Stefan Moysa
"Schriften zur Theologie", t. 13, Karl
Rahner, oprac. Paul Imhof,
Zürich-Einsiedeln-Köln 1978 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 49/4, 200-201
2 0 0 R E C E N Z J E
Sw ojej chrystologii nadaje R a h n e r nazwę chrystologii transcendentalnej i um ieszcza ją rów nież w ramach nakreślonych przez siebie zasad teologicz nych. Człowiek bow iem w sw oim pragnieniu zbaw ienia doświadcza potrzeby „absolutnego Zbaw iciela”, który znajduje sw oje urzeczyw istnienie historyczne w Jezusie z Nazaretu. R a h n e r zastrzega się, że nie może z tego w ynikać aprioryczna konieczność objaw ienia C hrystusowego, a tylko fakt, że w tej historycznej osobie znajdują sw oje spełnienie najbardziej żyw otne pragnienia człowieka dotyczące zbawienia.
Książka doskonale porządkuje zaw iłe i rozproszone po różnych artykułach w yw ody R a h n e r a , uwydatnia ich zasadnicze m om enty i w ielkie znaczenie dla w spółczesnego człow ieka. W ydaje się bowiem , że obok teologii R a h n e r a nie może przejść obojętnie nikt, komu naprawdę zależy na tym, aby Ewan gelia była głoszona dzisiaj w sposób przekonujący.
ks. Stefan Moysa SJ, W arszaw a
Karl RAHNER, Schriften zur Theologie, tom 13: Gott und Offenbarung, opra cow ał Paul I m h о f SJ, Zürieh-Einsiedeln-K öln 1978, Benziger Verlag, s. 455. K olejny tom pism teologicznych R a h n e r a zawiera, podobnie jak po przednie, szereg w ypow iedzi autora dotyczących zasadniczych tem atów teolo gicznych. Autor w yzn aje wpraw dzie w przedm owie, że pow inien obecnie podjąć dyskusję z tym i, nieraz głośnym i teologam i, którzy w yrazili zastrze żenia co do niektórych jego poglądów, jednak w ątp i, czy m u sił fizycznych na to wystarczy. U trzym uje w ięc ipoprzednią konwencję, podejmując częścio w o już poruszane tem aty, częściow o zaś now e, ale zawsze tak, że kwestionuje pew ne rozwiązania w ydaw ałoby się ustalone i wprowadza ferm ent m yślow y m ając zawsze na celu służbę w ierze w dzisiejszym św iecie.
Ograniczymy się tutaj do podania tez niektórych artykułów, które m ogą być uważane za reprezentatyw ne dla poruszanych w tym tom ie dziedzin tem atycznych. Z w ypow iedzi w ięc dotyczących m etodologii teologicznej zw ra ca uwagę odczyt w ygłoszony na zjeździe ekum enistów jezuickich w e Frank furcie o problemach teologicznych, które mogą w ydaw ać się zam knięte, w rzeczyw istości jednak zostaw iają jeszcze otwarte pole dla m iędzyw yznanio wej dyskusji. Analizuje tutaj takie zagadnienia, jak problem y sakram ento- logii ogólnej, urzędu kościelnego, w szczególności papiestwa, oraz dogmatów N iepokalanego Poczęcia i W niebowzięcia. Z tej samej dziedziny R a h n e r om awia także stosunek teologii do m agisterium Kościoła, zw racając uwagę na ich w zajem ne przenikanie się. W ypowiedzi urzędu nauczycielskiego są d la teologii norm atyw ne, ale teologow ie przez sw oje rozważania te w ypow iedzi przygotowują, a po ogłoszeniu badają ich znaczenie.
Z artykułów om aw iających naukę o Bogu i chrystologię należałoby zwró cić uwagę na opracowanie dotyczące pytania o sens życia w związku z m i sterium Boga. R a h n e r pyta: jak może Bóg n iepojęty i niew ypow iedziany być sensem ludzkiego życia? Odpowiedź w idzi w tym , że akt poznania Boga musi — aby nie zostać zniw eczony przez Jego nieograniczoną tajem nicę — być rów nocześnie aktem oddania się Mu w m iłości. Z artykułów chrystologicznych natom iast najw iększe znaczenie dla życia duchownego ma odpowiedź na py tanie: co oznacza dziś w ierzyć w Jezusa Chrystusa? Tu powraca autor do swojej chrystologii transcendentalnej i zwraca uwagę, że człow iek poszukuje kogoś, kto przynosiłby mu zbaw ienie w sposób absolutny i determ inował całą jego egzystencję. Spełnienie tej tęsknoty za zbawieniem dokonuje historyczna osoba Jezusa z Nazaretu.
Rozwój ruchów m odlitew nych skłania Karola R a h n e r a do poruszania od pew nego czasu tem atyki Ducha Świętego. W związku z tym w skazujem y na dw ie m edytacje teologiczne, które autor w łączył do tego tomu sw ych pism i które były już om aw iane na łam ach „Collectanea Theologica”: Glaube als
R E C E N Z J E
2 0 1
Mut (Wiara jako odwaga — 47, 1977, z. III, s. 188) oraz Erfahrung des Geistes
(Doświadczenie Ducha — 48, 1978, z. II, s. 209—210).
Teologia łaski jest też jednym z ulubionych tem atów autora. W tym tom ie porusza on całkiem now e zagadnienie, jak uspraw iedliw ienie człowieka m oże w płynąć na kształtow anie się św iata. Dokonuje się to zdaniem autora w ten sposób, że wiara, nadzieja i m iłość nierozłącznie z uspraw iedliw ieniem zw iązane, które w sposób zasadniczy określają egzystencję człowieka i dają mu bezpośredni stosunek do Boga, stwarzają rów nież m iędzy św iatem a B o giem stosunek bezpośredniości.
Wreszcie należy odnotować, że pierw szy raz od 1964 roku, to jest od uka zania się tomu 4 pism R a h n e r a , pojaw ia się w nich tem atyka m ariolo giczna. W pierwszym artykule dotyczącym tej dziedziny autor rozważa, jak Maryja w nosi do Kościoła doskonałość tego, co jest specyficznie kobiece. Dru gi zajm uje stanowisko wobec kontrowersyjnych zdań dotyczących dziew ictw a
Matki N ajśw iętszej.
Ostatni tom pism teologicznych jest m iędzy innym i dowodem, że Karl R a h n e r mimo podeszłego w ieku, który przy każdej okazji podkreśla, nie przestał kształtować teologii katolickiej i twórczo w pływ ać na życie chrześci jan.
ks, Stefan Moysa SJ, W arszawa
R udolf SCHNACKENBURG, Massstab des Glaubens. Fragen heutiger Christen
im Licht des Neuen Testaments, Freiburg-B asel-W ien 1978, Verlag Herder,
s. 255.
W dzisiejszej dyskusji teologicznej, która toczy się zwłaszcza na Zachodzie, często om awiane są sprawy ściśle związane z życiem Kościoła i z życiem chrześcijan w św iecie. Biblista byw a często zapytyw any, co należy sądzić o takim czy innym problem ie praktycznym w św ietle Nowego Testamentu. Książka powstała z artykułów , które dają odpowiedzi na takie w łaśnie py tania.
Na w stępie autor rozważa funkcję egzegezy w teologii i w Kościele. Rola teologii została silnie uwydatniona przez Sobór W atykański II. W związku z tym pow staje pytanie, jaka jest z kolei rola egzegezy w obec teologii. S c h n a c k e n b u r g uważa, że egzegeza powinna poprzez historycznie uwa runkow any obraz św iata przedstawiony w Biblii, dotrzeć do tej prawdy, którą Pism o św. chce dzisiejszem u człow iekow i przedstawić. Ponadto widzi on konieczność dalszego pogłębiania badań nad Jezusem historycznym przed staw ionym w Now ym Testam encie, jak też podejm owania przez egzeigezę takich pytań, jak jedność chrześcijan, urząd kościelny, znaczenie charyzm atów, problem urzędu Piotrowego. Ten rozdział można w ięc uważać jako pewien program w yznaczony dla całej książki.
D wa dalsze rozdziały dotyczą problem ów chrystologicznych i znajdują się w związku z w ielkim zainteresow aniem , jakie w yw ołuje osoba Jezusa w K ościele i poza Kościołem. Pierw szy z nich staw ia jeszcze raz pytanie, jak się m iew a w iara w Jezusa, którą w yznaje Kościół, do Jezusa historycznego, takiego jakim przedstaw iają Go ew angelie. Autor om awia krótko zarówno starszą, jak też w spółczesną dyskusję na ten tem at i stwierdza, że główny punkt zainteresowania dotyczy obecnie Jezusa historycznego. Zniknął też daw ny pesymizm co do m ożliw ości dotarcia poprzez ew angelię do Jego osoby. S c h n a c k e n b u r g w idzi ścisły związek m iędzy Jezusem historycznym a Chrystusem zm artw ychw stałym i m ówi o dwóch stopniach objaw ienia się Jezusa. Po zm artw ychw staniu apostołow ie n ie poznali innego Chrystusa, ale poznali Go na now y sposób. Czynnikiem łączącym oba stopnie jest ścisły zw iązek Jezusa z Ojcem.
