L U C JA N KR ÓLIK O W SK I, A N D R Z E J GORZELAK, R YSZ AR D SOBC ZA K
PRÓBA ZW ALCZANIA CHW ASTÓW LEŚNYCH RÓŻNYM I HERBICYDAM I
Z akład G leb o zn a w stw a IBL
Z akład G leboznaw stw a IBL rozpoczął w 1950 r. dośw iadczenia nad zw alczaniem trzcin n ik a (Calamagrostis epigeios (L) Roth.). Pierw sze p ró
by z p rep a ra ta m i chem icznym i przeprow adzono w 1957 r. w n adleś n ictw ie Łopiennik, gdzie na silnie opanow anej trzcinnikiem pow ierzchni 0,5 ha w ydzielono 117 p oletek o w ielkości 2 X 2 m, stosując 4 p rep a ra ty . W yniki ty ch dośw iadczeń um ieszczono w w ykresie.
B adania w latach 1958 i 1960 objęły już znacznie w iększą ilość h e r bicydów i roślin. D ośw iadczenia prow adzone w n adleśnictw ie Spała, Osiek i Chojnów. Obok trzcinnika, na k tó ry położono specjalny nacisk, zwalczano rów nież wrzos, borów kę czernicę, orlicę pospolitą, żarnow iec, odroślą drzew i krzew ów , m alinę, jeżynę oraz w m ałej skali tępiono chw asty w szkółce. W yniki bad ań p rzed staw ia w ykres.
Z p rzedstaw ionych w yników m ożna w yciągnąć następ u jące w nioski: 1. P rzy zw alczaniu trzcin n ik a najlepsze re z u lta ty dały chlorany po tasu i sodu w daw kach 600— 700 kg/ha, A n ty p erz 6 6% w daw kach 140— 200 kg/ha, A ntyp erz 37% 400 l/ha, D ow pon p rzy daw kach 20— 25 kg/ha oraz H erb atox 5000— 7000 l/ha.
2. P rzy zw alczaniu w rzosu silne porażenie w yw ołały: T raw ex w daw ce 2 00 k g /h a i chloran potasu 120 kg/ha.
3. B orów ka czernica uległa silnem u po rażeniu p rzy zastosow aniu chlo ra n u potasu już w daw kach 50— 70 kg/ha. In n e herbicydy, jak C hw astox, D ikonirt, Pielik, K rezam on działały tylko w pierw szym okresie.
4. P rz y zw alczaniu orlicy pospolitej chloran potasu działał skutecznie w daw ce 400— 800 kg/ha.
5. Ż arnow iec uległ zupełnem u p o rażeniu przy daw ce 200 k g /ha КСЮ3.
6. P rzy zw alczaniu odrośli drzew i krzew ów w szystkie daw ki sto sow anych herbicydów okazały się niew ystarczające. Słabe porażenie w y stąpiło p rzy działaniu C hw astoxu w daw ce 50 kg/ha, H edonalu — 40 kg/ha.
Porażenie sîabe Porażenie średnie Porażenie silne
D zia ła n ie h erb icy d ó w n a ch w a sty le śn e oraz odroślą d rzew i k rzew ó w
A n îyp e rz 6 6 % (Т С А ) Anîyperz 37% (ТСА) Chloran polasu m o 3) Chloran sodu ШСШз ChwasîOY Dikonirt Dowpon Hedonal HerbaTox e - iu % C a(C iO ,h_________ Krezamon Pielik___________ Sim azin 50 WP
Sulfam inian amonu 2.4.5 T
Tormona 80
Jormona 100 i e/osall Trawex55% NaCW3
738 L. Królikowski, A. Gorzelak, R. Sobczak
K rezam on w daw ce 45 k g /h a w yw ołał silne porażenie tylko w pierw szym okresie po trak to w an iu . Je d y n ie silne porażenie w ystąpiło p rzy zasto sow aniu T orm ony 80. a średnie p rzy D ikonircie, P ielik u i chloranie po tasu. O pryskane p rzy okazji sadzonki sosny uległy silnem u porażeniu.
7. Ze zw alczania chw astów w szkółce nie m ożna było jeszcze w y ciągnąć w niosków ze w zględu na szczupły m a te ria ł dośw iadczalny.
W zw iązku ze zw alczaniem chw astów różnym i p rep a ra ta m i pow stało zagadnienie określenia czasu działania toksycznego herbicydów w glebie na zakładane upraw y, n a m ikroorganizm y i m ezofaunę glebow ą. W tym zakresie prow adzono b adania chem iczne i biologiczne.
W b adaniach chem icznych w zięto pod uw agę przede w szystkim h e r bicydy m ające przyszłość w w alce z clrwastam i, takie jak A n typ erz 6 6% i 37%, chloran sodu i potasu, T orm onę 80 i Dowpon. P róbki gleby p o bierano po 1, 3, 11 i 13 m iesiącach od zastosow ania herbicydów . Oznacza no w nich obecność w ym ienionych herbicydów na podstaw ie zaw artego w glebie chloru. Ze w zględu na ograniczoną ilość m iejsca podajem y tu tylko ogólne w yniki:
Toksyczność pozostałych w glebie herbicydów zm niejsza się w m ia rę up ły w u czasu.
Po m iesiącu zm niejszyła się:
a) zaw artość A n ty p erzu 6 6% . P rzy daw kach 140 kg /ha nie znaleziono go w cale, p rzy daw ce 100 kg/ha tylk o 50%, przy daw ce 60 k g/h a ubyło go niew iele (nie w yjaśniono jeszcze, dlaczego spadek toksyczności jest w iększy przy dużych daw kach A ntyperzu);
b) w y raźn ie zm niejszyła się zaw artość chloranu potasu p rzy daw ce 400 kg/ha i Torm ony 80 p rzy daw ce 20 l/ha.
Po trzech m iesiącach zm niejszyła się zaw artość w glebie w szystkich badanych herbicydów . Po 11 i 13 m iesiącach nie w y k ry to w glebie żad n ych herbicydów .
W bad aniach biologicznych zbadano w w azonach zdolność kiełkow a nia nasion sosny i zdrow otność m łodych siew ek.
P ierw szą próbę w ykonano w 1958 r. n a glebach tra k to w a n y ch T or- m oną 100 i T.C.A., a w 1959 r. obserw ow ano działanie chloran u potasu w daw ce 700 kg/ha, A n ty p erzu 6 6% w daw kach 60, 1 0 0, 140 i 2 0 0 kg/ha, A n ty p erzu 37% w daw kach 200 i 400 ]/ha, D ow ponu 20 kg/ha i T orm ony 80 w daw ce 20 l/h a po okresie 1 i 3 m iesięcy od ich zastosow ania.
W próbkach po b rany ch po m iesiącu najsilniej w ystąpiło działanie chloran u potasu w daw ce 700 k g /h a i T orm ony 80 w daw ce 20 l/ha, a znacznie m niejsze p rzy tra k to w a n iu D ow ponem — 20 kg/ha, A n ty p e- rzem 66% w daw kach 60, 100, 140 kg/ha. Te o statn ie p re p a ra ty w y k a zały raczej sty m u lu jące działanie, bo kiełkow anie i rozw ój siew ek były wyższe od k o n tro ln y ch (44— 60%). P odkreślić należy, że p rzy dawce
Zwalczanie chw astów leśnych herbicydami 739
A nty p erzu 6 6% 200 kg/ha nie zaobserw ow ano żadnego w pły w u h e rb i cydu na rośliny.
Po 3 m iesiącach A n ty p erz 6 6% w daw ce 200 kg/ha, A n ty p erz 37%, T orm ona 80 i D ow pon w ykazały działanie stym ulujące, n ato m iast chlo ra n potasu — 700 k g/ha działał jeszcze toksycznie.
O kreślenie zaw artości m ezofauny w glebach tra k to w a n y ch herb icy dam i prow adzono m etodą B erlese-T u llgren a w 2 w arstw ach gleby 0— 20
i 20— 40 cm po 1, 3, 11 i 13 m iesiącach od zastosow ania herbicydów przeciw trzcinnikow ych. W yniki bad ań zestaw iono w tablicach, k tó ry ch w kom unikacie nie podajem y ze względu na b rak m iejsca.
Ogólne w nioski dadzą się streścić n astępująco:
1. P rz y tra k to w a n iu roślin chloranam i m ezofauna na dłuższy okres czasu ulegała redukcji. W ysokie daw ki 600 i 700 kg/ha działają ham ująco na rozwój m ezofauny.
2. P rzy tra k to w a n iu Dow ponem w zrosła zaw artość m ezofauny po
1— 3 m iesiącach, po 11 m iesiącach zm alała, a po 13 znow u w zrosła. 3. A nty perz w daw ce 140 kg /h a działał w pew nym sto pn iu sty m u lu - jąco.
4. Ogólnie m ożna stw ierdzić, że m ezofauna w glebach tra k to w a n y ch herbicy d am i w początkow ym okresie ulega redukcji, a w późniejszym zaw artość jej w zrastała. W yraźnej praw idłow ości jed n a k nie stw ierdzono.
Dalsze badania są w toku.
