Stosowanie przemocy wynika najczęściej z niemożności rozwiązania przez ludzi podstawowych problemów swojego życia, z niemożności kochania innych, nieumiejętności zrealizowania własnych możliwości. Nie mogąc kochać, człowiek zaczyna poniżać innych ludzi i sprawiać im ból. Erich Fromm
Każdy ma prawo żyć godnie - bez przemocy
Bezpieczeństwo, miłość, przynależność oraz szacunek i uznanie to wartości określające podstawowe potrzeby człowieka. Dopiero kiedy te potrzeby zostaną zaspokojone, możliwy jest dalszy rozwój (samorealizacja).
Według statystyk policyjnych, w Polsce rocznie niemal 135 tysięcy osób doznaje przemocy - w tym ponad 40 tysięcy to dzieci i młodzież. Ponad 4700 osób pada ofiarą różnych przestępstw seksualnych. Niezależnie od oficjalnych statystyk istnieje także tzw. ,ciemna liczba" tego typu przestępczości, czyli wszystkie przypadki, które nie zostały zgłoszone przez ofiary organom ścigania. Liczba ta jest szczególnie wysoka w przypadku przestępstw seksualnych. Szacuje się, że nawet 80% ofiar przemocy seksualnej może przeżywać doznaną krzywdę w samotności, latami skrywając tajemnicę z różnych powodów: poczucia wstydu, strachu, bezradności czy bliskich relacji łączących je ze sprawcą.
Kampanie społeczne, spoty telewizyjne, billboardy i plakaty przypominają o tym, że przemoc się zdarza, jest zjawiskiem dotykającym wiele osób, czasami także tych, które żyją obok nas, na osiedlu, w mieszkaniu „za ścianą". Niekiedy możemy mieć wpływ na to, jak potoczy się ich życie - powinniśmy zareagować.
Czym jest przemoc domowa?
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy rodzinie, przyjęta przez Sejm RP w 2005 roku, definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących. W szczególności chodzi o narażanie tych osób na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność (w tym seksualną), powodujące szkody w ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne.
Przemoc może przyjmować różne formy:
• przemocy fizycznej, związanej z wywołaniem u ofiary ran i okaleczeń: pobicie, uszkodzenie ciała, naruszenie nietykalności cielesnej,
• przemocy psychicznej, czyli groźby użycia przemocy, zmuszania do określonego zachowania (za pomocą szantażu, zastraszania), zniesławiania, znieważania, szpiegowania (podsłuchiwanie), stalkingu,
• przemocy ekonomicznej (materialnej), czyli odmawiania lub ograniczania dostępu do wspólnych środków finansowych lub odbierania zarobionych pieniędzy, uniemożliwiania bądź ograniczania podjęcia pracy zarobkowej, ale również niszczenia mienia,
• przemocy seksualnej, czyli zmuszania groźbą lub przemocą do określonych zachowań seksualnych i kontaktów seksualnych: gwałt, molestowanie, zmuszanie do oglądania filmów lub zdjęć pornograficznych, seksting".
Przemocy domowej mogą dokonywać nie tylko mężczyźni w stosunku do swoich żon i dzieci, ale też kobiety wobec swoich mężów, dzieci i wnuki wobec dziadków, dzieci wobec siebie nawzajem, a nawet starsze, nastoletnie dzieci wobec swoich rodziców.
Przemoc seksualna
Przemoc seksualna jest zjawiskiem bardzo niepokojącym, głęboko skrywanym przez ofiary.
Nierzadko do tłumienia emocji związanych z doświadczeniem przemocy seksualnej przyczyniają się pewne stereotypy funkcjonujące w społeczeństwie.
Mity i fakty dotyczące przemocy seksualnej
kobiety prowokują ubiorem lub zachowaniem, same „się proszą" o kontakt seksualny, wygląd kobiety nie jest przyzwoleniem i nie usprawiedliwia agresji sprawcy,
typowy gwałt to napad w ciemnych zakamarkach miasta (niestety, znacznie częściej sprawcą gwałtu jest osoba znana ofierze),
nie można mówić o gwałcie na żonie lub prostytutce (każda kobieta, niezależnie od relacji łączących ją ze sprawcą, ma prawo powiedzieć „nie"),
gwałt jest tylko wówczas, gdy sprawca używa siły wobec ofiary (gwałt zachodzi także wtedy, gdy sprawca używa groźby lub podstępu, aby zmusić ofiarę do kontaktu seksualnego).
Przemoc rzadko bywa czynem jednorazowym, zwykle ma tendencję do powtarzania się według pewnego cyklu, stąd często mówi się o uwikłaniu w przemoc czy błędnym kole przemocy. Zarówno sprawca, jak i ofiara przeżywają swój cykl przemocy indywidualnie oraz wspólnie, co powoduje, że ich wzajemne relacje są coraz bardziej zawikłane.
Czy wiesz, że... W Polsce w 2007 roku co ósma osoba (12%) przyznawała się do bycia ofiarą przemocy domowej, do tego, że przynajmniej raz została uderzona przez partnera czy współmałżonka. CBOS
Dlaczego przemoc zniewala?
Osoba uwikłana w przemoc zostaje postawiona w sytuacji zaprzeczenia ważności jej potrzeb i dążeń. Nie tylko odmawia się jej prawa do autonomii i obarcza odpowiedzialnością za złe samopoczucie sprawcy, ale dodatkowo, gdy dojdzie do wyładowania przez sprawcę agresji, musi ona tłumić swoje emocje związane z przeżywaniem cierpienia, aby nie doszło do eskalacji przemocy.
Bywa ona obwiniana za przemoc, stawia się jej wygórowane wymagania, albo też sama przeżywa wstyd przed innymi z powodu tego, co dzieje się w rodzinie. Sytuacje te obniżają w niej samoocenę i poczucie własnej wartości, a w konsekwencji – możliwości adaptacyjne.
Zdarza się, że gdy ofiara widzi narastające rozdrażnienie sprawcy, sama wywołuje awanturę, pragnąc żeby już „było po wszystkim'. To jeszcze bardziej wzmaga w niej poczucie winy.
Mimo skrzywdzenia wierzy w obietnice i zapewnienia sprawcy, że „to się już nie powtórzy".
Dlatego też skłonna jest zaprzeczyć wszystkiemu i wycofać skargę z policji, jeśli pod wpływem strachu o własne życie wcześniej ją złożyła.
Szkodliwe mity dotyczące przemocy:
• to, co dzieje się w rodzinie, jest prywatną sprawą, nikt nie powinien się wtrącać,
• nie ujawnia się tajemnic rodzinnych (za wszelką cenę trzeba bronić ogniska domowego),
• to był jednorazowy incydent, który się nie powtórzy,
• przemoc dotyczy wyłącznie rodzin z marginesu społecznego,
• ofiary prowokują sprawców do przemocy, więc zasługują na nią,
• jeśli ofiary nie reagują, to znaczy, że akceptują swoją sytuację.
Przemoc jest przestępstwem naruszającym podstawowe prawa człowieka, dlatego wymaga zdecydowanego przeciwstawienia się jej. Trzeba pamiętać o tym, że przemoc, która nie została powstrzymana, nasila się z każdym cyklem.
Czy wiesz, że... W sytuacji przemocy w rodzinie można uzyskać pomoc, telefonując na numer alarmowy 112. Każdy może taką informację przekazać anonimowo.
Jak przemóc niemoc?
Aby przerwać krąg przemocy, osoba dotknięta nią musi przede wszystkim:
• uznać, że problem istnieje (nie szukać kolejnych usprawiedliwień i nie mieć złudzeń, że to minie),
• poszukać specjalistycznej pomocy, by wzmocnić swoją motywację do zmiany sytuacji, przełamać wstyd i strach, uporządkować emocje, przemyśleć różne rozwiązania problemu, opracować strategie radzenia sobie w różnych kryzysach,
• podjąć konkretne decyzje życiowe.
Przemoc może powstrzymać także każdy świadek takiego zdarzenia, jeśli zareaguje i wezwie pomoc. Nie wolno akceptować przemocy, bo nic jej nie usprawiedliwia.
