Julian Kałowski
"La formazione alla vita religiosa
negli istituti femminili di voti
semplici secondo la legislazione
postconciliare", Giuliana Accornero,
Roma 1981 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 25/3-4, 244-246
244 R ecenzje [26]
n e (ss. 107—205), b ibliografię (ss. 20;7—208), oraz in d e k s an a lity cz n y (ss. 209—213) i ogólny (as. 21ł4)—(2jl6).
P rz e d sta w io n a k sią ż k a zaipew-ne nie p re te n d u je do tego,, b y być przyczynlkiem do rozw oju nauiki w o m ów ionej dziedzinie, lu b osądem ak tu a ln e g o u sta w o d aw stw a, lecz chce rac zej dać in fo rm a c ję (eihoć A. tu i ów dzie czyimi talkże u w a g i odnośnie fa s oondemdum). Toteż G. Bomiicellii, b isk u p z AJlbano, w e wsitępie p rz y p isu je jej c h a ra k te r pod- ręczn ik a. Uważaim, że w ta k im asp ek c ie populaimio-naiulkoiwyim p ra c a d o to z e sp ełn ia (sw e zadanie. In fo rm a c ja je st boiwiem faichoiwa, o p a rta n a n ajn o w szy c h źró d ła ch soborow ych i poteolboinowych, obficie c y to w a n y ch w tekście. Ro.za ty m , uw zględniw szy p ra c e mad przy g o to w an iem now ego K odeksu, A. uikazuje te ż p en sp ek ty w y ro zw oju i użycza elte- m anitów do dalszej refle k sji. Paraffiię u k a z u je Dobina, j a t o organizm żyw y i o p e ra ty w n y . W alo ry zu je wsiziysittdfch -wispółpracuijącyah w d u sz p asterstw ie . Jeist w ra żliw y n a skuteczność aipoistoiiskiiej praicy, ja k ró w nież n a sp raw ied liw o ść i pasizainowaoie godności oirae p ra w su b ie k ty w n y ch , co n ie jasit bez zn aczen ia i zwiąizku z p ierw szy m elem en tem . Z a le tą jiest te ż język p ro sty , żyw y i p rzy stę p n y , choć m oże p o d ziały n a poszczególnie p u n k ty a zw łaszcza icih ty tu ły m ogłyby być b a r d ziej przejrzyste-. Niie tnuidmo też zauw ażyć użyteczność p rac y , m a jąc n a uw adze, z je d n ej stromy, że w okresie poisoiborowym w iele się zm ieniło w om ów ionej dziadzinie, oiraz, z d ru g ie j stro n y , wieliką ilość b ezpośrednio za in te re so w an y c h p ro b le m a ty k ą . Toteż k sią żk a spełni n a peiwno d o b rą przysiktigę proboszczom , inrnyim duiszpalsterzam, ich w spółpracow nikom ,, K u rio m B iskupim , Z grom adzeniom zakonnym , a ta k ż e kanonistoim .
Z en o n G ro ch o lew ski
G iuliana A c c o r n e r o , La form azione alia vita religiosa n egli isti- tuti fem m inili di voti sem plici secondo la legislazione postconciliare,
Las — Roma 1981, ss. 230
Od sam ego p o czątk u p o ja w ien ia się zorganizow anej fo rm y życia zakonnego zakoinodawcy k ła d li n a c isk n a przygot-orwiamiie k a n d y d a tó w do p o d ję c ia obow iązków w y n ik a ją c y c h z ra d ew angelicznych. P o n a d to d oceniając znaczenie fo rm a c ji oiraz jej w p ły w na przyszłe życie jed n o ste k , zairówno poszczególne in s ty tu ty zakonne, ja k i k o m p e tentnie w ład ze k o ścieln e w ydaiw ały w ie le uistaw w te j m a terii. U w i d ac zn ia się to m iędzy in n y m i p rzy częstym w yszczególnianiu zasad, k tó re n ależało u w zg lęd n ić w przy g o to w an iu k a n d y d a tó w do życia z a konnego.
O znaczeniu foirm acji d la życia zakonnego m oże św iadczyć fa k t, iż zaw sze u w aż an o i uw aż a się, że od niej zależy zarów no prężn o ść całego in s ty tu tu , ja k i życie zak o n n e poszczególnych jednostek. D la te
-[27] R ecenzje 245
g.o zagadnieniom zw iązanym z p rzy g o to w an iem do życia zakonnego zaw sze pośw ięcano dużo m iejsca.
W o s ta tn ic h je d n a k la ta c h priolblem te n odżył jalkiby na now o. S ta ło się to n a sk u te k u c h w a ł so boru W aty k ań sk ieg o II, k tó ry z a rz ą dził p rz e p ro w ad z an ie p rzy sto so w a n ej o d n o w y życia zakonnego, W zw iązku z z a rząd z an ą odnow ą z k o nieczności p o w stało w iele in ic ja ty w , k tó re n ie zaw sze o dpow iadały w y ty cz n y m K ościoła katolickiego.. W calu uiniiifenięcia różnych wyipaiczeń dykaisiterie K u rii R zym skiej w y d a w a ły liczne in s tru k c je oira(z d ek larac je.
Z uzoainiieim za te m n a le ż y p rzy ją ć o p rac o w a n ie w łoskiej keraomistki, G. Accomnero, sio stry zakonnej ze zgrom adzenia córek M ary i W spom o- ży.ciielki (Salezjanki), w y k ła d a ją c e j p ra w o kano n iczn e n a P a p ie sk im U n iw ersy te cie S ale z ja ń sk im w Rzym ie. T ra k tu je o n a o fo rm a c ji do życia zakonnego w żeńskich zgroimiadzaniach zakonnych o ślu b a ch p ro sty c h w św ie tle p ra w a posoborow ego,
P ra c a ta sk ła d a się z dw óch części. W pierwiszej z nich omówio.- no przygotow alnie do życia zafco.one.go w ed łu g w y ty czn y ch K odeksu P ra w a K anonicznego z 1:917 ro k u oraz późniejiszycih d o k u m e n tó w w y d a n y c h przez S tolicę Apoistofeką od 19)17 dio 1S62i r a k u , tj. aż do rozpoczęcia o b rad soboru W aty k ań sk ieg o II.
W części tiej A u to rk a a n a liz u je p rze p isy kodeksow e oraz p rzy ta cz a opinie w y b itn y c h k o m e n ta to ró w praiwa> odnoszącego się dio fo rm a c ji zaiboininej. P o n ad to o m a w ia ona d o k u m e n ty pofcodelkisowe w y d an e przez S tólicę A p o sto lsk ą oiraz w y sn u w a z n ic h p ra k ty c z n e w nioski.
W d ru g ie j zaś części siwej ro zp raw y A u to rk a p o ru sza szczegółow e kw estie, ja k ie siię w yło n iły n a sk u te k zm ienionych w a ru n k ó w oraz zarząd z eń soboirowych .nakazujących w szy stk im in sty tu to m p rz e p ro w ad z en ie p rzy sto so w an ej odn o w y życia zakonnego.
Sko.ro zaś, ja k poucza dośw iadczanie, proces fo rm a c ji je st pow.otay, w ielo sto p n io w y i w ieloasp ek to w y , gdyż dok o n u je się oin w p o stu lacie, n o w icjacie, w przy g o to w an iu do złożenia ślubów w ieczystych etc., dlatego A utoirba w op arciu o najn o w sze d o k u m e n ty S to lic y A p o sto lsk iej, a zw łaszcza o wytycznie, zam ieszczone w instrukcji- K on g reg a cji d la Z ako n n ik ó w i In s ty tu tó w Ś w ieckich R en o va tio n is ca-
u sa m z 1969 ro k u om aw ia poszczególnie e ta p y fo rm acy jn e.
Z w ielow iekow ego d ośw iadczenia K ościoła w iadom o ró w n ie j, że skuteczność fo rm a c ji zależy w olbrzym iej m ierze od osób f o rm u ją cych, dlatego i te m u za g ad n ien iu A u to rk a n ie poisteąipiła u w a g i i p r a k ty c zn y c h w sk az ań . O m aw iając p ro b le m y związanie z osobam i bezpo śred n io o d p ow iedzialnym i za fo rm a c ję zakonną, A u to rk a u w y p u k liła ta k ż e w agę atm o sfe ry p a n u ją c e j w dom u foirmiacyjnym, k tó r a po w in n a się .przejaw iać w h a rm o n ijn y m w spółżyciu osób fo rm u ją c y c h z in n y m i przełożonym i,
W dalszym ciągu d ru g iej części ro zp raw y A u to rk a pośw ięca wieile m iejsca a k c en to w a n em u obecnie pro b lem o w i fo rm a c ji p e rm a n e n tn e j. Id ąc za w sk az an iam i in s tru k c ji R e n o v a tio n is causam , A u to rk a o m a w ia
246 R ecenzje [28]
c h a r a k te r y s ty c z n e cechy dojrzałości, k tó rą winini się odznaczać k a n
d y d a ci d o życia zakonnego. D ojrzałość ta p ow inna stanow ić p o d sta w o w e k ry te riu m przy p rzy jm o w a n iu d o in s ty tu tó w re a liz a c ji rad e w a n gelicznych. A u tork a w iele u w a g i p o św ięciła om ów ieniu p o szczególn ych ro d z a jó w fo rm a c ji ja k : fo rm a c ji duchow ej, ascetycznej, fo rm a c ji w ła
ściw ej dla c h a ra k te ru danego in s ty tu tu zakonnego ciraz fa rm a c ji ap o sto lsk ie j.
K ró tk i zaś aipendyfas poświięca A u to rk a przyszłem u p raw o d aw stw u z a w a rte m u w now ym p ro je k c ie zakonnego p ra w a kanonicznego.
O ceniając o m a w ia n ą ro z p ra w ę należy p o d k reślić, że stan o w i o.na cenny w k ład do n a u k i o in s ty tu ta c h zakonnych, szczególnie w św ie tle refo rm o w an eg o p raw a. A u to rk a sta ra n n ie ze b rała i dobrze u s y ste m a ty z o w a ła p o d sta w o w e d o k u m e n ty w y d an e przez S tolicę A postol ską, odnoszące się do fo rm a c ji zakomiruej w in s ty tu ta c h żeńskich o ślu b a ch prostych. A u to rk a wylkoirzyistała w y czerp u jąco zarów no p rzed- soborciwą ja k i p o saborow ą lite r a tu r ę przedm iotu.
R zuca się je d n a k w oczy, że A u to rk a zbyit dużo u w ag i sk o n c e n tro w a ła n a o m ów ieniu fa rm a c ji za k o n n ej w ed łu g p ra w a kościelnego do 1i9i62 ro k u . Tatoie bow iem uistiawiienie pro b lem u nie w y d a je się k o n sekw entne, gdyż zgadnie z ty tu łe m , ro z p ra w a w in n a być pośw ięcona w całości k w estii fo rm a c ji w edług p ra w a posoborow ego, T ym czasem A u to rk a aż w ' je d n ej trz e c ie j części d-zieła o m a w ia za g ad n ien ie fo r m a c ji w ed łu g p ra w a kodeksow ego i poikodekisowego do li962 roku. Czy nie w y sta rc zy ło b y te j k w e stii zasygnalizow ać w jed n y m tylk o ro zdziale?
K s. Ju lia n K ałozoski M IC
A leksander D o r d e 11. Im potenz als Ehehindernis. Nach der R echt sprechung der Sacra Romana Rota. Herder 1980 ss. 78 + 1 nn.
A lek san d e r D o rd e tt, p ro fe so r p ra w a kanonicznego p rzy W iedeńskim W ydziale T eologicznym i oifiiicjał A rc ybiskupiego S ądu D uchow nego w W iedniu z pew nością z r a c ji te j p odw ójnej „ fu n k c ji zaw odow ej” — n auczyciela i są d o w n ik a łączy znakom icie w te.j p ra c y zak res te o re ty cznych d ociekań z m ożliw ościam i k o n k re tn e j a p lik a c ji kaizuiistycznej. J e s t to św iadom e zam ierzenie A u to ra, k tó ry chce ty m tom ikiem p rzy jść z pamoicą kościeln ej ju d y k a tu rze.
K siążka ta sk ła d a się oprócz przed m o w y (s. 5) z sześciu rozdziałów , w k tó ry c h to a n a liz u je A u to r w o parciu o danie rata ln e g o orzecz n ic tw a is to tn e znam iona, o bjaw y i k w a lifik a c ję p ra w n ą im p o te n c ji płciow ej jako przeszlkody m ałżeńskiej czy to ze stro n y m ężczyzny, czy też kobiety.
W e w s t ę p i e i w p ierw szy m rozdziale (s. lii— 18) om aw ia A u to r kan o n iczn e p ojęcie im p o ten c ji ocaz bezpłoidnośai, u k a z u ją c w h is to ry cznych e ta p a c h ich ew olucję, w k tó re j d o strzeg a się dw ie zasadnicze
