ROK XXIV NR 2 1979 WOJEWÓDZKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA
'M. EMANUELA SMOLKI W OPOLU
\
%
POMAGAMY SOBIE W PRACY
półrocznik instrukcyjno-metodyczny
Rok XXIV nr 2 l a'y
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emanuela Smółki w Opolu
Redaguje k o l e g i u m w składzie: Ireneusz Chudy — p r z e w o d n i c z ą c y , Joanna C z a r k o w s k a - P a s i e r b i ń s k a — sekretarz, M i e c z y s ł a w Faber, Krystyna Głąb, J a n i n a Kościów, A n n a K o z ł o w s k a - K w a ś n i c k a , K r y s t y n a Krawczyk.
Projekt okładki — Janusz Młynarski
7 ^k :, ? ,Po ° lS n k if n nZ a k a ł d y G rafi c z n e im. J. Ł a n g o w s k i e g o w Opolu, /.am. 1332-79 500 egz. ark. w y d . 6, ark. druk. 4, P - 3 .
\A7
m/ m/ r Ó C ? d o P o l s , l i i zn6w wrześnie, W W będą spadały z drzew grusze i śliwy,
w niebo popatrzą i będzie boleśnie:
pod słońcem września nie będę szczęśliwy.
To słońce stało ponad horyzontem, błogosławiąc wrogim samolotem, to słońce biło nas żelaznym jrontem, dział hukiem, czołgów złowrogim łoskotem.
A czołgi w bagnach wyschniętych nie grzęzły, szły armie, szybsze niźli polski piechur, bomby waliły w kolejowe węzły, płonęły miasta, rzucane w pośpiechu, szli Niemcy...
Któż to niegdyś wstrzymał słońce?
Czemu nie zgasło nad warszawską bitwą?
Ono świeciło — okrutne, palące — w oczy żołnierza, który trwał i wytrwał.
Słońce wspaniałe!... Słońce nad Warszawą, nad Westerplatte, nad Helem, nad Kutnem, wschodzące krwawo, zachodzące krwawo, nie nasycone widokiem okrutnym!
1 już go odtąd nie ujrzę inaczej
niż w krwi oparach, brzemienne przekleństwem, w dymach ze stosu męstwa i rozpaczy,
rozpaczą krwawe i promienne męstwem.
O słońce! Słońce września! Miną lata, zdeptany będzie przez Prawo łeb węża, może we wrogu odnajdziemy brata, może sercemi będziemy zwyciężać,
może tak będzie. Ale słońce Września, dni naszej chwały i krwi, i cierpienia, • przeklęte będzie w legendach i w pieśniach, aż nowe wzrosną po nas pokolenia.
( W ł a d y s ł a w Broniewski „Słońce Września")
W ł a d y s ł a w a Gromek
W czterdziestą rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej
montaż publicystyczny
NARRATOR:
Druga wojna światowa, zapoczątkowana 1 I X 1939 r. agresją h i t l e - rowską N i e m i e c na Polskę m i a ł a s w e źródła w n i e p o h a m o w a n y c h dążeniach p a ń s t w imperialistycznych, a s z c z e g ó l n i e N i e m i e c do zdobycia panowania nad ś w i a t e m i jego k o l e j n e g o p o d z i a ł u przy użyciu wszystkich dostępnych m e t o d i ś r o d k ó w — drogą agresji zbrojnej gwałtu, grabieży i m a s o w e g o l u d o b ó j s t w a . S z c z e g ó l n ą groźbą dla pokoju ś w i a t o w e g o s t a n o w i ł y o d w e t o w e i r e w i z j o n i s t y c z n e dążenia Niemiec, które po przegranej w o j n i e 1914—1918 p o d j ę ł y w y -
• J ' zmierzające do z ł a m a n i a p o s t a n o w i e ń t r a k t a t u w e r s a l s k i e g o i do odbudowy potencjału w o j e n n e g o kraju. P r z e w r ó t faszystowski, dokonany przez partię h i t l e r o w s k ą i objęcie przez H i t l e r a urzędu Kanclerza Rzeszy w dniu 3 0 1 1 9 3 3 r. p r z y ś p i e s z y ł y i c h m i l i t a r y z a c j ę i przyblizyły n i e b e z p i e c z e ń s t w o w y b u c h u w o j n y .
12 III 1838 r. N i e m c y dokonały aneksji Austrii, n a p o c z ą t k u p a ź - dziernika tegoż roku zajęły S u d e t y i p o d p o r z ą d k o w a ł y sobie S ł o - wację. 15 III 1939 a n e k t o w a ł y Czechy i M o r a w y , a 21 m a r c a 1939 r.
Hitler w y s u n ą ł oficjalnie p o l i t y c z n e i t e r y t o r i a l n e ż ą d a n i a w o b e c foisKi N i e m c y w k r o c z y ł y w p e ł n ą i coraz b e z w z g l ę d n i e j s z ą reali- zację hitlerowskiego programu „ L e b e n s r a u m " na w s c h o d z i e .
LEKTOR I:
Angielski „Times" pisze:
„Lebensraum nie jest n i c z y m i n n y m jak n o w o c z e s n ą t e r m i n o l o g i ą niemiecką, oznaczającą po prostu podbój. G d z i e k o l w i e k N i e m c y stanowią chocby znikomą m n i e j s z o ś ć , jest to w i c h o c z a c h obszar
niemiecki. W o b e c tego każdy kraj, posiadający kolonistów niemiec- kich — a w s z y s t k i e kraje ich posiadają — musi obawiać się agresji Rzeszy pod p r e t e k s t e m niezadowolenia mniejszości".
N A R R A T O R :
Najbardziej n a r a ż o n a na tego rodzaju podstęp stała się w t y m czasie Polska.
LEKTOR II:
Polska Zachodnia: „Rzesza prowadzi od szeregu miesięcy agresywną politykę w s t o s u n k u do Rzeczypospolitej. Kampania prasowa, za- wierająca g r o ź n e oświadczenia, systematyczne prowokowanie incy- d e n t ó w g r a n i c z n y c h , w r e s z c i e wzmagająca się koncentracja zmobili- z o w a n y c h sił z b r o j n y c h n a granicy polskiej stanowią tego wyraźny dowód. , . t Ostatnio d z i a ł a n i a n a terenie W o l n e g o Miasta zwrocone przeciwko n i e z a p r z e c z a l n y m p r a w o m i interesom Rzeczypospolite] oraz jawne pretensje t e r y t o r i a l n e N i e m i e c w stosunku do Państwa FoisKiego nie p o z o s t a w i a j ą w ą t p l i w o ś c i , że istnieje zagrożenie Rzeczypospolitej Wszelkie p r ó b y akcji koalicyjnej... na rzecz pokoju. b y y staie p r z y j m o w a n e przez rząd polski z pełną aprobatą, m e znalazły jednak dotychczas u r z ą d u R z e s z y żadnego oddźwięku. Z b h z a j ą s i ę c h w i e , że działania d y p l o m a t y c z n e , m a j ą c e na celu utrzymanie pokoju mogą
WóCwczZaTgłonsezabiorą siły zbrojne. Intencje Polski są "j?
działalność niemiecka na terenie Gdańska
krytyczną, a o k u p a c j a Słowacji jest d a l s z y m dowodem agresywnycn z a m i a r ó w R z e s z y w o b e c Polski... Polska jest zwolenniczką reguło w a n i a w s z y s t k i c h s w y c h s p r a w drogą p o k o j o w y jednak żywotnych i n t e r e s ó w s w o i c h będzie bronić aż do z w y c i ę s t w a .
N A R R A T O R :
Polska prasa codzienna donosi o coraz Uczni^szych akcjach pro- w o k a c y j n y c h na granicy i działalności dywersyjnej agentów me mieckich n a t e r e n i e c a ł e g o kraju.
LEKTORZY I i II czytają na zmianę doniesienia prasy.
„Na g r a n i c y p o ł u d n i ó w e j napad « ^ Ł f i T o f
skiej atak b a n d y d y w e r s y j n e j na z a b h u n^ ^ ^m\ t granicV zachodniej w S z c z y g ł o w i c a c h w p o w i e c e r y b n i c k i m Na gran y p r u s
zamknięcie przejść granicznych przez Niemcy.
W s c h o d n i c h zabicie polskiego kawalerzysty.
S ^ S o S ? k o n S y polskie w Morawskiej Ostrawie
KfŻTLŻeralny Niemiec W KatouńcacK czynnie WsPmziala z äy- wersantami i szpiegami. cnnwodował śmierć siedmiu W y b u c h b o m b y na d w a r c u w Tarnowie spowodował
osób.
Szosa między Gdańskiem a Gdynią zatarasowana zasiekami z dru- tów kolczastych.
Patrol niemiecki przekroczył granicę w pobliżu N a k ł a i zaatakował placówkę polską.
Dywersanci niemieccy rzucili w nocy petardę do wnętrza budki granicznej na przejściu Radomno w powiecie Krotoszyn.
W ciągu nocy z dnia 29 na 30 i w ciągu godzin p r z e d p o ł u d n i o w y c h 30 sierpnia policja gdańska przystąpiła do u s u w a n i a siłą P o l a k ó w z mieszkań na terenie W. M. Gdańska. Nastąpił r ó w n i e ż cały szereg n o w y c h aresztowań Polaków, przede w s z y s t k i m kolejarzy.
31 sierpnia gestapo zajęło dworzec gdański... Polscy urzędnicy kolę- dowi nie mogą wykonywać swoich junkcji. Dworzec został udeko- rowany flagami narodowo-socjalistycznymi.
W w y n i k u dochodzenia w s p r a w i e podłożenia bomby w Katowicach...
policja aresztowała m.in. o b y w a t e l a n i e m i e c k i e g o inż. Herbuta Frenzla. W czasie śledztwa Frenzel w y j a ś n i ł , że od k i l k u n a s t u dni przygotowywane były, na w y r a ź n e polecenie n i e m i e c k i c h w ł a d z partyjnych na Śląsku i w porozumieniu z gestapo z a m a c h y b o m b o w e na obiekty mniejszości niemieckiej w w o j e w ó d z t w i e śląskim dla celów niemieckiej propagandy.
W dniach 31 sierpnia radiostacje niemieckie ok. godz. 23-ej ogłosiły wiadomość, jakoby ze strony polskiej powstańcy mieli zaatakować terytorium niemieckie, a nawet opanować na pewien czas radio- stację w Gliwicach, P. A. T. stwierdza, że wiadomość ta jest jeszcze jednym więcej kłamstwem rozpuszczanym przez radiostacje nie- mieckie. Wypadek ten jest całkowicie zmyślony i nosi wszelkie ce,chy prowokacji."
NARRATOR:
P o u t f r ^ ,n a r a s t a^c e . zagrożenie kraju skłoniło w ł a d z e P a ń s t w a f o l s k i e g o do zarządzenia p o w s z e c h n e j mobilizacji.
LEKTOR I:
Polska Zachodnia: Prezydent Rzeczypospolitej zarządził co następuje:
d n i i " ^ fn i e nl T0-b i l i z.afj i j e s t k a r t e k 31 sierpnia 1939 r. N a s t ę p n e dnie liczą się kolejno jako 2-gi, 3-ci itd
n o r i n W1^ d? C Z 5Te j s l u ż by w o j s k o w e j oficerów, podchorążych, D o l n H W n V, S Z y C h f i g o w c ó w i s z e r e g o w c ó w r e z e r w y oraz
T T 1 3 ' P ° ,d o fi c e r ó w stanu spoczynku, zaliczonych do
y ^yojskowej bez w z g l ę d u na w i e k kategorię zdro-
« e U o n e g o paska"!' 7 b i a ł e k a r t y m o b i l i z t c y j n e bez s L ł ^ n S f 3 ' 0 3 u r l° Pa c h oficerowie i podoficerowie służby w o s L w a m a ? f Z ? / s z e r eg °w cy o d b y w a j ą c y zasadniczą służbę
^ NiP n L S v l o c z.m e powrócić do s w y c h oddziałów...
posiadaia hfałp \ P Ow o^a ni u do czynnej s ł u ż b y w o j s k o w e j ci, którzy zaświadczeń i a m ^ v r m°b l U z a c y j n e z c z e r w o n y m p a s e m niebieskie k a r 7 „ S J " » o w a c y j n e . . . i ci, którzy nie o t r z y m a l i w ogóle S y w k o w i r ' n n ? ?b y ,k o r zys t aW e z odroczenia odbycia S a c r i ° S a Pn i Z a ° S t a 3 ą a Ż d° d a l s Z y C h z a r z ą d z e ń w s w y c h
5) W i n n y n i e z g l o s z e m a się do czynnej służby w o j s k o w e j w myśl m n i e j s z e g o o b w i e s z c z e n i a będzie ukarany w e d ł u g przepisów kodeksu karnego w o j s k o w e g o , przewidującego — zależnie od kwalifikacji czynu — karę p o z b a w i e n i a wolności do więzienia bezterminowego w ł ą c z n i e l u b karę śmierci.
W a r s z a w a , dnia 30 sierpnia 1939 r.
Minister Spraw Wojskowych.
N A R R A T O R :
R ó w n o l e g l e w ostatnich dniach sierpnia nasiliła się akcja dyploma- tyczna g ł ó w n i e Wielkiej Brytanii, mająca na celu niedopuszczenie do w y b u c h u w o j n y . Następuje w y m i a n a not i próby mediacji między Polską a N i e m c a m i . Sytuacja zaostrza się jednak coraz bardziej i jest to jasne dla w s z y s t k i c h rządów.
LEKTORZY I i II czytają na zmianę doniesienia agencji prasowych 29.08. P r e m i e r W i e l k i e j Brytanii Chamberlain:
Katastrofa j e s z c z e n i e nadeszła. N i e mogę jednak powiedzieć, aby n i e b e z p i e c z e ń s t w o jej w jakikolwiek bądź sposób zostało zmniejszone.
Daily Express: 1) Rokowania pomiędzy Polską a Niemcami mogą się odbywać tylko pod warunkiem zupełnego równouprawnienia bez żadnych pogróżek i nacisku.
2) Anglia proponuje międzynarodowe „Zawieszenie broni", aby roko- wania mogły się odbywać w atmosferze większego spokoju.
•Daily T e l e g r a p h : Nota kanclerza Hitlera z 30. VIII nie różniła się w i e l e od poprzednich. Podkreśliła pragnienie dobrych stosunków a n g i e l s k o - n i e m i e c k i c h , lecz w y s u w a ł a żądania przyłączenia do Nie- miec z n a c z n y c h o b s z a r ó w Polski. W ciągu ostatnich dni Hitler dawał do z r o z u m i e n i a , ż e z a ł a t w i e n i e sporu z Polską musi być przepro- w a d z o n e z jak n a j w i ę k s z y m pośpiechem. Rząd angielski powiadomił n a t y c h m i a s t o treści noty rząd polski.
Daily Herald: Odpowiedź Anglii jest niezwykle stanowcza. Jakakol- wiek będzie decyzja Hitlera, gwarancje Anglii i Francji dla Polski Pozostają niewzruszone. Droga do pokoju jest otwarta dla Hitlera, lecz nie do pokoju narzuconego.
N e w York H e r a l d T r i b ü n e : Sfery rządzące w Niemczech nie znają żadnych s k r u p u ł ó w i stosują m e t o d y gangsterów w polityce. Historia świata nie znała dotychczas podobnych władców. Kanclerz Hitler zerwał w s z e l k i e układy, które podpisał z Anglią, Francją i Polską.
Biada r z ą d o w i , który w y c o f u j ą c s w y c h żołnierzy z okopu, umożliwił- by H i t l e r o w i j e s z c z e j e d n o m a ł e i ł a t w e zwycięstwo.
N A R R A T O R :
Nadchodzi wreszcie pamiętny dla świata i ludzkości dzień 1 września 1939 roku.
LEKTOR I:
E x p r e s s Poranny, 1 w r z e ś n i a 1939 r.: N i k c z e m n o ś ć , k t ó r a przerodzi świat: D o k u m e n t y b a n d y t y z m u p o l i t y c z n e g o N i e m i e c w 16 h a n i e b n y c h purfktach „Propozycji" dla Polski.
N i e m i e c k i e Biuro Informacyjne w Berlinie o g ł o s i ł o 31. VIII w i e c z o - rem komunikat w sprawie w y m i a n y not m i ę d z y N i e m c a m i i W. B r y - tanią w dniach 28, 29 i 30 sierpnia. Rząd b r y t y j s k i w nocie z 28 sierpnia oświadczył gotowość p o ś r e d n i c t w a w r o k o w a n i a c h m i ę d z y N i e m c a m i a Polską... Rząd n i e m i e c k i w s w e j o d p o w i e d z i z 29 VIII, m i m o s w e j sceptycznej opinii co do w o l i ze strony r z ą d u p o l s k i e g o dojścia w ogóle do porozumienia, o ś w i a d c z y ł g o t o w o ś ć p r z y j ę c i a w interesie pokoju angielskiego pośrednictwa. Rząd R z e s z y o ś w i a d c z y ł gotowość przyjęcia do 30. VIII w i e c z o r e m p e ł n o m o c n i k a r z ą d u p o l - skiego z założeniem, że t e n będzie m i a ł p e ł n o m o c n i c t w o . . . do z a w i e - rania układów... Kanclerz oraz rząd Rzeszy czekali n a p r ó ż n o przez 2 dni. W tych w a r u n k a c h rząd ńiemiecki jest zdania, że propozycje jego zostały praktycznie odrzucone i u w a ż a za w s k a z a n e podać do publicznej wiadomości p o d s t a w y do u k ł a d ó w , o k t ó r y c h b r y t y j s k i ambasador został p o w i a d o m i o n y przez ministra s p r a w z a g r a n i c z n y c h Rzeszy v o n Ribbentropa. K o m u n i k a t w s p o m i n a o n a p r ę ż o n y c h sto- sunkach połsko-niemieckich, dowodząc, że p r z y c z y n y t e g o r o z w o j u w y p a d k ó w leżą w układzie granic w y z n a c z o n y c h przez t r a k t a t w e r - salski i rzekomo n i e s p r a w i e d l i w y m t r a k t o w a n i u mniejszości...
Propozycje, złożone przez ministra Ribbentropa r z ą d o w i b r y t y j s k i e m u są następujące:
1) Gdańsk powraca natychmiast , do Rzeszy.
2) Obszar Pomorza... aż do linii K w i d z y ń - G r u d z i ą d z - C h e ł m ż a - B y d - goszcz (łącznie z t y m i miastami.). rozstrzygnie s a m w s p r a w i e s w e j przynależności do. N i e m i e c czy Polski.
3) W t y m celu zostanie p r z e p r o w a d z o n y plebiscyt. P r a w o do g ł o s o - w a n i a będą mieli w s z y s c y N i e m c y i Polacy, którzy w d n i u 1 I 1918 r.
zamieszkiwali na t y m obszarze, albo do t e g o dnia t a m się urodzili.
N i e m c y wyparci; z tego obszaru powrócą, c e l e m d o k o n a n i a g ł o s o w a - nia. Dla zapewnienia bezstronnego g ł o s o w a n i a zostanie w y m i e n i o n y obszar podporządkowany n a t y c h m i a s t m i ę d z y n a r o d o w e j komisji, z ł o - żonej z przedstawicieli. Włoch, S o w i e t ó w , Francji i Anglii. K o m i s j a ta w y k o n y w a ć , będzie całą zwierzchnią w ł a d z ę ń a t y m obszarze.
Obszar ten w najkrótszym czasie opróżniony będzie z p o l s k i e g o wojska, polskiej policji i polskich władz.
4) Z obszaru tego w y ł ą c z o n y zostaje port Gdynia, k t ó r v zasadniczo jest polskim obszarem s u w e r e n n y m , o ile ogranicza się t e r y t o r i a l n i e do polskiego osadnictwa.
5) P l e b i s c y t nie odbędzie się przed u p ł y w e m roku.
6) Dla z a g w a r a n t o w a n i a o d p o w i e d n i c h p o ł ą c z e ń w y b u d o w a n e zostaną drogi i linie kolejowe.
7) W sprawie przynależności obszaru z a d e c y d u j e . w i ę k s z o ś ć o d d a - n y c h głosów.
8) P o przeprowadzeniu plebiscytu, n i e z a l e ż n i e od jego w y n i k u , .,.aby zapewnić swobodne połączenia... ustali się e k s t e r y t o r i a l n ą strefę komunikacyjną... szerokości 1 kilometra..., c e l e m b u d o w y autostrady, jak również 4 - t o r o w e j linii k o l e j o w e j .
9) W razie powrotu Pomorza do Rzeszy jest ona gotowa dokonać wymiany ludności.
10)^ Żądane przez Polską prawa specjalne w porcie gdańskim mają być traktowane równorzędnie z analogicznymi prawami Niemiec w porcie Gdyni.
11) Gdańsk i Gdynia mają otrzymać charakter wyłącznie miast handlowych t.zn. bez umocnień i garnizonów wojskowych.
12) ...Hel również uległby demilitaryzacji.
13) Wszelkie zażalenia rządu Rzeszy i Polski... rozpatrzyłaby mię- dzynarodowa komisja śledcza, która miałaby za zadanie zbadanie ...szkód gospodarczych i psychicznych, jak również i licznych aktów terrorystycznych. Niemcy i Polska zobowiązują się do odszkodowa- nia wszystkich gospodarczych oraz innych szkód, których doznały mniejszości polska i niemiecka od r. 1918...
14) Polska i Niemcy m a j ą się porozumieć co do uregulowania spraw mniejszości polskiej, względnie niemieckiej. Celem nieprzyciągania ich do czynności lub obowiązków, sprzecznych z ich poczuciem na- rodowym, obie strony zobowiązują się członków mniejszości nie po- woływać do służby wojskowej.
15) W razie osiągnięcia porozumienia na podstawie tych propozycji, Polska i Niemcy wyrażają gotowość przeprowadzenia natychmiasto- wej demobilizacji ich sił zbrojnych.
16) Rząd niemiecki i polska będą się porozumiewały w sprawie przyśpieszenia i wprowadzenia w życie powyższych zarządzeń.
NARRATOR:
Warunki te jakkolwiek nie do przyjęcia, nie zostały przekazane żadnemu rządowi, a rząd Rzeszy ogłosił je za pośrednictwem radia niemieckiego w dniu 31 sierpnia wieczorem jedynie po to, aby uspra- wiedliwić agresję na Polskę, która nastąpiła w kilka godzin później.
LEKTOR II:
Warszawa, 1 września 1939 r.
Komunikat urządowy polski. X T. . . .
..O świcie dnia 1 września 1939 r. siły zbrojne Rzeszy Niemieckiej rozpoczęły działania wojenne przeciw Polsce. Nastąpiło przekrocze- nie granicy polskiej ze strony Prus Wschodnich^ i Rzeszy Niemiec- kiej. Wojska niemieckie zaatakowały garnizon polski na Westerplatte.
Niemieckie lotnictwo dokonało nalotów na Krakow, miasta siąsKie, Częstochowę, Tczew, Puck i Grodno, przyczym przeprowadzono szereg bombardowań. . , . , W dniu wczorajszym ok. godz. 23-ej radio n i e m i e c k i e nadało komu nikat, w którym rząd niemiecki w ultymatywny sposób domagał się Przyłączenia Gdańska oraz trzech czwartych wojewodztwa pomor- skiego do Rzeszy drcgą bezwarunkowego wyrażenia na to z^ociy Warunki dla rozmów, o których rząd polski dowiedział się dopiero Po komunikacie rządu niemieckiego nie dotyczyły wyrównania sto- sunków polsko-niemieckich, ale stanowiły wyraźny zamach na ży- wotne interesy Rzeczypospolitej i na jej terytorium. Żaden rząd po dobnych w a r u n k ó w nie mógłby przyjąć. charakter ulti- Choć nie były one znane rządowi polskiemu nosiły charakter u m matum i były z całym cynizmem wymyślonymi pretekstami do
agresji na Polskę... P o w o ł y w a n i e się kanclerza Hitlera w jego dzi- siejszej m o w i e n a rzekomą agresję polską na t e r y t o r i u m Rzerzy jest s t w i e r d z o n y m i o c z y w i s t y m fałszem. P o l s k a z a w s z e w y r a ż a ł a g o t o - w o ś ć z a ł a t w i e n i a s p r a w spornych p o l s k o - n i e m i e c k i c h w drodze m e - diacji...
Stwierdzić należy w o b e c takiego przebiegu r o z m ó w p o l s k o - n i e m i e c - kich... oraz agresji dokonanej w g o d z i n a c h r a n n y c h na t e r y t o r i u m Polski..., że w i n a za przebieg w y p a d k ó w spada w y ł ą c z n i e n a N i e m c y , że N i e m c y są agresorami i to agresorami b e z w z g l ę d n y m i , bo w b r e w zapowiedzi kanclerza Hitlera, że p r z e d m i o t e m b o m b a r d o w a n i a będą tylko obiekty w o j s k o w e , l o t n i c t w o n i e m i e c k i e b o m b a r d o w a ł o w d n i u dzisiejszym skupiska ludności cywilnej."
LEKTOR I:
Orędzie P. P r e z y d e n t a Rzplitej do Narodu.
Obywatele Rzeczypospolitej!
N o c y dzisiejszej o d w i e c z n y w r ó g nasz rozpoczął d z i a ł a n i a zaczepne wobec P a ń s t w a Polskiego, co s t w i e r d z a m w o b e c B o g a i historii.
W tej chwili dziejowej z w r a c a m się do w s z y s t k i c h o b y w a t e l i P a ń - stwa w głębokim przeświadczeniu, że cały naród w obronie s w o j e j wolności, niepodległości i honoru skupi się dokoła W o d z a N a c z e l n e g o i sił zbrojnych, oraz da godną o d p o w i e d ź n a p a s t n i k o w i , jak się to już nieraz działo w historii s t o s u n k ó w p o l s k o - n i e m i e c k i c h .
Cały naród polski, b ł o g o s ł a w i o n y przez Boga, w w a l c e o s w o j ą świętą i słuszną sprawę, zjednoczony z A r m i ą , pójdzie r a m i ę przy ramieniu do boju i p e ł n e g o z w y c i ę s t w a ,
(podpisał)
Ignacy Mościcki
P r e z y d e n t R z e c z y p o s p o l i t e j Warszawa, dnia 1 w r z e ś n i a 1939 r.
LEKTOR II:
P r e z y d e n t Rzeczypospolitej prof. Ignacy Mościcki m i a n o w a ł w d n i u 1 w r z e ś n i a 1939 r. Marszałka Polski, E d w a r d a Ś m i g ł e g o - R y d z a In- spektora Sił Zbrojnych — N a c z e l n y m Wodzem.
Marszałek Polski Edward S m i g ł y - R y d z n a s t ę p c ą P r e z y d e n t a R z e c z y - pospolitej na w y p a d e k opróżnienia się rządu P r e z y d e n t a R z e c z y p o s p o - litej przed z a w a r c i e m pokoju.
Zarządzenie podpisał P r e z y d e n t Ignacy Mościcki.
Lektor I:
N a p o d s t a w i e art. 1 ust. (1) u s t a w y z dnia 22 l u t e g o 1937 r.
o stanie w y j ą t k o w y m (Dz. U. R. P. Nr 17 poz. 108) zarządza się za z e z w o - l e n i e m P r e z y d e n t a Rzeczypospolitej stan w y j ą t k o w y na obszarze P a ń s t w a .
Zarządzenie podpisał p r e m i e r i m i n i s t e r s p r a w w e w n . gen. S ł a w o j S k ł a d k o w s k i .
LEKTORZY I i II czytają na zmianę doniesienia agencyjne
Londyn, 1 września. Król Jerzy VI podpisał rozkaz o całkowitej mobilizacji armii i lotnictwa oraz zarządzenia... równoznaczne z całkowitą mobilizacją floty.
Paryż, 1 września. We Francji zarządzono powszechną mobilizację i ogłoszono stan wyjątkowy.
Waszyngton, 1 września. Prezydent Roosevelt zwrócił się telegra- ficznie o godz. 4 m. 30 do Francji, W. Brytanii, Włoch, Niemiec i Polski z w e z w a n i e m , aby ludność cywilna nie podlegała bombar- dowaniu.
Berlin, i września. Hitler wystosował do armii rozkaz dzienny nastę- pującej treści: Państwo Polskie odrzuciło uregulowanie stosunków sąsiedzkich, do którego dążyłem i zamiast tego uciekło się do broni.
Niemcy w Polsce są ofiarami krwawego terroru i wypędzam ze swych ognisk domowych. Szereg wypadków naruszania granic, które są nie do zniesienia dla wielkiego mocarstwa — jest dowodem ze Polacy nie chcą dalej szanować granic Rzeszy. Aby położyć kres tym szaleńczym czynom nie mam innego środka, jak przeciwstawić siłę — sile.
N A R R A T O R :
Na wieść o napaści wojsk niemieckich na Polskę, ambasadorowie Francji i Anglii w Berlinie zwrócili się w .mieniu swych•
z u l t y m a t y w n y m żądaniem do rządu Rzeszy, by ^ ^ X n ü e c k e wał działania w o j e n n e i natychmiast wycofał wtyska m e n ^ e z terytorium Polski. Termin ultimatum angielskiego u p ł y n ą ł w r z e s nia o godz. U - e j rano, francuskiego zas o 17-ej. Pomewąz rząa Rzeszy nie zaprzestał działań wojennych wobec Polski - ^ b a s a d o rowie Anglii i Francji oświadczyli, że ich kraje weszły w stan wo jenny z N i e m c a m i .
LEKTOR I; • Londyn, 3 września 1939 r. godz. 11.45. Przemówienie radiowe pre-
miera W. Brytanii Chamberlaina: • D o o s t at n i e j chwili
^•Anglia znajduje się w wojnie z N lf m c a I" „n" " w i a za n i a pomię- t o całkowicie m o ż l i w e znalezienie pokojowego rozwią ama po dzy N i e m c a m i a Polską, ale Hitler nie chciał tego Najwidoczn jjp stanowił zaatakować Polskę b eZ j względu na to, co k I chociaż obecnie m ó w i , że p r z e d s t a w ü r o z ^ ^ ^
zostały odrzucone przez Polskę - oświadczenie to e | n e ^ Propozycje te nigdy nie b y ł y P ^ ^ X l ' t o m m i e c k ^ Hitler
zostały ogłoszone w nocy w czwartek przez raaic^ s w y m woj- nie czekał, z jaką spotkają się one reakcją, die postępowanie skom, by przekroczyły następnego rana gramcę poi 4- w i d o k ó w
Jego wskazuje w sposób niewątpliwy, a me m * t a n i a s i ł y. aby ten człowiek zechciał kiedykolwiek wyrzec się
Może p o w s t r z y m a ć go jedynie siła. • s v t ua c j a , w której nie Uczyniliśmy wszystko, by ustalić Pokój, aie ż a d e n n a r ó d
można ufać ż a d n e m u s ł o w u władcy Niemiec, i w i «
ani k r a j nie mógł czuć się bezpiecznym, stała się nie do zniesienia...
Wierzę, że dożyję chwili, kiedy hitleryzm będzie zniszczony i Europa będzie oswobodzona od tego koszmaru."
LEKTOR II:
Paryż, 3 września 1939 r. Przemówienie radiowe premiera Daladier:
„Francuzi! Od świtu dnia 1 września Polska stała się przedmiotem brutalnej i cynicznej agresji. Granice jej zostały pogwałcone, miasta jej są bombardowane, armia jej zaś stawia bohaterski opór napastni- kowi.
Odpowiedzialność za wylaną krew spoczywa wyłącznie na rządzie hitlerowskim. Lcsy pokoju znajdowały się w rękach Hitlera: Chciał on wojny. Francja i Anglia robiły wszelkie wysiłki, celem uratowania pokoju... Niemcy odmówiły nam. Przeciwstawiając się najbardziej przerażającej tyranii i czyniąc zadość danemu słowu, walczymy w obronie naszej ziemi, naszych ognisk i naszej wolności.
LEKTOR I:
Warszawa, 3 września 1939 r. Komunikat sztabu głównego Naczel- nego Wcdza:
Naloty lotnictwa niemieckiego na terytorium Polski t r w a j ą nadal, powodując duże straty spośród ludności cywilnej. W ciągu dnia dzisiejszego bombardowano Warszawę, Dęblin, Radomsko, Toruń, Poznań, Kraków, Płock i wiele innych miast. Bombardowano także wsie i ostrzeliwano oraz obrzucono bombami ludność pasącą bydło.
Nasze lotnictwo przeprowadziło natarcie na zgrupowanie broni pan- cernej w rejonie Częstochowy... W ciągu pierwszych dwóch dni stra- ciliśmy 64 samoloty niemieckie. Za ostatnią dobę straciliśmy 11 sa- molotów.
W działaniach lądowych silne ugrupowanie pancerne nieprzyjaciela przerwało się w kierunku Częstochowy i zmusiło do opuszczenia tego miasta. Wobec wielokrotnej przewagi nieprzyjaciela wspartego bardzo liczną bronią pancerną, artylerią ciężką oraz lotnictwem, wojska nasze zmuszone do ustępowania ze Śląska.
Wzdłuż rzeki Osa na połnocny-wschód od Grudziądza nieprzyjaciel prowadzi silne natarcie piechoty wzmocnionej czołgami Na odcinku Prus Wschodnich walki t r w a j ą na pograniczu. W rejonie Gdyni i Gdańska przeciwuderzeniem odebraliśmy Orłowo i Kock. Załoga Westerplatte broni się nadal.
NARRATOR:
A potem kolejno padały Westerplatte, Warszawa, Hel.
Niemcy na prawie 6 lat opanowali Polskę.
„Wojna, rozpoczęta w Polsce, w Europie, objęła swym zasięgiem niemal cały świat, wzięło w niej udział 61 państw, spośród 67 wów- czas istniejących, z ludnością ok. 1700 min, co stanowiło ponad 80 procent ogółu mieszkańców globu ziemskiego. Toczyła się głównie w Europie, ale także w Afryce Północnej, Azji, na wyspach Oceanii i Pacyfiku, na wszystkich niemal morzach i oceanach. Działania wojenne były prowadzone na lądzie, na morzu i w powietrzu z nie znaną dotąd intensywnością. Ogromne fronty przetaczały się przez
t e r v W i a pnnad 40 państw... Ogółem pod broń powołano ok. 100 min żcłnłerzY. W zas;ę*u wojny znalazły się setki i r i l l o ^ w ludzi i cale z?Dlerz- v,--l"-^vrh prństw, objęła ona swym wpływam wszystkie d z i e l n y ludzkiej dr. iplalnośc:. Druga wojna ś w i r . r w a przyniosła ludzi.T '-ci c'b'Tvm'e straty i zniszczenia: w jej wyniku straciło życie okcło 55 min ludzi. ckclo 35 min zostało rannych lub c kslec/oiyrh.
Straty iraterlalr.e na skutek zniszczeń wojennych w turcpie ocenia się na 260 mld dolarów."
Rafał P r z e m y s ł a w Sil
Wrzesień 1939 w beletrystyce, pamiętnikach, wspomnieniach i relacjach
zestaw bibliograficzny
I iniejszy z e s t a w bibliograficzny o b e j m u j e p o z y c j e k s i ą ż -
™ kowe z zakresu beletrystyki (powieść, o p o w i a d a n i e , nowela), p a m i ę t n i k a r s t w a , w s p o m n i e ń oraz relacji, w y - dane w Polsce w latach 1945—1977. O b e j m u j e on p u b l i k a c j e o m a - w i a j ą c e zagadnienia w r z e ś n i a 1939 roku w całości bądź w e f r a g m e n - tach.
W zestawie t y m nie u w z g l ę d n i o n o poezji p o ś w i ę c o n e j w y d a r z e n i o m tego okresu oraz pozycji p r e z e n t u j ą c y c h z m a g a n i a p o l s k o - n i e m i e c k i e na Śląsku (pozycje te zostały osobno o m ó w i o n e w p u b l i k a c j a c h p o - m i e s z c z o n y c h w t y m ż e w y d a w n i c t w i e ) . P o m i n i ę t o t a k ż e drobne bro- szury okolicznościowe, p u b l i c y s t y c z n e i w y d a w n i c t w a p o p u l a r n e j serii „Tygrys".
P r e z e n t o w a n y z e s t a w bibliograficzny przeznaczony jest przede w s z y s t k i m dla nauczycieli, bibliotekarzy, p r a c o w n i k ó w p l a c ó w e k k u l t u r a l n o - o ś w i a t o w y c h i u c z n i ó w i m a u m o ż l i w i ć w ł a ś c i w y dobór lektury z w i ą z a n e j z tragicznymi z m a g a n i a m i n a r o d u p o l s k i e g o w e w r z e ś n i u 1939 r. oraz stanowić materiał do o p r a c o w a n i a prelekcji inscenizacji, itp.
1. A B R A H A M R o m a n : W s p o m n i e n i a w o j e n n e z n a d W a r t y i B z u r y . O p r a ć , liter.' K. B u g a j a k . W a r s z a w a 1969 M O N ss ?80 t a b i 23, i l u s t r . , p o r t r . , m a p y .
2. A D A M C Z Y K W ł a d y s ł a w : P r z e c i w n a w a l e . Rok 1939 P a m i ę t n i k d o w ó d c y 201 p u ł k u p i e c h o t y . W a r s z a w a 1970 P a x ss. 326.
3. A N D R Z E J E W S K I J e r z y : N o c i i n n e o p o w i a d a n i a . W y d 7 W a r s z a - w a C z y t e l n i k ss. 567. S e r i a G ł o w y W a w e l s k i e
4. A N T O L O G I A p a m i ę c i 1939—1945. P r z e w o d n . k o m . r e d i p r z e d m . : J a n Z y g m u n t J a k u b o w s k i . (1): P o l s k i w r z e s i e ń . W y b ó r w s t ę p i p r z y p i s y : W o j c i e c h Z u r k o w s k i . W y d . 2. W a r s z a w a 1965 K i w ss.
274, n l b . 1.
5. AR C T B o h d a n : R y c e r z e b i a ł o - c z e r w o n e j s z a c h o w n i c y . W y d . 3.
W a r s z a w a 1969 N K ss. 256, t a b l .
6. T E N 2 E : A l a r m w St. O m e r . O p o w i e ś c i l o t n i c z e . W y d . 3. W a r s z a w a 1971 L S W ss. 427.
7. T E N Ż E : Ś l a d e m s a m o l o t u . Łódź 1969 W Ł ss. 273.
8. A U D E R S K A H a l i n a : P t a s i g o ś c i n i e c . W a r s z a w a 1973 KiW ss. 183.
9. B A R A N O W I C Z J a n : L a t a w e m g l e . K a t o w i c e 1957 Śląsk ss. 183.
10. B A R T E L S K I L e s ł a w M.: K r w a w e s k r z y d ł a . P o w i e ś ć T. 1, 2. W y d . 2.
W a r s z a w a 1977 C z y t e l n i k ss. 399 i 388.
11. B A R T E L S K I L e s ł a w M, B o g u c k a - O r d y ń c o w a J a n i n a , R a j e w s k i L u d w i k : P r z e z l a t a w a l k i . Z b i ó r o p o w i a d a ń . Oprać... W y d . 3.
W a r s z a w a 1970 P Z W S ss. 411, i l u s t r . Z p r a c R a d y O c h r o n y Por m n i k ó w W a l k i i M ę c z e ń s t w a .
12. B A Y E R S t a n i s ł a w : Nie b y ł e m K o l u m b e m . ( W s p o m n i e n i a ) . W a r - szawa' 1977 MON ss. 252, i l u s t r .
13. B A D O W S K I L e c h : B i t w a t r w a . W y d . 3. G d y n i a 1966 W y d a w n i c t w o M o r s k i e , ss. 245.
14. B I S K U P S K I S t a n i s ł a w : O R P „ O r z e ł " z a g i n ą ł . Wyd. 4. W a r s z a w a 1969 N K ss. 180, n l b . 2 i l u s t r . , m a p a .
15. B R A N D Y S K a z i m i e r z : Miasto n i e p o k o n a n e . W y d . 11. W a r s z a w a 1964 P I W ss. 258, n l b . 1. B i b l i o t e k a P o w s z e c h n a .
16. C A B A N M i k o ł a j : P o w r ó t zza r z e k i S t y k s . W y d . 2. uzup. W a r - s z a w a 1966 I s k r y ss. 282. n l b . 2, pl. 1.
17. C E R E N I E W I C Z B o g u s ł a w : W r z e ś n i o w e Drogi. W a r s z a w a 1969 P a x ss. 286, t a b l . 11, p o r t r . , m a p y .
18. C S O K O R F r a n z T h e o d o r : Na o b c y c h d r o g a c h . T ł u m . z n i e m . B. B i a ł e c k i . W a r s z a w a 1960 P a x ss. 326.
19. C Z E R N I K S t a n i s ł a w : Ucieczka za Czeremosz. W a r s z a w a 1957 MON ss 109 r y s
20. T E N Ż E : Z a c h ó d s ł o ń c a : Z a p i s k i z w ę d r ó w e k . W a r s z a w a 1965 LSW ss 225
21 C Z Y Ż E W S K I L u d w i k : W s p o m n i e n i a d o w ó d c y Z a k r o c z y m i a w 1939 r.
W a r s z a w a 1973 K i W ss. 108, i l u s t r . , p o r t r . , m a p y . Mazowiecki Ośro- d e k B a d a ń N a u k o w y c h . B i b l i o t e c z k a M a z o w i e c k a nr3^
22 D Ą B R O W S K I B e n e d y k t : 114-sta s t a r t ! W a r s z a w a 1948 C z y t e l n i k ss. 64, n l b . 1. B i b l i o t e k a R o m a n s ó w i P o w i e ś c i n r 4
23. D Ą B R O W S K I E u g e n i u s z : Bez b r o n i . . . W a r s z a w a 1969 P a x ss. 17J, 24. D Ą B R O W S K I ' F r a n c i s z e k : W s p o m n i e n i a z o b r o n y W e s t e r p l a t t e W s p o m n i e n i a i d o k u m e n t y . W s t ę p : M a r i a n P e l c z a r . G d a ń s k 1957 G d a ń s k i e T o w . N a u k . ss. 181, t a b l . 16. Biblicrteka G d a ń s k a . Seria 25. ^ N I E w IrK TnsyaCbhi n a - P a m i ę t n i k w a r s z a w s k i . Wyd. 2. W a r s z a - 26. S o B R A C Z Y N l K I ^ J a n ^ ^ G r a w w y b i j a n e g o . W s p o m n i e n i a . W a r -
s z a w a 1962 P a x ss. 261, nlb. 3, t a b l . 7.
27. T E N Ż E : N a j e ź d ź c y . W y d . 8. Warszawai 1969 P a x ss. SM, n i o * 28. T E N Ż E : Szata g o d o w a . P o z n a ń 1947 K s i ę g a r n i a i. Gustowskiego
ss. 223, n l b . 1. A l t p n e r a b o w W r o c ł a w 1959 29. D O N C Z Y K F r a n c i s z e k : StaJag XI A l t e n g r a o o w .
O s s o l i n e u m ss. 350, n l b . 1. u n n n a Wsteo: M. Drozdow- 30. D Z I U B E K B r o n i s ł a w : Z a c z y n a ł e m u L" P ° P f - w s i ę p .
ski. W a r s z a w a 1969 K i W ss. 217, nlb. 2 t a b l . 4, u u s i r . 31. F A C B o l e s ł a w : Ucieczka n i e d a l e k o . Wyd. 2. G d y n i a jaw.
w n i c t w o M o r s k i e ss. 139, n l b . 1. , , , a n g % u . G u ^ t o w - 32. F A L K O W S K I J a n : Z w i a t r e m w t w a r z . P r z e l . (Z a n s t j
ska W a r s z a w a 1S69 MON ss. 232. W o i n a W y d . 2 33. G A Ł A J J u l i a n : M y s t k o w i c e w i o s k ą m a ł a . Cz. 4. wo.ina.
p o p r .
43. G A W R A K -
s z a w a 1971 MON ss. 121, t a b l . 1, ' P ° « J -B„t h p,a v Z e w s p o m n i e ń ofi- 35. G O D Z I S Z E W S K I T a d e u s z : P i s a n e w R o t h e s a y . ^ e P
c e r a r e z e r w y . W a r s z a w a 1973 C z y t e l n i k ss i m . o s i e m n aś c i e lat.
36. G Ó R E C K I R y s z a r d : P r z e m o c z o n e
i riLminlmrclri wvri. 2. War- W a r s z a w a 1950 KiW ss. 405, ' " ^n.2 n i.z v m W s p om n i e n i a . W a r - V R A K W i t o l d : W b a t a l i o n i e r o b o t n i c z y m , wspui
ia 1971 MON ss. 121, t a b l . 1, Po r t r- Z e w s p om 5 Z I S Z E W S K I T a d e u s z : P i s a n e w R o t h e s a y . ^ e P
r e z e r w y . W a r s z a w a 1973 C z y t e l n i k ss 194 G Ó R E C K I R y s z a r d : P ^ e m ° c z o n e pod p ^ ę c a ^ e m . W s p o m n i e n i a . O p r a ć . graf. Wito a i - " » " ™
s z a w a K i W 1977 ss 380, t a b l 6 p o d k a r p a c i u . W a r s z a w a 37. G R Z Y W A C Z - S w i t a l s k i Ł u k a s z : Z w a l k na r u
1971 P a x ss. 403, t a b l . 8, i l u s t r . portr-, mapy_ l e k a r z a . W a r - 38. H A N K E E d w a r d : T r u d y i oczekiwania Wspomnienia
s z w a 1965 C z y t e l n i k ss. 398, nlb. 2. Po r" . z c z a s ó w oblężenia 39. H A U S B R A N D T J a d w i g a : W o f n i u ^ N°t a t£ i6
W a r s z a w y w 1939 r. K r a k ó w 1961 WL ss. 97, taDi.
40. H E N Józef: T e a t r H e r o d a . W a r s z a w a 1966—67 C z y t e l n i k , T. 1:
P r z e d w i e l k ą p a u z ą . 1966 ss. 255, n l b . 1. T. 2: O p ó r 1967 ss. 240, n l b . 3.
41. H O L U J T a d e u s z : J e d e n s t a m t ą d . W y d . 3. W a r s z a w a 1966 I s k r y ss. 242.
42. H U L E W I C Z B o h d a n : W i e l k i e w c z o r a j w m a ł y m k r ę g u . W a r s z a w a 1973 P a x ss. 285, t a b l . 4, i l u s t r . , p o r t r .
43. I R Z Y K O W S K I K a r o l : N o t a t k i z ż y c i a , o b s e r w a c j e i m o t y w y . W a r - s z a w a 1964 C z y t e l n i k ss. 547, n l b . 5, t a b l . 16.
44. J Ę D R K I E W I C Z E d w i n : P e w n a p r z y g o d a f i l m o w a . W a r s z a w a 1965 MON ss. 199, n l b . 1.
45. K A I D E R W o j c i e c h : Czas w y b o r u . W a r s z a w a 1963 MON ss. 226.
46. K A N N M a r i a : N i e b o n i e z n a n e . W y d . 3. W a r s z a w a 1968 M O N ss. 270, n l b . 2, t a b l . 6, i l u s t r .
47. K A S P R O W I C Z B o l e s ł a w : B y ł e m j u n i o r e m . G d y n i a 1965 W y d a - w n i c t w o M o r s k i e ss. 302, n l b . 2.
48. K A Z I M I E R S K I M i e c z y s ł a w ( p s e u d . ) O R K A N : L e ś n a b r a ć . . . W s p o - m n i e n i a d o w ó d c y o d d z i a ł u p a r t y z a n c k i e g o B C h . W a r s z a w a 1969 L S W ss. 383, t a b l . 9, i l u s t r . , p o r t r .
49. K I R C H M A Y E R J e r z y : P a m i ę t n i k i w y d . 2. W a r s z a w a 1965 K i W ss. 603, n l b . 4.
50. K I S I E L E W S K I w ł a d y s ł a w : Od T o r u n i a do L o n d y n u . P o d r ó ż z p r z e s z k o d a m i . W y d . 3. W a r s z a w a 1959 MON ss. 302, n l b . 6.
51. T E N Ż E : S k r z y d l a t e f a t u m . L u b l i n 1968 W y d a w n i c t w o L u b e l s k i e ss. 295, nlb. 1.
52. T E N 2 E : P o d r ó ż bez b i l e t u . W a r s z a w a 1972 L S W ss. 284, t a b l 12.
i l u s t r .
53. K L U K O W S K I Z y g m u n t : D z i e n n i k z lat o k u p a c j i Z a m o j s z c z y z n y (1939—1944). W s t ę p i r e d a k c j a : Z y g m u n t M a ń k o w s k i . W y d . 2 L u b l i n 1959 L u b e l s k a S p ó ł d z i e l n i a W y d a w n i c z a ss. 479, n l b . 1, i l u s t r . 54. K N A U F F S t a n i s l a w : W o j n a z a c z ę ł a się w G d a ń s k u . W a r s z a w a 1946
P Z W S ss. 46, nlb. 2.
55. K O G U T E K Józef: G d y b y l i ś m y o s a c z e n i . W s p o m n i e n i a . W a r s z a w a 1976 MON ss. 340.
56. K O Ł O D Z I E J C Z Y K Józef ( p s e u d . J ó z e f Kolicz): Czasv g r o z y . W s p o m - n i e n i a o t z w . „ k r w a w e j n i e d z i e l i b y d g o s k i e j " . G d y n i a 1959 W y - d a w n i c t w o M o r s k i e ss. 213, n l b . 3, i l u s t r . m a p a . b i b l i o g r . 57. KONONOWICZ M a c i e j Józef: Szyfr o o j c z y ź n i e . W a r s z a w a 1971
P a x ss. 146.
58. K O P R O W S K I F r a n c i s z e k : Bo w o l n o ś ć k r z y ż a m i się m i e r z y . . . Z d z i e n n i k a ż o ł n i e r z a d r u g i e j w o j n y ś w i a t o w e j . K r a k ó w 1975 WL ss. 280, t a b l . 10.
59. K O R D A S K a z i m i e r z : I j e d e n z n a s (Powieść). W a r s z a w a 1977 MON ss. 208.
60. K O W A L E W S K I K a z i m i e r z : N a d l i c z b o w y . W a r s z a w a 1964 C z y t e l - n i k ss. 171, nlb. 1.
61. K O Z I O Ł U r s z u l a : P o s t o j e p a m i ę c i . (Powieść). W y d . 3. W a r s z a w a 1977 L S W ss. 343.
62. K O Ż N I E W S K I K a z i m i e r z : Z a m k n i ę t e k o ł a . W a r s z a w a 1965 I s k r y ss. 591, n l b . 3.
63. K R Ö L W a c ł a w : W d y w i z j o n i e p o z n a ń s k i m . W a r s z a w a 1966 MON ss. 278, nlb. 2, t a b l . 24.
64. T E N Ż E : L o t n i c y s p o d z n a k u p o z n a ń s k i e g o „ k r u k a " . W a r s z a w a 1971 P a x ss. 176, t a b l . 4, i l u s t r . p o r t r .
65. K R Y S K A S ł a w o m i r : H e ł m z p a p i e r u . W a r s z a w a 1964 MON ss 143 n l b . 1.
66. K U C H A R S K I J e r z y E d w a r d : T y l k o dla o d w a ż n y c h . O p o w i a d a n a o ż o ł n i e r z a c h . W y d . 2. W a r s z a w a 1969 MON ss. 155 n l b 5 69. K U N C E W I C Z O W A M a r i a : K l u c z e . W y d . 4. W a r s z a w a 1961 P a x ss.
t a b l . 16, i l u s t r . , p o r t r .
68. KUMOR E m i l : W y c i n e k z h i s t o r i i j e d n e g o ż y c i a . W y d 2 W a r s z a w a 1969 P a x ss. 321, n l b . 1, t a b l 14, m a p y .
69. K U N C E W I C Z O W A M a r i a : W y d . 4. W a r s z a w a 1964 P a x ss. 263, n l b . 1.
70. K U N I C K I A l e k s a n d e r : C i c h y f r o n t . W y d . 2. W a r s z a w a 1969 P a x ss216, n l b . 3, t a b l . •
71. K U R O P I E S K A Józef: W s p o m n i e n i a oficera s z t a b u 1934—1939 W a r - s z a w a 1972 MON ss. 390, t a b l . 19, i l u s t r . , p o r t r .
72. K U R O W S K I A d a m : K r a k s y i w z l o t y . W s p o m n i e n i a l o t n i k a . W a r - s z a w a 1965 MON ss. 322, n l b . 2, t a b l . 12.
73. T E N Ż E : L o t n i c y w b i t w i e n a d B z u r ą . W a r s z a w a 1975 K A W ss 160, M i n i a t u r y L o t n i c z e .
74. K U T R Z E B A T a d e u s z : Bitwa n a d Bzurą (9—22 wrzesień 1939 r.).
P r z y c z y n e k do h i s t o r i i k a m p a n i polsko-niemieckiej w obszarze P o z n a ń — W a r s z a w a w e w r z e ś n i u 1939 r. Oprać., wstęp i przypisy:
M a r i a n P o r w i t . W y d . 2. W a r s z a w a 1958 Czytelnik ss. 196, m a p 6.
75. K W I A T K O W S K I T a d e u s z : B o h a t e r do w y n a j ę c i a . Warszawa 1956
I s k r y ss. 299, n l b . 1. . 76. L E N A R T Józef: Codziennie toczy się w o j n a . Opowiadania, w a r -
s z a w a 1963 C z y t e l n i k ss. 205, nlb. 3. . 77. L O R E N T Z Zofia: K o ń c e w wodę. Łódź 1968 Wydawnictwo Łódz-
kie ss. 156, n l b . 4. „ , „ „ , , , i,, i 78. T E N Ż E : S z p i t a l polowy n r 4. W a r s z a w a 1955 MON ss. 111, nlb. 1, 79. Ł Ę C Z Y C K I F r a n c i s z e k : M o j e j a n k i e t y p e r s o n a l n e j p u n k t 35. War-
s z a w a 1969 C z y t e l n i k ss. 417, nlb. 3, tabl. 15, ilustr., Portr 80. Ł O P A L E W S K I T a d e u s z : Czasy dobre i zle. Warszawa 1966 c z y -
t e l n i k SS. 265. JR: Tir 071 81. Ł Y S A K O W S K I J a n : Żołnierze (Powieść). Warszawa 1975 KiW ss. 271 82. M A J E W S K I A d a m : W o j n a , ludzie i m e d y c y n a . Wyd. 3. Lublin isos
W y d a w n i c t w o L u b e l s k i e ss. 668, n l b . 2, tabl. 8.
83. T E N Ż E : W o j e n n e opowieści p o r u c z n i k a S z e m r a j a . Lublin 19(3 wy d a w n i c t w o L u b e l s k i e ss. 372, t a b l . 18. a,vife, v,isto- 84. M A J O R K I E W I C Z F e l i c j a n : Dane n a m było przeżyć. Szkice histo
r y c z n e , w s p o m n i e n i a , m a t e r i a ł y . Warszawa 1972 F a x ss. 382, tabl b, 85. MALI S ZE WS KI A l e k s a n d e r : Na p r z e k ó r nocy. Warszawa 1967 PIW 86. M A Z U R K I E W I C Z Michał: K a r a b i n y ^ s z y n o w e napKÓd Warsza-
w a 1959 MON ss. 120, n l b . 1, szkic. Polacy n a F r o n t a c h Drugiej 87. S r H E W I C6/ T a d e u s z : Moja w o j n a z Niemcami. Warszawa
1969 F a x ss. 113, B i b l i o t e c z k a Ziem Zachodnich.
88. M E I S N E R Zofia: O b r o ń c y Westerplatte. Warszawa 1957 m o n 89. M E I N S S N E R J a n u s z : ż ą d ł o Genowefy. Wyd. 6. Warszawa 1969 90. T E Ny2 ESn ^ r on lz e ' s k r z y d e ł . Wspomnienia. Wyd. 2. Warszawa 1976 91. MELCER w a n ^ :1' Wrzesień kobiety. Łódź 1965 Wydawnictwo Łódz- 92. ^ Y s W ^ Ä 3Józef Tadeusz z e wspomnień P ^ P O - c z n i k a re- z e r w y (1939-1941). w a r s z a w a 1966 C z y t e £ £ s s y S^0X 'Ś 6 z wrze- 93. M I L C Z A R E K W ł a d y s ł a w : B o j e f r a n k a I < u l a t y u p o
ś n i a 1939 r. W y d . 2. W a r s z a w a i960 K'W ss. 244, nio.
94. M i l i o n w a l e c z n y c h . Wysznacki Leszek
W y b ó r i oprać... W a r s z a w a 1971 ^ O N ss . 1 9 6 8 i s k r y 95. M U L A R C Z Y K A n d r z e j : Co się k o m u s m .
ss. 353, n l b . 1. .^„riio ciemności Warszawa 1967 96. M U R Z A f ł S K I S t a n i s ł a w : P r z e n i k a m e ciemności.
P a x ss. 220, n l b . 1. „ . , . „ . „ . a j w a r s z a w a 1972 MON 97. M Y S L I Ń S K I S t a n i s ł a w : Z j e d n e j menażki.
s. 304, i l u s t r . . „„„<,,, woiny. Wstęp, oprać, i przy- 98. N A Ł K O W S K A Zofia: Dziennik cZ a su w o j n y . ^ t a W ^ p o r t r
p i s y : H. Kirchner. Warszawa 1970 Czyteuu W ar s z a w a 1970 99. N I E W I A D O M S K I T e o d o r : Gdzie oyi » ' J
KiW ss. 244. T7FRNIK)- Hasło „Wisła. Wspomnienia 100. ORDYK S t a n i s ł a w (pseud. C Z E R N I Ą 2 p o p r_ j uzup.
d o w ó d c y o d d z i a ł u p a r t y z a n c k i e g o B e n w j a W s p o m ni e m a W a r s z a w a 1973 L S W ss. 449, tabl. 1/,
D o w ó d c ó w Oddziałów P a r t y z a n c k i e j 3 r o z s z e r z. warsza- 101. P A R A N D O W S K I J a n : Wrześniowa noc.
w a 1968 I s k r y ss. 118, n l b . 2: tabL 1. Reportaż. Warszawa 102. P E T E R S O W A Zofia: Wrzesień Warszawy
1946 E . K u t h a n s s . 168. a W, c h W a r s z a w a 1968 M O N s s . U i ,
103. P I E P K A J a n : Dzierzby w głogach, w w v r i aw n i c t w o
n l b . 2. , Pnwieść Warszawa 1949 W y d a w n i c t w o 104. P I Ę T A K S t a n i s ł a w : Ł u n a . PowiesC. wa
L u d o w e ss. 220, n l b . 3. j , 0 p o wi e ś c i biograficzne. W a r 105. P I T E R A R o m u a l d : S a m o t n y oddzia!. F
s z a w a 1968 MON ss. 262, nlb. 2. W r z e si e ń 1939. Wspomnienia 106. P O R W I T M a r i a n : O b r o n a Wąrs^awy Wrzes^ ^ n l b. 4, t a b l . 8,
i f a k t y . W y d . 3. W a r s z a w a 1969 c z y i l u s t r . , p o r t r . , t a b . , m a p y
107. P R O M I N S K I M a r i a n : O p o w i e ś c i i o p o w i a d a n i a . K r a k ó w I9b4 WL ss. 372, n l b . 4.
10«. P R U S Z K O W S K A M a r i a : Ż y c i e n i e j e s t r o m a n s e m , ale... W y d . 2.
G d y n i a 1967 W y d a w n i c t w o M o r s k i e ss. 186, n l b . 2.
109. P U T R A M E N T J e r z y : Ś w i ę t a k u l o i i n n e o p o w i a d a n i a . W a r s z a w a 1965 C z y t e l n i k ss. 286, n l b . 2.
110. T E N 2 E : W r z e s i e ń . T. 1—2. W y d 13. W a r s z a w a 1972 ss. 209.
111. R A T A J C Z A K Józef: W i a n e z b a r a n i c h k i s z e k . P o w i e ś ć . P o z n a ń 1976 W y d a w n i c t w o P o z n a ń s k i e ss. 382.
112. R O D O W I C Z K a z i m i e r z : K a w a l e r o w i e V i r t u t i . W y d . 2. W a r s z a w a 1973 MON ss. 300.
113. R O G O W S K I W i e s ł a w : K a m i e n n y b r u k . P o z n a ń 1966 W y d a w n i c t w o P o z n a ń s k i e ss. 175, n l b . 1.
114. R O L S K I T a d e u s z H e n r y k : U w a g a w s z y s t k i e s a m o l o t y ! W y d . 2.
W a r s z a w a 1968 P a x ss. 342, t a b l . 16, m a p y 2.
115. R O M A N O W S K I B o l e s ł a w : T o r p e d a w c e l u ! W y d 4. W a r s z a w a 1969 MON ss. 447, nlb. 1, t a b l . 16, p a r t r .
116. R O W E C K I S t e f a n : W s p o m n i e n i a i n o t a t k i . C z e r w i e c - w r z e s i e ń 1939.
O p r a ć . , w s t ę p i p r z y p i s y : J . S z y r m e r . W a r s z a w a 1957 C z y t e l n i k ss. 125, m a p a , p o r t r .
117. ROMMEL J u l i u s z : Za h o n o r i o j c z y z n ę . W s p o m n i e n i a d o w ó d c y A r m i i „ Ł ó d ź " i „ W a r s z a w a " . W a r s z a w a 1958 I s k r y ss 417, n l b . 3, p o r t r . , m a p 14.
118. R U D N I C K I Adolf: W r z e s i e ń . W a r s z a w a 1946 K s i ą ż k a ss. 67.
119. R Y B I C K I S t a n i s l a w : P o d z n a k i e m l w a i k r u k a . F r a g m e n t y w s p o m - n i e n z lat o k u p a c j i . W a r s z a w a 1965 P a x ss. 391, n l b . 3, t a b l . 11.
120. R Z E P E C K I J a n : W s p o m n i e n i a i p r z y c z y n k i h i s t o r y c z n e . W a r s z a w a 1956 C z y t e l n i k ss. 313, n l b . 2, m a p 6.
121. S A D Z E W I C Z M a r e k : P o c i s k k a l i b e r d z i e w i ę ć i i n n e o p o w i a d a - n i a . W a r s z a w a 1958 M O N ss. 174, n l b . 2.
122. TENŻE: Z i e l o n a S t r u g a . W y d . 2. W a r s z a w a 1965 L S W ss. 245, n l b . 3.
123. SEROKA A n t o n i : T r z y d z i e ś c i d w a d n i o b r o n y H e l u . O l s z t y n 1971 P o j e z i e r z e ss. 209.
124. S K A L S K I S t a n i s l a w : C z a r n e k r z y ż e n a d P o l s k a . W s p o m n i e n i a . W y d . 7. W a r s z a w a 1975 MON ss. 216, t a b l . 8.
125. S K I B I Ń S K I F r a n c i s z e k : P i e r w s z a p a n c e r n a . W y d . 4. W a r s z a w a 1968 MON ss. 381, n l b . 3, t a b l . 20>, i l u s t r . m a p y
126. S Ł A W I Ń S K I K a z i m i e r z : P r z y g o d y k a n o n i e r a D o ł a s a . Ł ó d ź 1967 W y d a w n i c t w o Ł ó d z k i e ss. 290, n l b . 6.
J™ Wyr ó w na n y r a c h u n e k . W a r s z a w a 1966 M O N ss. 308, n l b . 3.
128. T E N Ż E : B i t w a o P o m o r z e . 1939. Rys. p r o j . W. W n u c z a k . W a r s z a - w a 1974 MON ss. 166, n l b . 3.
129. T E N Ż E : L o t n i c y w r z e ś n i a . F r a g m e n t y w s p o m n i e ń i r e l a c j i l o t n i - k o w p o l s k i c h w y b r a ł i k o m e n t . o p a t r z y ł . . . . A u t . W. K r ó l i i n n i . W a r s z a w a 1972 Nasza K s i ę g a r n i a ss. 272, i l u s t r
130. S Ł A W I Ń S K I S t a n i s ł a w : Od B o r ó w T u c h o l s k i c h do K a m p i n o s u . W a r s z a w a 1969 I s k r y ss. 225, t a b l . 16, i l u s t r . , m a p y
1 3 1" ? ^ P1^C Z Y N, f K I M a c i eJ; M a r s z o ł o w i a n y c h ż o ł n i e r z y . W a r s z a w a 1965 N a s z a K s i ę g a r n i a ss. 221, n l b . 3.
132. T E N Ż E : U l e w a . I l u s t r . M. M a j e w s k i . W y d . 2. W a r s z a w a 1962 N a s z a K s i ę g a r n i a ss. 105, n l b . 3.
W ł a d y s ł a w : Z a k l ę t e l a t a . W a r s z a w a 1964 P a x ss. 298, n l b . 2.
134. S O H N - S o n e c k i Jozef: B y ł e m j e ń c e m W e r m a c h t u . W s p o m n i e n i a W a r s z a w a 1965 C z y t e l n i k ss. 371, n l b . 1.
135. ST. J O H N R o b e r t : K o r e s p o n d e n t z a g r a n i c z n y . T ł u m . z a n g Z.
N e u g e b a u e r . W a r s z a w a 1968 K i W s s 330
136. S T A P F S t a n i s ł a w : Z n a d O s y do B z u r y . O p o w i a d a n i e p o r u c z n i k a a r t y l e r i i . S ł o w o w s t ę p n e : W. I w a n o w s k i . W a r s z a w a 1967 P a x ss. 298, n l b . 2, t a b l . 11, i l u s t r . , p o r t r . m a p y 2
137. S T A W I Ń S K I J e r z y S t e f a n : M ł o d e g o w a r s z a w i a k a z a p i s k i z u r o d z i n . P o w i e s c . w a r s z a w a 1977 C z y t e l n i k ss 216
138. S T E Y E R W ł o d z i m i e r z : S a m o t n y t p ó ł w y s e p . P r z e d m J P e r t e k W y d . 2. P o z n a n 1969 W y d a w n i c t w o P o z n a ń s k i e ss. 136 p o r t r m a p a 139. S T R A U S - M a r k o S a l o m o n : C z y s t a k r e w . Ł ó d ź 1966 ' w y d a w n i c t w o
Ł ó d z k i e ss. 398, n l b . 2, t a b l . 25.
140. S T R U M P H - W o j t k i e w i c z S t a n i s ł a w : W b r e w r o z k a z o w i W s p o m n i e - n i a o f i c e r a p r a s o w e g o 1939—1945. W y d . 4. W a r s z a w a 196 C z y t e l n i k ss. 377, n l b . 3.
141. T E N Ż E : A l a r m dla G d y n i . ( P o w i e ś ć ) . W y d 2 W a r s z a w a 1977 ss. 348.
142. T E N Ż E : T i e r g a r t e n . P o w i e ś ć z l a t 1939—1945. W y d . 5 W a r s z a w a 1978 K i W ss. 346, n l b . 6, t a b l . 16, p o r t r . , e r r .
