M A T ER IA Ł Y I R E C E N Z JE 113
racką m o że grozić su b iek tyw izm em , u fciży stępując do a n a lizy IfaJtSfk elw iek k sięgi — w tym w yp ad k u K sięgi K oheleta — n ie w iem y przecież, ja k i typ struk tury autor zastosow ał; n ie w iem y, czy sta le go p rzestrzegał i n ie m ożem y n aw et teg o odeń w ym agać.
K siążk a G lassera je s t god n a u w a g i ze w zg lęd u na sw ój n ow atorsk i charakter. W brew w szy stk im d otych czasow ym interp retacjom G lasser d ochod zi do w n iosku , n ie m ożna m ó w ić o jak im ś ok reślon ym (sk ru p u latn ie przez K oh eleta przestrze ganym ) ty p ie struktufjr! litera ck iej K sięgi lub o braku tego typu: m y śl K oh eleta n ie Ü I M 8 u ją ć w żaden sch en M B d la teg o GlassHr m i l i o „m ou vem en t du liv re” (s. 14, 179).
D od atkow ym w alorem są dw a o sta tn ie rozd ziały pracy: p ierw szy z nich (s. 179-190) p rzed staw ia w n io s k i1! kom entarza I p ię g i oraz zesta w ien ie tego, cdiiAilJbr n a zw a ł „m ou vem en t du I h f l l l f i H i g i (s. 191-2j|f) jegil syn tezą m j f l i K o heleta.
W ykaz H H ( e j s z y c h t e r r ||ió w i|ig y w a j||ch przez Kohpletft (s. 211 n.) u łatw ia o r ie lä iI j ö S v K siędze.
K s. A f t f f f t F ilip ia k
P. SĄjgBpHI: Ecclesiaste (Nuovissima versione dlella Bibbia dai testijMpri-
g ffali, 20), Roma 1971, ss. 224.
K siążk a n ie m a charakteru śc iśle nau kow ego, sp ecja listy czn eg o , z w ie lu jednak racji za słu g u je na u w a g ę. Z ajm ująca n ie m a l jej p o ło w ę introduk cja (s. 1-109) za w iera 14 rozd ziałów , k tó re w sze ch stro n n ie n a św ietla ją charakter K sięg i K oheleta, jej stru k tu rę, tło h istoryczn e, doktrynę, m iejsce w h isto r ii m y śli heb rajsk iej, zw ią zek z litera tu rą m ąd rościow ą lu d ó w Ifajrbżytnego W schodu itd. Sam kom entarz m a charakter bardziej teologicznjy; brak sp ek u la cji filologifcicnych. Jed y n ie przy te r m inach sp ecy ficz n y ch K sięg i, Sacchii r eferu je o p in ie bad aczy (np. przy term in ie 'öläm (Koh 3, 11) (zob. s. 142 n.).
A utor u w zg lęd n ia rów n ież p a r a lele K oheleta z literatu rą ąum rańską.
N a jlep iej zostało w kom entarzu op racow an e tło h isto ry czn e K sięgi. A utor do sk on ale p rzed sta w ił rolę K o h e le ta w okresie, k ied y K sięg a p o w sta ła — w epoce k ryzysu w ia r y starotestam en taln ej. K o h elet p rzez zak w estio n o w a n ie p ew n ych op i n ii już n iea k tu a ln y ch , p rzygotow ał d alszy rozw ój ob jaw ien ia.
N a jsłab szą stroną k om en tarza jc g f p ow ierzch ow n e opfl§co|$an|N struk tury lit e rackiej Księ g i (zob. ek sk u rs, s. 23-27). O p racow an ie!to nie|tt3|PłgIędnia n ajn ow szych o siągn ięć w te j dzieijfjfjfiie.
K s. M arian F ilip ia k
J. CHMIEL: Lum fi r e et charite d’apres la p r e m ie r ^ epitre de S. Jean,
Rome 1971, ss. X LV III + 267.
W szeregu publikacja dotyczących teo lo g ii p ism J a i|g lB |jJ $ fw a in e n ie w ą tp liw ie m iejsce zajm u je p raca ks. jSj C hm ielą: L u m ie re e t ę h ą r itś p re m ie re e p itr e d e S. Jean (Rom e 1971), łjfęląca p o d sta w ą otrzyrrpjjiia przez jej A u to rą |}o k to rsk ieg o
stop n ia w U n iw ersy tecie G regoriań skim . A u torjfjon cen tru je u w a g ę n a k lu czow ym dla teologii 1. L istu św . Jana zagad n ien iu r ela cji m ięd zy d w om a d om inu jącym i tam stw ierd zen iam i: „B óg jest św ia tło śc ią ” (1, 5) oraz „Bóg je s t m iło ścią ” (4, 8. 16). N ie rezygn u je tak że z n a ś w ietle n ia p ok rew n ych a bardziej szczegółow ych k w estii, k tóre — ogólnie-W orąc — zaw ierają się w p ytan iu o n atu rę w zajem n ej zależności, tym razem m ięd zy ^ fa ś fe fitó to „trw ać w ś w ia tło śp iljja „m iłow ać braci”.
W celu otrzym ania o d p ow ied zi n a tak p o sta w io n e p y ta n ia autor zd ecy d p w a łlsię za stosow ać p S iw ójn ą!§S efi§tfe z n | kon ieczn ą u|gjał n a jp ie r w Tro™m»en1e •!•»«»«
