoto-wano nieznaczne zapiaszczenie wapienno-marglistych osa-dów, obecnoœæ intraklastów wapiennych i tuberoidów.

Wiek zespo³u otwornic z Globuligerina oxfordiana (Grigelis), oznaczonego w profilu z Kostek Ma³ych przez L. Bobrek i B. Œwietlik, potwierdza przynale¿noœæ tych utworów do dolnego lub œrodkowego oksfordu. Kompleks margli i wapieni marglistych jest korelowany z najni¿sz¹ czêœci¹ serii g¹bkowo-globuligerinowej (Gutowski i in., 2007) oraz ogniwem wapieni g¹bkowych dolnych w naj-ni¿szej czêœci formacji wapieni g¹bkowych z £êkawicy (Matyja, 2009). W OGŒ odpowiada on wapieniom margli-stym i marglom oraz wapieniom siwym, a na MŒK mar-glom grójeckim i warstwom jasnogórskim, precyzyjnie udokumentowanym paleontologicznie (Matyja, 1977; Matyja & G³owniak, 2003). Pozwala to okreœliæ wiek ca³ego kom-pleksu w NN na przedzia³ od wczesnego oksfordu (doba

Cordatum, podpoziom Bukowskii) po oksford œrodkowy (doba Plicatilis). Czarna barwa utworów g¹bkowych w Kost-kach Ma³ych przypomina opisan¹ z profili w rejonie D¹bro-wy Tarnowskiej (Morycowa & Moryc, 1976), co pozwala rozszerzyæ ewentualny zasiêg kompleksu tak¿e na najpóŸ-niejszy kelowej (doba Lamberti). W Tabeli stratygraficznej charakteryzowane tu margle i wapienie margliste odpowia-daj¹ najni¿szemu fragmentowi profilu formacji wapieni g¹bkowych czêstochowskich.

Wapienie morawickie, obecne na ca³ym obszarze NN,

zosta³y wyró¿nione w OGŒ (Matyja, 1977). Ich mi¹¿szoœæ wynosi 50–75 m w centrum niecki i w Kostkach Ma³ych, ku jej NW i SE krawêdziom stopniowo roœnie do ponad 100 m (nawet 200 m w Milianowie). Dominuj¹ jasnoszare, kremowoszare i be¿owoszare, p³ytowe wapienie tubero-idowe z fragmentami g¹bek. Lokalnie towarzysz¹ im prze-warstwienia tuberoidowych wapieni marglistych. Okruchy g¹bek czêsto s¹ pokryte strukturami mikrobialnymi, tak jak i wystêpuj¹cy podrzêdnie rozproszony detrytus drobnej fauny, typowej dla otwartego basenu szelfowego i opisy-wanej np. w OGŒ (Matyja, 1977). Obserwowane miejscami struktury sedymentacyjne (warstwowanie i frakcjonowanie biodetrytu) wskazuj¹ na okresowe oddzia³ywanie pr¹dów lub falowania, a w po³¹czeniu ze zró¿nicowaniem mi¹¿szo-œci, poœrednio, na urozmaicenie morfologii dna.

Sp¹g kompleksu wyznacza masowe pojawienie siê szcz¹tków g¹bkowo-mikrobialnych. Strop jest zwi¹zany z wyraŸnym ograniczeniem, a wy¿ej zanikiem ich udzia³u. Górna granica jest jednak mniej wyrazista ze wzglêdu na przewarstwianie siê wk³adek detrytycznych i pozbawio-nych biodetrytu w profilu z pogranicza wapieni morawic-kich i wapieni siedlecmorawic-kich.

Na pograniczu z MŒK w ca³ym profilu wapieni mora-wickich obserwuje siê wk³adki wapieni pelitycznych i licz-niejszy udzia³ margli, co stanowi stopniowe przejœcie do warstw zawodziañskich. Istnieje te¿ mo¿liwoœæ lokalnego zast¹pienia w NN przynajmniej czêœci profilu wapieni mora-wickich przez wapienie skaliste (biohermy mikrobialno--g¹bkowe), np. w Zagoœci i na pograniczu z MŒK.

W rdzeniach z NN nie znaleziono fauny œwiadcz¹cej o wieku osadów. Przez analogiê do OGŒ (Matyja, 1977) i MŒK (Matyja & G³owniak, 2003) ich zasiêg oceniæ mo¿na na œrodkowy (poziom Plicatilis) i górny oksford (najni¿sza czêœæ poziomu Bimammatum). Kompleks wapieni mora-wickich, ³¹cznie z marglami i wapieniami marglistymi, jest korelowany z seri¹ g¹bkowo-globuligerinow¹ (Gutowski i in., 2007) oraz ogniwem wapieni g¹bkowych dolnych w obrêbie formacji z £êkawicy (Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009) i odpowiada wiêkszej czêœci ich mi¹¿szego profilu. Zarazem wy¿sze partie profilu wapieni morawic-kich w NN mog¹ byæ odpowiednikiem najni¿szych detry-tycznych wapieni g¹bkowych (sensu Gutowski i in., 2007) z obszaru ZP i PBK. Fakt ten obrazuje diachroniczny cha-rakter stropu wapieni morawickich. Natomiast w Tabeli

stratygraficznej odpowiadaj¹ one nie najni¿szej czêœci

pro-filu formacji wapieni g¹bkowych czêstochowskich. P³ytowe wapienie siedleckie, które wyodrêbniono w OGŒ (Matyja, 1977), s¹ obecne na ca³ym obszarze NN. Ich mi¹¿szoœæ (300–625 m) roœnie ku SE oraz ku osi niecki (W³oszczowa–Potok Ma³y–Kostki Ma³e). Wykszta³cone s¹ w trzech typach facjalnych. Dominuj¹ facje pelityczne — szare, kremowe, szaro¿ó³te i niebieskawe wapienie (mud-stone), od silnie zlityfikowanych po pylaste, ewentualnie ze œladow¹ zawartoœci¹ biodetrytu: trochitów liliowców (miejscami do 1% masy skalnej), ponadto kolców je¿ow-ców, muszli ramienionogów, ma³¿oraczków i igie³ g¹bek. 523

wpg – wapienie p³ytowe górne Upper Platy Limestones is – i³y stropowe To p Shales kwp – kompleks wapieni pasiastych Banded Limestones Member kop – kompleks oolitowo-p³ytowy Oolite-Platy Member mb – muszlowce br zeskie Brzegi Lumachelles msk – muszlowce skorkowskie Skorków Lumachelles npm – najni¿szy poziom marglisty Lowermost Marly Horizon pwd – p³ytowy wapieñ detr ytyczny Platy Detrital Limestone wpi – wapienie p³ytowe i i³y podœcielaj¹ce Platy Limestones & Underlying Shales erozyjny strop jur y pod utworami kredy erosional top surface of the Jurassic under the Cretaceous deposits granice jednostek litostratygraficznych borders of the lithostraphical unites granice facji facies borders gezy i warstwy bulaste Gaizes & Nodular Beds wapienie margliste Marly Limestones wapienie siwe Grey Limestones wapienie morawickie Morawica Limestones wapienieskaliste MassiveLimestones wapienie kredowate Chalky Limestones oolitowo-p³ytoweutw .kimer ydu Oolitic-PlatyKimmer .Deposits marglisto-muszlowcoweutw .kimer ydu Marly-LumachelleKimmer .Deposits wapieniesiedleckie SiedlceLimestones oksford Oxfordian kel. Cal. D. L. Œr . M. G. U. D. L. G. U. kimeryd Kimmerigian utwor y znad wap. kredowatych Deposits Overlying Chalky Limest. górny oolit, komp l. wapien i pasiastych , dolny oolit Upper Oolite, Banded Limest. Member , Lower Oolite hor yzont onkolit. Onkolite Horiz. i³y stropowe T o p Shales muszl. stropowe T o p L umach. najni¿.poz.marglisty ,p odœciel.wap.pelit. Lowermost Marly Horiz., Underlying Pelitic Limest. muszl.skorkowskie Skorków Lum. wapienie p³ytowe górne Upper Platy Limesto nes muszl.br zeskie Brzegi Lum.

kompleks oolitowo- -p³ytowy

Oolite-Platy Memb. luka erozyjna erosion gap Plicat. Bifur. Bimammatum Planula Transv . Plat. Hypselocyclum Divisum Mutabilis G. U. D. L. baton Bathonian G. U. czêstoch owskie i³y rudonoœne Czêstoch owa Orebearin g Clays wap.p³yt. i i³y podœc. Platy Limest. & U nderl.Sh. warstwy jasno górskie Jasna Góra Beds wapienie kredowate Chalky Limestones wapienie skaliste Massive Limesto nes wapienie margliste i margle Marly Limestones & Marls p³ytowe wap.pelit. lub pylaste Pelitic & Smearing Platy Limest. luka erozyjna erosion gap wap.kredowate Chalky Limest. wapienie kr ynoidowe z k oralowcami Crinoidal Limestones with Corals wapienieskaliste MassiveLimestones wapienie zawodziañskie i wapienie skaliste Zawodzie Limestones & Massive Limesto nes p³ytowe wap.pelit. lub pylaste Pelitic & Smearing Platy Limest. wapienie skaliste Massive Limesto nes kimeryd Kimmeridgian D. L. oksford Oxfordian kel. . Cal D. L. Œr . M. G. U. piaszczyste, oolityczne, glaukonitowe margle i wapienie, stromatolity , warstwy bulaste Sandy , Oolitic, Glauconitic Marls & Limestones, Stromatolites, Nodular Beds rejon Czêstochowy-Zawiercia na monoklinie œl¹sko-krakowskiej (T rammer , 1989; Dembicz & Praszkier , 2003; Matyja & G³owniak, 2003;) Czêstochowa-Zawier cie region in the Cracow-Silesia Monocline (T rammer , 1989; Dembicz & Praszkier , 2003; Matyja & G³owniak, 2003;) SW obr ze¿enie mezozoiczne Gór Œwiêtokr zyskich (Kutek, 1968; Matyja, 1977 -nieco zmienione) SW Mesozoic Margin of the Holy Cross Mts. (Kutek, 1968; Matyja, 1977 -slightly changed) mi¹¿szoœæ thickness 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 piaskowce wapniste Calcareous Sandstones wapienie i margle piaszczyste Sandy Limestones & Marls mu³owce i i³owce Mudstones & Shales margle i wapienie margliste Marls & Marly Limestones

SW

A

NE

B

J

2

Cr

wapienie

kredowate

Chalky

Limestones

wapienie

morawickie

Morawica

Limestones

wapienie

siedleckie

Siedlce

Limestones

wapienie skaliste Massive

Limestones R yc. 2. Przekrój SW -NE przez utwory keloweju i górnej jury w centralnej czêœci niecki Nidy (wzd³u¿ linii przekroju A–B na ryc. 1) Fig. 2. Geological cross-section SW-NE through the Callovian and Upper Jurassic in the Nida Trough (along the line A–B as shown in F ig. 1 )

W profilach stwierdzono pakiety ciemnoszarych margli o lokalnym zasiêgu, wykorzystywane do korelacji jako

poziomy margliste (Kutek i in., 1977; Kutek, 1994).

Naj-ni¿szy z nich daje siê œledziæ nad sp¹giem wapieni siedlec-kich. Lokalnie wystêpuj¹ wapienie dolomityczne, dolomity oraz poziomy krzemieni. Wapienie pylaste stanowi¹ typ przejœciowy do opisanych dalej wapieni kredowatych.

Facjê pelityczno-g¹bkow¹ cechuje wyraŸna domieszka biodetrytu (do 30%), o sk³adzie identycznym jak w facji pelitycznej. W Jaronowicach i Potoku Ma³ym reprezentuj¹ najni¿sz¹ czêœæ wapieni siedleckich. Stwierdzono w nich wk³adki wapieni z rozproszonymi tuberoidami. W Potoku Ma³ym przykrywa je pakiet wapieni allodapicznych, praw-dopodobnie fluksoturbidytowych (intramikryty, intrapel-mikryty, grainstone i packstone, kalkarenity i kalcyrudyty). We W³oszczowie detryt g¹bkowy pojawia siê nad pakie-tem marglistym, le¿¹cym w sp¹gu wapieni siedleckich. W Zagoœci utwory o znacznym udziale tuberoidów (pack-stone i grain(pack-stone) przewarstwiaj¹ wapienie pelityczne i margliste ponad kompleksem osadów, œciœle zwi¹zanym z lokaln¹ budowl¹ mikrobialno-g¹bkow¹.

Facjê pelityczno-koralowcow¹ reprezentuj¹ wapienie z liczniejszym biodetrytem (wackstone), wzbogaconym o koralowce kolonijne typu Microsolena, osobnicze kora-lowce ga³¹zkowe, fragmenty g¹bek, Hydrozoa oraz ooidy. Tworz¹ one wk³adki w przystropowych partiach wapieni siedleckich w Milianowie, Wêgleszynie (Jurkiewicz, 1974a, b), W³oszczowie (Z³onkiewicz, 2006a) i Œlêzanach. W wy¿szych czêœciach profili z Wêgleszyna i W³oszczowy koralowce pojawiaj¹ siê ponownie w utworach facji bio-stromowej nale¿¹cych do wapieni kredowatych.

Z porównania profili z Milianowa i Bia³ej Wielkiej wynika, ¿e facja pelityczno-koralowcowa wapieni siedlec-kich odpowiada wiekowo facji biostromowej wapieni

kre-dowatych. W profilach obu wierceñ wyraŸnie zaznaczaj¹ siê utwory najni¿szego poziomu marglistego oraz starszych pakietów margli, co u³atwia ich korelacjê. Niemal dok³adnie taki sam odcinek profilu, liczony od sp¹gu wapieni piaszczys-tych keloweju, dzieli w Milianowie pakiet wapieni p³ytowych z koralowcami (interwa³ 396,7–423,2 m ponad sp¹giem wapieni piaszczystych), nale¿¹cy do facji pelityczno-kora-lowcowej w obrêbie wapieni siedleckich, co w Bia³ej Wiel-kiej wk³adkê utworów facji biostromowej w kompleksie wapieni kredowatych (interwa³ 398,3–423,3 m).

Pod wzglêdem litologii osady facji pelityczno-kora-lowcowej przypominaj¹ utwory serii koralowcowo-onko-litowej wyró¿nione w ZP i PBK (Gutowski i in., 2007).

Sp¹g wapieni siedleckich w NN, datowany na podsta-wie korelacji z s¹siednimi obszarami (Matyja, 1977; Matyja & Barski, 2007), przypada na póŸny oksford (doba Bimam-matum), choæ istotne ograniczenie dostawy detrytu g¹bko-wo-mikrobialnego tak¿e na obszarze niecki zapewne nie nast¹pi³o jednoczeœnie. Strop tej jednostki jest wyraŸnie diachroniczny. Wykszta³cenie profili wskazuje, ¿e w NW czêœci NN powstawa³y one do rozpoczêcia sedymentacji najni¿szego poziomu marglistego, czyli ich tworzenie zakoñczy³o siê na granicy oksfordu i kimerydu (granica doby Planula i Platynota). W centrum NN, podobnie jak w OGŒ, najwy¿szej czêœci wapieni siedleckich odpowia-daj¹ wapienie kredowate. Oznacza to, ¿e sedymentacja wapieni siedleckich w centrum NN usta³a nieco wczeœniej, bo przed koñcem oksfordu (w dobie Planula). Natomiast w profilach z SE czêœci NN, rozpoczynaj¹cej siê w Potoku Ma³ym, wapienie siedleckie zastêpuj¹ tak¿e zespó³ p³ytko-wodnych osadów platformy wêglanowej. Wyd³u¿a to czas ich tworzenia w tej strefie co najmniej do wczesnego kimerydu (pogranicze doby Hypselocyclum i Divisum) (Z³onkiewicz, 2006a–c, 2008a, b).

525

Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 6, 2009 czêœæ NW NW part

wapienie i margle piaszczyste Sandy Limestones & Marls

facja pelityczna pelitic facies wapienie kredowate z Milianowa Milianów Chalky Limest. kop wpi

a

erozyjny strop jury w przekrojach SW-NE w strefach facjalnych na obszarze niecki Nidy

erosional top surface of the Jurassic in the SW-NE sections in the Nida Trough facies zones

a, b, c

Explanations of other symbols on Fig. 2

czêœæ centralna central part

kop kwp

b

facja biostromowa biostromal

facies

dolny i górny oolit

Lower&Upper Oolite wapienie siedleckie Siedlce Limestones czêœæ SE SE part

c

Mudstones & Shales msk

npm

wapienie kredowate Chalky Limestones

wpg mb npm npm npm is is is wpg wpg kop msk wapienie morawickie Morawica Limestones

margle i wapienie margliste

Marls & Marly Limestones

facja pelityczno-g¹bkowa pelitic-sponge facies facja pelityczno--g¹bkowa pelitic-sponge facies facja pelityczno-koralowcowa pelitic-coral facies facja pelityczna pelitic facies wapienie skaliste Massive Limest. facja pelityczna pelitic facies wapienie siedleckie Siedlce Limestones wapienie morawickie Morawica Limestones

margle i wapienie margliste

Marls & Marly Limestones

mu³owce i i³owce

Mudstones & Shales

muszlowce stropowe Top Lumachelles mb oksford Oxfordian kimer yd Kimmeridgian baton Bathonian G. U. Mutabilis Divi- sum Hypsel. Platyn. Planula Bimammatum Plicat. Transv. Bifur. kelowej Callovian Cord. Mar. D.L. G. U. Œr. M. D. L. D.L. G.U.

Ryc. 3. Korelacja jednostek litostratygraficznych keloweju i górnej jury w strefach facjalnych na obszarze niecki Nidy Fig. 3. Correlation of the Callovian and Upper Jurassic litostratigraphic units in the Nida Trough facies zones

Odpowiednikami facjalnymi wapieni siedleckich na obszarze MŒK s¹ wapienie p³ytowe górnego oksfordu (Maty-szkiewicz, 2001; Matyszkiewicz & Krajewski, 2007), powsta-j¹ce miêdzy budowlami mikrobialno-g¹bkowymi, tak jak czêœæ wapieni siedleckich z OGŒ (Peszat, 1991). W obszarze

ZP wapieniom siedleckim odpowiadaj¹ utwory serii

mar-glisto-wapiennej (Gutowski i in., 2007), nale¿¹ce do gór-nego oksfordu i kimerydu, a zarazem utwory formacji wapieni marglistych z Niwek (Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009), której wiek ku SE staje siê coraz m³odszy, a w obszarze PBK siêga do górnego tytonu. Utwory facji pelityczno-g¹bkowej mo¿na równoczeœnie traktowaæ jako ubogie w detryt, dystalne wzglêdem obszaru bioherm mikro-bialno-g¹bkowych, odpowiedniki facjalne detrytycznych wapieni g¹bkowych (sensu Gutowski i in., 2007). Natomiast utwory facji pelityczno-koralowcowej stanowi¹ najstarsze odpowiedniki dolnego ogniwa serii koralowcowo-onkoli-towej z obszaru ZP i PBK (Gutowski i in., 2007). Nasilenie sedymentacji tej serii przypad³o na m³odsze etapy rozwoju zbiornika. W Tabeli stratygraficznej wapieniom siedlec-kim odpowiada formacja pilecka.

Wapienie skaliste, tworz¹ce budowle

mikrobialno--g¹bkowe, s¹ opisywane w profilach ods³oniêæ i wierceñ z obszaru OGŒ, MŒK, PBK i ZP (Peszat, 1964, 1991; Matyja, 1977; Kutek i in., 1977; Matyszkiewicz, 1997; Krajewski & Matyszkiewicz, 2004; Gliniak i in., 2005; Gutowski i in., 2007; Matyja & Barski, 2007; Zió³kowski, 2007; Matyja, 2009). Jednak¿e na obszarze NN najprawdopodobniej wystêpuj¹ rzadko, a ich obecnoœæ jest trudna do potwier-dzenia wobec braku badañ sejsmicznych. W Zagoœci lub jej s¹siedztwie mo¿na spodziewaæ siê istnienia budowli tego typu. Profil zwi¹zanych z ni¹ osadów liczy 120 m, a przy-krywaj¹ je mi¹¿sze utwory facji pelityczno-g¹bkowej nale¿¹cej do wapieni siedleckich. Prawdopodobnie wapie-nie skaliste s¹ te¿ obecne w Bia³ej Wielkiej, Milianowie, Wêgleszynie, Jaronowicach i Potoku Ma³ym, gdzie w ni¿-szych czêœciach tych ska³ wapienie masywne tworz¹ wk³adki o mi¹¿szoœci od kilku do 35 m.

Pocz¹tek tworzenia wapieni skalistych na obszarze

MŒK jest datowany na œrodkowy oksford (doba Plicatilis),

a na póŸny oksford przypada ich pe³ny rozwój (doba Bifur-catus i Bimammatum) oraz zanik (doba Planula) (Ró¿ycki, 1953; Matyja & Wierzbowski, 2004; Matyszkiewicz & Krajewski, 2007). Na podstawie korelacji z przyle-gaj¹cymi obszarami MŒK, OGŒ, ZP i PBK wapienie skali-ste z NN mo¿na zaliczyæ do górnego oksfordu. W Tabeli

stratygraficznej ich odpowiedniki wesz³y w sk³ad formacji

wapieni g¹bkowych czêstochowskich.

Wapienie kredowate wystêpuj¹ w centralnej czêœci NN i nale¿¹ do jednego obszaru facjalnego z OGŒ, gdzie

wydzielono je jako jednostkê litostratygraficzn¹ (Kutek, 1968; Gutowski i in., 2007). Osi¹gaj¹ mi¹¿szoœæ 110–150 m w Bia³ej Wielkiej, Wêgrzynowie, W³oszczowie i Brze-gach, a w Seceminie i Jêdrzejowie maj¹ po oko³o 50 m. Wœród bia³ych, kruchych, porowatych i pozbawionych fauny wapieni facji pelitycznej wystêpuj¹ wk³adki detrytycznych utworów facji biostromowej (kalkarenity i kalcyrudyty), z fragmentami koralowców kolonijnych i osobniczych, krasnorostami Solenopora, muszlami ostryg i œlimaków, liliowcami, ponadto onkoidami i ooidami.

Stropowy pakiet utworów facji biostromowej z obszaru

NN stanowi kontynuacjê opisanych w OGŒ utworów znad

wapieni kredowatych (Kutek, 1968) oraz poziomu krasnoro-stowego w dolnej czêœci serii glonowo-oolitowej (Golonka, 1978). Lokalnie w obszarze czêstochowsko-wieluñskim facja kredowata pojawia siê w tej samej pozycji profilu,

tzn. poni¿ej œrodkowego zespo³u marglistego z MŒK, który w OGŒ odpowiada najni¿szemu poziomowi marglistemu (Kutek i in., 1977; Kutek, 1994). Poza obszarem centralnym

NN wapienie kredowate obocznie przechodz¹ w wapienie

siedleckie, wykszta³cone w facji pelitycznej i pelityczno--koralowcowej, a dalej ku SE w utwory serii koralowco-wo-onkolitowej (Gutowski i in., 2007), czyli formacji koralow-cowej ze Swarzowa (Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009). Opisane tu wapienie kredowate w Tabeli stratygraficznej odpowiadaj¹ kompleksowi wapieni kredowatych wydzielo-nemu w SW OGŒ. Na obszarze NN zaœ w ogóle ich nie wyró¿niono, zaliczaj¹c ten odcinek profilu do formacji pile-ckiej, ewentualnie czêœciowo tak¿e do formacji z Prusicka.

Wiek wapieni kredowatych w najbli¿szym NN obsza-rowi OGŒ (najpóŸniejszy oksford lub najwczeœniejszy kimeryd) zosta³ okreœlony jedynie w przybli¿eniu (Kutek, 1968, 1994; Gutowski i in., 2006b), podobnie jak w Tabeli

stratygraficznej. Analiza profili z NN w odniesieniu do

schematu stratygrafii sekwencji, utworzonego dla basenu epikontynentalnego SE Polski i zachodniej Ukrainy (Gutowski, 2006), a zw³aszcza okreœlenie pozycji najni¿-szego poziomu marglistego, wskazuje na zakoñczenie sedymentacji wapieni kredowatych na obszarze NN w póŸ-nym oksfordzie (póŸna doba Planula).

Obecnoœæ najni¿szego poziomu marglistego odnoto-wano na wiêkszoœci obszaru NN. Stanowi on na tym terenie odpowiednik jednostek wydzielonych w OGŒ (Kutek, 1968, 1994; Gutowski i in., 2006b), tj. jednostki o tej samej nazwie, ³¹cznie z podœcielaj¹cym wapieniem pelitycznym, wystêpuj¹cym lokalnie. W centrum NN i w Brzegach utwo-ry te siêgaj¹ oko³o 10 m mi¹¿szoœci, a na pograniczu z MŒK ponad 20 m. Profil tworz¹ szaroniebieskie i szarozielone wapienie margliste i margle, masywne, lokalnie z przewar-stwieniami i³ów. Sporadycznie s¹ w nich muszle ramienio-nogów i ma³¿y, kolce je¿owców, w Brzegach ponadto ooidy. We W³oszczowie w ni¿szej czêœci profilu stwierdzono ³awicê br¹zowego mu³owca marglistego z ooidami, laminowanego soczewkowo i z warstwowaniem kopu³owym. Te struktury sedymentacyjne oraz pozycja ca³ego poziomu marglistego miêdzy wapiennymi utworami œrodowisk bardziej p³ytko-wodnych wskazuj¹, ¿e najni¿szy poziom marglisty repre-zentuje profil niemal pe³nej sekwencji trzeciego rzêdu. W Wêgleszynie byæ mo¿e w³aœnie najni¿szemu poziomowi marglistemu odpowiada cienka wk³adka osadów biodetry-tycznych o strukturze gruz³owej, le¿¹ca nad stropem utworów facji biostromowej (wapieni kredowatych). W Bukowej ko³o Ma³ogoszcza utwory najni¿szego pozimu marglistego s¹ zaburzone osuwiskiem podmorskim (Gutowski i in., 2006b). W pasie biegn¹cym przez Wêgrzynów, Jaronowi-ce, Bo¿¹ Wolê i dalej w OGŒ po rejon Przedborza margle tego poziomu w ogóle nie wystêpuj¹, co mog³o zostaæ spo-wodowane wczesn¹ erozj¹ epigenetyczn¹ w dynamicz-nych warunkach na p³yciznach platformy wêglanowej. W SE czêœci NN, w Potoku Ma³ym, Kostkach i Zagoœci, ich odpowiednikami s¹ utwory pelityczno-margliste, nale¿¹ce do najwy¿szej czêœci wapieni siedleckich.

Wiek najni¿szego poziomu marglistego, zgodnie z inter-pretacj¹ Kutka (1994), mo¿na oceniæ na najm³odsz¹ czêœæ doby Planula i niemal ca³¹ dobê Platynota. Takim osadom z OGŒ odpowiada œrodkowy zespó³ marglisty w obszarze czêstochowsko-wieluñskim MŒK, zaliczony tam do pozio-mu Platynota (Kutek i in., 1977; Kutek, 1994). Taki sam wiek wynika równie¿ z proponowanej tu interpretacji naj-ni¿szego poziomu marglistego jako jednej z sekwencji trzeciego rzêdu w schemacie stratygraficznym tej czêœci basenu epikontynentalnego (Gutowski, 2006), jeœli

dato-wanie tej sekwencji jest prawid³owe. W Tabeli

stratygra-ficznej odpowiednik tych utworów znalaz³ siê w formacji

wapieni pileckich lub formacji z Prusicka.

Dolny i górny oolit na obszarze NN (³¹czna mi¹¿szoœæ

11–73 m) stanowi¹ kontynuacjê jednostek wyró¿nionych w OGŒ (Kutek, 1968). W centrum NN i wzd³u¿ krawêdzi

OGŒ charakteryzuje je obecnoœæ kalkarenitów (grainstone)

o dominuj¹cym udziale ooidów. Na wiêkszoœci obszaru

NN kompleks ten jest nierozdzielny. Jedynie we

W³oszczo-wie stW³oszczo-wierdzono ekwiwalent wapieni pasiastych, rozdzie-laj¹cych ogniwa oolitów tak jak w OGŒ. W NN nie uda³o siê wyró¿niæ horyzontu onkolitowego z OGŒ (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006) przykrywaj¹cego oolity. Ku krawê-dziom NN, a w OGŒ ku SE oraz NW, obocznie maleje udzia³, a zarazem wzrasta zró¿nicowanie materia³u detry-tycznego (bioklasty, onkoidy i grudki pelletowe). Roœnie te¿ udzia³ domieszki marglistej. Obserwuje siê strefy facjal-ne odzwierciedlaj¹ce zró¿nicowanie p³ytkowodfacjal-nej rampy wêglanowej o ró¿nych mi¹¿szoœciach osadów (Z³onkie-wicz, 2006c). Maksymaln¹ mi¹¿szoœæ maj¹ utwory detry-tyczno-pelityczno-margliste. Rozdzielaj¹ one strefy o mniej-szych mi¹¿szoœciach utworów: proksymaln¹ (sedymentacji czystych ziarnitów) oraz dystaln¹ (gromadzenia osadów bardziej marglisto-pelitycznych, ubo¿szych w detryt).

Wiek utworów oolitowych mo¿e byæ okreœlany jedynie poœrednio, poprzez korelacje z OGŒ. Chocia¿ w OGŒ brak jest jednoznacznych wskazañ dotycz¹cych ni¿szej czêœci profilu (doba Platynota lub Hypselocyclum), to jednak pre-cyzyjnie jest datowana górna czêœæ górnego oolitu (doba Hypselocyclum) (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006).

Kostki Ma³e i rejon Dzia³oszyc wyznaczaj¹ maksymal-ny zasiêg ziarnitów. W Potoku Ma³ym stwierdza siê ich zupe³ny brak, prawdopodobnie nie wystêpuj¹ te¿ w Zago-œci. Dolnemu i górnemu oolitowi w tych profilach pod wzglêdem wiekowym odpowiada czêœæ wy¿szych partii wapieni siedleckich. Podobnie w ZP i PBK odpowiedniki górnego i dolnego oolitu zawieraj¹ siê wewn¹trz serii mar-glisto-wapiennej (Gutowski i in., 2007) i formacji wapieni marglistych z Niwek (Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009). W Milianowie zaœ kompleksowi oolitów odpowiada wiekowo ni¿sza czêœæ profilu wapieni kredowatych z Milia-nowa. W Tabeli stratygraficznej ich odpowiedniki wchodz¹ w sk³ad kompleksu wapieni oolitowo-p³ytowych z OGŒ, a w NN nale¿¹ do formacji z Prusicka.

Bia³e, porowate wapienie kredowate z Milianowa, zawieraj¹ce ooidy i koralowce, wydzielono jedynie w pro-filu tego otworu, gdzie niepe³ne mi¹¿szoœci siêgaj¹ 74 m. Le¿¹ one pod granic¹ erozyjn¹ wyznaczaj¹c¹ obecny strop jury, a ponad najni¿szym poziomem marglistym, to¿samym ze œrodkowym zespo³em marglistym z MŒK (Kutek i in., 1977; Kutek, 1994). Wykszta³ceniem litologicznym i pozy-cj¹ w profilu odpowiadaj¹ np. wapieniom kredowatym z Kul, opisanym w rejonie Pajêczna w NW czêœci MŒK (Kutek i in., 1977). Zarazem pod wzglêdem wiekowym stanowi¹ odpowiednik dolnego i górnego oolitu z OGŒ i NN, ewen-tualnie tak¿e czêœci kompleksu oolitowo-p³ytowego. Nale¿¹ wiêc do dolnego kimerydu (poziom Hypselocyclum). W Tabeli stratygraficznej ich odpowiedniki równie¿ wchodz¹ w sk³ad kompleksu wapieni oolitowo-p³ytowych, wydzie-lonego w OGŒ, a w NN w sk³ad formacji z Prusicka.

Wczeœniej opisane wapienie kredowate, korelowane z wapieniami kredowatymi z OGŒ (sensu Kutek, 1968), wystêpuj¹ce w czêœci pozosta³ych profili w centralnym obszarze NN oraz czêœci obszaru czêstochowsko-wieluñ-skiego (sensu Kutek i in., 1977), le¿¹ poni¿ej wspomniane-go marglistewspomniane-go poziomu korelacyjnewspomniane-go. Tym samym

repre-zentuj¹ one etap rozwoju basenu wczeœniejszy ni¿ wapie-nie kredowate z Milianowa.

W czêœci badanego obszaru (Bia³a Wielka, Brzegi, Jêdrze-jów, P¹gów, Wêgleszyn, Wêgrzynów i W³oszczowa) obecny jest kompleks oolitowo-p³ytowy, stanowi¹cy kontynuacjê jednostki wyró¿nionej w OGŒ (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006). Charakteryzuje go silne zró¿nicowanie mi¹¿szoœci (10–111 m), co mo¿e oznaczaæ lateralne zazêbianie siê tej jednostki z wy¿sz¹ czêœci¹ górnego i dolnego oolitu. Dominuj¹ utwory pelityczno-margliste (mudstone i wack-stone), czêsto pylaste, miejscami laminowane udzia³em domieszki ilastej. Ca³y profil w Brzegach, oraz œrodkowa czêœæ profilu w Jêdrzejowie, Wêgleszynie i W³oszczowie, jest wykszta³cony w formie pakietu pelityczno-detrytycz-nego (mudstone i wackstone). Zawiera on ró¿n¹ iloœæ muszli ma³¿y (m.in. rodzaje: Actinostreon, Exogyra i Ostrea), ramienionogów, kolców je¿owców, trochitów liliowców, a bioklastom towarzyszy domieszka ooidów, onkoidów, intraklastów i grudek pelletowych.

W centralnej czêœci NN kompleks oolitowo-p³ytowy przechodzi obocznie w podobnie wykszta³cony p³ytowy

wapieñ detrytyczny. Znane s¹ jego niepe³ne mi¹¿szoœci,

siêgaj¹ce 74 m. Jest on lokaln¹ odmian¹ facjaln¹ o wiêk-szym udziale detrytu (wackstone, packstone i grainstone). W Jaronowicach w wiêkszej czêœci profilu osady s¹ lami-nowane poziomo, smu¿yœcie i przek¹tnie. W tym otworze w najwy¿szej czêœci (niepe³na 20 m) wystêpuj¹ jasnoszare wapienie pylaste, z licznymi muszlami ma³¿y, ponadto ze szcz¹tkami koralowców osobniczych i kolonijnych (m.in.

Microsolena), nagromadzeniami muszli œlimaków (Natica

sp.) oraz strukturami stromatolitowymi. W Seceminie ero-zyjny strop jury przebiega wewn¹trz ³awicy onkolitu, z której zachowa³o siê 15 cm. Oprócz fauny, identycznej z opisan¹ z kompleksu oolitowo-p³ytowego, w Wêgrzynowie stwier-dzono szcz¹tki g¹bek, a w Bia³ej Wielkiej i Jaronowicach koralowce kolonijne i osobnicze, a tak¿e odnó¿a raków (Jurkiewicz, 1973, 1976b, 1991a).

W profilach z Bia³ej Wielkiej i Wêgrzynowa p³ytowe wapienie detrytyczne le¿¹ ponad kompleksem oolitowo-p³yto-wym. W Jaronowicach i Seceminie p³ytowy wapieñ detry-tyczny zastêpuje lateralnie ca³y kompleks oolitowo-p³ytowy. Prawdopodobnie w Jêdrzejowie p³ytowemu wapieniowi detrytycznemu odpowiada wspomniany pakiet pelityczno--detrytyczny w profilu kompleksu oolitowo-p³ytowego.

Wapienie p³ytowe i i³y podœcielaj¹ce, o mi¹¿szoœci

78 m, stwierdzono w Bo¿ej Woli na pograniczu NN i OGŒ, gdzie s¹ kontynuacj¹ kompleksu wyró¿nionego w OGŒ (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006). Ni¿sz¹ czêœæ profilu tworz¹ szare, ¿ó³te i brunatne bezwapniste i³y, laminowane szarym mu³kiem, wy¿ej zapiaszczone, z konkrecjami syde-rytów, a podrzêdnie z laminami wapieni marglistych. Ku górze coraz liczniej wystêpuj¹ wapienie pelityczne z drob-nymi oolitami i trochitami liliowców, które ostatecznie reprezentuj¹ przystropow¹ czêœæ profilu.

Przez analogiê do OGŒ (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006) wiek kompleksu oolitowo-p³ytowego, p³ytowego wapienia detrytycznego, wapieni p³ytowych oraz i³ów podœcie-laj¹cych mo¿na okreœliæ na wczesny kimeryd (póŸna doba Hypselocyclum). Swym zasiêgiem obejmuj¹ ca³y obszar

NN, z wyj¹tkiem Milianowa i strefy Potok Ma³y–Kostki

Ma³e–Zagoœæ. Prawdopodobnie odpowiadaj¹ im wy¿sze partie wapieni kredowatych z Milianowa, a dalej ku NW p³ytowe utwory górnego zespo³u marglistego wyró¿nione na MŒK (sensu Kutek i in., 1977). Jednoczeœnie z nimi w krawêdziowej, SE strefie NN powstawa³y pelityczno--margliste utwory najwy¿szych wapieni siedleckich, a w ZP 527

i PBK seria marglisto-wapienna (sensu Gutowski i in., 2007) oraz czêœæ formacji wapieni marglistych z Niwek (sensu Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009). W Tabeli

stratygraficznej odpowiedniki opisanych tu trzech

jedno-stek znajduj¹ siê w kompleksie wapieni oolitowo-p³yto-wych, wydzielonym w OGŒ, a w NN wchodz¹ w sk³ad formacji z Prusicka.

Rozk³ad i nastêpstwo facjalne obrazuj¹ postêpuj¹ce sp³ycanie zbiornika, a w efekcie przesuniêcie i powiêksza-nie ku S i SW zasiêgu dynamicznego œrodowiska strefy barier (osadów detrytycznych), za któr¹ ponownie powsta-wa³y osady lagunowe (marglisto-ilaste i pelityczno-mar-gliste). W g³êbszych strefach rampy wêglanowej nadal powstawa³y utwory kredowate, a poza ni¹ utwory pelitycz-no-margliste (Z³onkiewicz, 2006–2008).

Muszlowce skorkowskie wydzielone w OGΠ(Kutek,

1968; Matyja i in., 2006) wyró¿niono w NW czêœci NN oraz we W³oszczowie w centralnej czêœci niecki. Ich ca³kowita mi¹¿szoœæ w P¹gowie wynosi 50 m. S¹ to bardzo urozmaicone, detrytyczne wapienie i wapienie margliste, jasno- i ciemno-szare, szarowiœniowe, z wk³adkami margli, czarnych i³ów marglistych, oomikrytów, pelmikrytów i intramikrytów, onkolitów, muszlowców, zawieraj¹ce muszle charaktery-stycznych ma³¿y (rodzaje: Actinostreon, Exogyra i Ostrea) i ramienionogów, trochity liliowców oraz kolce je¿owców. Utwory czêsto s¹ zbioturbowane. W OGŒ muszlowce s¹ datowane na wczesny kimeryd — najm³odsz¹ czêœæ doby Hypselocyclum i dobê Divisum (Kutek, 1968).

W Tabeli stratygraficznej muszlowce znalaz³y siê w kom-pleksie marglisto-muszlowcowym. W ZP i PBK odpowiada im najni¿sza czêœæ serii muszlowcowo-oolitowej dolnej (sensu Gutowski i in., 2007), czyli czêœæ formacji wapieni marglistych z Niwek (sensu Matyja & Barski, 2007; Maty-ja, 2009).

W P¹gowie muszlowce skorkowskie s¹ przykryte

wapieniami p³ytowym górnymi (mi¹¿szoœæ 34 m), takimi

jak wydzielone w OGŒ (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006). W ni¿szej czêœci reprezentuj¹ je ciemne margle i wapienie margliste. Wy¿ej s¹ zast¹pione przez urozmaicone utwory detrytyczne z onkoidami, ooidami oraz biodetrytem kol-ców je¿owkol-ców, trochitów liliowkol-ców i ma³¿y. Zidentyfiko-wano w nich fragment amonita Rasenoides sp. (Jurkiewicz, 1976a). Towarzysz¹ im, ku górze profilu coraz liczniejsze, szaroniebieskie i szarozielone, pelityczne wapienie margliste i margle, masywne oraz laminowane smu¿yœcie i soczew-kowo. Znaleziono w nich liœæ Ginkgophyta. Identyczne osady w OGŒ s¹ datowane na dobê Divisum wczesnego kimerydu, choæ jest mo¿liwe, ¿e powstawa³y jeszcze na pocz¹tku póŸnego kimerydu, we wczesnej dobie Mutabilis (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006).

W Tabeli stratygraficznej wapienie p³ytowe stanowi¹ czêœæ kompleksu marglisto-muszlowcowego. W ZP i PBK ich odpowiedniki wchodz¹ w sk³ad serii muszlowcowo--oolitowej dolnej (sensu Gutowski i in., 2007), czyli zara-zem formacji wapieni marglistych z Niwek (sensu Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009).

W otworach z SE czêœci NN (Jêdrzejów, Ksi¹¿ Wielki, Potok Ma³y, Kostki Ma³e i Zagoœæ) zosta³y wydzielone

muszlowce staniewickie, podobne do opisanych w OGŒ

(Kutek, 1968). Ich niepe³ne profile wzrastaj¹ ku SE, prze-kraczaj¹c mi¹¿szoœci 150 m. Reprezentuj¹ je w ni¿szej czêœci szaroniebieskie margle pelityczne z wk³adkami detrytycz-nych wapieni marglistych, z muszlami ma³¿y (rodzaje:

Actinostreon, Exogyra, Ostrea i Gervillia) i

ramieniono-gów, szcz¹tkami raków i kolców je¿owców. Udzia³ biode-trytu wyraŸnie wzrasta ku NW. Powy¿ej w profilach

stwierdzono zapiaszczenie osadów, bêd¹ce lokalnym hory-zontem korelacyjnym. W Ksi¹¿u s¹ to zapiaszczone wapienie jasnoszare i ¿ó³te z ooidami, w Potoku zapiaszczone wapie-nie szarowapie-niebieskie i kremowe, pylaste, poziomo lamino-wane udzia³em i³u. Analiza rozwoju paleogeograficznego wskazuje jednak, ¿e jest to horyzont starszy od korelacyj-nego poziomu zapiaszczenia, odnotowakorelacyj-nego w profilach z obszaru ZP (Morycowa & Moryc, 1976; Gutowski i in., 2007). W Zagoœci wy¿sze fragmenty profilu tworz¹ wapienie pelityczne szare i kremowoszare, z wk³adkami drobnode-trytycznych i marglistych, w typie facji pelitycznej, wapie-ni siedleckich. Natomiast w centrum NN, gdzie nale¿a³oby siê spodziewaæ kontaktu muszlowców staniewickich z mu-szlowcami skorkowskimi, ta czêœæ profilu najprawdo-podobniej znalaz³a siê w zasiêgu luki erozyjnej.

W OGŒ muszlowce staniewickie powstawa³y od póŸ-nej doby Hypselocyclum wczesnego kimerydu, po pocz¹tek doby Mutabilis póŸnego kimerydu (Kutek, 1968). Mo¿na przyj¹æ, ¿e bardzo podobny jest zasiêg wiekowy tej jed-nostki na obszarze NN. Na podstawie obserwacji rozwoju basenu mo¿na jednak wnioskowaæ, ¿e jej strop przebiega diachronicznie, ku SE siêgaj¹c coraz wy¿ej.

W Tabeli stratygraficznej muszlowce odpowiadaj¹ kompleksowi marglisto-muszlowcowemu. W ZP i PBK s¹ odpowiednikiem ni¿szej czêœæ serii muszlowcowo-oolito-wej dolnej (sensu Gutowski i in., 2007), czyli czêœci forma-cji wapieni marglistych z Niwek (sensu Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009).

W otworach z obszaru NN nie wyró¿niono i³ów

stro-powych, muszlowców brzeskich ani muszlowców stropo-wych, w OGŒ datowanych na dobê Mutabilis póŸnego

kimerydu (Kutek, 1968; Matyja i in., 2006). Ewentualnie ich obecnoœci mo¿na siê spodziewaæ na pograniczu tych obszarów. Wed³ug Tabeli stratygraficznej wchodzi³yby one w sk³ad formacji pa³uckiej. W ZP i PBK odpowia-da³aby im czêœæ serii muszlowcowo-oolitowej dolnej

(sen-su Gutowski i in., 2007), czyli czêœæ formacji wapieni

marglistych z Niwek (sensu Matyja & Barski, 2007; Maty-ja, 2009).

Schemat litostratygraficzny górnej jury niecki Nidy na tle podzia³ów œrodkowej i po³udniowej Polski

Odpowiedniki prezentowanych wydzieleñ w odniesie-niu do lokalnych podzia³ów litostratygraficznych utworzo-nych w OGŒ i MŒK oraz najnowszych schematów z ZP i PBK (Gutowski i in., 2007; Matyja & Barski, 2007; Matyja, 2009), a ponadto odpowiedników wydzieleñ z Tabeli

stratygraficznej dla Polski pozakarpackiej zosta³y

przed-stawione przy opisie poszczególnych jednostek. Dla jednostek utworzonych w NN zostan¹ tu przedstawione odpowiedniki wydzieleñ w starszych podzia³ach keloweju i górnej jury, korelowanych na ca³ym obszarze basenu epi-kontynentalnego bruzdy œródpolskiej.

Piaskowce wapniste oraz wapienie i margle piasz-czyste z obszaru NN maj¹ w literaturze dotycz¹cej tej czêœci

profilu w œrodkowej i po³udniowej Polsce liczne lokalne odpowiedniki litostratygraficzne o zró¿nicowanym nazew-nictwie (por. Marek & Pajchlowa, 1997).

W profilu górnej jury z obszaru centralnej Ma³opolski (Golonka, 1978) wyró¿nione na obszarze NN wapienie

margliste i margle wraz z wapieniami morawickimi

odpowiadaj¹ wapiennej serii planktonicznej (serii z Borzêt).

Wapienie skaliste zosta³y zaliczone do wapiennej serii

g¹bkowej (serii z Chêcin). W pozosta³ych cytowanych podzia³ach górnej jury utwory reprezentuj¹ce te trzy

jed-nostki z NN zosta³y potraktowane ³¹cznie. Odpowiadaj¹ im: seria wapieni g¹bkowych (A) w podziale utworzonym dla rejonu D¹browy Tarnowskiej (Morycowa & Moryc, 1976), g¹bkowa seria kraœnicka w obszarze Lubelszczyzny (Niemczycka, 1976) i formacja (I) g¹bkowo-wapienna w podziale dla œrodkowej Polski (Dembowska, 1979).

Wapienie siedleckie odpowiadaj¹: serii wapienno-margli -stej (B) w rejonie D¹browy Tarnowskiej (Morycowa & Moryc, 1976), serii wapienno-marglistej (serii z Niwek) w podziale dla centralnej Ma³opolski (Golonka, 1978) oraz formacji (II) wapienno-marglistej wyró¿nionej przez Dem-bowsk¹ (1979) w œrodkowej Polsce. Wapienie kredowate oraz wapienie kredowate z Milianowa stanowi¹ ró¿no-wiekowe wk³adki odpowiadaj¹ce: serii wapieni koralow-cowo-glonowych (C) w rejonie D¹browy Tarnowskiej (Morycowa & Moryc, 1976), ni¿szej czêœci serii glono-wo-onkolitowej z Sobkowa (Golonka, 1978) w podziale dla centralnej Ma³opolski i formacji (III) koralowcowej (Dembowska, 1979) w profilu ze œrodkowej Polski.

Naj-ni¿szy poziom marglisty stanowi przewarstwienie,

zwi¹zane z okresowym powrotem formacji (II) wapien-no-marglistej i jej odpowiedników. Utwory p³ytkowodnej platformy wêglanowej, czyli dolny i górny oolit z

wapie-niem pasiastym, ponadto kompleks oolitowo-p³ytowy

i p³ytowy wapieñ detrytyczny wraz z wapieniami

p³yto-wymi i i³ami podœcielaj¹cymi, odpowiadaj¹ wy¿szej czêœci

serii glonowo-onkolitowej z Sobkowa (Golonka, 1978) w podziale dla centralnej Ma³opolski, a w profilu œrodko-wej Polski — formacji (IV) oolitoœrodko-wej (Dembowska, 1979).

Muszlowce skorkowskie i staniewickie oraz górny wapieñ p³ytowy, ³¹cznie z i³ami stropowymi, muszlowcami

brze-skimi i stropowymi z OGŒ (Kutek, 1968), odpowiadaj¹: serii wapienno-dolomitycznej, muszlowcowej (D) w rejo-nie D¹browy Tarnowskiej (Morycowa & Moryc, 1976), na obszarze radomsko-lubelskim formacji g³owaczowskiej (Niemczycka, 1976), zarazem formacji (V) mar-glisto-muszlowcowej (Dembowska, 1979) oraz wapienno--marglistej serii muszlowcowej (serii muszlowców skor-kowskich) w podziale dla centralnej Ma³opolski (Golonka, 1978).

Schemat stratygraficzny, przedstawiony w Tabeli

straty-graficznej dla NN, budzi rozmaite zastrze¿enia — wed³ug

tego opracowania kelowej na obszarze NN jest reprezento-wany przez warstwê bulast¹ i warstwê stromatolitow¹. Nazwa warstwy bulastej jest rozpowszechniona w literatu-rze, lecz w NN procesy diagenetyczne tylko wyj¹tkowo nada³y utworom keloweju strukturê bulast¹. Natomiast war-stwa stromatolitowa wystêpuje na jej obszarze sporadycznie. W podziale oksfordu i dolnego kimerydu, zastosowanym w Tabeli stratygraficznej, pominiêto podobieñstwo wykszta³-cenia profilów z obszarów NN i OGŒ oraz zbli¿on¹ historiê ich rozwoju paleogeograficznego w póŸnej jurze. Zrezy-gnowano z przyjêcia dla obszaru NN jednostek nieformal-nych, lecz znanych i stosowanych w literaturze, wydzielonych w OGŒ (Kutek, 1968; Matyja, 1977). Dla profilu oksfordu w OGŒ i NN oraz kimerydu w NN wprowadzono natomiast ma³o znane jednostki nieformalne, którym mimo to nadano nazwê formacji. Zosta³y one przeniesione z obszaru wieluñ-sko-czêstochowskiego, kontaktuj¹cego z peryferycznym, ma³o typowym obszarem NN. Dotychczas opublikowano jedynie fragmentaryczne informacje na temat tych jedno-stek w obszarze wieluñsko-czêstochowskim (Kutek i in., 1977; Matyja & Wierzbowski, 2004). Tymczasem ju¿ po-bie¿na analiza publikowanych materia³ów z OGŒ (Matyja, 1977) oraz profili wiertniczych z NN (Jurkiewicz, 1971–1999) wskazuje, ¿e jednostki te s¹ ma³o

reprezenta-tywne dla wykszta³cenia górnej jury w przewa¿aj¹cej czêœci obu tych obszarów.

Konsekwencj¹ podanych faktów jest, ¿e wprowadzone w Tabeli stratygraficznej wydzielenia nie spe³niaj¹ kryte-riów ustalonych dla jednostek korelacji regionalnej. S¹ te¿ argumentem za dalszymi pracami nad sformalizowaniem podzia³u litostratygraficznego utworów powsta³ych w tej czêœci zbiornika póŸnojurajskiego. Zdaniem autora niniej-szego artyku³u, podstawê podzia³u profilu w NN i OGŒ powinny stanowiæ klasyczne schematy litostratygraficzne utworzone dla œrodkowej Polski i Lubelszczyzny (Niem-czycka, 1976; Dembowska, 1979), odwo³uj¹ce siê do na-stêpstwa facjalnego i paleogeograficznego rozwoju basenu (por. Gutowski i in., 2007).

Podsumowanie

Wykszta³cenie keloweju i górnej jury na obszarze niecki Nidy wykazuje du¿e podobieñstwo do obserwowanego w SW obrze¿eniu mezozoicznym Gór Œwiêtokrzyskich. Pozwala to na przeniesienie, niemal w pe³ni, z obszaru œwiê-tokrzyskiego na teren niecki nieformalnych podzia³ów lito-stratygraficznych opracowanych przez Kutka (1968) i Matyjê (1977). Zosta³o wyró¿nionych te¿ kilka jednostek lokalnych. Urozmaicenie profili z obszaru NN, z ró¿n¹ wyrazistoœci¹ odnotowane w kolejnych wydzieleniach, wskazuje na istnie-nie trzech stref facjalnych: NW, centralnej i SE.

Korelacje profili ukazuj¹ czêœæ centraln¹ NN jako obszar przejœciowy, w którym graniczy³y ze sob¹ strefy facjalne o szerokim zasiêgu. W keloweju i górnej jurze z ró¿n¹ wyrazistoœci¹ zaznacza³y siê one w paleogeografii epikontynentalnego zbiornika na obszarze centralnej Ma³opolski (por. Z³onkiewicz, 2008a, b). Dlatego obszar

NN jest szczególnie przydatny do korelacji regionalnych.

Prezentowane wyniki badañ zosta³y zawarte w pracy doktor-skiej autora, a czêœciowo powsta³y podczas realizacji grantu finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿sze-go (nr grantu 4T12B 038 028).

Literatura

BARSKI M. 1999 — Stratygrafia jurajskich czarnych i³ów z ods³oniêæ w po³udniowo-zachodnim obrze¿eniu Gór Œwiêtokrzyskich na podstawie cyst Dinoflagellata. Prz. Geol., 47: 718–722.

DEMBICZ K. & PRASZKIER T. 2003 — Zró¿nicowanie litofacjalne osadów keloweju w rejonie Zawiercia. Tomy Jurajskie, 1: 49–52. DEMBICZ K. & PRASZKIER T. 2007 — Kelowej po³udniowo-wschodniej czêœci Jury Krakowsko-Czêstochowskiej. Tomy Jurajskie, 4: 71–76. DEMBOWSKA I. 1979 — Systematyzowanie litostratygrafii jury gór-nej w Polsce pó³nocgór-nej i œrodkowej. Kwart. Geol., 23: 617–628. GLINIAK P., GUTOWSKI J. & URBANIEC A. 2005 — Budowle orga-niczne w utworach górnej jury przedgórza Karpat — aktualny stan rozpo-znania na podstawie interpretacji materia³ów sejsmicznych i wiertniczych w kontekœcie poszukiwañ z³ó¿ wêglowodorów. Tomy Jurajskie, 3: 29–44. GOLONKA J. 1978 — Mikrofacje górnej jury przedgórza Karpat. Biul. Inst. Geol., 310: 5–30.

GUTOWSKI J. 2006 — Introduction. [In:] Wierzbowski A. (ed.) Jurassic of Poland and adjacent Slovakian Carpathians. Upper Jurassic shallow--water carbonate platform and open shelf facies. Filed trip guidebook of 7th_{International Congress on the Jurassic System. Poland, Kraków,}

September 6–18, 2006: 169–173.

GUTOWSKI J. & KOYI H.A. 2007 — Influence of oblique basement strike-slip faults on the Mesozoic evolution of the south-eastern segment of the Mid-Polish Trough. Basin Res., 19: 67–86.

GUTOWSKI J., POPADYUK I.V., URBANIEC A., Z£ONKIEWICZ Z., GLINIAK P., KRZYWIEC P., MAKSYM A. & WYBRANIEC S. 2006a — Architecture, evolution and hydrocarbon potential of the Late Jurassic–Early Cretaceous carbonate platform in SE Poland and W Ukraine. [In:] Abstracts of Talks and Posters presented during the 7th

International Congress on the Jurassic System. September 6–18, 2006, Kraków, Poland. Session 1: Geodynamics and evolution of different areas. Vol. Jurass., 4: 46–48.

529