WSPIERANIE PRZEDSIBIORCZOCI NA OBSZARACH
WIEJSKICH ZE RODKÓW PROW 2007–2013
Karolina Babuchowska, Renata Marks-Bielska
Uniwersytet Warmisko-Mazurski w OlsztynieStreszczenie. Celem opracowania jest zaprezentowanie realizacji dziaania Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw w woj. warmisko-mazurskim. Wykorzystano informacje udostpnione przez oddzia regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W woj. warmisko-mazurskim najwiksz inicjatyw w zakresie rozwoju mikroprzed-sibiorczoci charakteryzowali si mieszkacy powiatów pooonych w centralnej czci regionu. Planowane przez wnioskodawców koszty projektów byy zrónicowane. Domi-noway (27,81%) wnioski, w których czny koszt planowej inwestycji szacowano w prze-dziale 200 000–299 999 z.
Sowa kluczowe: rozwój obszarów wiejskich, przedsibiorczo, Program Rozwoju Ob-szarów Wiejskich 2007–2013
WSTP
Jednym z waniejszych czynników warunkujcych rozwój ekonomiczny jest zwik-szanie udziau w gospodarce maych i rednich rm [Organiciak-Krzykowska, Marks 2002]. Kade województwo (region) posiada charakterystyczne uwarunkowania, które przypieszaj lub hamuj jego rozwój spoeczno-gospodarczy. Nale do nich zarówno uwarunkowania geogra czno-przyrodnicze, spoeczno-kulturowe, jak równie ekono-miczne, infrastrukturalne oraz instytucjonalne. Z wyjtkiem warunków geogra czno--przyrodniczych, które s wzgldnie stae, pozostae determinanty ulegaj ustawicznym zmianom, a ich kierunek i tempo zale od aktualnie ksztatujcej si sytuacji spoecznej i gospodarczej w danym województwie [Grzybek 2003]. Pobudzanie lokalnych impul-sów rozwojowych w regionie wymaga zarówno prowadzenia aktywnej polityki regional-nej, jak i stosowania odpowiednich narzdzi polityki rozwoju spoeczno-gospodarczego przez wadze lokalne prowadzcych do pobudzania wzrostu maych i rednich przedsi-biorstw oraz ich innowacyjnoci [Adamowicz, Zwoliska-Ligaj 2004].
Adres do korespondencji – Corresponding author: Karolina Babuchowska, Renata Marks-Biel-ska, Uniwersytet Warmisko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Polityki Gospodarczej i Regionalnej, ul. Oczapowskiego 4, 10-719 Olsztyn, e-mail: karolnat@poczta.onet.pl, renatam@uwm.edu.pl
Gównymi podmiotami realnych procesów gospodarczych w regionie s przedsi-biorstwa. Umidzynarodowienie ich dziaalnoci wymusza nieprzerwany rozwój posia-danego potencjau konkurencyjnego (zasobów materialnych i niematerialnych), na pod-stawie którego budowane s przewagi konkurencyjne, które z kolei wpywaj na dobór instrumentów konkurowania umoliwiajcych konfrontacj. Osigane przez nie wyniki determinuj kierunek i tempo rozwoju gospodarki regionu oraz poziom ycia ludnoci. Region, w którym powstaje rma, wywiera wpyw na jej tosamo, charakter, mental-no kadry menederskiej, stosunek do otoczenia i strategii oraz na dostp do okrelonych rodzajów zasobów. Przewaga konkurencyjna jest tworzona, budowana i podtrzymywana w zwizku z konkretn lokalizacj [Kosiedowski, Piotrowska-Trybull 2003].
Najwicej maych i rednich przedsibiorstw (MSP) powstaje w regionach zurbani-zowanych, w okolicach duych miast. Zwizane jest to m.in. z duymi moliwociami popytu na produkty i usugi oraz lepsz infrastruktur techniczn [Zuzek 2006]. Na tere-nach wiejskich dominuj rmy mikro, skadajce si z kilku osób.
Rozwój MSP napotyka wiele barier o charakterze popytowym oraz podaowym. Do pierwszej grupy zalicza si m.in.: niedostateczne rodki, jakimi dysponuj klienci, zbyt du konkurencj na rynku, przede wszystkim cenow, fakt, e przedsibiorstwo nie jest znane na rynku, niewystarczajco rozwinite suby marketingowe. Wród barier poda-owych mona natomiast wymieni: niedostatecznie zaawansowan technologi, ograni-czone rodki nansowe przedsibiorstwa, problemy w ciganiu nalenoci, utrudniony dostp do kredytów, niedobór surowców, brak wykwali kowanej siy roboczej [uszczki 2003].
Mae i rednie rmy s bardziej elastyczne w swoim dziaaniu, tworz czsto otocze-nie duych rm, sprzyjaj rozwojowi regionu [Sobo, Rogoziska-Mitrut 2003]. Wród wielu funkcji penionych przez sektor MSP w gospodarce rynkowej szczególne znacze-nie ma stymulowaznacze-nie wzrostu gospodarczego. Sektor MSP odgrywa take wan rol spoeczn i polityczn. Polega ona nie tylko na uformowaniu klasy drobnych wacicieli, lecz take w duym stopniu na agodzeniu napi spoecznych i redukcji wysokich spo-ecznych kosztów procesu transformacji. Cel ten realizowany jest zarówno przez pocha-nianie pojawiajcych si w tym czasie nadwyek siy roboczej, jak i przez kreowanie przedsibiorczych postaw, wskazywanie szans i moliwoci samozatrudnienia, a take osignicie sukcesu i zmiany statusu spoecznego.
Dziaalno MSP kreuje take obraz regionu na zewntrz, przycigajc lub zniechca-jc potencjalnych przedsibiorców, klientów, inwestorów. Rozwój dziaalnoci MSP wy-równuje regionalne dysproporcje w rozwoju oraz wpywa na podniesienie poziomu ycia ludnoci na danym obszarze. Przedsibiorczo maej i redniej skali poprzez swobod dziaalnoci utosamiana jest z wolnoci spoeczn. Prowadzc do zamonoci jedno-stek, umoliwia im realizacj wasnego stylu ycia. Wzrost zatrudnienia jest szczególnie wany w obszarze sabiej wykwali kowanych pracowników. Dzieje si tak dlatego, gdy mae rmy bardziej elastycznie podchodz do organizacji pracy, co uatwia nowym pra-cownikom podnoszenie kwali kacji ju w trakcie pracy [Kisiel, Biaobrzeska 2003].
Dominiak [2005] podkrela, e przedsibiorczo odgrywa bardzo wan rol we wspóczesnej gospodarce, która charakteryzuje si bardzo du zmiennoci i niepew-noci, a take wysok dynamik zmian technologicznych. Cytowany autor maym i rednim przedsibiorstwom przypisuje rol najwaniejszego ogniwa transmisyjnego,
za porednictwem którego przedsibiorczo ujawnia si, realizuje i oddziauje na efekty makroekonomiczne. Mae i rednie przedsibiorstwa wpywaj na wzrost gospodarczy poprzez liczne „powizania porednie”, jak: nowe miejsca pracy, wydajno pracy, inno-wacje, podtrzymywanie konkurencji, internalizacja dziaalnoci, tworzenie sieci wspó-pracy.
Mae i rednie przedsibiorstwa s podstawowym podmiotem funkcjonujcym na rynku pracy [Organiciak-Krzykowska, Marks 2002]. Brak dynamicznego ich rozwoju zmniejsza w duym stopniu moliwo zatrudnienia bezrobotnych. Zjawisko to ma swój wymiar gospodarczy, ale i spoeczny, dlatego te powinny zosta pilnie podjte dziaania na rzecz niwelacji barier rozwoju przedsibiorczoci. Drobna przedsibiorczo bowiem wykorzystuje przestrzenne warunki i potrzeby regionów, uwzgldnia specy k miejsca i tradycje oraz wykorzystuje lokalne szanse. Rozwój sektora maych i rednich przed-sibiorstw powinien by zatem przedmiotem aktywnej, adekwatnej polityki regionalnej. Szczególn rol w strategii rozwoju regionalnego mona przypisa maym i rednim przedsibiorstwom, które dynamizuj przemiany strukturalne w gospodarce pod wzgl-dem branowym i przestrzennym. Za najpilniejsze zadania, jakie naley podj zarów-no w skali kraju, jak i regionu wobec sektora maych i rednich przedsibiorstw mona uzna: stworzenie sprzyjajcego powstawaniu i rozwojowi maych i rednich przedsi-biorstw otoczenia prawnego i instytucjonalnego, pobudzanie innowacyjnoci i uatwianie dostpu do technologii w celu zwikszenia konkurencyjnoci sektora oraz zwikszenia aktywnoci eksportowej.
W celu rozwoju przedsibiorczoci wadze regionu powinny tworzy warunki zach-cajce do dziaania, wzrostu, inwestowania, zatrudniania pracowników. Rozwój przedsi-biorczoci moe dziaa równie stymulujco na ycie spoecznoci lokalnej, jej rozwój w znacznie szerszym ni tylko nansowym sensie. Wana jest równie wspópraca wadz lokalnych z niekomercyjnymi organizacjami wspierajcymi przedsibiorczo. Wadze regionu nie s bowiem jedynym organem, który podejmuje dziaania na rzecz rozwoju przedsibiorczoci w regionie. Du rol mog równie odegra organizacje pozarz-dowe podejmujce róne dziaania na rzecz rodowisk lokalnych. Istotne dla rozwoju przedsibiorczoci w regionie jest zaangaowanie w ten proces równie samych przed-sibiorców. Poczenie wszystkich partnerów dziaajcych we wspólnym celu, jakim jest rozwój regionu, moe przyczyni si do intensy kacji dziaa na rzecz szybszego jego osignicia [Nogalski, Wójcik-Karpacz 2003, Marks-Bielska, Krzywiec 2009].
Obecnie strategia rozwoju przedsibiorczoci opiera si na Narodowym Planie Roz-woju (2007–2013), w którym zapisano, e realizowane bd m.in. dziaania zmierzajce do: rozwoju postaw przedsibiorczych, rozwoju innowacyjnoci, promocji przenoszenia pracy z nieefektywnych gospodarstw rolnych do dziaalnoci pozarolniczej przez wspie-ranie agroturystyki, rzemiosa, handlu, podnoszenia wydajnoci rolnictwa, aktywizacji zawodowej i edukacyjnej, budowy spoeczestwa opartego na informatyzacji [Zuzek 2006].
Dywersy kacja dziaalnoci gospodarczej i wspieranie przedsibiorczoci na obsza-rach wiejskich stanowi bardzo wany element w zakresie polityki strukturalnej Unii Eu-ropejskiej. Jednym z jej instrumentów jest dziaanie majce na celu wspieranie procesu tworzenia i rozwoju mikroprzedsibiorstw [Goszka 2008].
W wietle zapisu art. 104 ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (Dz.U. 04.173.1807) za mikroprzedsibiorc uwaa si tak osob, która w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniaa redniorocznie mniej ni 10 pracowników oraz osigna roczny obrót netto ze sprzeday towarów, wyrobów i usug oraz operacji nansowych nieprzekraczajcy równowartoci w zotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporzdzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyy równowartoci w zotych 2 mln euro. Na podstawie przepisów rozporzdzenia Komisji Europejskiej [Rozporzdzenie… 2001] nie uznaje si za mikroprzedsibiorstwo przedsibiorstwa, w którym Skarb Pastwa, jednostka samorzdu terytorialnego lub inny przedsibiorca posiada powyej 25% udziaów [Goszka 2008].
rodki nansowe na rozwój mikroprzedsibiorstw na obszarach wiejskich mona pozyska m.in. w ramach PROW 2007–2013. Realizacja dziaania Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw ma sprzyja tworzeniu warunków dla dywersy kacji dziaalnoci gospodarczej i poprawy moliwoci zatrudnienia, przyczyniajc si tym samym do zrów-nowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego obszarów wiejskich [Goszka 2008]. Celem opracowania jest zaprezentowanie realizacji dziaania Tworzenie i rozwój mikro-przedsibiorstw w woj. warmisko-mazurskim.
MATERIA I METODY BADA
Wzrost konkurencyjnoci obszarów wiejskich moe dokonywa si przez rozwój przedsibiorczoci, przekadajcy si z kolei na wzrost liczby miejsc pracy na tych te-renach. Rozwojowi przedsibiorczoci na obszarach wiejskich su m.in. rodki, jakie mog pozyska osoby zyczne, osoby prawne oraz jednostki nieposiadajce osobowo-ci prawnej na inwestycje zwizane z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsibiorstw. Warunkiem uzyskania wsparcia jest spenienie zaoe pomocy okrelonych w PROW 2007–2013. Wysoko pomocy zostaa cile powizana z liczb miejsc pracy (w prze-liczeniu na pene etaty), które zostan utworzone na skutek realizacji projektu. Ponadto zaoono, e poziom udzielonej pomocy nie moe przekroczy 50% kosztów kwali ko-wanych projektu [Program… 2007].
Aby oceni realizacj dziaania Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw w woj. war-misko-mazurskim, wykorzystano informacje udostpnione przez oddzia regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Pozyskane dane zostay poddane grupowaniu, a take analizie matematycznej.
Na uwag zasuguje fakt relatywnie niskiego zainteresowania omawianym dziaa-niem w woj. warmisko-mazurskim. Z danych opublikowanych przez ARiMR wynika, e do koca 2009 r. zoono 176 wniosków, co plasowao województwo dopiero na 13. pozycji (rys. 1). Najwicej wniosków wpyno w woj. wielkopolskim (857), a najmniej w woj. opolskim – zaledwie 89.
W opracowaniu przeanalizowano dane zawarte w 169 wnioskach, z uwagi na to, e 7 sporód wszystkich zoonych wniosków zawierao niekompletne informacje, które mogyby powodowa zafaszowanie wyników bada.
Liczba zoonych wniosków nie jest tosama z realizacj zakadanych przedsiwzi. Do koca 2009 r. podpisano w woj. warmisko-mazurskim w ramach omawianego dzia-ania zaledwie 35 umów, co stanowi 18,89% zoonych wniosków.
WYNIKI BADA I ICH DYSKUSJA
Szczegóowa analiza rozmieszczenia wnioskodawców na terenie woj. warmisko--mazurskiego pozwala stwierdzi, e najwiksz inicjatyw w zakresie rozwoju mikro-przedsibiorczoci charakteryzowali si mieszkacy powiatów pooonych w centralnej czci województwa. Jak wynika z danych zaprezentowanych na rysunku 2, najwicej wniosków zoono w powiecie olsztyskim (28).
Prezentowane dane (rys. 2) potwierdzaj równie tendencj do rozwoju przedsibior-czoci wzdu wanych szlaków komunikacyjnych. Do takich w województwie nale drogi krajowe nr 7 i 16. Std te w grupie powiatów, w których zoono relatywnie wicej wniosków, znalazy si: ostródzki (16) i elblski (14) oraz mrgowski (15).
Niepokoi fakt wzgldnej biernoci w zakresie rozwoju przedsibiorczoci mieszka-ców powiatów pónocnych. S to obszary charakteryzujce si najwikszym poziomem bezrobocia i licznymi problemami strukturalnymi. Peryferyjne pooenie tych jednostek zarówno w województwie, jak i kraju jest czynnikiem ograniczajcym ich rozwój. Dlate-go niezwykle wane jest wykorzystanie przez mieszkaców wszystkich szans, jakie daj moliwo poprawy istniejcej sytuacji.
216 215 311 99 243 551 548 89 473 194 269 357 213 176 857 171 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 doln ol skie kuja wsko -pom orsk ie lube lskie lubu skie ódz kie maop olsk ie mazo wieck ie opol skie podk arpack ie podl aski e pom orsk ie lsk ie wi tokr zysk ie warm isk o-m azurs kie wie lkopo lskie zacho dnio pom orski e
Rys. 1. Liczba wniosków zoonych w ramach dziaania Tworzenie i rozwój mikroprzedsi-biorstw PROW 2007–2013
Fig. 1. The number of submited applications within the action Creating and development of mi-cro-enterprises PROW 2007–2013
ródo: Opracowanie wasne na podstawie: Informacja o liczbie zoonych wniosków o pomoc w ramach dziaania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw” PROW 2007–2013 (dane na dzie 31.12.2009). http://www.arimr.gov.pl/pliki/67/0/1/290110_Tworzenie_7-13.pdf, dostp z dn. 24.02.2010 r.
Source: Own study based on: Informacja o liczbie zoonych wniosków o pomoc w ramach dziaania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw” PROW 2007–2013 (31.12.2009) http://www.arimr.gov.pl/ pliki/67/0/1/290110_Tworzenie_7-13.pdf (24.02.2010)
Prezentowane wyniki s potwierdzeniem teorii biegunów wzrostu. Dostrzega si bo-wiem wyra ne skupienie potencjau przedsibiorczoci w centrum (stolica) regionu, na-tomiast wraz z oddalaniem si od niego potencja ten jest coraz sabszy.
Planowane przez wnioskodawców koszty projektów byy znacznie zrónicowane (rys. 3). Zdecydowanie dominoway (27,81%) wnioski, w których czny koszt planowa-nej operacji okrelono na poziomie 200 000–299 999 z. Stosunkowo licznie (17,16%) wystpoway równie wnioski, których koszt operacji zawiera si w przedziale 100 000– –199 999 z. Niewtpliwie czynnikiem, który ma istotny wpyw na prezentowane wielko-ci jest rodzaj podejmowanej lub rozwijanej dziaalnowielko-ci. Najwikszy koszt planowanej operacji by charakterystyczny dla przedsiwzi w zakresie usug turystycznych oraz zwizanych ze sportem i rekreacj. Równie wród deklarowanej przez wnioskodawców gównej kategorii projektu wyra nie rysowaa si przewaga usug turystycznych oraz zwizanych ze sportem, rekreacj i wypoczynkiem, które byy drug pod wzgldem li-czebnoci kategori po usugach dla ludnoci (rys. 4).
Koncentracja drobnej przedsibiorczoci w obszarze usug turystycznych i turystyce pokrewnych uwarunkowana jest specy k regionu. Województwo warmisko-mazur-skie jest jednym z najchtniej odwiedzanych, gównie w sezonie letnim, przez turystów zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Jednak ten kierunek rozwoju charakteryzuje
Rys. 2. Rozkad przestrzenny wniosków skadanych w ramach dziaania Tworzenie i rozwój mi-kroprzedsibiorstw
Fig. 2. A spatial plan of the submited applications within the action Creating and development of micro-enterprises
ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych OR ARiMR w Olsztynie. Source: Own study based on data of RO ARMA in Olsztyn.
dua sezonowo, dlatego wnioskodawcy, którzy ten typ usug wskazywali z kategorii gównej, najczciej równie zaznaczali alternatywne rozwizanie, okrelajc kategorie dodatkowe.
Warto zwróci uwag, e tylko po jednym wniosku zoono w kategorii gównej ma-gazynowanie i przechowywanie towarów, przetwórstwo produktów rolnych lub jadal-nych produktów lejadal-nych, usugi komunalne i usugi transportowe.
Zaledwie 68 wnioskodawców wskazao kategori dodatkow w projekcie. Informacje na ten temat zestawiono na rysunku 5. W najwikszej liczbie wniosków, poniewa a w 28, kategori dodatkow byy usugi dla ludnoci. Z kolei aden z wnioskodawców nie wskaza w tym zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów lenych oraz wytwarzania produktów energetycznych z biomasy.
Warto planowanych we wnioskach przedsiwzi bezporednio korespondowaa z planowan do utworzenia liczb miejsc pracy. W regionie o najwyszej w kraju stopie bezrobocia, jakim jest woj. warmisko-mazurskie, wpyw realizowanych projektów na rynek pracy jest niezwykle istotny. W wikszoci wniosków (81) zakadano utworzenie jednego, w przeliczeniu na pene etaty, miejsca pracy. W przypadku a 37 wniosków byo to 5 miejsc pracy (rys. 6).
Róny by take stan zatrudnienia w momencie bazowym. Poniewa dziaanie Two-rzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw dopuszcza dwa rozwizania, z tego wzgldu a 53 wnioskodawców dopiero podejmowao dziaalno gospodarcz. Z kolei sporód 116 podmiotów, które ju dziaay, 94 (81%) funkcjonowao duej ni 1 rok obrotowy. Te jednostki chciay rozwin swoj dziaalno.
a 4,73% b 17,16% c 27,81% d 11,24% e 6,51% f 4,14% g 7,10% h 9,47% k 5,33% j 1,78% i 4,73% a – poniej (under) 100 000 PLN b – 100 000–199 999 PLN c – 200 000–299 999 PLN d – 300 000–399 999 PLN e – 400 000–499 999 PLN f – 500 000–599 999 PLN g – 600 000–699 999 PLN h – 700 000–799 999 PLN i – 800 000–899 999 PLN j – 900 000–999 999 PLN
k – 1 000 000 PLN i wicej (and more)
Rys. 3. Planowane koszty przedsiwzicia Fig. 3. Planned costs of the project
ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych OR ARiMR w Olsztynie. Source: Own study based on data of RO ARMA in Olsztyn.
PODSUMOWANIE
Przedsibiorczo odgrywa istotn rol w rozwoju spoeczno-gospodarczym. Jest podstawowym czynnikiem w ograniczaniu bezrobocia i budowania konkurencyjnej go-spodarki opartej na wasnoci prywatnej. Rozwój MSP jest wic jednym z podstawowych celów polityki gospodarczej.
Z uwagi na trudnoci w pozyskiwaniu kapitau na zakadanie i funkcjonowanie MSP na obszarach wiejskich dotacje unijne naley uzna za cenn inicjatyw, która osobom majcym pomys i zdeterminowanym do dziaania i realizowania celu, jakim jest wasna dziaalnoci gospodarcza, pomog w funkcjonowaniu na rynku.
Z danych opublikowanych przez ARiMR wynika, e w ramach dziaania Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw do koca 2009 r. w woj. warmisko-mazurskim zoono
12,43 28,99 5,33 6,51 1,78 10,06 26,63 0,59 0,59 0,59 0,59 2,37 3,55 0 5 10 15 20 25 30 35
usugi dla gospodarstw rolych lub rolnictwa/service for farms or agriculture
usugi dla ludnoci/service for society sprzeda hurtowa/wholesale sprzeda detaliczna/retail sale rzemioso lub rkodzielnictwo/crafts or handicraft roboty i usugi budowlane lub instalacyjne/works and service
construction or instalation
usugi turystyczne oraz zwizane ze sportem, rekreacj i wypoczynkiem/turist service and sport, recreation and rest
usugi transportowe/ transport service usugi komunalne/communal service przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów lenych/processing of agricultural products and edible forest products magazynowanie i przechowywanie towarów/warehousing and storage of
goods
wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy/production of energy from biomass
rachunkowo, doradztwo lub usugi informatyczne/accounting, advisory and IT services
%
Rys. 4. Struktura projektów wg kategorii gównej Fig. 4. Structure of projects according to main category
ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych OR ARiMR w Olsztynie. Source: Own study based on data of RO ARMA in Olsztyn.
176 wniosków, co plasowao województwo dopiero na 13. pozycji w kraju. Najwiksz inicjatyw w zakresie rozwoju mikroprzedsibiorczoci charakteryzowali si mieszkacy powiatów pooonych w centralnej czci województwa. Dane statystyczne potwierdziy równie tendencj do rozwoju przedsibiorczoci wzdu wanych szlaków komunika-cyjnych (drogi krajowe nr 7 i 16). W grupie powiatów, w których zoono relatywnie wi-cej wniosków znalazy si bowiem: ostródzki (16) i elblski (14) oraz mrgowski (15).
Planowane przez wnioskodawców koszty projektów wykazyway stosunkowo due zrónicowanie, poniewa dominoway (27,81%) wnioski, w których czny koszt pla-nowej inwestycji szacowano w przedziale 200 000–299 999 z. Warto planowanych we wnioskach przedsiwzi bezporednio opowiadaa planowanej do utworzenia liczbie miejsc pracy. W wikszoci wniosków (81) zakadano utworzenie jednego, w przelicze-niu na pene etaty, miejsca pracy. W przypadku a 37 wniosków byo to 5 miejsc pracy.
18 28 9 18 3 5 2 5 1 0 1 0 3 0 5 10 15 20 25 30
usugi dla gospodarstw rolych lub rolnictwa/service for farms or agriculture usugi dla ludnoci/service for society sprzeda hurtowa/wholesale sprzeda detaliczna/retail sale rzemioso lub rkodzielnictwo/crafts or handicraft roboty i usugi budowlane lub instalacyjne/works and service constuction
or instalation
usugi turystyczne oraz zwizane ze spotem, rekreacj i wypoczynkiem/turist service and sport, recreation and rest
usugi transportowe/ transport service usugi komunalne/communal service przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów lenych/processing of agricultural products and edible fo rest products magazynowanie i przechowywanie towarów/warehousing and storage of
goods
wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy/production of energy from biomass
rachunkowo, doradztwo lub usugi informatyczne/accounting, advisory and IT services
liczba wskaza/ /number of indications Rys. 5. Kategoria dodatkowa projektów
Fig. 5. The additional category of projects
ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych OR ARiMR w Olsztynie. Source: Own study based on data of RO ARMA in Olsztyn.
W woj. warmisko-mazurskim, cechujcym si najwysz w kraju stop bezrobocia, wpyw realizowanych projektów na tworzenie nowych miejsc pracy jest bardzo wany.
PIMIENNICTWO
Adamowicz M., Zwoliska-Ligaj M. 2004. Rola maych i rednich przedsibiorstw w rozwoju obszarów wiejskich. [w:] Uwarunkowania przedsibiorczoci, pod red. K. Jaremczuka, PWSZ im. prof. Stanisawa Tarnowskiego w Tarnobrzegu, 137–154.
Dominiak P. 2005. Sektor MSP we wspóczesnej gospodarce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Goszka W. 2008. Warunki tworzenia i rozwoju mikroprzedsibiorstw na obszarach wiejskich. [w:]
Doradztwo w dziaalnoci przedsibiorczej. Praca zb. pod red. K. Krzyanowskiej. Wyd. SGGW, Warszawa, 67–74.
Grzybek M. 2003. Destymulanty rozwoju przedsibiorczoci w agrobiznesie w województwie podkarpackim. [w:] Regionalne uwarunkowania ekonomicznego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, pod red. A. Czudca, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, T. 2, 175–182.
Informacja o liczbie zoonych wniosków o pomoc w ramach dziaania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw” PROW 2007–2013 (dane na dzie 31.12.2009) http://www.arimr. gov.pl/pliki/67/0/1/290110_Tworzenie_7-13.pdf
Kisiel R., Biaobrzeska R. 2003. Sektor maych i rednich przedsibiorstw w Polsce. [w:] Funk-cjonowanie przedsibiorstw w gospodarce rynkowej. Wybrane problemy. Wyd. Wyszej Szkoy Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie, 26–33.
Kosiedowski W., Piotrowska-Trybull M. 2003. Konkurencyjno przedsibiorstw jako czynnik konkurencyjnoci regionu (na przykadzie województwa warmisko-mazurskiego). [w:] Funkcjonowanie przedsibiorstw w gospodarce rynkowej. Wybrane problemy. Wyd. Wyszej Szkoy Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie, 230–242.
81 3 14 1 1 2 24 1 37 3 2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 1 1,5 2 2,16 2,25 2,5 3 4 5 6 7 liczba wskaza
Rys. 6. Liczba planowanych do utworzenia miejsc pracy Fig. 6. The number of workplaces planned to create
ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych OR ARiMR w Olsztynie. Source: Own study based on data of RO ARMA in Olsztyn.
uszczki M. 2003. Mae i rednie przedsibiorstwa w procesie ekonomicznego rozwoju obszarów wiejskich. [w:] Regionalne uwarunkowania ekonomicznego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, pod. red. A. Czudca, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, T. 2, 336–348. Marks-Bielska R., Krzywiec R. 2009. Uwarunkowania rozwoju sektora maych i rednich
przedsibiorstw. [w:] Przemiany w polskiej gospodarce w okresie transformacji systemo-wej (1980–2007), pod red. R. Kisiela i R. Marks-Bielskiej. Wyd. MaltArtGraf – Jezierski, Olsztyn, 105–130.
Nogalski B., Wójcik-Karpacz A. 2003. Kierunki i mechanizmy dziaa na rzecz maych i rednich przedsibiorstw. [w:] Przedsibiorstwo i jego otoczenie w warunkach integracji europejs-kiej. Problemy ekonomiczne, pod red. E. Niedzielskiego, UWM w Olsztynie, 125–135. Organiciak-Krzykowska A., Marks R. 2002. Mae i rednie przedsibiorstwa wobec problemów
rynku pracy. [w:] Wybrane problemy maych i rednich rm. Zeszyt Naukowy Wydziau Ekonomii i Zarzdzania, Akademia Polonijna w Czstochowie, Czstochowa, nr 1, 117–127.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. 2007. Ministerstwo Rolnictwa i Roz-woju Wsi, Warszawa.
Rozporzdzenie nr 70/2001/WE z dn. 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Trak-tatu WE w odniesieniu do pomocy pastwa dla maych i rednich przedsibiorstw (WE L 10 z 13.01.2001, z pó n. zm.).
Sobo J., Rogoziska-Mitrut J. 2003. Wspomaganie maych i rednich rm jako priorytetowy element strategii rozwoju lokalnego. [w:] Funkcjonowanie przedsibiorstw w gospodar-ce rynkowej. Wybrane problemy. Wyd. Wyszej Szkoy Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie, 243–254.
Zuzek D.G. 2006. Mae i rednie przedsibiorstwa w polityce rozwoju regionalnego. [w:] Przedsibiorczo w rozwoju obszarów wiejskich, pod. red. A.M. Rak. Wyd. Akademii Podlaskiej w Siedlcach, Siedlce, 110–116.
SUPPORTING RURAL ENTREPRENEURSHIP BY RDP 2007–2013
Abstract. The aim of the study was to show implementation of the measure ‘Creating and development of microenterprises’ in Warmia and Mazury province. Information for the study was provided by regional branch of the Agency for Restructuring and Modernization of Agriculture. In Warmia and Mazury province the largest initiative in development of mi-cro-enterprises is characteristic for the inhabitants of districts located in central part of the region. Project costs, planned in the applications, show wide variations, with domination (27.81%) of the applications in which the total estimated cost of planned investments stays in the range of 200 000–299 999 PLN.
Key words: rural areas development, entrepreneurship, Rural Development Program for 2007–2013
