Ignacy Subera
Inauguracja Roku Akademickiego
1963/1964 w Akademii Teologii
Katolickiej w Warszawie
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 6/1-4, 622-630
ROKU AKADEMICKIEGO 1963/1964 W AKADEMII TEOLOGII KATOLICKIEJ W WARSZAWIE
W dniu 1.10.1963 r. odbyła się uroczysta inauguracja roku akade mickiego w A.T.K.
Mszę św. w kościele na Bielanach odpraw ił J.E. ks. biskup Broni sław Dąbrowski. Kazanie okolicznościowe wygłosił ks. prof, dr Antoni Kwieciński.
Po nabożeństwie odbyła się w auli Uczelni uroczystość inaugura cyjna, którą zagaił J. M. ks. R ektor prof, d r W incenty Kwiatkowski, mówiąc: „...by pracownicy nauki i studenci włączyli swoje badania naukowe w n u rt zagadnień poruszanych obecnie na II Soborze Wa tykańskim ...”
N astępnie ks. Prorektor prof, dr Ignacy Subera złożył s p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i U c z e l n i z a u b i e g ł y r o k a k a d e m i c k i 1962/63.
„Akademia Teologii K atolickiej składa swe roczne sprawozdanie za kolejny 9 rok działalności naukow o-dydaktycznej w obecnej form ie wyodrębnionego Wydziału Teologii K atolickiej U niw ersytetu W arszaw
skiego.
Działalność Uczelni, trzym ając się ściśle przepisów statutu, roz w ijała się norm alnie, wykazywała pogłębienie pracy dydaktycznej i obejm owała zwiększoną ilość księży-studentów .
Akadem icki rok 1962/63 pokryw ał się w czasie z I Sesją II So boru W atykańskiego, zwołanego i prowadzonego przez Wielkiego P a pieża Jan a XXIII. Jak Uczelnia teologiczna Akadem ia nasza włączyła się możliwie w szechstronnie w prace Soboru. Po jego otw arciu grono profesorów i studenci odbyli uroczyste zebranie, które zagaił R ektor ks. prof, dr W. K w iatkow ski, ks. dr Henryk Bogacki wygłosił odczyt p.t. „Teologiczne zasady Soboru Powszechnego”. Zebrani jednom yślnie uchw alili wysłać na ręce Jego Em inencji ks. K ardynała Prym asa dr S. Wyszyńskiego adres hołdowniczy do Ojca św. i Soboru. Również w czasie ubiegłej inauguracji zarówno w zagajeniu ks. Rektora, jak i w przem ówieniu ks. biskupa d r Jerzego Modzelewskiego — reprezen tującego J. Em. ks. K ardynała Wyszyńskiego, — poruszone zostały szczegółowe zagadnienia Soboru Powszechnego.
Pod koniec roku akadem ickiego Uczelnię naszą łącznie z Kościo łem Katolickim okryła głęboka żałoba na skutek zgonu Ojca św. Jan a X X III. Uczelnia nasza, łącząc się w ogólnym pośm iertnym hoł dzie Kościoła i całego św iata, urządziła nabożeństwo żałobne za duszę
[2] K S . IG N A C Y S U B E R A 623
Ojca św., w czasie którego ks. m gr C harytański wygłosił żałobne k a zanie.
Władze Akadem ii pragną podkreślić w niniejszym sprawozdaniu życzliwość i stosunek M inisterstw a Szkolnictwa Wyższego dla spraw i potrzeb Uczelni. Szczególnie ważnym wydarzeniem w życiu Uczelni było udzielenie Akademii przez M nisterstwo Szkolnictwa Wyższego praw nadaw ania stopni doktora i docenta teologii, praw a kanonicz nego i filozofii chrześcijańskiej w rozum ieniu U stawy o Szkołach Wyższych z r. 1958. Natdo M inisterstw o Szkolnictwa Wyższego, ro z u miejąc potrzebę kształcenia młodej kadry naukow ej, przydzieliło kilka niezbędnych etatów dla pomocniczych pracow ników nauki, przygoto wujących swe habilitacje. Uczelnia uzyskała również niezbędne k re dyty budżetowe na w ydaw nictw a Akademii i poważne prace rem on towe w domkach bielańskich oraz na cele urządzenia i przystosowa nia do potrzeb dydaktycznych różnych pomieszczeń w gmachu Uczelni.
I. Władze Akademii.
W roku akadem ickim 1962/63:
stanowisko R ektora Uczelni zajm ował ks. prof, d r W incenty K w iatkow ski „ P rorektora Uczelni zajmował ks. prof, dr Ignacy Subera „ Dziekana Wydziału Teologicznego ks. prof, dr W alenty
Urmanowicz „ Prodziekana Wydziału Teologicznego ks. doc. dr Stanisław
Olejnik „ Dziekana Wydziału P raw a Kanonicznego ks. prof, dr
M arian Myrcha „ Dziekana Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej — ks. prof.
d r P iotr Chojnacki „ Prodziekana Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej —
ks. prof, dr Józef Iwanicki.
II. Z atrudnienie osób w r. akad. 1962/63. W okresie sprawozdawczym Akadem ia zatrudniała: 1. pracowników naukowych:
a. samodzielnych i pomocniczych
b. prowadzących zlecone w ykłady i ćwiczenia c. służby b i b l i o t e c z n e j ...
47 osób
11 „
8
„
2. pracow ników adm inistracyjnych:
a. pracowników u m y s ł o w y c h ... 15 osób b. pracowników f i z y c z n y c h ...22 „
Razem . . 37 osób
Ogółem zatrudnionych b y ł o 103 osoby
Uczelnia w roku sprawozdawczym liczyła 170 studentów.
III. D zia ła ln o ść W yd ziałów .
1. W y d z i a ł T e o l o g i c z n y .
W roku sprawozdawczym Wydział Teologiczny liczył 3 profesorów zwyczajnych, 5 nadzwyczajnych, 2 docentów, 7 adiunktów , 3 starszych asystentów , 2 asystentów.
Rada Wydziału odbyła 7 posiedzeń.
Profesorowie i kierownicy poszczególnych kated r prowadzili, oprócz obowiązujących w ykładów i ćwiczeń, prace badawcze.
W roku bieżącym ukazał się w druku drugi tom A pologetyki to
talnej ks. prof, d r W incentego Kwiatkowskiego (584 str.).
Na W ydziale było zapisanych 121 studentów, w tym 31 na k ieru nek katechetyczny.
Wydano 7 dyplomów m agisterskich. 2. W y d z i a ł P r a w a K a n o n i c z n e g o .
W roku sprawozdawczym spośród pracowników nauki:
ks. prof, dr M arian M yrcha piastow ał godność dziekana Wydziału ks. prof, dr Ignacy Subra „ „ prorektora ATK ks. d r B ernard Filipiuk — st. wykładowca — piastow ał godność delegata do Senatu ATK.
W roku akadem ickim 1962/63 w skład Wydziału wchodziło 8 ka tedr, z tej liczby 4 katedry były nieobsadzone.
Skład osobowy Wydziału przedstaw iał się j.n.: 3 etaty samodzielnych pracowników nauki, 1 etat zastępcy profesora,
3 etaty . starszych wykładowców,
6 etatów pomocniczych pracowników nauki, w tym 4 adiunktów i 2 starszych asystentów,
3 wykładowców prowadzących wykłady zlecone.
W roku sprawozdawczym odbyło się 7 posiedzeń Rady Wydziału. Na Wydziale odbywały się również posiedzenia pomocniczych p ra cowników nauki, którym przewodniczył ks. Dziekan, a głównym
za-[4] K S . IG N A C Y S U B E R A 625
gadnieniem posiedzeń były spraw y: planowy podział prac na Wydziale i poszczególnych katedrach, spraw ozdania pomocniczych pracow ników nauki i w ykonania powierzonych im prac dydaktyczno-naukow ych i organizacyjnych w I i II sem estrze r. akad. 1962/63 oraz dyżury w Bibliotece Zakładowej, jak też uzupełnienia niezbędnych zbiorów
biblioteki.
Na sem inarjach i konsultacjach asystenckich omawiano prace habi litacyjne i doktorskie oraz najw ażniejsze zagadnienie z p raw a karnego, postępow ania karnego, praw a osobowego i procesu karnego, jak rów nież z historii praw a kościelnego w Polsce.
Spośród 6 pomocniczych pracow ników nauki: 4 osoby pracują nad rozpraw ą habilitacyjną, a 1 osoba nad pracą doktorską.
Rada Wydziału w końcu roku akademickiego rozpoczęła przewód habilitacyjny ks. d r Bronisław a P anka na podstaw ie pracy p.t. „Ochro
na ju rysd ykcyjn ych upraw nień Stolicy Apostolskiej w kościelnym pra w ie ka rn ym ”. Poza tym nostryfikow ała trzy dyplomy doktorskie, w y
dane przez Papieski U niw ersytet Gregoriański w Rzymie, uznając po wyższe dyplomy za równoznaczne z dyplomem ATK.
W roku akad. 1962/63 ogólna liczba studentów na Wydziale wyno siła 40 osób, w tym :
n a I roku s tu d ió w ... 10 osób na II roku s tu d ió w ... 7 osób na III roku s tu d ió w ... 12 osób na IV roku s tu d ió w 11 osób
Dyplom m agistra praw a kanonicznego uzyskała 1 osoba. Ze stypendium korzystało 8 osób.
Z konw iktu ATK korzystało 14 osób.
Bezzwrotnych zasiłków pieniężnych otrzymało 11 osób.
Frekw encja studentów na wykładach i ćwiczeniach wynosiła prze ciętnie 90%.
Do egzaminów w sesji letniej z ogólnej ilości studentów na I, II i III roku studiów (37) przystąpiło 32 osoby.
Pod kierunkiem ks. ks. profesorów Wydziału P raw a Kanonicznego wychodzi czasopismo „Praw o Kanoniczne” — kw artalnik, w którym publikow ane są prace profesorów i pomocniczych pracow ników nauki. Pism o to jest szeroko rozpowszechnione w k ra ju i za granicą. W roku sprawozdawczym ukazały się num ery: 1—4/1961 — tzw. księga pa m iątkow a, poświęcona 100-nej rocznicy urodzin prof, dr W ładysław a A braham a — tw órcy i m istrza nowoczesnej polskiej kanonistyki histo rycznej, a zarazem jednego z najw ybitniejszych polskich historyków praw a, oraz num er 1—2/1962 i 3—4/1962.
3. W y d z i a ł F i l o z o f i i C h r z e ś c i j a ń s k i e j .
Na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej w r. akad. 1962/3 stru k tu ra etatow ych pracowników nauki przedstaw ia się następująco:
profesorowie zwyczajni . . . . 4 profesorowie nadzwyczajni adiunkci starsi asystenci asystenci starsi wykładowcy 1 1 2 (w tym 1 na 1/2 etatu) 2 (w tym 1 na 1/2 etatu) 1
Razem na W ydziale czynnych było 11 etatow ych pracowników n a uki. Na podstawie umów o prowadzenie godzin zleconych pracowało w tym samym czasie 4 osoby.
Pracow nicy naukowi W ydziału Filozofii C hrześcijańskiej prowadzili również zajęcia dla studentów Wydziału Teologicznego.
W roku akadem ickim 1962/63 odbyło się 8 posiedzeń Rady Wy działu. Niezależnie od tych posiedzeń zostało zorganizowanych 6 po siedzeń naukowych z udziałem gości z poza W ydziału, na .których zo stały wygłoszone re feraty o tem atyce naukowej z zakresu filozofii.
Z ogólnej ilości etatow ych pracow ników nauki Wydziału 4 osoby przygotow ują pracę habilitacyjną, jedna — pracę doktorską.
Na Wydziale Filozofii C hrześcijańskiej w czerwcu 1963 r. został przeprowadzony egzamin doktorski ks. mgr. Ja n a Popiela.
Liczba studentów w tym okresie wynosiła 9 osób (w r. akad. 1960/61 tylko 4 osoby studiow ały na Wydziale). W rozbiciu na posz czególne lata przedstaw ia się to następująco:
I rok studiów . . . . 3 osoby
II „ 3 osoby
III „ 1 osoba
IV „ 2 osoby
Ze stypendium korzystało w tym okresie 3 osoby. W konwikcie ATK mieszkało 3 studentów Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej. Zasiłków jednorazow ych wypłacono 7 na sumę zł. 3.300.—
S taraniem Komórki Wydawniczej ATK ukazały się w okresie sp ra wozdawczym dwie prace monograficzne:
ks. prof, dr Wincentego Kwiatkowskiego Apologetyka Totalna t. II i ks. prof, dr M ariana Myrchy, Prawo Karne — K ara t. II, cz. I. oraz skrypty:
ks. prof. dr P. Nowickiego, Język S y ry jsk i
ks. doc. dr St. Olejnika, Teologia Moralna — K ardynalna cnota um iar kowania,
prof. dr B. Gawęckiego, Ogólny w stęp do filozofii.
W ubiegłym roku akadem ickim Uczelnia poniosła bolesną stratę przez śmierć dwóch profesorów, a to śp. prof, dr W iktora W ąsika
[6] K S . IG N A C Y S U B E R A 627
z W ydziału Filozofii C hrześcijańskiej oraz śp. ks. prof, dr B ernarda F ilipiuka z W ydziału P raw a Kanonicznego.
IV. Biblioteka Główna ATK.
Biblioteka Główna (w tym księgozbiory zakładowe) pod koniec okresu sprawozdawczego liczyła 45.945 voluminôw, w tym za okres sprawozdawczy (licząc od 1 stycznia 1963 r.) przybyło ogółem 398 voluminôw.
Biblioteka prenum eruje:
J. czasopisma k r a j o w e 79 tytułów
2. czasopisma z a g r a n i c z n e ...102 tytuły ra z e m 181 tytułów Z wypożyczalni Biblioteki Głównej korzystało 233 osoby.
Udostępniono ogółem 5.977 voluminôw. Bibliotekę odwiedziło:
czytelnię g ł ó w n ą ... 2.280 osób czytelnię czasopism ... 1.576 osób
ra z e m 3.856 osób Z wypożyczalni międzybibliotecznej korzystało 86 osób.
Wpłynęło zamówień na 222 dzieła (w tym z zagranicy 31 dzieł). Z 18 innych bibliotek wpłynęło 26 zamówień.
V. Budżet.
W ydatki budżetowe Uczelni kształtow ały się jak następuje: 1. W ydatki osobowe z funduszu płac:
a. U c z e l n i a ... zł. 2.898.000.—
b. I n t e r n a t ... 161.800,— 3.059.800,— 2. W ydatki rzeczowe, naukow e i gospodarcze:
a. U c z e l n i a ... zł. 1.379.200.—
b. I n t e r n a t ... 378.400.— 1.757.600.— 3. Stypendia:
I n t e r n a t ... 123.400.— 4. Inne w ydatki — dotacja dla stołówki na zakup żywności 44.000.— O gółem zł. 4.984.800,— Z w ydatków rzeczowych najw ażniejsze to:
w ydatki a d m in istra c y jn o -g o sp o d a rc z e zł. 1.282.000.— „ na w ydaw nictw a u c z e l n i a n e ... ... 293.400.— „ na rem onty U c z e l n i ... 182.200.— W roku akadem ickim 1962/63 wypłacono:
274 stypendia zwyczajne na s u m ę ...zł. 111.100.— i 29 zasiłków jednorazowych na s u m ę zł. 12.300.—
tj. razem wypłacono zł. 123.400.—.
Ze stypendiów zwyczajnych korzystało miesięcznie przeciętnie 27 studentów i 3 z zasiłków jednorazowych.
Pomoc stypendialna na jednego studenta rocznie wynosiła zł. 4.080.— co stanowi miesięcznie (przy 10 m iesiącach pomocy) zł. 408.—. Ponadto studenci otrzym ują stypendia mieszkaniowe i żywie
niowe.
Dochody budżetowe za okres sprawozdawczy wyniosły zł. 209.750.—.. Po wygłoszeniu sprawozdania z działalności Uczelni za r. akad. 1962/63 zabrał głos J. E. ks. biskup Bronisław Dąbrowski podkreślając, że rok akadem icki rozpoczyna się niemal równocześnie z obradam i So boru. Nauka teologiczna idzie ku wielkiem u swemu rozwojowi celem ukazania Chrystusa w Kościele dla św iata nam współczesnego. Przed Uczelnią stoją zatem szerokie perspektyw y, ku realizow aniu których w inni przystąpić księża studenci pod kierunkiem swoich profesorów.
Po im m atrykulacji nowowstępujących studentów ks. prof, d r M arian M yrcha wygłosił inauguracyjny wykład p.t. „De lege ferenda w kościel
nym. prawie karn ym ”.
Przedm iotem w ykładu są postulaty w ysuw ane przez naukę pod adresem kościelnego praw a kanonicznego, które wskazanym byłoby, by były wzięte pod uwagę przy najbliższej reform ie Kodeksu P raw a Kanonicznego. Prelegent zanim je omówił szczegółowo przedstaw ił w artość naukow ą i praktyczną kościelnego praw a karnego zawartego w Kodeksie Praw a Kanonicznego, porów nując je z dawnym karnym praw em , którem u brak było przepisów ogólnych, jeśli były podane· to fragm entarycznie przy karach za poszczególne przestępstw a. Istn ia ła trudność w ustaleniu k ar l.s., które znajdow ały się w konstytucji pap. Piusa IX Apostolicae Sedis z dn. 12.X.1869 r., Leona X III, Of f i
ciorum et m unerum , 24.1.1897, Piusa X, Vacante Sede Apostolica, 25.XIL.
1904, w dekretach św. Kongregacji św. Officium z r. 1872, Soborowej z r. 1874, 1894. Nie mniejsze kłopoty spraw iały kary odwetowe i fe
rendae sententiae. Szukać ich należy w D ekretałach Grzegorza IX,
w Liber VI Bon. VIII, Klem entynach, Extravag. Jan a XXII, Extravag. com., postanowieniach Soboru Trydenckiego, w B ullarium Benedykta XIV i innych źródłach prawnych.
Kodeks podał norm y ogólne dotyczące przestępstw a i kary, w szcze gólności poczytalności, w spółudziału w przestępstw ie, usiłow ania i od powiedzialności zań, pojęcia, podziału, w ym iaru i zwalniania z kar, in terp retacji ustaw karnych. Trzecia część piątej księgi Kodeksu P ra wa Kanonicznego zawiera praw ie wszystkie kary latae et ferendae
sententiae, przynajm niej w ogólnych zarysach. Oto plusy dzisiejszego
ustaw odaw stw a karnego w porów naniu z dawnym.
W jakim kierunku powinien pójść rozwój praw a karnego? Odpo wiedzią na to pytanie będzie ustalenie czynów szkodliwych dla Koś cioła i wobec tego uznania ich za przestępstw a. K w estia ta należy do polityki Kościoła i odpowiedzi może udzielić tylko sam prawodawca.
Ja k z punktu praw nego powinien przedstaw iać się Kodeks karny? Są to kw estie praw ne i nimi może zająć się nauka. W związku z tym czy obecny kodeks karny jest dobry i wym aga tylko nielicznych po
[ 8 ] K S . IG N A C Y S U B E R A 629
praw ek, w konsekwencji czy przystosow any jest do obecnych w aru n ków życia, czy przeciwnie należałoby go poddać gruntow nym zmianom? Odpowiedzi udziela praw ie 50 letni okres obowiązywania Kodekesu. W tym czasie zaobserwowaliśmy rozwój praw a przejaw iający się: 1. w w ydaw aniu nowych ustaw karnych, w wniesionych popraw kach w poszczególnych kanonach oraz w w yjaśnieniach Papieskiej Komisji do A utentycznej in terp retacji Kodeksu; 2. w postulatach wysuwanych przez naukę w odniesieniu do poszczególnych instytucji czy kanonów.
Odnośnie pierwszej kw estii prelegent przedstaw ił rozwój praw o daw stw a karnego od 1918 roku po dzień dzisiejszy. P rzejaw ia się on w ustaleniu nowych sankcji karnych w postaci k ar l.s. i f.s., w zwięk szeniu sankcji karnej i poszerzeniu zakresu czynów przestępczych, w w yjaśnieniach udzielonych przez K om isję do autentycznej interpre
tacji Kodeksu. Prelegent omówił szczegółowo wszystkie wyżej w ym ie
nione punkty przytaczając nowe ustaw y i wypowiedzi Komisji. Odpowiedzią na p u nkt drugi było przedstaw ienie przez prelegenta in terp retacji doktrynalnej odnośnie zasady „Nullum, crimen, m ulla
poena sine lege poenali”. Proevia (kan. 2195, 2220, 2222). Odpowiedzial
ności karnej za przypadek w ynikły z niedozwolonej czynności (kan. 2203 § 2) — Casus fortuitus ex actione illicita non im putatur, ponieważ kanon 2203 § 2 nie wprow adza rozróżnienia między czynnością dozwo loną i niedozwoloną, a wszystkie poczytanie uzależnia od w iny umyślnej lub nieum yślnej dopuszczalności umyślnego współdziałania w przestę pstw ie nieum yślnym ustalenia kiedy jest kara „a iure” a kiedy
„ab hom ine” (kan. 2217, 3—o, 2244, 2245) w yrażenia „nequit absolvi a peccatis nisi prius a censura im pediente receptionem sacram entorum absolutus fu e rit” (kan. 2250 § 2), nowego upom nienia w w ypadku gdy
cenzura l.s. lub f.s. jest dołączona do ustaw y lub nakazu karnego. P ostulaty odnośnie kościelnego praw'a karnego sprow adzają się do dwóch dziedzin: teorii i praktyki. Pierwsze dotyczą system atyki i tech niki, drugie wymogów socjalnych i funkcjonalnych Kodeksu.
System atyka domaga się połączenia wszystkich przepisów ogólnych, a oddzielenia specjalnych, czego obecnie b rak w Kodeksie. Uzupełnie nia luk praw nych. B rak w Kodeksie przepisów o zbiegu przestępstw , ta k jak to zagadnienie norm ują nowoczesne kodeksy karne. Autorzy w ypełniają tę lukę przez stosowanie kanonu 2244 § 2, w którym jest mowa o zbiegu cenzur. U stalenia zakresu k a r dopuszczalnego przy w ym iarze karno-adm inistracyjnym , (kan. 1934 § 4 i kan. 2225). Z uwagi na to, że Kongregacje Rzymskie posiadają w pewnym zakresie w ła dze prawodawczą, należy zaznaczyć czy posiadają praw o ustanaw iania lub zwiększania sankcji karnych, ew entualnie poszerzenia zakresu mo cy obowiązywania kary. Dotychczas instnieje szereg sprzecznych opi nii. W części szczegółowej brak jest rozdziału „De delictis contra
adm inistrationem iustitiae” tak jak podobne ty tu ły posiadają nowo
czesne świeckie kodeksy karne. Wówczas karne kanony z czwartej księgi Kodeksu znalazły by się w piątej księdze.
Wymogi techniczne sprow adzają się do ujednolicenia term inologii kodeksowej, obecnie bardzo różnej, stąd w prow adzającej wątpliwości, np. kan. 2197, 3—o: „si publice notum sit”, czy w yrażenie to tłumaczyć zgodnie z punktem 2 tegoż kanonu, jak to interpretuje, Chelodi, Ro- berti, czy nadać m u szersze znaczenie, jak m niem a Michiels, Verme- ersch, czy actio criminalis (kan. 1702, 1703, 1704, 1934, 1938) i actio
poenalis (kan. 2210, 2222 § 2) oznacza to samo, czy też nie, w konsek
w encji czy istnieje w Kodeksie przedaw nienie w ykonania kary, czy nie przew iduje tej instytucji.
Wymogi socjalne uzasadniają w pełni pewną reform ę szczegółowego praw a karnego w odniesieniu do czynów, które ze względu na zmianę w arunków przestały być niebezpieczne dla dobra ogólnego jakim np. jest kanon 2321 przew idujący suspensę na kapłanów nie celebrujących naczczo, simonia, kan. 2371.
Przestępstw o to było popełniane nagm innie w średniowieczu, dziś z nim się nie spotykam y itp. Przeciwnie ze względu na cel jaki ma osiągnąć praw o karne utrzym ane muszą być przestępstw a, które od początku istnienia Kościoła były karane, jak herezja, schizma, aposta- zja, występow anie przeciwko władzy kościelnej, krzywoprzysięstwo i zabójstwo itp.
Na pytanie czy nie należałoby wprowadzić do Kodeksu nowe sank cje karne, moim zdaniem, należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Praw o karne w tej form ie w jakiej obecnie jest chroni w pełni przed zakusam i na porządek społeczny, ustalony przez Kościół ze strony duchownych, świeckich nowe kary do Kościoła nie przyciągną, lecz wręcz odw rotnie będą ich odstraszać.
Wymogi funkcjonalne dom agają się, by praw o karne było skutecz nym środkiem prew encyjnym w sensie ogólnym, jak i szczególnym. Z tej racji opowiedziałbym się za utrzym aniem kar. l.s. Uwzględniając obecnie przepis kan. 2229 § 2, 3 można wątpić czy one osiągają ten cel. To samo należy powiedzieć o zastrzeżeniach kar. Jeżeli zastrzeże nie pojęte jest jako obostrzenie kary to ono upada dla racji zakresu wewnętrznego i zwolnień w nagłych wypadkach. Dowodem kanon 2254 i 2290, dochodzi tu jeszcze nieświadomość spowiednika, kan. 2247 § 3. W nagłych wypadkach nie wolno zwalniać z k ar l.s. w zakresie w ewnętrznym , to i tę zasadę należy stosować do k ar „ab homine".
Z uwagi, że ordynariusze często uzyskują specjalne upraw nienia do
zw alniania z k ar zastrzeżonych Stolicy Apost. i je subdelegują spo wiednikom w praktyce z rezerw atów nic nie pozostaje. Wniosek: ogra niczyć rezerw aty.
Interdykt w ogóle znieść lub ograniczyć jego skutki. W dzisiejszych czasach w ym iar interdyktu miejscowego nie przyniesie korzyści.
Uprościć apelację i rekurs od kar, kan. 2243, 2287.
Wprowadzić do kodeksu karnego rozdział dotyczący zatarcia ska zania, jak to przew idują nowoczesne kodeksy karne.
