Dwa ukazy Konsystorza wileńskiego z 1820 i 1821 r.
Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 16/2, 143-154
2009
saeculum Christianum 16 (2009) nr 2
DWA UKAZY KONSYSTORZA WILEŃSKIEGO Z 1820 I 1821 R.
na syberii zalążki struktury kościelnej powstały w ramach archidiecezji mohylewskiej. Powolny, lecz nieprzerwany rozwój struktr łączył się z zasie- dleniem miast i miejscowości przez byłych zesłańców i katorżników. Byli oni z reguły pozbawieni posługi duchowej w czasie odbywania kary. Księża ze- słańcy nie mogli legalnie odprawiać publicznie nabożeństw, ani wykonywać swych posług jako duchowni względem potrzebujących. Kapłani tracili doży- wotnio prawa stanu duchownego za przestępstwa polityczne. władza kościel- na nakładała na księdza skazańca suspensę, którą zdejmowano dopiero przy amnestii. zdarzali się i tacy kapłani, którym nie zabraniano wykonywać po- sług stanu duchownego. Przed połową XiX w. sieć parafialna bazowała głów- nie na kapelanach wojskowych1.
Przy oszacowaniu diaspory katolickiej punktem zaczepienia jest 1812 r.
według danych państwowych na syberii znajdowało się wtedy 217 katoli- ków2. wielu ze skazańców żyjąc przez wiele lat z dala od rodziny wstępowało w wolne związki tzw. konkubinaty. z chwilą pojawienia się kapłana chciano uregulować swój status rodzinny, zachętą też była pomoc materialna tym, któ- rzy wstępowali w związek małżeński, rząd płacił subsydium 100 rubli3. tu też poza względami materialnymi wchodziły z pewnością w grę i względy natu- ry moralnej, związane z posługą głoszenia słowa Bożego jak też z upomina- niem kapłana.
najlepiej tamten okres i przeżycia wiernych oddaje sprawozdanie ks.
fryderyka Żyskara o stanie religijno-moralnym parafii w irkucku za 1907 r.
„Konkubinat jest prawdziwą klęską wśród tych nieszczęśników. większość z nich pozostawiła swe żony w kraju [...], a zażywając łatwości znaleźć sobie tutaj utrzymankę, wiąże się z miejscowymi kobietami. a później, gdy już im
1 a. M a j d o w s k i, Kościół katolicki w Cesarstwie rosyjskim Syberia Daleki Wschód Azja Środkowa. warszawa 2001, s. 27.
2 t a m ż e, s. 28.
3 t a m ż e, s. 81.
O. JÓZEF MAKARCZYK OFMCONV Nakładem
Wydawnictwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
ukazała się książka
Krzysztof Kietliński
Moralność GospodarKi opartej na Wiedzy
Głównym celem pracy jest próba określenia i analizy szans
i zagrożeń natury moralnej, związanych z gospodarką opartą na wiedzy (GOW) oraz określenia ich hierarchii.
Dystrybucję prowadzi:
Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa, ul. Dewajtis 5, tel. (22) 561-89-23; fax (22) 561-89-11
oraz Księgarnia dwójka
Warszawa, ul. Wóycickiego 1/3, bud. 23, p. 015, tel. (22) 569-68-68 e.mail: wydawnictwo@uksw.edu.pl
www.wydawnictwo.uksw.edu.pl
wolno wrócić do kraju, nie mają dość siły rozciąć ten związek, szczególnie mając już dzieci. i dziwnie pobłażająco patrzą na te konkubinaty na syberii.
nawet wśród inteligencji miejscowej taka utrzymanka korzysta w miejsco- wym towarzystwie z praw małżonki”4.
rolą kapłana było zapobiec konkubinatom i głoszenie ewangelii o wier- ności małżeńskiej. wiele spraw rodzinnych księża chcieli uregulować, pisząc prośbę do rodzinych parafii zesłańców i sprawdzenie faktycznego stanu wol- nego danej osoby, aby uregulować prawnie sprawy małżeńskie.
godne uwagi są dwa pisma znajdujące się w księdze dokumentów urzę- dowych wpływających od Konsystorza wileńskiego do biura parafialnego.
Jedno pismo jest z 1820 r., a drugie z 1821 r. nieco uwagi poświęćmy im obu, analizując treść i cel ich wydania.
1. Ukaz Konsystorza wileńskiego z 1820 r.
Pierwsze pismo poddane analizie, ukazało się w styczniu 1820 r. jako zarzą- dzenie Jego Imperatorskiej Mości Samowładnącego całą Rosją z Wileńskiego Rzymsko-Katolickiego Konsystorza dziekanowi. informuje ono, że z Konsys- torza rzymsko-Katolickiego Metropolitalnego Mohylewskiego, noszący datę 20 listopada 1819 r. nr 2243, napłynął rozkaz o wygłoszeniu z ambon w ko- ściołach diecezji wileńskiej spisu osób, celem uzyskania wiadomości o życiu lub śmierci ich najbliższych. osoby wymienione w spisie to:
1. Jana Konstantynowa,
2. Katarzyny siemionowny Morynicowey, 3. Kuliny szemiotowny Krysiukowey, 4. Konstantyna towarnickiego,
5. daryi sudzieniczowny Chmielewskiey, 6. Katarzyny z Jaworskich Piątkowskiey, 7. anastazyi donatczanki gurskiey, 8. Praxedy z zaleskich Jesieniewskiey, 9. anny Jndyryczychy zaryckiey5.
wyżej wymienieni, zostając na syberi, chcą wstąpić w związek małżeński.
Powyższy list z ukazanymi osobami był odczytany w kościołach parafialnych przez trzy kolejne niedziele, w celu uzyskania jakichkolwiek informacji o tych osobach. o wyniku takiego poszukiwania był poinformowany Konsystorz wi-
4 a. M a j d o w s k i, Kościół katolicki w Cesarstwie rosyjskim, s. 82.
5 archiwum franciszkanów w grodnie (dalej: afg), Acta Ecclesiae Parochialis Łopienicensis Patrum Franciscanorum 1799 – 1822. dokument drukowany na 1 stronę zapisany, brak numera- cji stronicy, brak w dacie dnia. zachowana orginalna pisownia imion i nazwisk.
leński. zostały też przejrzane metryki zaślubionych, księgi zmarłych i rege- stra parafian.
Pismo z Konsystorza jest bardzo ogólne, zawiera jedynie podstawowe dane jak imię i nazwisko dziewięciu osób wyznania rzymsko-katolickiego, bez po- dania bliższych informacji o osobach. to pismo mogło spowodować wiele uwag i trudności ze znalezieniem najbliższej rodziny, a także przysporzyć kło- potów, gdyby wynik poszukiwań przyniósł kilka takich osób o tym samym imieniu i nazwisku.
2. Ukaz Konystorza wileńskiego z 1821 r.
drugim, już bardzo obszernym pismem jest dokument wydany 19 sierpnia 1821 r., nr 1512, z Konsystorza wileńskiego, a który wpłynął z Konsystorza Metropolitalnego rzymsko-katolickiego Mohylewskiego, noszący datę 14 lipca 1821 r., nr 1047. w piśmie Konsystorza metropolitalnego wyliczone są osoby zesłane na syberię, które mają zamiar powtórnie wejść w związek małżeński, proszą wyszukania zostawionych swych małżonków i dzieci.
Tabela 1. Osoby odbywające karę na Syberii, wymienieni w piśmie konsystorskim z 1821 r.6
L.p. imię i nazwisko imię ojca Wiek na syberii ilość dzieci
1. Jakub Mironowicz Jan 36 7 1
2. sawka Klanowicz Marek 43 3 3
3. aleksander Bocianowski Maciej 80 3 4
4. Jan Lipski onufry 78 9 -
5. tadeusz Bołobucki 65 8 1
6. Józef Januszkiewicz Moroz 65 5 4
7. Józef Mukityn Benedykt 47 5 3
8. Kazimierz Lennart 50 2 4
9. Daniel Necel Konstantyn 49 4 3
10. Jan Kudarow Janik 60 21 4
11. Maciej Wejsztert Józef 53 4 3
12. Michał Luhaszewicz Jakub 50 7 4
13. Jan Baranowski Józef 60 10 1
14. Paweł gostiłło Maciej 35 3 -
6 afg, Acta Ecclesiae Parochialis Łopienicensis Patrum Franciscanorum 1799 – 1822.
dokument drukowany na 4 stronice zapisany, brak numeracji stronic.
15. Jerzy ilwin 45 4 2
16. feliks Konstantynowicz 36 3 3
17. teofil Madonecki 47 1 2
18. eustachy Popow Piotr 66 21 2
19. rozalia Mackiewicz adam 38 7 3
20. Helena Maria wojnowska Maciej 40 6 2
21. Antoni Jerzy 58 15 1
22. Michał sinica 60 15 -
23. anna ryboczyńska Mikołaj 30 6 2
24. trofim ryboczyński damian 50 12 2
25. timoch Paszkowski emilian 54 12 3
26. zachariasz Chlewniuk Teodor 47 12 2
27. agata Przychodzkina Daniel 32 4 2
28. nadzieja Chtorowa-Pińkowska 40 6 1
29. gertruda orłowska 50 7 1
30. Maciej zamliński Paweł 53 10 2
31. Jan Paweł 40 10 2?
32. Kazimierz olekszyc Bazyli 60 8 -
33. Konstantyn Bobrowski Bazyli 34 13 1
34. stefan zakrzewski Jan 66 20 3
35. Katarzyna szarakowa Piotr 55 10 -
36. Pelagia wiszniewiczanka 30 3 -
37. anna iwanówna 30 6 -
38. Jan Mańkowski felicjan 33 10 -
39. Karolina szulcowa 26 6 3
40. adam Baczyński franciszek 36 15 1
41. Anastazja Piotrowiczówna adam 32 4 -
42. anastazja głowacka adam 40 15 3
43. Jakub Karczewski Bazyli 38 5 1
44. Kazimierz Mieduszewski Marcin 60 13 3
45. Michał wąsowicz Mikołaj 58 12 3
46. eliasz skwirski Bazyli 50 16 2?
47. Jan Kwaśniewski Antoni 50 12 -
48. domicella Jakówna 40 10 1
49. anna grochowska Antoni 30 5 -
50. filip gryc Andrzej 50 4 1
51. Pantaleon Borodyński Bazyli 58 7 1
52. tomasz Makowelski Bazyli 40 3 -
53. Maciej Piź Krzysztof 42 10 -
54. Marcin dombrowski Bazyli 70 20 1
55. dominik sucharzewski Jakub 48 20 2
56. Bazyli robaczek Józef 50 15 1
57. Jakub Urbanowski 70 6 2?
58. Bazyli Kostecki Konstanty 40 10 -
59. wojciech starzyński Antoni 48 4 4
60. Jan grot 43 6 -
61. Paweł Czarnecki Andrzej 66 22 -
62. Michał tworonowicz Piotr 88 19 -
63. Jan Pietkiewicz grzegorz 40 4 2
64. tadeusz zawiejski Bazyli 53 3 2
65. eliasz Cerkowski Makary 71 25 -
66. antoni Bańkowski feliks 33 4 -
67. teodor antyforow Ignacy 30 6 -
wszystkich katolików na liście znajduje się 67, każdy z nich w czasie przy- bycia na syberię był już w związku małżeńskim, jednak brak wiadomości od najbliższych spowodował częste załamanie się, szukania wsparcia, czy po- mocy wśród innych skazańców i miejscowej ludności. Średnia wieku skaza- nych 49 lat, a średni okres ich przebywania na syberii 9 lat. Może dziwić fakt, że wśród proszących o sprawdzenie informacji o rodzinie, w celu powtórne- go ożenku są osoby mające 70 i 88 lat. Próbować wytłumaczyć ten fakt moż- na tym, że ludzie ci chcieli uregulowania spraw małżeńskich nawet przed samą śmiercią.
to pismo w porównaniu do poprzedniego jest szczegółowe i przejrzyste, zawiera wiele informacji o osobch poszukujących, jak też i o najbliższej ro- dzinie, pozostałej w domach, w swoich miejscowościach.
List z Konsystorza rzymsko-katolickiego metropolitalnego mohylewskie- go jest wystosowany na zasadzie rozkazu, Konsystorz wileński jedynie go po- twierdza i przekazuje do odczytania z ambon 3 razy we wszystkich kościołach parafialnych diecezji wileńskiej, z której to pochodziły wyżej wymienione osoby. sami księża proboszczowie byli obowiązani ponadto przejrzeć księ-
gi metryczne oraz regestra parafian, a o wynikach poszukiwań poinformować swoich dziekanów, którzy nie zwłocznie mieli donieść Konsystorzowi.
dwa ukazy z Konsystorza wileńskiego zostały przygotowane w formie za- powiedzi przedślubnych. zapowiedzi ogłaszają się trzykrotnie, tylko w nie- dziele i święta, podczas mszy św. uroczystej tzw. sumy, bo wtedy do kościoła przychodziło najwięcej wiernych. są okoliczności prawem kościelnym okre- ślone, które między pewnymi osobami nie dozwalają zawierać związek mał- żeński. taką przeszkodą jest trwanie w związku małżeńskim7. Przysięga małżeńska ma skutki prawne do śmierci jednego z małżonków. z chwilą śmierci jednego z małżonków, druga strona może powtórnie wejść w zwią- zek małżeński. Pomimo powtarzania związków małżeńskich obowiązywały zapowiedzi, od których w tych wypadkach nie można było udzielić dyspen- sy. widzimy, jak osoby będące na zesłaniu po skontaktowaniu się ze swoim duszpasterzem postanawiają jak tylko to możliwe uregulować sprawy mał- żeńskie, aby w pełni uczestniczyć w życiu Kościoła korzystając z sakramen- tu spowiedzi i Komunii św.
DODATEK nr 1.
Ukaz Konsystorza wileńskiego z 1820 r.
Ukaz Jego iMPeratorsKiey MosCi samowładnącego całą rossyą z wileńskiego rzymsko-Katolickiego Konsystorza dziekanowi.
Podług Ukazu Jego iMPeratorsKiey MosCi w tym Konsystorzu po wysłuchaniu Kommunikacyi Konsystorza rzymsko-Katolickiego Metro- politalnego Mohylewskiego pod dniem 20. nowembra roku, 1819. za n. 2243.
nastałey: o uczynienie Publikaty z ambon w Kościołach dyecezyi wileńskiey, celem powzięcia wiadomości o życiu lub smierci Jana Konstantynowa, Katarzyny siemionowny Morynicowey, Kuliny szemiotowny Krysiukowey, Konstantyna towarnickiego, daryi sudzieniczowny Chmielewskiey, Katarzy- ny z Jaworskich Piątkowskiey, anastazyi donatczanki gurskiey, Praxedy z zaleskich Jesieniewskiey, i anny Jndyryczychy zaryckiey, których Mężowie i zony zostając na syberyi, zamyślaią powtórzyć Małżeństwo rozKazaLi:
posłać Ukazy do wszystkich dziekanów aby zalecili Plebanom i Kapłanom Curam animarum utrzymującym trzy razy z ambon w dni święte i niedziel- ne zapytać lud na nabożeństwo zgromadzony: czy niema jakiey wiadomości o powyższych osobach, to iest: czy one są w życiu lub pomarły, i gdzie miano- wicie?: niemniey aby zalecili tymże Plebanom przeyrzeć nayściśley Metryki zaślubionych i umarłych, jako też regestra Parafian; a jaką od nich otrzyma-
7 J. ł u n k i e w i c z, Wykład obrzędów i religijnych zwyczajów Rzymsko – Katolickiego Kościoła, ze względu na ich duchowne znaczenie; zebrany i ułożony. wilno 1851, s. 357.
ją wiadomość, aby w terminie Ukazami przepisanym dostawili oną ninieysze- mu Konsystorzowi – datt 1820. roku Januarij dnia...8.
DODATEK nr 2.
Ukaz Konsystorza wileńskiego z 1821 r.
do plebanij Porozowskiey y Klasztoru łopienickiego9 nr 1512
[s.1] w Konsystorzu wileńskim słuchali kommunikacyi Konsystorza Metropolitalnego rzymsko-katolickiego Mohylewskiego 14 Julij roku idące- go za n. 1047 datowaney, w którey tenże Konsystorz wyrażaiąc: że osoby ni- żey wymienione na syberyą zasłane, w zamiarze powtórzenia związków małżeńskich, proszą wyszukania zostawionych swych małżonków i dzieci:
jako to, 1. Jakób syn Jana Mironowicz z gubernij i powiatu Mińskiego para- fji Jurewicze wieku 36. syberyi 7. lat, żony Krystyny Żorawskiej i syna gabryela w teyże parafij – 2. sawka syn Marka Klanowicz z gubernij Mińskiey powiatu Borysowskiego parafij Kurońskiey wieku 43. syberij 3.
lata, żony agaty z sienkiewiczów lub Kinkiewiczów, dzieci tarassa, Maryanny i wawrzyńca we wsi Haniwiczach – 3. alexander syn Macieia Bocianowski z gubernij Mińskiey powiatu dziśnieńskiego parafij zaderskiey, wieku 80.
syberyi 3. lata, żony tekli Jermantowiczówny, dzieci symona, antoniego, Mikołaia, zofii i Barbary – 4. Jan syn onufrego Lipski z gubernij grodzieńskiey powiatu wołkowyskiego parafii rohoskiey wieku 78. syberyi 9. lat, żony Krystyny nielubowiczówny w wilnie – 5. tadeusz Bołobucki z gubernij wileńskiey powiatu szawelskiego, parafii łukniki wieku 65. syberyi 8. lat, żony Maryanny Martynkowey i syna Kazimierza we wsi Berzynianach – 6.
Józef syn Moroza Januszkiewicz z gubernij wileńskiey powiatu oszmiańskiego parafii dziewiniskiey wieku 65. syberyi 5. lat, żony agaty zamaycianki, dzieci andrzeia, agaty, Krystyny, elżbiety, i brata Jana Januszkiewiczów we wsi Jurgelany – 7. Józef syn Benedykta Mukityn, z gubernij wileńskiey powiatu rosieńskiego parafii wewerziany wieku 47.
syberyi 5. lat, żony scholastyki Kozakowey, dzieci: Józefa, Jakóba, i scholastyki – 8. Kazimierz Lennart z gubernij wileńskiey powiatu Upitskiego parafii remigolskiey wieku 50. syberyi 2. lata, żony Maryanny, dzieci Jana, Karola, agnieszki, i rozalii we wsi Uzartach – 9. daniel syn
8 afg, Acta Ecclesiae Parochialis Łopienicensis Patrum Franciscanorum 1799–1822. dokument drukowany na 1 stronicy zapisany, brak numeracji, brak dnia przy dacie miesiąca i roku wydania.
9 afg, Acta Ecclesiae Parochialis Łopienicensis Patrum Franciscanorum 1799–1822. dokument drukowany na 4 stronice zapisany, brak numeracji stronic. w nawiasach kwadratowych znajdują się zaznaczone numery stronic orginału.
Konstantyna necel z gubernij wileńskiey powiatu rosieńskiego parafii szyłali wieku 49. syberyi 4. lata, żony Maryanny Pietkiewiczówny, dzieci Jakóba, Mikołaia, i Maryanny w miasteczku szyłalach – 10. Jan Kudarow Janikowa syn z gubernij witebskiey powiatu reżyckiego, parafii dryczany, wieku 60. syberyi 21. lat, żony Maryanny, dzieci wincentego, andrzeia elżbiety, Urszuli we wsi Kudarach – 11. Maciey syn Józefa weysztert z gubernij witebskiey powiatu reżyckiego parafii subocz, wieku 53. syberyi 4. lata, żony Moniki simonowiczówny, dzieci wincentego, Xawerego, antoniego w suboczu lub Kudarach – 12. Michał syn Jakóba Luhaszewicz z gubernij grodzieńskiey powiatu sokólskiego (może słonimskiego) parafii Kuźnickiey wieku 50. syberyi 7. lat, żony anny Kwiatkowskiey, synów Macieia, Mikołaia, Piotra, Jana we wsi zalesie – 13. Jan syn Józefa Baranowski z gubernij powiatu i parafii wileńskiey wieku 60. syberyi 10. lat, żony Magdaleny, i córki Petronelli w wilnie – 14. Paweł syn Macieia gostiłło obwodu Białostockiego powiatu sokólskiego parafii suchowolskiey, wieku 35. syb- [s. 2] syberyi 3. lata, żony Magdaleny Białozorowskiey w Kisielanach – 15. Jerzy ilwin z gubernij witebskiey powiatu dryzieńsiego parafii wołyńcy wieku 45. syberyi 4. lata, żony agaty stefanówny, synów: grzegorza i Mateusza w Janowiczach powiecie witebskim – 16. felix Konstantynowicz z gubernij wołyńskiey powiatu starokonstantynowskiego, parafii tofipolskiey wieku 36. syberyi 3. lata, żony Katarzyny Konstantynowey, synów Kaietana, Bernarda, i Mikołaia w tofipolu – 17. teofil Madonecki z gubernij wileńskiey powiatu Brasławskiego parafii dryseńskiey wieku 47. lat, syberyi rok jeden, żony Maryanny Misztowtówny, synów onufrego, i Karola w Misztowtach – 18. eustachi syn Piotra Popow z gubernij Mohylewskiey, powiatu Bielickiego, parafii durawickiey wieku 66. syberyi 21. lat, żony ewdoki Pawłówny, oyca izaaka, dzieci Katarzyny i Bazylego w durawiczach – 19. rozalia adamówna Mackiewiczowa z gubernij Mohylewskiey powiatu Babinowieckiego wieku 38. syberyi 7. lat, męża Bartłomieia Mackiewicza. dzieci: Katarzyny, anny, wawrzyńca w Babinowiczach – 20. Helena Marya córka Macieia woynowska z gubernij Podolskiey powiatu Kamienieckiego parafii grudy wieku 40. sy- beryi 6. lat, męża grzegorza woynowskiego odstawnego Unter – officera wachmistrza Kazienney Pałaty w Kamieńcu Podolskim, dzieci rocha i Maryi – 21. antoni Jerzego syn z gubernij grodzieńskiey powiatu nowogródzkiego parafii Kroszyńskiey wieku 58. syberyi 15 lat, żony teressy Czandaniczówny, i córki Maryanny w Juszkiewiczach. 22. Michał sinica z gubernij Mińskiey powiatu Boryssowskiego parafii dokszyckiey wieku 60. syberyi 15. lat, żony Maryanny Jakóbowny w Paszkowce – 23. anna córka Mikołaia Brzostowska z gubernij Podolskiey powiatu i parafii Kamienieckiey wieku 30. syberyi 6.
lat, męża antoniego, syna Jerzego, i antoniego, we wsi Juszkiewiczach gubernij grodzieńskiey powiatu nowogródzkiego, brała ona ślub na Pruskiey
granicy z Mirosławia, w parafii Krasińskiey u XX. Maryanów – 24. trofim syn damiana ryboczyński z gubernij Kijowskiey powiatu Uszanskiego para- fii tabanowskiey wieku 50. syberyi 12. lat, żony Praskowij Czemerzynki i sy- nów teodora i Jakóba w taborowie – 25. timoch syn emiliana Paszkowski z gubernij Mińskiey powiatu Borysowskiego, parafii okołowskiey wieku 54. syberyi 12. lat, żony eudoki Jakubowny, dzieci: doroty, eliasza i Jana we wsi garadzić – 26. zachariasz syn teodora Chlewniuk z gubernij Podolskiey powiatu Haysynskiego parafii sawietońskiey wieku 47. syberyi 12 lat, żony swey z dwoma dziećmi w teyże parafii zostawioney – 27. agata daniło- wiczówna Przychodzkina z gubernij Mińskiey powiatu i parafii Pińskiey, wieku 32. syberyi 4. lata, męża grzegorza Przychodzkina odstawnego Unter – officera Prawosławnego, synów Mikołaia i Bazylego w Pińsku – 28.
nadzieia Chtorowa Pieńkowska z gubernij wołyńskiey powiatu Żyto- mierskiego parafii Berdyczowskiey wieku 40. syberyi 6. lat, męża trofima Chtorowa, syna elizrowicza Podporucznika – 29. gertruda orłowska z gubernij grodzieńskiey powiatu Lidzkiego z parafii eyszyskiey wieku 50.
syberyi 7. lat, męża wincentego orłowskiego i córki Kunegundy w okolicy Bieniunach – 30. Maciey syn Pawła zamliński z gubernij Podolskiey powia- tu Płoskirowskiego parafii Kumanowskiey, wieku 53. syberyi 10. lat, żony Maryanny z Kowalskich, synów Jana i Michała w dachnowce – 31. Jan Pawła syn z gubernij Mohylewskiey powiatu Babi- [s.3] Babinowickiego parafii Luzna wieku 40. syberyi 10. lat, żony anastazyi nikityny z dziećmi – 32.
Kazimierz syn Józefa olekszyc z gubernij Kijowskiey powiatu Machnowic- kiego parafii Przyłuskiey wieku 60. syberyi 8. lat, żony reginy Jaworskiey – 33. Konstantyn syn Bazylego Bobrowski z gubernij i powiatu Mińskiego parafii dumnowicze wieku 34. syberyi 13. lat, żony euxeny gautyłówny i syna ignacego we wsi Babińskiey – 34. stefan syn Jana zakrzewski Beyczonko z gubernij Kijowskiey powiatu Bohusławskiego parafii Piwcy wieku 66. syberyi 20. lat, żony Maryi skilinowskiey, dzieci Juliana, anastazyi i Jana, we wsi Jarowka – 35. Katarzyna szarakowa Piotrówna z gubernij witebskiey powiatu i parafii Lucyńskiey wieku 55. syberyi 10. lat, męża Jakóba semionowa w Hermenirowie Kamieńszyka – 36. Pelagia wiszniewiczanka z gubernij wołyńskiey powiatu łuckiego parafii Kopylskiey wieku 30. syberyi 3. lata, męża Marka w Kopyłkach – 37. anna iwanówna z gubernij Podolskiey powiatu Brasławskiego parafii niemirowskiey wieku 30. syberyi 6. lat, męża symona Jakubowego we wsi Belikach niwa – 38. Jan Mańkowski felicjana syn z gubernij wołyńskiey powiatu i parafii zasławskiey, wieku 33. syberyi 10. lat, żony Julianny w zasławiu – 39. Karolina z Pawłowskich szulcowa z gubernij wileńskiey powiatu i parafii szawelskiey wieku 26. syberyi 6. lat, męża franciszka szulca, synów andrzeia, Karola, i franciszka – 40. adam syn franciszka Baczyński z gubernij wileńskiey po-
wiatu i parafii teleszewskiey wieku 36. syberyi 15. lat żony Magdaleny tuoronowiczowey i syna Ludwika w dzie ginianach. 41. anastazya adamówna Piotrowiczówna z guber: Podolskiey, powiatu i parafi winnickiey wieku 32.
syberi 4. lata, męża teodora głowackiego – 42. anastazya adamówna z głowackich z gubernij podolskiey powiatu i parafii winnickiey wieku 40.
syberyi 15. lat, męża teodora, dzieci: Kazimierza, anny, Juliana w Żytomierzu – 43. Jakób syn Bazylego Karczewski z gubernij Kurlandskiey powiatu Jakóbsztackiego wieku 38. syberyi 5. lat, żony doroty z Kwaśniewskich z córką w Jakobsztacie – 44. Kazimierz syn Marcina Mieduszewski z gubernij Podolskiey powiatu winnickiego parafii Morawskiey wieku 60. syberi 13. lat, żony Katarzyny z gorskich, synów: Michała ignacego, Ludwika we wsi zmierzynka mała – 45. Michał syn Mikołaia wąsowicz z gubernij Podolskiey powiatu Jampolskiego parafii szarogrodzkiey wieku 58. syberyi 12. lat, żony Kunegundy zieleznickiey, dzieci Józefa, Marcina i róży w szarogrodzie – 46. eliasz syn Bazylego skwirski z gubernij Kijowskiey powiatu Machnowieckiego parafii Berdyczowskiey, wieku 50. syberyi 16. lat, żony Petroneli sebestyanskiey, z dziećmi w frydrowie – 47. Jan syn antoniego Kwaśniewski z gubernij Podolskiey Parafii Barskiey wieku 50. syberyi 12;
lat, żony Margarety Mankowskiey w Barze – 48. domicella Jakówna z gubernij wileńskiey powiatu wiłkomierskiego parafii Kupiskiey, wieku 40.
syberyi 10. lat, męża Macieia i syna Ludwika w Kupiszkach – 49. anna antonowna grochowska gubernij Kurlandzkiey powiatu i parafii rygskiey, wieku 30. syberyi 5. lat, męża Jana szarkowskiego – 50. filip syn andrzeia gryc z gubernij wileńskiey powiatu szawelskiego parafii erzwiłka, wieku 50. syberyi 4. lata, żony agnieszki Miłarowiczówny i córki ewy we wsi zwiny – 51. Pantaleon syn Bazylego Borodyński z gubernij Mińskiey powia- tu i parafii Bobruyskiey wieku 58. syberyi 7. lat, Makryny Lewkowiczówny i syna Bazylego w Bo- [s.4] w Bobruysku – 52. tomasz syn Bazylego Makowelski z gubernij grodzieńskiey powiatu Prużańskiego parafii siepowieckiey wieku 40. syberyi 3. lata, żony w zachalu – 53. Maciey syn Krzysztofa Piź z gubernij wileńskiey powiatu oszmiańskiego parafii tiudeńskiey wieku 42. syberyi 10. lat, żony Maryanny z Pietrowiczów – 54.
Marcin syn Bazylego dombrowski z gubernij Podolskiey powiatu Haysyńskiego parafii granowskiey, wieku 70. syberyi 20. lat, żony Ludwiki i syna felixa – 55. dominik sucharzewski syn Jakóba z gubernij i powiatu Mińskiego parafii Lachow wieku 48. syberyi 20 lat, żony rozalij Palu- szewiczówny, córek wiktoryi i Karoliny zostawionych w turczy – 56. Bazyli syn Józefa robaczek z gubernij Podolskiey powiatu Haysynskiey parafii granowskiey wieku 50. syberyi 15. lat, żony anny Kameckiey, i syna wawrzeńca w Katarzynie – 57. Jakób Urbanowski z gubernij Kijowskiey, po- wiatu Lipowickiego parafii Lince wieku 70. syberyi 6. lat, żony zofii z dzieć-
mi – 58. Bazyli syn Konstantego Kostecki z gubernij wileńskiey powiatu zawileyskiego parafii łyntupskiey, wieku 40, syberyi 10. lat, żony Justyny – 59. woyciech syn antoniego starzyński z gubernij Kijowskiey powiatu Lipowickiego parafii Lince, wiek 48. syberyi 4. lata, żony Lucyanny Białykorówny, dzieci: tekli, Honoraty Maryanny, i felicyana w Lincach. 60.
Jan grot z gubernij Kurlandzkiey powiatu Jakobsztadzkiego parafii iłłukszta wieku 43. syberyi 6. lat, żony zofii szukowny w iłłukszcie – 61. Paweł syn andrzeia Czarnecki z gubernij grodzieńskiey powiatu wołkowyskiego para- fii Krasnopolskiey wieku 66. syberyi 22. lata, żony rozalii Moszeykowey – 62. Michał syn Piotra tworonowicz z gubernij wileńskiey powiatu telszewskiego parafii Lepłow wieku 88. syberyi 19. lat, żony agaty z Jankowskich – 63. Jan syn grzegorza Pietkiewicz z gubernij Mohylewskiey powiatu siennienskiego parafii Czereyskiey wieku 40. syberyi 4. lata, żony anny, dzieci: Justyna, i agaty w rakowszczyźnie – 64. tadeusz syn Bazylego zwieyski z gubernij Podolskiey powiatu Brasławskiego wieku 53 syberyi 3.
lata, żony Julianny z gorskich, córek rozalii, i Maryanny w Brasławiu – 65.
eliasz syn Makarego Cerkowski z gubernij witebskiey powiatu i parafii rzerzyckiey wieku 71. syberyi 25. lat, żony rozalii z ostrowskich w rzeżycy, – 66. antoni syn felixa Bańkowski z gubernij wołyńskiey powiatu i parafii Żytomierskiey wieku 33. syberyi 4. lata, żony anny z Mikułowskich w Żytomierzu – 67. teodor syn ignacego antyforow z gubernij Mohylewskiey powiatu Mścisławskiego parafii Packowskiey wieku 30. syberyi 6. lat, żony anny Jwanowny we wsi daniłowskiey – opublikowania takowych osób w dyecezyi wileńskiey, żąda pomieniony Konsystorz rzymsko-katolicki Metropolitalny Mohylewski – rozKazaLi posłać Ukazy do wszystkich dziekanów tuteyszey dyecezyi, i przy nich dołączyć tyle explarzow tego po- stanowienia z pozczególnieniem wyżej pomienionych osób, ile iest Kościołów parafialnych: aby one rozesłali wszystkim podwładnym sobie Plebanom, któ- rym zalecić, trzykrotne z ambon uczynić ogłoszenie, przeyrzeć księgi me- tryczne, oraz regestra parafian, a co się okaże raportować do swoich dziekanów, którzy nie zwłocznie donieść maią o skutkach ninieyszemu Konsystorzowi – datt 1821 Miesiaca augusta 19. dnia –
Два указа виленской Қонсистории 1820 и 1821 г.
Резюме
Два указа виленской Консистории 1820 и 1821 г. отражают тяжелое положение каторжников-католиков Сибири. Это положение иногда приводило к отступничеству от супружеских обетов и вступление в так называемые конкубинаты. Для решения этих проблем, по крайней мере для некоторых узников, священники писали письма в Консисторию,
чтобы проверить фактическое семейное положение этих людей.
Во всей епархии давали объявления в приходских храмах для того, чтобы получить информацию о семье заключенных. Это помогало, по крайней мере, некоторым каторжникам-католикам вернуться к Богу и урегулировать семейное и супружеское положение.
O. Józef Makarczyk
