KREOWANIE WARUNKÓW DLA ROZWOJU
PRZEDSIBIORCZOCI PRZEZ GMINNE SAMORZDY
Marzena Kacprzak
Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. W artykule skoncentrowano si na temacie wykorzystania przez gminne samorzdy instrumentów polityki rozwoju lokalnego. Samorzdy podejmuj rónorakie dziaania majce na celu tworzenie sprzyjajcych warunków dla powstawania i rozwoju przedsibiorstw na terytorium gminy. Omawiane s dziaania, które mog potencjalnie po-dejmowa wszystkie wadze samorzdowe. Dotycz one zarówno sfery gospodarki zaso-bami majtkowymi, gospodarki zasozaso-bami pracy czy s to dziaania zwizane z gospodark zasobami naturalnymi. W artykule podano przykady dziaa na rzecz rozwoju lokalnej przedsibiorczoci w Polsce co jest zazwyczaj zwizane z regulacjami prawnymi, gospo-dark budetow, zachtami ekonomicznymi oraz rozbudow infrastruktury. Do analizy wybrano powiat miski – gmin Dbe Wielkie z województwa mazowieckiego oraz powiat piski – gmin Pisz z województwa warmisko-mazurskiego.
Sowa kluczowe: samorzd gminy, przedsibiorczo, lokalne rodowisko, rozwój gospo-darczy
WSTP
Rozwój jest zmian dokonywan w czasie, która ma przynie okrelone efekty oraz zaoone wyniki. Dziaanie czowieka, czy te grup spoecznych, a szczególnie upowa-nionych formalnie przedstawicieli spoecznoci lokalnej moe spowodowa, e rozwój ten bdzie mia okrelony charakter, kierunek i natenie. Warunkiem skutecznoci po-dejmowanych dziaa jest znajomo rodowiska (jego istoty, charakteru i specy ki), którego ma dotyczy rozwój. Nie wolno przy tym zapomina o przyzwoleniu spoecz-nym na dokonywanie zmian, nie kade bowiem dziaanie jest spoecznie akceptowane, bez wzgldu na jego obiektywn suszno, konieczno i spodziewane w perspektywie pozytywne efekty [Okraszewska, Brzeziski, Kwiatkowski 2002].
Adres do korespondencji – Corresponding author: Marzena Kacprzak, Szkoa Gówna Gospo-darstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Nauk Ekonomicznych, Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, marzena_kacprzak@sggw.pl
Samorzdy gminne i reprezentujce je wadze lokalne przejmuj obecnie coraz wik-szy zakres obowizków i kompetencji zwizanych z oddziaywaniem na lokalny rozwój gospodarczy. Wystpujc w imieniu i na rzecz spoecznoci lokalnych, podejmuj dzia-ania majce na celu zapewnienie moliwie najlepszych warunków dla ycia mieszka-ców. W caoksztacie tych zada wystpuj dziaania na rzecz gospodarki lokalnej oraz instrumenty stymulowania zachowa podmiotów sektora prywatnego [Kogut-Jaworska 2008].
Gmina stanowi istot i rdze systemu samorzdowego, a jednoczenie jest jednym z larów ustrojowych pastwa. Jej funkcjonowanie daje moliwo wpywania spoecz-noci lokalnej na wasne ycie, a tym samym ksztatowania bytu tej zbiorowoci [Glu-miska-Pawlic 2003]. Gmina sprawuje funkcj podmiotow wobec wszystkich lokalnych problemów rozwoju i sposobów funkcjonowania na okrelonym terytorium [Ustawa o dochodach… 2003]. Zaspokaja potrzeby zbiorowe mieszkaców, a w szczególnoci nale do nich: opracowanie planu adu przestrzennego, gospodarki nieruchomociami, ochrony rodowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, modernizacja gminnych dróg, ulic, placów oraz organizacji ruchu drogowego, ochrony zdrowia, edukacji publicznej, gminnego budownictwa mieszkaniowego, pomocy spoecznej, w tym orodków i zaka-dów opiekuczych, kultury zycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urzdze sportowych, promocji gminy, wspópracy z organizacjami pozarzdowymi, wspópracy ze spoecznociami lokalnymi i regionalnymi innych pastw itp.
Przedsibiorczo a rynek pracy
Poprawa sytuacji na polskim rynku pracy zapocztkowana w 2003 roku wprowadzi-a oywienie gospodarcze. Wzrost zatrudnienia i spadek bezrobocia przybray na sile w 2006 roku i z du dynamik postpoway w roku kolejnym. W rezultacie, w pierw-szych dwóch kwartaach 2007 roku w Polsce pracowao przecitnie 14 996 tys. osób, co o 5% przewyszao liczb pracujcych w analogicznym okresie 2006 roku i o 8,8% licz-b pracujcych w 2002 roku, gdy zatrudnienie w Polsce signo najniszego poziomu w ostatnim pitnastoleciu [Kacprzak 2009]. W kocu marca 2009 roku liczba bezro-botnych zarejestrowanych w urzdach pracy wyniosa 1758,8 tys. osób i bya o 40,0 tys., tj. o 2,3% wysza ni w miesicu lutym. Procentowy wzrost liczby bezrobotnych (w granicach 4,9–0,9%) wystpi w 15 województwach, przy czym najwyszy by w województwie wielkopolskim 4,9%, lskim 4,3%, pomorskim 4,0% oraz maopol-skim 3,6%. Stopa bezrobocia w kocu marca br. ksztatowaa si na poziomie 11,2% w stosunku do ludnoci aktywnej zawodowo. W porównaniu do sytuacji sprzed miesica wysoko tego wskanika wzrosa o 0,3 punktu procentowego. W marcu 2008 r. stopa bezrobocia wynosia 10,9% [Informacja o bezrobociu…].
Pastwo w walce z bezrobociem wykorzystuje zarówno instrumenty makro-, jak i mikroekonomiczne, a take bardziej bezporednio powizane z samym rynkiem pracy – zarówno narzdzia polityki zatrudnienia, jak i polityki rynku pracy. Do instrumentów makroekonomicznych zaliczy moemy polityki: zatrudnienia, monetarn, dochodow itp., a do polityki mikroekonomicznej polityk roln, polityk rynku pracy czy promowa-nie przedsibiorczoci [Woniak 2008].
Przekonanie o znaczcej roli gospodarczej maych i rednich przedsibiorstw w procesach dostosowania gospodarki Polski do gospodarki UE jest powszechne zarów-no w starych, jak i zarów-nowych pastwach Unii. Na ogó nie pojawiaj si wtpliwoci, e te podstawowe grupy podmiotów gospodarczych, integrujce lokalne zasoby z maymi zespoami ludzkimi, skutecznie wyzwalaj róne formy przedsibiorczoci, sprawnie funkcjonuj, s mobilne na rynku, elastycznie ksztatuj koszty, co pozwala im osign relatywnie wysok elastyczno [Kaua 2005]. Przedsibiorcy, kierujc si motywem osigania wasnych korzyci, poszerzaj granice ekonomicznej aktywnoci, wprowadza-j innowacje, s gwarancwprowadza-j efektywnego wykorzystania i alokacji zasobów w skali ca-ej gospodarki. To dynamiczny proces polegajcy na wykorzystaniu szans w gospodarce w celu pomnaania dochodu kraju [Sawicka 1998].
Potencja przedsibiorczoci okrelaj kompetencje, umiejtnoci, wiedza, która po-zwala wyzwoli nasz kreatywno i wyobrani, zdolno samodzielnego mylenia, odporno na stres itp. Pracownik chtnie wykorzystuje swój potencja, gdy doceniane s w rmie nowoci; rma jest otwarta na innowacje, jest przychylna dla twórczych pracow-ników [Jasiski 2004]. Przedsibiorczoci bowiem okrelamy szczególny typ aktyw-noci ludzi, zorientowanej na wykorzystanie pojawiajcych si szans w celu uzyskania korzyci ekonomicznych i pozaekonomicznych.
Przedsibiorczo jest procesem godzenia szans i dziaa, a istot tego procesu sta-nowi kreowanie powodzenia organizacji w kontekcie wspóewoluujcych ludzi, przed-siwzi, organizacji i otoczenia. Jest to szczególny sposób godzenia kreatywnoci i dy-scypliny, zewntrznych i wewntrznych aspektów zarzdzania zmian, a nade wszystko zdolno do godzenia sprzecznoci i przeksztacania je w moliwoci [Stor 2004].
Wadze samorzdowe coraz czciej podejmuj dziaania, które maj wanie na celu pobudzanie rozwoju gospodarczego gminy lub powiatu. Warunkiem, który pozwala podejmowa takie dziaania s dobrze przygotowane lokalne plany przedsibiorczoci. Maj one na celu usystematyzowanie dziaa w zakresie wspierania przedsibiorczoci w gminie, umiejtne prowadzenie promocji gospodarczej gminy oraz ustalenia sposobów zdobywania rodków nansowych na podejmowanie dziaa przedsibiorczych. Lokalny program przedsibiorczoci powinien: odpowiada rzeczywistym potrzebom lokalnych przedsibiorców, przyciga rmy zewntrzne do inwestowania na terenie gminy, po-winien by akceptowany przez wadze samorzdowe i spoeczno lokaln oraz mie charakter narzdziowy.
Kreowanie przedsibiorczoci wymaga take sprawnie funkcjonujcych instytucji okoobiznesowych wspierajcych ich rozwój. Jedne z nich maj za zadanie pomaga w zakadaniu nowych przedsibiorstw, przyciganiu kapitau dla organizujcych si rm, np. agencje rozwoju lokalnego, inne prowadz dziaalno konsultacyjno-doradcz dla ju istniejcych przedsibiorstw w zakresie zarzdzania, opracowywania strategii roz-wojowych lub wdraania innowacji w praktyce. Wsparcie instytucjonalno-organizacyjne ze strony wadz lokalnych to take waciwie prowadzona polityka informacyjna i pro-mocyjna. Te dziaania powinny zachci inwestorów do podjcia dziaania na danym terenie, uatwienie im tych dziaa oraz zatrzymania na stae [Kogut-Jaworska 2008].
Przykadowe instytucje wspierania lokalnej przedsibiorczoci i zakres ich dziaania przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Instytucje wspierania lokalnej przedsibiorczoci i zakres ich dziaania Table 1. Institutions supporting local entrepreneurship and the scope of their action
Rodzaje instytucji
otoczenia biznesu Zakres i zasig dziaania Inkubatory
przed-sibiorczoci
S zorganizowanymi kompleksami gospodarczymi obejmujcymi szerok grup wyod-rbnionych i opartych na nieruchomociach rodkach. Dziaaj na rzecz przedsibiorstw mikro- (100%) i maych (93%), czc oferty lokalowe z ofert usug wspierajcych. S ukierunkowane na wspomaganie rozwoju nowo powstaych rm oraz optymalizu-j warunki dla transferu i komercjalizacji technologii przez: dostarczanie powierzchni lokalowej na dziaalno gospodarcz; doradztwo ekonomiczne, nansowe, prawne, patentowe, organizacyjne i technologiczne; pomoc w pozyskiwaniu rodków nanso-wych, tworzenie klimatu dla realizacji przedsiwzi innowacyjnych, kontakty z insty-tucjami naukowymi itp.
Centra transferu technologii (parki przemysowe i technologiczne)
S kompleksami gospodarczymi, których dziaalno skupia si wokó polityki wspo-magania rozwoju rm innowacyjnych oraz optymalizacji warunków transferu techno-logii z instytucji naukowych do praktyki gospodarczej. Ponadto, wspierajc ogólnie rozumiany rozwój przedsibiorczoci organizuj promocje i szkolenia dla maych i rednich rm. Dziaaj w skali ponadregionalnej i ogólnopolskiej. Mog czy na jed-nym terenie instytucje naukowo-badawcze, oferujce nowe rozwizania technologiczne i innowacyjne, rmy poszukujce nowych szans rozwoju, bogate oferty usug w zakre-sie nansowania, doradztwa, szkole, nansowe instytucje wysokiego ryzyka (venture capital), wysoka jako infrastruktury technicznej i inne walory otoczenia.
Centra wspierania przedsibiorczoci, orodki szkole-niowo-doradcze (orodki wspierania przedsibiorczoci, kluby biznesu, punkty konsultacyj-no-doradcze)
S to nienastawione na zysk jednostki doradcze, informacyjne i szkoleniowe, pracujce na rzecz rozwoju przedsibiorczoci i samozatrudnienia oraz poprawy konkurencyj-noci maych i rednich przedsibiorstw. Cele ich dziaalkonkurencyj-noci s integralnie zwizane z potrzebami i wymaganiami rynku pracy i nowych technologii, a w szczególnoci obejmuj: wspieranie i popularyzowanie idei przedsibiorczoci i samozatrudnienia, aktywn wspóprac z lokaln i rzdow administracj oraz innymi organizacjami, re-agowanie w sytuacjach wynikajcych z doranych potrzeb gospodarczych i spoecz-nych. Do grupy tej mona równie zaliczy organizacje reprezentujce przedsibior-ców, jak: cechy rzemielnicze, izby gospodarcze, stowarzyszenia branowe, które zrze-szaj przedsibiorców w celu wzmocnienia konkurencyjnoci okrelonych segmentów rynku.
Fundusze poycz-kowe
S to nienastawione na zysk jednostki pozabankowe wspomagajce lokalny rozwój spoeczno-ekonomiczny. Ich gówny zakres dziaa to udzielanie i monitorowanie po-yczek oraz doradztwo nansowe dla samozatrudnionych, mikro- i maych przedsi-biorstw. Mog równie wiadczy pomoc nansow w formie grantów dla rozpoczyna-jcych dziaalno gospodarcz. Cele dziaalnoci s integralnie zwizane z potrzebami i wymaganiami lokalnych rynków pracy i nowych technologii oraz strategi rozwoju lokalnego. Oferta tego typu funduszy pozwala przeama: dyskryminacj nansow nowo powstaych rm, s nansowa etap przygotowania i rozruchu nowego przedsi-wzicia gospodarczego, kiedy banki i fundusze ryzyka obawiaj si zaangaowa was-ne rodki nansowe. Czsto powstaj z inicjatywy wadz lokalnych.
Fundusze porcze kredytowych
S to instytucje, których gówny zakres dziaa skupiony jest na porczaniu i monito-ringu porczonych kredytów i poyczek (porczaj od 50% do 80% kwoty kredytu), na pomocy w przygotowaniu wniosków kredytowych, upowszechnianiu wiedzy na temat pozyskiwania rodków z funduszy UE. Ukierunkowuj dziaania na rmy mae i mikro. Dziaaj regionalnie lub lokalnie i wspópracuj z samorzdami terytorialnymi oraz innymi instytucjami porczeniowymi.
ródo: Kogut-Jaworska… 2008. Source: Kogut-Jaworska… 2008.
Aby dobrze stymulowa rozwój gospodarczy przez gminy, realizowane dziaania mo-emy zakwali kowa nastpujco [Misig 2000]:
Nienakierowane do konkretnych przedsibiorców dziaania majce na celu tworzenie korzystnych warunków nansowych dla podejmowania i rozszerzania dziaalnoci gospodarczej;
Dziaania o charakterze pomocy publicznej, polegajce na bezporednim lub pored-nim do nansowaniu lub bezporedpored-nim lub poredpored-nim przysporzeniu okrelonym przedsibiorcom korzyci nansowych, które bd ich uprzywilejowywa w stosunku do konkurentów;
Dziaania majce na celu rozwój i tworzenie infrastruktury technicznej, uatwiajcej podejmowanie, prowadzenie i rozszerzanie dziaalnoci gospodarczej;
Dziaania promocyjne organizacyjne, które maj na celu informowanie o warunkach przedsiwzicia, uatwianie zaatwienia wszelkich formalnoci zwizanych z dziaal-noci oraz promocja przedsibiorstw dziaajcych na terenie danej jednostki samo-rzdu terytorialnego.
Szczególn rol w kreowaniu aktywnoci przedsibiorczej odgrywa take polityka budetowa gminy, któr prowadzi si zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków budetowych [Somiska 2007]. Dochody budetu gminy stanowi nansow podsta-w jej publicznej dziaalnoci – s one przeznaczone zarówno na nansowanie zada biecych, jak i inwestycyjnych. Zasadnicze ródo dochodów tworz podatki i opaty, którym znawcy przedmiotu przypisuj due znaczenie w procesie stymulowania aktyw-noci przedsibiorczej. Rodzaje stosowanych podatków, wysoko stawek, ulg i ewen-tualnych zwolnie mog bowiem bezporednio oddziaywa na zachowania podmiotów gospodarczych, zachcajc je lub zniechcajc do podejmowania okrelonego rodzaju dziaalnoci gospodarczej. Wadze gminy mog, zgodnie z ustawami, zmniejsza ciary pozostajcych w ich gestiach podatków i opat, kierujc si wasn ocen wynikajcych z tego skutków dla spoecznoci lokalnej [Somiska 2007]. W zakresie podatków do-chodowych od osób zycznych i od osób prawnych (w których udziay maj gminy) sty-mulacyjna rola przedsibiorczoci pozostaje w gestii organów pastwa.
Stymulowanie rozwoju przedsibiorczoci w gminie
Dziaania wadz lokalnych w zakresie rozwoju przedsibiorczoci moemy okreli mianem budowania i wzmacniania klimatu, który sprzyja rozwojowi spoeczno-gospo-darczemu.
Województwo mazowieckie jest najwikszym regionem w Polsce. Gównymi atry-butami województwa s wysoki potencja badawczy, najwiksza liczba zagranicznych inwestycji, lokalizacja siedzib gównych instytucji nansowych. Mazowiecki Serwis Gospodarczy oraz Zwizek Pracodawców Warszawy i Mazowsza przy wsparciu Mery-torycznym Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych „Lewiatan” organizuj Pro-gram Promocji Rozwoju Przedsibiorczoci. ProPro-gram jest przedsiwziciem majcym na celu integracj rodowiska biznesowego oraz jego promocje w Polsce i w Unii Euro-pejskiej. Program jest adresowany do wszystkich przedsibiorców i samorzdów zloka-lizowanych na terenie Mazowsza i Warszawy oraz rm i instytucji lokujcych tu swoje interesy. Aby uatwi rozpoznawalno uczestników PPRP wydawany jest Informator 1.
2.
3. 4.
Województwa Mazowieckiego, który prezentuje mazowieckie rmy i instytucje, które s rekomendowane przez instytucje rzdowe i samorzdowe. Inn instytucj wspierajc dziaania przedsibiorcze na Mazowszu jest Agencja Rozwoju Mazowsza S.A., której zadania zwizane s z [Informator 2008]:
promocj gospodarcz Województwa Mazowieckiego i jego potencjau inwestycyj-nego,
pozyskiwaniem i obsug inwestorów krajowych i zagranicznych, promocj partnerstwa publiczno-prawnego,
organizacj oraz prowadzeniem szkole dla kadr samorzdowych oraz maych, red-nich i mikroprzedsibiorstw,
wspieranie projektów innowacyjnych, w szczególnoci ze sfery badawczo-rozwojo-wej oraz transferu nowoczesnych rozwiza naukowych i technologicznych dla go-spodarki.
Agencja opracowuje i realizuje take projekty skierowane na rozwój przedsibior-czoci regionu Mazowsza. Wspiera rozwój maych i rednich przedsibiorstw poprzez: edukacj i szkolenia, wsparcie administracyjne i organizacyjne. Szczególne znaczenie ma Centrum Obsugi Inwestora Agencji, które oferuje przedsibiorcom i inwestorom, szczególnie zagranicznym, pomoc przy wspópracy z polskimi partnerami. Centrum ak-tywnie wspópracuje z mazowieckimi przedsibiorcami, a rozbudowana sie kontaktów umoliwia odgrywanie roli porednika pomidzy rmami z kraju i z zagranicy [Informa-tor 2008].
W kocu marca 2009 roku w rejestrze REGON zarejestrowanych byo 647 965 podmiotów gospodarki narodowej (bez rolników indywidualnych). Podmioty gospo-darki narodowej sektora prywatnego (635 110) stanowiy 98,0% wszystkich podmiotów w rejestrze. Wród nich dominoway osoby zyczne prowadzce dziaalno gospodar-cz (469 298), stanowic 73,9% ogólnej liczby podmiotów tego sektora [Bezrobocie w woj. mazowieckim 2009].
Powiat miski jest jednym z najwikszych powiatów województwa mazowieckie-go. Obejmuje powierzchni 116 435 ha, a strategicznymi celami rozwoju gospodarczego s rozwój sieci handlowo-usugowej, przetwórstwa rolno-spoywczego, rozwój budow-nictwa przemysowego i mieszkaniowego oraz rozwój bazy rekreacyjno-turystycznej, w tym agroturystyki. Rozwojowi turystyki sprzyjaj wysokie walory kulturowo-przyrod-nicze powiatu, funkcjonujce na terenie powiatu instytucje kultury. Do takich wanie gmin, gdzie wspiera si dziaania przedsibiorcze naley gmina Dbe Wielkie, która jest pooona w województwie mazowieckim. Dbe Wielkie jest gmin pooon w rod-kowej czci województwa mazowieckiego, w zasigu bezporedniego oddziaywania aglomeracji warszawskiej, w odlegoci ok. 30 km na wschód od centrum Warszawy oraz 8 km na zachód od Miska Mazowieckiego – stolicy powiatu miskiego, w którego skad wchodzi.
Przez jej teren przebiegaj dwa szlaki komunikacyjne o znaczeniu midzynarodowym w relacji Berlin–Warszawa–Moskwa: odcinek drogi krajowej Nr 2 wiecko–Warszawa– –Terespol oraz odcinek midzynarodowej linii kolejowej E-20 Kunowice–Warszawa–Te-respol. Dziki tym szlakom transportowym gmina posiada bardzo korzystne poczenia komunikacyjne: autobusowe i kolejowe (w jej granicach s zlokalizowane trzy przystan-ki kolejowe: Dbe Wielprzystan-kie, Nowe Dbe Wielprzystan-kie oraz Wrzosów), co umoliwia dojazd
–
–
–
–
–
mieszkaców do Warszawy i Miska Mazowieckiego. Uzupenieniem powiza komu-nikacyjnych jest droga wojewódzka nr 637 biegnca pónocn granic gminy.
Swym pooeniem i bliskoci od metropolii warszawskiej, oraz licznym krajobra-zem przyrodniczym, penego piknych pomników przyrody, gdzie wród nich dominuj dby, gmina ta zachca do inwestowania na jej terenie lokaty kapitau przez inwestorów. Na koniec sierpnia 2007 roku na terenie gminy Dbe Wielkie zarejestrowane byy 582 podmioty gospodarcze. Najwicej przedsibiorców funkcjonowao w brany handlowej – 291 oraz usug budowlanych – 77, dalej w kolejnoci w usugach transportowych – 75, mechaniki pojazdowej – 49, usug stolarskich – 25, usug elektrycznych – 21, ubezpie-cze – 14, gastronomii – 13, nauce jzyków obcych – 7, usugach odlewniczych – 6 i usugach introligatorskich.
Dbe Wielkie naley do gmin o duej aktywnoci gospodarczej mierzonej liczb podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkaców (68,9). rednia dla terenów wiej-skich województwa mazowieckiego wynosi 31,6. Przedsibiorstwa skupiaj si gównie w ssiedztwie drogi krajowej Nr 2 oraz linii kolejowej E-20. Najwiksza liczba podmio-tów ma swoj siedzib w Dbem Wielkim, Aleksandrówce oraz Choszczówce Stoleckiej [Przedsibiorczo …]. W Strategii Zrównowaonego Rozwoju Gminy Dbe Wielkie do 2015 roku cel I strategiczny to organizacyjne i nansowe wsparcie przedsibiorczoci. Tabela 2 ukazuje zadania realizacyjne, które bd wspomaga przedsibiorczo na te-renie gminy.
Rynek pracy jest systemem specjalnej regulacji i wiele instytucji koordynuje jego dziaania [Juchnowicz 2004]. Podmiotami na rynku pracy s pracodawcy i pracobiorcy, czyli przedsibiorstwa i osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjcia [Hybel 2003]. Badania przeprowadzone w ramach Projektu „Analiza i ocena sytuacji kobiet wiejskich na rynku pracy” przy wsparciu Europejskiego Funduszu Spoecznego w Sektorowym Programie Operacyjnych „Rozwój zasobów ludzkich” w Katedrze Polityki Agrarnej i Marketingu SGGW pokazuj, i Powiatowe Urzdy Pracy podejmuj wiele dziaa przy wspóudziale lokalnych partnerów pracy. Systematyczna wspópraca wystpuje przede wszystkim z rmami pracodawców, maymi i rednimi przedsibiorstwami, starostwem powiatowym czy urzdami miasta. Formy wspópracy to targi edukacyjne, wymiana spo-strzee, szkolenia, kursy. Istotne jest poszerzanie horyzontów, rozwój osobowoci, roz-wijanie samodzielnoci i przedsibiorczoci oraz kreatywno [Kacprzak 2008].
W powiecie Piskim, pooonym w województwie warmisko-mazurskim, nansowa-nie zewntrzne jest szczególnansowa-nie istotnym elementem wsparcia rozwoju maych i rednich przedsibiorstw, dlatego te uruchamianie rodków Funduszu Pracy dla przedsibiorców jest jednym z najbardziej atrakcyjnych instrumentów nansowych stosowanych w celu realizacji polityki gospodarczej ukierunkowanej na rozwój sektora maych i rednich przedsibiorstw.
Jak wykazay badania przeprowadzone w PUP w Piszu duym zainteresowaniem osób bezrobotnych cieszy si instrument pt. przyznanie jednorazowych rodków na podjcie dziaalnoci gospodarczej. Zoyo je 228 osób w 2006 roku. W ramach wspierania sa-mozatrudnienia podpisano umowy z 129 osobami. Dziaalno produkcyjn rozpoczo 6 osób, w zakresie wiadczenia usug 76 osób, w brany handlowej rozpoczo dziaalno 41 osób, a cztery osoby stworzyy spódzielni socjaln. W ogólnej liczbie 129 osób bezrobotnych, dziaalno gospodarcz podjo 60 kobiet, co stanowi 47,0%. Z
refunda-cji kosztów wyposaenia lub doposaenia stanowiska pracy dla 67 osób skorzystay 42 zakady pracy.
W ramach wspó nansowania podejmowanych dziaalnoci gospodarczych przez osoby bezrobotne oraz wspierania subsydiowanego zatrudnienia PUP w Piszu realizowa nastpujce projekty rynku pracy:
„Postaw na aktywno”, z tego projektu skorzystao 19 osób;
–
Tabela 2. Organizacyjne i nansowe wsparcie rozwoju przedsibiorczoci Table 2. Organizational and nancial support for entrepreneurship development
Zadania realizacyjne Orientacyj-ny cako-wity koszt realizacji zadania w tys. z. Podmioty odpowiedzial-ne lub wspóodpowie-dzialne za realizacj zadania oraz wspóprac
Wspomaganie przedsibiorczoci przez wspódziaanie Wadz Gminy Dbe Wielkie z krajowymi agencjami i fundacjami rozwoju oraz lokalnymi przedsibiorcami
Rada Gminy Wójt Gminy Stworzenie sytemu ulg i zacht do prowadzenia dziaalnoci
gospo-darczej przez mieszkaców gminy i inwestorów zewntrznych
Rada Gminy Wójt Gminy Utworzenie Gminnego Centrum Przedsibiorczoci i Biznesu jako
orodka aktywizacji zawodowej i podnoszenia kwali kacji za-wodowych mieszkaców (uwzgldnienie nowoczesnych technik informatycznych) oraz wspópracy samorzdu z przedsibiorcami – przedsiwzicie publiczno- prawne
100 Rada Gminy Wójt Gminy Przedsibiorcy Powiatowy Urzd Pracy Organizacja cyklicznego gminnego konkursu wród miejscowych
przedsibiorców na najlepszy produkt i technologi oraz na naj-lepsz rm
50
Rada Gminy Wójt Gminy Przedsibiorcy Opracowanie kompleksowego programu promocji gminy Dbe
Wielkie wskazujc na jej aktywno inwestycyjn, osadnicz i tu-rystyczno – wypoczynkow
40
Rada Gminy Wójt Gminy
Tworzenie gminnego zasobu gruntów na cele inwestycyjne 500 Rada Gminy Wójt Gminy Przygotowanie oferty inwestycyjnej dla przedsibiorców
krajo-wych i zagranicznych
20 Rada Gminy Wójt Gminy Wspólna promocja gminy Dbe Wielkie i rodzimych rm z
lokal-nym produktem na rynku krajowym i zagraniczlokal-nym
100 Rada Gminy Wójt Gminy Przedsibiorcy Opracowanie zasad realizowania przez gmin przedsiwzi w
ra-mach partnerstwa publiczno-prawnego
Rada Gminy Wójt Gminy Sotys Udzia gminy Dbe Wielkie w „Mazowieckim Funduszu Porcze
kredytowych” Sp. z o.o. w Warszawie
200 Rada Gminy Wójt Gminy Dostosowanie struktur organizacyjnych Urzdu Gminy do zasad
zarzdzania strategicznego
Wójt Gminy
Wybranie i wdroenie zintegrowanego systemu informatycznego 50 Wójt Gminy Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzen-nego
Rada Gminy Wójt Gminy ródo: Strategia zrównowaonego rozwoju Gminy Dbe Wielkie do 2015 roku.
„Zaprojektuj wasn przyszo” – udzielono pomocy 7 osobom;
„Przedsibiorczo”, projekt by nansowany z rezerwy Ministra Pracy i Polityki Spoecznej – skorzystao 9 osób;
„Nowy personel”, s nansowano doposaenie 47 stanowisk pracy.
Powiat piski jest równie dogodnym miejscem dla uprawiania rónych form tury-styki, w tym agroturystyki. Na terenie powiatu wytyczone s liczne gminne szlaki tu-rystyczne o rónym stopniu trudnoci. Bogata historia terenów sprawia, e powiat jest chtnie odwiedzany zarówno przez turystów krajowych, jak i zagranicznych. Na terenie powiatu dominuj mae i rednie przedsibiorstwa. W 2006 roku ponad 94,65% wszyst-kich podmiotów gospodarczych stanowiy rmy zatrudniajce do 9 pracowników (94% w województwie warmisko-mazurskim). Zakady zatrudniajce od 10 do 49 pracow-ników stanowiy 4,1% wszystkich rm funkcjonujcych na terenie powiatu (w caym województwie 4,2%). Wskanik rm, które zatrudniay powyej 50 osób wynosi 0,54% (rednia w województwie wynosia 0,93%). W 2006 roku funkcjonoway trzy rmy zatrudniajce powyej 250 pracowników: Fabryka „Sklejka-Pisz” S.A. w Piszu, „Hol-zwerk” S.J. w Piszu oraz „Rakom” Sp. Z o.o. w Drygaach. Najwikszy wzrost podmio-tów gospodarczych odnotowano w gminie w 2002 roku, gdzie liczba podmiopodmio-tów wynosi 3940. Na koniec grudnia 2006 roku liczba zarejestrowanych to 4188 podmiotów. W po-wiecie Piskim, jak i w caych województwie warmisko-mazurskim, dominuj podmioty prywatne [Plan Rozwoju…].
Województwo warmisko-mazurskie naley do najsabiej rozwinitych regionów kraju. Jest to zwizane midzy innymi z niskim poziomem uprzemysowienia, sabo rozwinitym podsektorem usug rynkowych, ograniczon dostpnoci komunikacyjn i przede wszyst-kim rozproszon sieci osadnicz. Obszary Warmii i Mazur s pozbawione wielu atutów de-cydujcych o moliwociach oddolnego pobudzania rozwoju. Jest to widoczne szczególnie na terenach popegeerowskich [Skorwider, Zaska 2006].
Region nierozwinity gospodarczo posiada z reguy inne cechy korzystne dla rozwoju usug turystycznych, w tym agroturystycznych. Moemy tutaj wymieni: znaczny udzia lasów, ekstensywne rolnictwo i lenictwo, wolne zasoby mieszkaniowe (na skutek wylud-nienia obszaru, stanowicego efekt niedorozwoju ogólnogospodarczego). W regionach tych zarówno turystyka, jak i agroturystyka moe wykorzysta wszelkie zasoby: niewykwali -kowan si robocz, oraz zasoby rodowiska przyrodniczego. Nie mona jednak zapomi-na o tym, e s one dziaalnoci sezonow, jednak ich szerszy rozwój umoliwia prac dwu, a nawet trójzawodow. Obok zaj rolniczych i usug turystycznych w sezonach letnim i zimowym, wchodzi w gr produkcja przedmiotów wykorzystywanych i sprzedawanych w okresie sezonowym, np. pamitki, przedmioty uytkowe o cechach regionalnych, rzemio-so artystyczne itp. [Dugokcka 2001].
PODSUMOWANIE
Na przedsibiorczo i rozwój lokalny skada si wiele czynników. Moemy tu zali-czy zarówno uwarunkowania prawne, ekonomiczne, organizacyjne i psychologiczne. Lokalny rozwój gospodarczy okrelonego regionu powoduje zmiany we wszystkich aspektach ycia gospodarczego. Interes gospodarza terenu, którym jest gmina
odpowie-–
–
–
dzialna za rozwój lokalnej gospodarki, zosta sprzgnity z interesem poszczególnych czonków spoecznoci lokalnej, jakimi s funkcjonujcy na tym terenie przedsibiorcy. Rozwój ich rm gwarantuje bowiem porednio rozwój regionu, w którym dziaaj. Gmi-nom powinno wic zalee na wspieraniu tego rozwoju wszystkimi moliwymi sposoba-mi, tj. wykorzystujc w peni potencja danego regionu oraz dostpne rodki zewntrzne, w tym fundusze unijne. Kada gmina, poprzez realizacje poszczególnych zada, powinna zwiksza moliwoci konkurencyjne funkcjonujcych przedsibiorstw i stwarza wa-runki dla rozwoju kolejnych rm.
Takiej szansy upatruj take wadze zarówno gminy Dbe Wielkie, jak i powiatu pi-skiego. Podejmuj one dziaania w zakresie upublicznienia charakteru gminy, promo-cji kulturalnej, przyjaznoci w stosunku do odwiedzajcych turystów oraz inwestorów chccych ulokowa swoje rodki na danym terenie. W wielofunkcyjnym rozwoju gminy dynamiczn rol bd odgrywa sami przedsibiorcy, ludzie modzi, dynamiczni, kompe-tentni majcy szanse sta si liderami prowadzonych dziaa przedsibiorczych.
PIMIENNICTWO
Bezrobocie w woj. mazowieckim [w:] www.wup.waw.pl
Glumiska-Pawlic J., Samodzielno samorzdu terytorialnego w Polsce, Wyd. Uniwersytetu lskiego, Katowice 2003.
Jasiski Z., Ksztatowanie rodowiska dla zachowa przedsibiorczych [w:] Juchnowicz M. (red.) Kapita ludzki a ksztatowanie przedsibiorczoci, Wyd. Poltext, Warszawa 2004. Juchnowicz M. (red.) Kapita ludzki a ksztatowanie przedsibiorczoci, Wyd. Poltext, Warszawa
2004.
Hybel J., Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rynku pracy w Polsce w perspektywie integracji z Uni Europejsk, Wyd. SGGW, Warszawa 2003.
Informator Województwa Mazowieckiego, Wyd. Biuro Programu Promocji Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2008.
Dugokcka M., Usugi turystyczne jako forma aktywizacji gospodarczej obszarów wiejskich, Pra-ca doktorska napisana w Katedrze Polityki Agrarnej i Marketingu SGGW, Warszawa. 2001.
Kacprzak M., Aktywne formy rozwizywania problemów bezrobocia na przykadzie dziaa powi-atowych urzdów pracy, [w:] Sawicka J. (red.) Sytuacja kobiet wiejskich na rynku pracy, badania empiryczne, Wyd. Wie Jutra, Warszawa 2008.
Kacprzak M., Aktywna polityka na rynku pracy w Polsce, Acta Sci. Pol. Oeconomia 8 (1) 2009, Warszawa 2009.
Kaua H., Rozwój przedsibiorczoci na obszarach wiejskich na przykadzie powiatu osickiego nalecego do tzw. ciany wschodniej [w:] Kodziski M., Dzun W. (red.) Rolnictwo a rozwój obszarów wiejskich, Wyd. IRWiR PAN, WEiOG AR w Szczecinie, Warszawa 2005.
Informacja o bezrobociu w marcu 2009 roku (3/2009), Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej, Departament Rynku Pracy, Kwiecie 2009.
Misig W., Wspieranie przedsibiorczoci przez samorzd terytorialny, Wyd. Polska Fundacja Pro-mocji i Rozwoju Maych i rednich Przedsibiorstw, Warszawa 2000.
Okraszewska A., Brzeziski I., Kwiatkowski J., Lokalny rozwój gospodarczy w kontekcie wstpienia do Unii Europejskiej, Wyd. FDRL, Warszawa 2002.
Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Piskiego na lata 2008–2009, Zacznik nr 1 do uchway nr XV/87/08 Rady powiatu Pisz z dnia 31 stycznia 2008 roku.
Przedsibiorczo [w:] www.debewielkie.pl
Sawicka J., Aktywizacja zawodowa kobiet wiejskich poprzez rozwój drobnej przedsibiorczoci, Tom. 2, Wyd. SGGW, Warszawa 1998.
Somiska B., Gmina w procesach stymulowania przedsibiorczoci, Biuletyn Finanse Publiczne nr 4/2007 [w:] http:// nanse-publiczne.pl
Skorwider J., Zaska J., Instrumenty stymulowania rozwoju obszarów wiejskich przez wadze lokalne [w:] M. Adamowicz (red.) Samorzdy i spoecznoci lokalne w zrównowaonym rozwoju obszarów wiejskich, Wyd. SGGW, Warszawa 2006.
Stor M., Amerykaska i europejska koncepcja przedsibiorczoci w polskich rmach [w:] Juchno-wicz M. (red.) Kapita ludzki a ksztatowanie przedsibiorczoci, Wyd. Poltext, Warsza-wa 2004.
Strategia Zrównowaonego Rozwoju Gminy Dbe Wielkie do 2015 roku, Zacznik nr 1 do uchway nr XXII/19/2004 Rady Gminy Dbe Wielkie z dnia 30 czerwca 2004 roku.
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r.o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego, Dz.U. 2003, Nr 203 poz. 1966.
Woniak B., Bezrobocie równowagi i nierównowagi a polityka pastwa wobec rynku pracy, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Pozna 2008.
CREATING CONDITIONS FOR ENTREPRENEURSHIP DEVELOPMENT BY LOCAL SELF-GOVERNMENTS
The paper concentrates on policy instruments of the local development. Self-government should take different actions which aim at encouraging entrepreneurs for cooperation, creating conditions for setting up enterprises and their development, initiating economic undertakings for development harmonization. Self-government authorities could take the actions in the sphere of property, labour and natural resources management. Creation of lo-cal entrepreneurship development conditions is connected with legal conditioning, nancial competences as well as economic and infrastructural incentives for business entities. Key words: local development, self-government, entrepreneurship
