1
1/2. Dokum enty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora
1/3. Inne m ateriały dokum entacyjne dotyczące osoby relatora
f f~- yA Z—-"
II. Materiały uzupełniające relację k -d/ /)' ' r J
111/1 - M ateriały dotyczące rodziny relatora
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.
lli/5 - inne., i
IV. Korespondencja
V. Nazwiskowe karty inform acyjne K-
VI. Fotografie
2
3
J A D W I G A 3 Ł A C H URŚ L= PA
ur 16 październik* 1916 r w To porowi efreh pow. Zawiercie
harcerka z sosnowieckiego hufca, drużynowa. należała do aktywu 30snowie®kich harcerek od października 1939 r zaangażowanego w tajną pracę harcerską. Od 1942 r przydzielona .jako Łącz
niczka do Sztabu Okręgu A .K . oddział I organizacyjny do dys
pozycji szefa sztabu *Pawła *, Oracza */fc>seud./ Pt/ objęciu wydziału organizacyjnego przez 'R afała ) /później %Roeh %*
Antoni Morawski / prowadziła kancelarię »ydz. organizacyjnego i nadal jeźdiła jako łączniczka.
Wysoce zdyscyplinowana, nie odmówiła nigdy wykonjmia żadnego polecania. Rozważna, pełna poświęcenia i zapału, bardzo rozumna i rozważna.
Aresztowana 4 . V I I . 1944 r . Mimo tortur w więzieniu w Mysłowi
cach i Gestapo w Katowicach nie wydała nikogo. Rozstrzelana w obozie w Oświęcimiu 24 sierpnia 1944 r,
/Do pracy w organizacji wojskowej została skierowana przez dhnnę Lueynę Zaród organizującą naterenie Zagłębia kontakty aiędzy żeńską organizacją harcerską a Armią Krajową.Napodstawie
kontakfcrirfców organizacyjnych"organizacyjnych kontaktów przeka- zyw ałam na t«ren iglfł5flx Zagłębia harcerskie wytyczne do pracy.
W kontaktach z organizacją wojskową należałyśmy do jednego Okręgu, Odpowiadając od 1941 r za pracę Wojskowej Służby Kobiotorganizowały jrspólnie pracę tej komórki V Okręgu A . K . /
4
V 1 , ,
(ho JwkteMM ibdjl TwIo!aI{-0W do dt$/,
Błach Jadwiga została przekazana do pracy w AK do dyspo
zycji K-dy Okr. 'll od poł. 1942 r, po aresztowaniach w Zagłę- biu przez Barbarę - Lucynę Zaród z Scmowca. 'Od 1941 r na pole-*
^cenie K-mdtki Pogotowia Harcerek, ,Józefiny Łapińskiej przeka- zywałam jej dla terenu Zagłębia harcerskie polecenia i in
strukcje organizacyjne. Od jesieni 1942 'Barbara', Lucyna v Zaród była czynna jako inspektorka. W1K na teren Zagłębia*
Jadwiga Błach używała ps. R o z a l i a w okresie pracy z 'Pawłem' Kpt Migulą, pełniącym w tym czasie obowiązki szefa sztabu i kierownika oddziału I I I , jako jego łączniczka. Po objęciu oddziału I przez 'R a fa ł a ', kpt Morawskiego Antoniego używała ps. O l g a '. Prowadziła w tym okresie tficelarię o d z .I . i nadal* jeździła jako łączniczka 'Rafała. W okresie zagrożenia od wios
ny 1944 r pilotowały ją zawsze przy wyjazdach wyznaczone przez 'Barbarę' dziewczęta , czasem sama 'Barbara', Lucyna
\j Zaród. ./ czasie pobytu Jadwigi Błach w więzieniu w Mysłowi
cach utrzymywałyśmy z nią kontakt przez strażnika więziennego Emila Lipowczana. Materiały konspiracyjne/ze skrytek w jej
konspiracyjnym mieszkaniu w Będzinie wyjęła siostra Jadwigi wraz z przyjaciółką, pomocnicą w pracy.
n P H i
f
G
5
Ą {
f J i J U G ł B *. A C H I*4 &t»iusXk<Ł • t& f c a i W D M Sl&btetg Z&ui&cldej
PCŁ / 'U
wpływy. -___ J '- ^ Urodzona 16 października 1916 r w Toporowieaeh pow. Zawiercie.
Harcerka z sosnowieckiego hufca, urużpaarH*. Należała do aktywu hufaa zaangażowanego od października 1939 r w tajną pracę harcerską.
Okoifezyła 3-letnią szkoły zawodową, następnie eksternistycznie zdała maturę w wieczorowym glsnazjfcm w Sos no w* u.
Od 1942 roku przydzielona jako łączni ®zla3k do sztabu 7 Okrągu A .K . oddział I organizacyjny do dyspozycji szefa sztabu ps. Oracz , Paweł*
Po objęciu wydziału organizacyjnego przez Rafała / Rosh - Antoni Morawski / prowadziła kancelarię wydziału organizacyjnego i nadal jeździła jako łączniczka* Wysoce zdyscyplinowana , nie odmówiła nigdy wykonania żadnego polecenia. Dla lepszego upozorowania pracy konspiracyjnej przeniosła się do pracy w Spółdzielni
Spożywców w Będzinie i tam zamieszkała.
Rozważna, pełna poświęcenia i zapału, bar3*0 rozumne.
Została aresztowana 4* lipea 1944 r . iśigao tortuw w wiezieniu w Ł^słomeaeh i w Gestapo w Katowicach , nic wydała nikogo. Zoa- tała rozstrzelana w 25 bloku w obozie koncentracyjnya w Oświęcimiu 24 sierpnia 1944 r . ^%c!hl/)U/, 'fa M w rf
6
7
8
9
10
11
12
w
- 5 -
Odpis listów Rafała, kpt. antoniego Morawskiego, szefa I.O d d z .
AK Okfc* Śląskiego w aprewie zabezpieczenia mieszkania i materia-^^
łów kancelarii I*Oddział» po aresztowaniu w iniu 3 lipca 1944 r .
■Jadwigi Błach
»
Kremlami a
5/7-44 Figa f
Olga została zawieszona w ęzynnoieiaclu # związku z ty* poleca*
Pani zorgsn!aiw a d bezwiocznie ludzi i punkty do przejęcia od n ie j materiału, bfdicego w jej posiadaniu. Odbiór przeprowadzić o ile 30inoici «? ciągu bieżącej soboty i niedzieli /n.p.rów nieź w koście
le w czasie naboże&stwa/.
Odebrane przedmioty złożyć w Despieeznyaj miejscu i przygotować odd£
nie och mojej łączniczce t * J * ‘ podać dane do podjęcia.
Ponieważ Ol^s jest zagrożona /pod obserwacja/ sprawę przejęcia traktować bardzo rozważnie, z zachowanie warunków konspiracji. 2a- wiadomo o po w. Jarbar# i ew. z je j ponoeą dołączyć Oldze zał.roc
ka z w zabezn. kopercie i umdwic warunki przejęcia. Dla kat dej od
bieranej paczki lepiej ustalić osobny kontakt. Nie podej^aować nic od Olgi besno »rednio, lub z jej mieszkania.
aSzystkie kobiety kontaktujące si§> dotychczas z Olgą uwiadomić o zagrożeniu i wycofaniu z pracy. Nie utrzymywać i zakazać wszyst
kich kontaktów z Olgą.
Pra-^e wonta&cwe łączno lei wstrzymać. Dalsza dyspozycje nadcszlę#
Ze skrzynki 3resla»-Str. nie skorzystam, gdyfc windo aa Oldze, mito
BOieh zastrzeżeó.
Zamknąć Oldze dostąp do wysatykieh znajomych joj skrzynek i lu
d z i. N^e lekceważyć nicbezpieczeństwa* Wykonanie paw. rozkazu - meldować.
ft
Rozkaz ten podać do wiadomości Barbary.
/ - / Kreślarz
ICreilar^Is
7/7-44 Figa I
Zwiedziałem s i? , to Olga podobno z ikła / ? / Miiła ode mnie oole
cenie ukryćfłi^yby jaj eoiS groziłoJ?? iS8$8ć0 ^o siebie dojecie nrzes Jerbarę- lub sióstr#* Prósz? zatem sprawdzić i odszukać ją tewi dro
gami , gtfyt znikając zaraknfła wi niektóre ważne snrawy i kontakty.
Sdyby ją J^ani zdołała odszukać, pfcosz? zażądać dla mnie kontakty ze skrzynką Szlakowego i z Oświfeis&eis. Ponadto niech odda klucz o*
13
mieszkania, gdyż asusimy stamtąd zabrać pisma, na których nam zależy, oducz prorzy przysłać ainie lub niech 3arbara odds go Pracownikowi, .leżeli go dostanie szybciej, Kontakty należy przy- nłe« £*r&z do aoie Przypomina* sobie, że ostatnio Olga tyła b li
żej z Mńnią z ^fdasina** /jasna blondynka, n is k a / Może Barbara 'ją zna i przez n ią mogłaby się czegoś dowiedzieć, gdyż inne drosji zawiodły*
"Ptoszę dzicład spiesznie i ko-cunikowgi n& wszystko co dotyczy spraw poruszanych i sytuacji bezpieczeństwa.
Pismo do Olgi dor#ezyć Jej gdy bidzie odnaleziona, z tym, że
przygotowanie i odbiór rzeczy należy uzależnić od sytuacji, w czy®
pozostawiam Pard wolną r$k?, Dążyć jednak do odzyskania rzeczy i informować cnie o szczegółach tej spra^yy,
/- / Rafał
/dopisek z boku olana : Proszą Oldze powiedzieć, jeżeli sie znajdzie, to na skrzynce Szlakowego jest dla -jnie przesyłka,
Irzeba ją podjąć i do mnie przysłać*
Oryginał w posiadani# "F i g i ", ./ładysławy Kwiecieu-CI^ratkowej 3osno-viec, u l . 3etsa 6 .
2a zgodno ść r
14
c
Odpis listów Rafała, kpt. Antoniego Morawskiego, szefa I.O d d z.
AK Okfc. Śląskiego w sprawie zabezpieczenia mieszkania i materia-
>ów kancelarii I.O ddzia*u po aresztowaniu w dniu 1 lipca 1944 r . Jadwigi Błach
Kremlami?
5/7-44 Figa !
Olga została zawieszona w czynnościach. W związku z tym polecam Pani zorganiziwae bezwłocznie ludzi i punkty do przejęcia od niej materiału, będącego w jej posiadaniu* Odbiór przeprowadzić o ile możności w ciągu bieżącej soboty i s ie d zie li /n.p.rów nież w koście
le w czasie nabożeństwa/*
Odebrane przedmioty złożyć w bezpiecznym miejscu i przygotować odda nie och mojej łączniczce t . j . podać dane do podjęcia.
Ponieważ Olga jest zagrożona /pod obserwacją/ spraw? przejęcia traktować bardzo rozważnie, z zachowanie warunków konspiracji. Za~
wiadomy o pow. ~arba®*ę i ew. z je j pomocą 1ołączyć Oldze za ł.ro z
kaz w zabezp. kopercie i umówić warunki przejęcia. Dla każdej od
bieranej raczki lepiej ustalić osobny kontakt, Kle podejfpoweć nic od Olgi bezpośrednio, łub z je j mieszkania.
WSzystkie kobiety kontaktujące się dotychczas z Olgą uwiadomić o zagrożenia i wycofaniu z pracy. Nie utrzymywać i zakazać w«*zy«t- kieh kontaktów z Olgą,
Prace montażom łączności wstrzymać. Delsze dyspozycje nadeszli.
Ze skrzynki Jreslau-3tr. nie skorzystam, gdyż wiadoma Oldze, mimo moich zastrzeżeń.
Zamknąć Oldze dostęp do wysatykich znajomych je j skrzynek i lu
d z i. N^e lekceważyć niebezpieczeństwa. Wykonanie oow. rozkazu - meldować.
Rozkaz ten podać do wiadomości Jarbary.
/- / Kreślarz
Kreśl ar n i*
7/7-44 Figa ł
Dowiedziałem s ię , że Olga podoDno z ikła / ? / Miśfcła ode mnie pole
cenie ukryć'^ ^f^yby jej coś 3iebie dojecie przez -iarbarę lub siostrę. Proszę zatem sprawdzić i odszukać ją temi dro
gami , gdyż znikając zamknęła mi niektóre ważne sprawy i kontakty.
Qdyby ją Pani zdołała odszukać, pfcoszę zażądać dla mnie kontakty ze skrzynką Szlakowego i z Oświęcimiem. Ponadto niech odda klucz o15
iSgSE:
- 2 -
mieszkania, gdyż musimy stamtąd zabrać pisma, na których nam zależy. Klucz proszę przysłać mnie lub niech Barbara odda go łraeownikcrwi, jeżeli go dostania szybciej. Kontakty należy przy
płać zaraz do Łgiie Przypominam sobie, źc ostatnio Olga żyła b li
żej z "Anią z Bąędzina" /Jasna blondynka, n isk a / Może Barbara Ją zna i przez nią mogłaby się czegoś dowiedzieć, gdyż inne drogi zawiodły#
Pfcoszę działać spiesznie i komunikować ud wszystko co dotyczy spraw poruszonych i sytuacji bezpieczeństwa.
Pismo do Olgi doręesyć jej gdy będzie odnaleziona, z tym, że
przygotowanie i odbiór rzeczy należy uzależnić od sytuacji, w czyta pozostawiam fani wolną rękę. Dążyć Jednak do odzyskania rzeczy
i informować mnie o szczegółach tej sprawy*
/- / Rafał
/dopisek z boku pista : Proszę Oldze powiedzieć, Jeżeli się znajdzie, że na skrzynce Szlakowego Jest dla mnie przesyłka.
Trzeba ją podjąć i do mnie przysłać.
Oryginał w posiadani# "F i g i ", Władysławy Kwiecień-GarstkoweJ Sosnowiec, u l. 3MKSH Sema 6 .
Za zgodnoóć r
16
%sla*4ta ia mm** wa
s l l & s l * i neeta Oefaagais
«
la r^gia^iss
U*sehflfti&«fc
Sta Jlasaada* suAifcessattf aift <2©a dess Ii4 4 |e Bisat*
ha 10 «TłiI4 19** a?* aa $$a4ss da* S&aópaiiasi la t-ata»ita ng&lm m udrd«& lat*
0© die ^*fsa«*a# la oiaa# m &rnm Haftaastalft dbsafahrt »jM«b i s t , a a f* * 4as “afeat « » va*u<»«bU9ha?ic«lt#&Qaaad©sa olaaa «aao#ea
. ia ia u f t iU łf e M B ^ f f ih ________________________________________________________________________
I aaa. i-taMBUgmr auM ebiits 9 /3 U 9 a.
Uleeb Jaa 4ca &at>#d«a 16 afctafes* I9 ift *«
. .atciHflM, ; & . i a., a -. .,.--- -- --- --- —
e*t v i i x . i w t .
SJalaa fla lg e lisifca l&tasa a 5*«6&»4salafB*
% t «ll«A s«e4« leb touMafta bsysllata* aasoba mm Ummfemm . >
i«*SSi «suó ?«$*• «s t*¥~S£* * 9bm ia ld , ich frmm, as rUcht pa* • a la iis li tuu# ich btm gans #<3ta&4 oni @a4aa ®j?#3fc« -e&ita is% • fe@iaa Hashrialłft *aa aah* ®it$a aa baicii&a m t -io st i Z m tm h / «*aa m
feaaa aaaes is t* leh fcaem 2 8 *»la£© L b aatlith sj?h©t$ea, n zh p & tb m feaaa ioh tóor my? 1 D ?ief, Ma -ai o%« Hobo Jada*, nad a ft aa a l * m h$Q l% m * leh b m « m Sahribiursta, 2«faaoaataf -j«lfa ood S&ł«# '^Ad Zh* a lla ^ s d I *# Seh CMmta <14# s^asa F a sia lia a a i T a ra n ta s, ua3 Mass® Jua& a ila Saasa&tisMtiU
... ,.,w . w. . , n .......m
5tasfrm*feaiłAa «
e' ■
I I śwscb l i s 4 « la&ai^a Claoto, Saufawsastalta VataliMh»
atafcaft Bm4 rim*i a/s &afta«itaa*st*aaa i » p l t r t « a# Aa«a*t t m ua 15 Uh* la Jasa*-vl ta , l asasaaslaassa aaaskac^aa*
ais Va**t#feaaa »av cefe. «* 16 ofeta&e* 19 i i la f*pa*«m*a» i m im t-aftsastt a/ 3
?ota* Ul son # ^atsahafl la sasaasitft ust ta* nsaaiia 3ła«!i s«&* Łaafstalifc*
Jaaahalta t*l s e p t ^ s * n.m»
S t s o M N a a le la ^sifl?staafe* . ^
17
18
19
20
21
22
23
AK Śląsk Błach Jadwiga* ps. "Rozalka"
- harcerka
- Jadwiga Błach („Rozalka”), łączniczka w sztabie Śląskiego Okręgu AK. Aresztowana została 1 lipca 1944 roku, a następnie
rozstrzelana 24 sierpnia tegoż roku;
źródło: Wszechnica Górnośląska; V III, Wizerunki Śląskiego Harcerstwa w latach wojny i okupacji, Katowice - 1994, s. 4b
K.Wojt., 2001.
ZWZ AK Śląsk BŁACH JADWIGA ("Rozalka", "Olga")
Kurierka Sztabowa Okręgu Śląskiego AK, aresztowana 1. VII. 1944 r. i rozstrzelana 24. VIII. 1944 r.
Źródło:
Niekrasz Juliusz, "Z dziejów AK na Śląsku", wyd. II K-ce 1993, s. 205
Z. Kotowicz' 99
24
25
26
27
28
29
