O wnioskach rewizji cywilnej - praktycznie

Eugeniusz Mielcarek

O wnioskach rewizji cywilnej

-praktycznie

Palestra 9/10(94), 16-26

O wnioskach rewizji cywilnej — praktycznie

Zgodnie z art. 381 § 1 k.p.c. sąd rew izyjny w zasadzie rozpoznaje sprawą w gra­ nicach rew izji, którym i, jak to w ynika z § 2 tego przepisu, są podstaw y i w n io ­ ski rewizji.

P o d s t a w a r e w i z j i to, najogólniej m ówiąc, kw alifikow any zarzut staw iany zaskarżonem u w yrokow i, m ogący i m ający w ed łu g intencji skarżącego w yrok ten wzru zyć, a w n i o s e k r e w i z j i to postulow any przez skarżącego rodzaj, czyli sposób i zakres w zruszenia wyroku. Na ogół w literaturze zajm owano się podsta­ w am i rew izji.1 K ie można się d?iwić, że w ięcej zainteresowania w zbudzały pod­ staw y rew izji, bo podstaw a jest istotą’ a w niosek — pochodną i w ynikow ą pod­ staw y.2 D latego też w niosek powinien pozostawać w związku przyczynowym z pod­ staw ą. N ie bez znaczenia jest jednak rodzaj sukcesu, jaki się odnosi w postępo­ w aniu rew izyjnym . Stąd nieobojętna jest redakcja w niosków rew izyjnych, której poświęcam niniejsze uwagi.'5

1. W niosek rew izyjny trzeba dostosow ać do judykacyjnych m ożliwości sądu re­ w izyjnego. M ożliwości te określają art. 387, 338 i 390 k.p.c. Streszczają się one: 1) w uchyleniu zaskarżonego w yroku z trzema konsekwencjam i: a) z przekazaniem spraw y do pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, b) z odrzuceniem pozwu i c) z um orzeniem postępowania, dalej — 2) w zmianie zaskarżonego wyroku i 3) w oddaleniu rewizji.

Dla na_?ych rozważań wchodzą w grę oczyw iście tylko dwie pierw sze m ożliwości. Obie jednak w stosunku do tego samego rozstrzygnięcia sądowego w yłączają się w zajem nie. D latego również w nioski o u chylenie i o zm ianę zaskarżonego wyroku w yłączają się w zajem nie.4 D otyczy to wypadku, gdy wyrok zawiera tylko jedno

i P o r . W . S i e d l e c k i : P o d s t a w y r e w i z j i c y w i l n e j , W -w a , 1959 r . P o d s t a w y r e w i z j i n o w e g o k . p .c . o m ó w ili J . K r a j e w s k i w a r t y k u l e : R e w i z j a w e d ł u g n o w e g o k .p .c ., N P n r 3 z 1965 r . , s t r . 211 i n . o r a z M . P i e k a r s k i w a r t y k u l e : C p r a c o w a n i e r e w i z j i w p o ­ s t ę p o w a n i u c y w i l n y m , „ P a l e s t r a ” n r 2 i 3 z 1965 r . T e n o s t a t n i a u t o r p o ś w i ę c i ł w n i o s k o m r e w . z y j n y m w i ę c e j m i e j s c a , a l e b e z l u s t r o w a n i a i c h p r z y k ł a d a m i . B ę d ę s i ę s t a r a ć , b y p o d t y m w z g l ę d e m w y w o d y t e g o A u t o r a u z u p e ł n i ć . 2 M . P i e k a r s k i : o p . c i t ., „ I a l e s t r a ” n r 3 z 1965 r ., s t r . 15. 3 W . S i e d l e c k i w w y m i e n i o n y m w y ż e j d z i e l e n i e p r z y k ł a d a w a g i d o w n i o s k ó w r e w i z y j n y c h (p . s t r . :6 ), a l e m o im z d a n i e m n i e j e s t t o s ł u s z n e . N a s k u t e k w a d l i w i e s f o r ­ m u ł o w a n e g o w n i o s k u m o ż n a p r z e c i e ż p r z e g r a ć r e w i z j ę . N a p r z y k ł a d p o z w a n y o w y d a n i e n i e r u c h o m o ś c i s k o r z y s t a ł z p r a w a z a t r z y m a n i a w s k u t e k p o c z y n i o n y c h n a k ł a d ó w ( a r t . 461 § 1 k .c .) w w y s o k o ś c i 100 t y s . z ł; s ą d u w z g l ę d n i ł p o w ó d z tw o , u z n a j ą c j e d n a k p r a w o z a ­ t r z y m a ń a z a s ł u s z n e t y l k o d o w y s o k o ś c i 50 t y s . z ł; p o z w a n y c o d o n i e u w z g l ę d n i o n e j r e s z t y z g ło s i ł w r e w i z j i w n i o s e k o z a s ą d z e n i e m u t e j r e s z t y ; r e w i z j a m o g ł a b y b y ć u w z g l ę d n i o n a , g d y b y z a w i e r a ł a w n i o s e k o u c h y 'e n i e w y r o k u . W y b ó r n i e w ł a ś c i w e g o w n i o s k u m o ż e t e ż d o p r o w a d z i ć d o z b ę d n e g o p r z e w l e c z e n i a p o s t ę ­ p o w a n i a . W p i e r w s z y c h l a t a c h o b o w i ą z y w a n i a s y s t e m u r e w i z y j n e g o u w a ż a n o , ż e w s p r a ­ w a c h , w k t ó r y c h s d r e w i z y j n y j e s t z w i z a n y g r a n i c a m i r e w i z j i , c h o ć b y n a w e t b y ł a m o ­ ż l i w a z m i a n a z a s k a r ż o n e g o w y r o k u , s ą d n i e m o ż e g o z m i e n i ć , j e ż e l i s k a r ż ą c y w n o s i ł t y l k o o j e g o u c h y l e n i e i o p r z e k a z a n i e s p r a w y s ą d o w i I i n s t a n c j i d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n i a (p . B . D o b r z a ń s k i : I o s t* ,p o w a n ie r e w i z y j n e a b ł ę d y p r a k t y k i , N P n r 9 z 1954 r ., s t r . 11). P ó ź n i e j p r a k t y k a S N , g ł ó w n i e z e w z g l ę d u n a t r e ś ć a r t . 330 d a w n e g o k .p .c ., p o s z ła

N r 10 (9*1) W n io s k i r e w i z j i c y w iln e j ₁₇ m erytoryczne rozstrzygnięcie. W stosunku do takiego wyroku nie można w ięc je­ dnocześnie w nosić i o jego zm ianę, i o jego uchylenie. Jeżeli jednak strona, która skarży taki wyrok, dostrzega w nim kilka różnych w adliw ości i z tego względu opiera rew izję na różnych podstawach, to w następstw ie w ym ieni w rew izji różne w nioski rewizyjne. Aby się jednak ustrzec powyższej sprzeczności, ich kumulacja w takiej spraw ie w ym aga powiązania ich ew entualnością. Wolno w ięc w rewizji od w yroku w ydanego z naruszeniem prawa m aterialnego i z uchybieniem proce­ duralnym (art. 368 pkt 1 i 5 k.p.c.) w nosić o jego zmianę, a ew entualnie — o jego uchylenie. U waża się, że w niosek o zm ianę, jako dalej idący, um ożliwia sądowi rew izyjnem u w każdej spraw ie także uchylenie zaskarżonego wyroku nawet w braku podstaw rew izyjnych branych z urzędu pod rozw agę (art. 381 § 1 k.p.c.).

N atom iast normalna kum ulacja w niosków rew izyjnych jest dopuszczalna, jeżeli zaskarżony w yrok zawiera kilka rozstrzygnięć co do istoty sprawy, a w stosunku do każdego zachodzi inna podstaw a rewizyjna.

Załóżm y np„ że powód w skutek uszkodzenia ciała i inw alidztw a doznanego w wypadku przy pracy dochodził 20 tys. zł zadośćuczynienia, 3 600 zł różnicy m iędzy otrzymanym zasiłkiem chorobowym a utraconym i zarobkam i i 500 zł renty m iesięcznie, sąd zaś z pierwszego żądania zasądził 5 tys. zł, drugie zasądził w całości, a trzecie oddalił bez ustalenia przesłanek, od *których zależy rozstrzyg­ nięcie o rencie, i ostatecznie w ydał w yrok o treści następującej:

„I. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kw otę 8 600 zł; II. dalej idące roszczenia oddala;

III. koszty procesu w zajem nie znosi.”

Jeżeli rozstrzygnięciu sądowemu o pierwszym żądaniu zarzuci powód naruszenie p raw a m aterialnego, a o trzecim żądaniu — uchybienia procesowe, to w nioski rswojej rew izji sform ułuje następująco:

„wnoszę o:

1) częściową zm ianę pkt II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że sąd za­ sądza od strony pozwanej na rzecz powoda dalszą kw otę 15 000 zł, 2) częściow e — w zakresie oddalenia powództwa o rentę — uchylenie pkt

II oraz u chylenie w całości pkt III tegoż wyroku i o przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania”. W niosek o uchylenie orzeczenia o kosztach w całości jest uzasadniony tym, że •sąd rew izyjny, uchylając zaskarżony w yrok w m yśl art. 388 § 1 k.p.c., sam o kosz­ ta c h n ie orzeka, lecz pozostawia to sądow i pierwszej instancji (art. 108 § 2 k.p.c.).

2. Wniosek rew izji, jak to u w yp uk lił w ym ieniony w yżej przykład, trzeba dosto­ sow ać do sentencji zaskarżonego w yroku. Powód w powyższej sprawie tak też uczyn ił, w ym ieniając punkty, których zm iany bądź uchylenia dochodził. Gdyby sentencja powyższego wyroku była ujęta jednym, ciągłym zdaniem , to powód mu­ sia łb y w sposób opisow y w ym ienić zaskarżone rozstrzygnięcia, form ułując swe w nioski następująco:

„wnoszę o:

1) częściow ą zm ianę orzeczenia oddalającego dalsze powództwo w ten spo­

w i n n y m k i e r u n k u , m i a n o w i c i e t a k i m , j a k p r z e d s t a w i ł t o M . P i e k a r s k i (o p . c i t . p r z y - p i s e k 2, s t r . 25). N ie w ia d o m o , c z y p r a k t y k a t a u t r z y m a s i ę p r z y o b e c n y m f a k u l t a t y w n y m b r z m i e n i u a r t . 390 § 1 k .p .c . W k a ż d y m r a z i e , w o b e c m o ż liw o ś c i r ó ż n e j w t y m w z g lą d z ie p r a k t y k i w r ó ż n y c h s ą d a c h w o j e w ó d z k i c h , w ł a ś n i e d l a t e g o p o ż ą d a n e j e s t t r a f n e f o r m u ł o ­ w a n i e w n i o s k ó w r e w i z y j n y c h . » P o r . M . P i e k a r s k i : o p . c i t . p r z y p i s e k 2, s t r . 25. 2 — F a l e s t r a

sób, że sąd zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda dalszą k w otę 15 000 zł,

2) u ch ylen ie w pozostałej części orzeczenia oddalającego dalsze roszczenia tudzież o u chylenie orzeczenia o kosztach i o przekazanie spraw y w tym zakresie sądowi pierwszej instancji do ponow nego rozpoznania.”

Trzeba podkreślić, że jeżeli powód w drodze rew izji dochodzi zasądzenia „w ię­ cej”, to postąpiłby niekonsekw entnie, gdyby zaskarżył cały w yrok. Nie w niesie zatem o zm ianę pkt I powyższego (wyżej w ust. 1 przytoczonego) wyroku, lecz tylko o zm ianę orzeczenia o oddaleniu jego dalszego powództwa. (Podobnie strona pozwana w powyższej sprawie nie pow inna skarżyć pkt II powyższego wyroku ani w nosić o jego zm ianę czy uchylenie, natom iast powinna w swej rewizji, jeżeli np. kw estionuje samą zasadę powództwa, postaw ić w niosek o zm ianę punktów I i III w yroku przez oddalenie powództwa w całości oraz przez zasądzenie kosztów pro­ cesu.

W niosek rew izji m usi oczyw iście odpowiadać w oli strony, która w n osi rewizję. Jeżeli w powyższej sp raw ie o odszkodowanie powód doszedł do przekonania, że żądane zadośćuczynienie było w ygórow ane i że odpowiednią kwotą będzie suma 10 tys. zł, to poniew aż pięć ty sięc y z tego tytułu już mu sąd zasądził, w n iesie 0 częściow ą zm ianę pkt II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że sąd zasądza od strony pozw anej na jego rzecz dalszą kw otę 5 000 zł. Podobnie postąpi strona po­ zwana, jeśli np. uzna, że odpowiednim zadośćuczynieniem będzie kwota 2 500 zł; w tedy w n iesie o częściową zm ianę pkt I zaskarżonego w yroku w ten sposób, że sąd rew izyjny oddala powództwo o kw otę 2 500 zł albo że zasądza od niej na rzecz powoda tylko k w otę 6 100 zł, i dalej idące powództwo oddala.

3. Zaskarżeniu podlega tylko sentencja, a nie uzasadnienie w yroku.5 D latego n ie można zaskarżać tego, czego nie zaw iera sentencja. Niedoświadczony sędzia może zapom nieć o orzeczeniu co do oddalenia dalszego powództwa, jeżeli zasądza tylko jego część, i wobec tego sentencja w yroku w powyższym (w ust. 1 podanym) przy­ kładzie może m ieć takie brzmienie:

„I. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kw otę 8 600 zł, II. koszty procesu w zajem nie znosi.”

Dopiero w ięc przy pisaniu uzasadnienia sędzia dostrzega sw e niedopatrzenie 1 w uzasadnieniu nadm ienia, że sąd oddalił dalsze powództwo, oraz w yłuszcza tego przyczyny. Ponieważ od uzasadnienia nie ma rewizji, powód, zam ierzając docho­ dzić dalszych należności, pow inien spowodować, aby w sentencji znalazło się orzeczenie o oddaleniu dalszego jego powództwa. Osiągnie to przez złożenie w niosku o uzupełnienie w yroku, przewidziane w art. 351 § 1 k.p.c.6 Jeżeli sąd uzupełni wyrok, co w podanym przykładzie powinno nastąpić w yrokiem , i doręczy go stronie, to ta ostatnia będzie mogła w term inie 2 tygodni od otrzymania wyroku uzupełniającego zaskarżyć oddalenie dalszego powództwa. Gdyby powód tak nie

3 z g o d n i e z a r t . 417 § 1 z d a n i e 2 k .p .c . o d s a m e g o u z a s a d n i e n i a p r z y s ł u g u j e t y l k o r e ­ w i z j a n a d z w y c z a j n a . 6 P r z e p i s t e n j e s t o d p o w i e d n i k i e m a r t . 356 .d a w n e g o k .p .c . P o r ó w n a n i e o b u p r z e p i s ó w ( d a w n e g o i n o w e g o k .p .c .) w y k a z u j e , ż e z m i a n i e u l e g ł a p o c z ą t k o w a d a t a d w u t y g o d n i o w e g o t e r m i n u d o z g ło s z e n i a w n i o s k u , b o j e ż e l i w y r o k d o r ę c z a s i ę z u r z ę d u (a t a k s ię g o d o ­ r ę c z a , g d y w s p r a w i e w y s t ę p u j e j e d n o s t k a g o s p o d a r s k i u s p o ł e c z n i o n e j l u b p r o k u r a t o r — a r t . 331 § 1 k .p .c .) , t o t e r m i n b i e g n i e n i e o d d a t y o g ło s z e n ia , le c z o d d a t y d o r ę c z e n i a w y ­ r o k u . P r z e p i s t e n j e s t p r z e j a w e m p r o c e s o w e j o c h r o n y m i e n i a s p o łe c z n e g o , z a a n g a ż o w a n e g o w p r o c e s i e . J e d n a k ż e — le g e n o n d i s t i n g u e n t e — d o t y c z y o n r ó w n i e ż p r o c e s o w e g o p r z e ­ c i w n i k a j e d n o s t k i g o s p o d a r k i u s p o ł e c z n i o n e j . P o z a t y m n a l e ż y p r z y j ą ć , ż e z r e g u ł y j e ­ d n o s t c e t e j n i e p o w i n n o z a l e ż e ć n a t y m , a b y o d p r z e c i w n i k a o t r z y m a ł a c o ś b e z p r a w n e g o u s p r a w i e d l i w i e n i a , w s k u t e k c z e g o r ó w n i e ż i j e j p r z e c i w n i k z a s ł u g u j e n a p o d o b n ą o c h r o n ę .

Nr 10 (94) W n io s k i r e w iz ji c y w iln e j ₁₉ postąpił i w niósł rew izję od „oddalenia powództw a” zawartego w uzasadnieniu wyroku, spotkałby się z oddaleniem rewizji. N ie ma bowiem rew izji od n ie istn ieją­ cego orzeczenia. Rewizja taka jest bezprzedmiotowa, a jako taka ulega oddaleniu. W tedy jednak powód m ógłby w ystąpić z nowym powództwem o kw otę, co do któ­ rej sąd nie orzekł w sentencji w yroku. Wobec braku w tym przedmiocie orzeczenia nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej.7

4. Wniosek rew izyjny zależy, jak już w spom niano na wstępie, przede w szystkim od zachodzącej i wybranej podstaw y rewizji.

Jeżeli strona dopatruje się w w yroku tylko naruszenia prawa m aterialnego, to może się spodziewać, że sąd rew izyjny postąpi zgodnie z art. 390 § 1 zdanie 1 k.p.c. i zm ieni zaskarżony wyrok. D latego też przy tej podstawie rewizyjnej należy wnosić o zm ianę zaskarżonego wyroku i jednocześnie wskazać sposób (rodzaj) żądanej zm iany.

Po kolejny przykład sięgnijm y do orzecznictwa S N 8. Załóżmy, że w tej samej spraw ie z powództwa odszkodowawczego, jakie w ytoczyła powódka, pobita bru­ talnie przez narzeczonego na w ycieczce urządzonej przez zakład pracy, sąd I in­ stancji zasądził z żądanego w kw ocie 10 tys. zł zadośćuczynienia tylko 2 000 zł, a dalsze roszczenia odda’ił. Sw oją rew izję od oddalającej części w yroku powódka oprze na naruszeniu art. 445 § 1 k.c. i w niosek rew izji zredaguje następująco:

„wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej dalsze roszcze­ nia w ten sposób, że sąd zasądza od pozwanego na rzecz powódki dalszą kwotę 8 000 zł z 8% od dnia (...) oraz dalsze koszty procesu w kwocie (...)”. Wniosek o zm ianę — trzeba to podkreślić — powinien zawierać projekt wyroku sądu rew izyjnego, jaki zdaniem skarżącego sąd ten powinien w ydać.9

Załóżm y z kolei, że w tej samej spraw ie sąd I instancji powództwo w całości oddalił, w ychodząc np. z założenia, że zasądzenie zadośćuczynienia zależy tylko od uznania sądu.10 Wówczas w rew izji, opartej również na naruszeniu art. 445 § 1 k.c., powódka zgłosi w niosek o:

„zmianę zaskarżonego w yroku i uwzględnienie powództw a.”

W tym wypadku powódka nie m usi w e w niosku zaprojektować treści postulow a­ nego wyroku sądu rewizyjnego, gdyż treść tę określiła już w żądaniu pozwu.

7 T a k S N c o d o d a w n e j a p e l a c j i w o r z e c z e n i u z d n i a 3.VI.1949 r . C 653/49 ( P i P n r 12 z 1949 r .) i c o d o r e w i z j i p o d r z ą d e m d a w n e g o k .p .c . w o r z e c z e n i u z d n i a 22.I V .1952 r . C ,1040/32 (N P n r 8—9 z 1953 r . s t r . 153). Z a s a d a t a o d n o s i s ię t a k ż e d o z a ż a l e ń n a p o s t a ­ n o w i e n i a , k t ó r ą p o w i n n y s ię z n a l e ź ć , a l e n i e z n a l a z ł y w s e n t e n c j i w y r o k u ( t a k w ł a ś n i e S N w o r z e c z e n i u z d n i a 18.IV .1957 r . C Z 81/57, N P n r 5 z 1958 r ., s t r . 113). N ie m o ż n a w i ę c w n o s i ć s k u t e c z n e g o z a ż a l e n i a n a o r z e c z e n i a o k o s z t a c h p r o c e s u , o k t ó r y c h s ą d w s e n t e n c j i w y r o k u n i e r o z s t r z y g n ą ł , l e c z t r z e b a w p i e r w ż ą d a ć u z u p e ł n i e n i a s e n t e n c j i b r a k u j ą c y m o r z e ­ c z e n i e m o k o s z t a c h . N ie z n a j d u j ę w n o w y m k .p .c . p r z e p i s u , k t ó r y b y u s p r a w i e d l i w i a ł o d s t ą p i e n i e o d t e j z a s a d y . W j e d n y m z o s t a t n i c h s w y c h r z e c z e ń S N w y r a z i ł z d a n i e , że r e w i z j a z w r ó c o n a p r z e ­ c i w k o n i e i s t n i e j ą c e m u o r z e c z e n i u p o w i n n a b y ć o d r z u c o n a ( o r z e c z . z d n i a 2.VI.1964 r . I P R 10/63 — O S N C P n r 5, p o z . 80 z 1965 r .) . R e z u l t a t d l a s k a r ż ą c e g o r ó w n i e n i e p o m y ś l n y . 3 O r z e c z . S N z d n i a 26.11.1962 r . 4 C R 902/61 (O S N n r 5, p o z . 107 z 1963 r.) , W k t ó r e g o u z a s a d n i e n i u c z y t a m y , ż e z a d o ś ć u c z y n i e n i e ,,m u s i p r z e d s t a w i a ć j a k ą ś e k o n o m i c z n i e o d ­ c z u w a l n ą w a r t o ś ć , w p r z e c i w n y m b o w i e m r a z i e — w b r e w z a m i e r z e n i o m u s t a w o d a w c y — m i a ł o b y c h a r a k t e r s y m b o l i c z n e j z a p ł a t y . ” / 9 W a r u n e k t e n j e s t t a k o c z y w i s t y , ż e u s t a w o d a w c a n i e p o w t ó r z y ł j u ż s łó w , j a k i e z a w i e r a ł a r t . 395 d a w n e g o (w p i e r w o t n y m b r z m i e n i u ) k . p .c ., iż w n i o s e k ( a p e l a c y j n y ) m u s i s ię ł ą c z y ć ,,z wry r a ź n y m o z n a c z e n i e m ż ą d a n e j z m i a n y ” . 10 S ło w a „ s ą d m o ż e ” n i e o z n a c z a j ą s w o b o d n e g o u z n a n i a (o r z e c z . S N z d n i a 14.XI.1961 r . 4 C R 133/61, N P n r 9 z 1962 r . , s t r . 1223, w c z ę ś c i d o t y c z ą c e j a r t . 165 § 1 k .z ., k t ó r e g o a r t . 445 § 1 k .c . j e s t o d p o w i e d n i k i e m ) .

Warto raz jeszcze zaznaczyć, że w nioski o zm ianę i o uchylenie w yroku w y ­ łączają się w zajem nie i dlatego w ad liw y byłby (choć osiągnąłby pożądany skutek) •wniosek o „uchylenie zaskarżonego wyroku i o uwzględnienie powództwa.” 11

5. W wypadku uzasadnionego zarzutu niew ażności postępowania uspraw iedli­ w ion y jest tylko w niosek o u ch ylen ie zaskarżonego w yroku, bo niew ażność jest tego rodzaju w adliw ością postępowania, że może w yw rzeć tylko taki skutek.12 Z w ykle niew ażny jest n ie tylko w yrok, ale także postępowanie poprzedzające jego w ydanie. Poniew aż zgodnie z art. 388 § 2 k.p.c. sąd rew izyjny nie tylko uchyla n ie­ w ażn y wyrok, ale znosi ponadto postępow anie w zakresie dotkniętym n iew aż­

n ością 18, n ależy przy tej podstaw ie rew izyjnej wnosić o: „1) uchylenie zaskarżonego w yroku,

2) zniesienie postępowania począw szy od rozprawy z dnia (...),

3) przekazanie spraw y sądow i I instancji do ponownego rozpoznania.” Przypuśćm y, że zachodzi niew ażność postępowania w skutek niedopuszczalności drogi sądowej (art. 369 pkt 1 k.p.c.). Na przykład iMZBM dochodził od pozwanego zapłaty czynszu najm u i sąd powództw o u w z g lę d n iłl4. W rew izji od tego wyroku pozw any będzie w nosił o:

„1) uchylenie zaskarżonego w yroku, 2) odrzucenie pozwu,

3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w kw o­ cie (...).”

Taką redakcję wniosku dyktuje pierw sza ew entualność z alternatyw y w § 3 art. 388 kjp.c.

Załóżm y z ikolei, że powód dochodził od pozwanego zwrotu pożyczki w kwocie 1 500 zł. W toku procesu pozwany zw rócił powodow i 500 zł, w obec czego powód Ograniczył o tę kw otę powództwo. Sąd jednak to przeoczył i zasądził powodowi 1 500 zł, aczkolwiek powinien był zasądzić tylk o 1 000 zł, a postępow anie co do 500 zł — umorzyć na m ocy art. 355 § 1 k.p.c. W rew izji od tego w yroku pozwany zredaguje sw ój w niosek następująco:

„wnoszę o uchylenie zaskarżonego w yroku w części dotyczącej k w oty 500 zł i o um orzenie postępow ania w tym zakresie.”

Taki w niosek rew izyjny w ynika z drugiej ew entualności alternatyw y w § 3 art. 388 k.p.c.

6. Dalsze podstaw y rew izji w ym ien ione w pkt 3—6 art. 368 k.p.c. w zasadzie uza­ sadniają w nioski o u ch ylen ie w yroku w całości lub w określonej części. Praw idłow a redakcja takiego w niosku w ynika z treści § 1 art. 388 k.p.c. A zatem rew izja od

11 P r z y t y m s f o r m u ł o w a n i u w n i o s e k m e r y t o r y c z n y (o u w z g l ę d n i e n i e p o w ó d z t w a ) w s p o ­ s ó b n i e w ą t p l i w y w y r a ż a d ą ż n o ś ć d o z m i a n y w y r o k u i j e s t o c z y w i s t e , ż e s ło w a o „ u c h y l e n i u w y r o k u ” s ą p o m y ł k ą . W t a k i c h w y p a d k a c h z d a n i e M . P i e k a r s k i e g o ( p r z y p i s e k 3) n i e b u d z i ż a d n e j w ą t p l i w o ś c i . Z m i a n a w y r o k u j e s t m o ż liw a . 12 N i e w a ż n o ś ć s t a n o w i t z w . b e z w z g l ę d n ą p o d s t a w ę r e w i z j i . W ą t p l i w o ś c i z a c h o d z ą c o d o p r z y c z y n y n i e w a ż n o ś c i z p k t 5 a r t . 369 k . p .c ., t j . p o z b a w i e n i a s t r o n y m o ż n o ś c i o b r o n y j e j p r a w . Z d a n i e m M . P i e k a r s k i e g o (o p . c i t ., p r z y p i s e k 2, s t r . 19) p r z y c z y n a t a p o w o d u j e u c h y l e n i e w y r o k u , g d y p o z b a w i e n i e m o ż n o ś c i o b r o n y b y ł o c a ł k o w i t e . Z d a n i e t o z a k w e s t i o ­ n o w a ł B . D o b r z a ń s k i w r e c e n z j i p r a c y M . P i e k a r s k i e g o „ P o z b a w i e n i e s t r o n y m o ż n o ś c i o b r o n y s w y c h p r a w w p o s t ę p o w a n i u c y w i l n y m ” , o g ło s z o n e j w N P n r 4 z 1965 r . , s t r . 419. to Z n i e s i e n i e p o s t ę p o w a n i a o z n a c z a k o n i e c z n o ś ć j e g o p o n o w i e n i a w c z ę ś c i z n i e s i o n e j . H Z a s ą d z e n i e n a s t ą p i ł o z' n a r u s z e n i e m a r t . 1 u s t a w y z d n i a 6.VI.1958 r . o ś c i ą g a n i u c z y n ­ s z ó w n a j m u i i n n y c h n a l e ż n o ś c i P a ń s t w a z w i ą z a n y c h z k o r z y s t a n i e m z t e r e n ó w i b u d y n ­ k ó w p a ń s t w o w y c h (D z . U . N r 35, p ó z* 156 z e z m .) , s t o s o w n i e d o k t ó r e g o M Z B M p o w i n i e n d o c h o d z i ć c z y n s z u w d r o d z e e g z e k u c j i a d m i n i s t r a c y j n e j . P o r . t e ż u c h w a ł ę C a ł e j I z b y C y w . S N z d n i a 17.XII.1960 r . I C O 24/60, O S N p o z . 62 Z 1961 r .

Kr 10 (94) W n io sk i r e w i z j i c y w iln e j ₂₁

w yroku niesłusznie oddalającego powództwo w całości powinna przy tych pod­ staw ach rew izyjnych zawierać w niosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i prze­ kazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zaskarżenie całego w yroku nie w ym aga powtórzenia w e w niosku żądania uchy­ lenia go „w całości”. N atom iast zaskarżenie części w ym aga w ym ienienia w e w n io­ sku tejże części. Tak w łaśn ie postąpił powód w przykładzie podanym w yżej w ust. 1.

Przy om awianym tu w niosku w olno żądać zm iany sądu pierwszej instancji (zda­ n ie 2 § 1 art. 388 k.p.c.). Wo'no zatem w tym celu zarzucić w rew izji niew łaściw ość sądu a quo, chociaż zarzut ten sam przez się nie stanow i podstaw y rew izyjnej z pkt 5 art. 368 k.p.c. i choćby się tego zarzutu n ie zgłosiło w sądzie I instancji przed w daniem się w spór co do istoty sprawy (art. 202 k.p.c.). W razie skutecz­ nej, bo opartej na innej podstawie, rew izji i zasadnego zarzutu n iew łaściw ości sądu I instancji sąd rew izyjny powinien sprawę przekazać do ponownego rozpo­ znania sądowi w łaściwem u.

W olno też przy tymże w niosku rew izyjnym w nosić o to, aby sprawę ponownie rozpoznał nie sąd w łaściw y, ani też nie ten sąd, który w ydał zaskarżony wyrok, lecz inny np. najdogodniejszy dla stron. Zasada w łaściw ości ustępuje tu „wzglę­ dom celow ości”.15 Istnienie takich w zględów trzeba oczyw iście wykazać, ale uw zględnienie wniosku zależy w istocie rzeczy od uznania sądu rewizyjnego, skoro do niego należy ocena, czy w zględy celow ości zachodzą.

7. Omówione dotychczas w nioski m ożem y nazwać p od staw ow ym ilG, gdyż sta­ now ią ustaw ow e w ym aganie pisma, jakim jest rewizja (art. 370 k.p.c.). Oprócz tych w niosków wolno w rew izji zgłaszać dalsze, nie należące do jej istotnej treści, które z tej przyczyny m ożem y nazwać dodatkowym i. Omówione w poprzednim ustępie w nioski o przekazanie sprawy do ponow nego rozpoznania sądowi w ła ści­ w em u czy innemu należą w łaśn ie do dodatkowych.

Dodatkowym w nioskiem jest też w niosek o zasądzenie od przeciwnika zwrotu kosztów postępow ania rewizyjnego i w razie potrzeby — także kosztów procesu, czyli kosztów postępow ania za pierwszą instancję. Dla uzyskania zwrotu kosztów w niosek taki jest nieodzow ny (art. 109 i 393 § 1 k.p.c.).

Nowym w obec stanu prawnego sprzed 1.1.1965 r. jest w niosek restytucyjny oparty na art. 338 § 1 k.p.c.17 Może go zgłosić tylko pozwany, i to w toku całego postępow ania rewizyjnego. Jeżeli jednak powód otrzymał lub w yegzekw ow ał św

iad-la M o ż liw o ś ć p o d o b n e g o o d s t ę p s t w a o d z a s a d y w ł a ś c i w o ś c i p r z e w i d u j e a r t . 508 § 2 k .p .c . w p o s t ę p o w a n i u n i e p r o c e s o w y m . 1« A lb o „ d o t y c z ą c y m i i s t o t y s p r a w y ” ( t a k M . P i e k a r s k i : o p . c i t ., p r z y p i s e k 2, s t r . 24). 1? W n io s e k t e n z n a n y b y ł p i e r w o t n e m u t e k s t o w i k .p .c . s p r z e d n o w e l i z a c j i z 20.VII.1950 r . W r a z i e z m i a n y w y k o n a n e g o j u ż w y r o k u s ą d u o k r ę g o w e g o s ą d a p e l a c y j n y m ó g ł n a w n i o s e k p o z w a n e g o , z g ło s z o n y p r z e d z a m k n i ę c i e m r o z p r a w y , o r z e c w s w y m w y r o k u (bez; o s o b n e g o p r o c e s u ) , o z w r o c i e l u b p r z y w r ó c e n i u d o p o p r z e d n i e g o s t a n u ( a r t . 415). A r t . 338 § 1 n o w e g » k .p .c ., j a k ś w i a d c z y j e g o u m i e j s c o w i e n i e , m a n a w z g lę d z ie r e s t y t u c j ę p r z e z s ą d p i e r w s z e j i n s t a n c j i , g d y p o z w a n y s p e ł n i ł ś w i a d c z e n i e l u b p o w ó d j e w y e g z e k w o w a ł n a p o d s t a w i e w y r o k u o p a t r z o n e g o r y g o r e m n a t y c h m i a s t o w e j w y k o n a l n o ś c i , n p . w y r o k u z a o c z n e g o ( a r t . 333 § 1 p k t 3 k .p .c .) l u b n a k a z u z a p ł a t y ( a r t . 492 § 1 k .p .c .) . N i e m n i e j j e d n a k a r t . 338 § 1 k .p .c . p o w i n i e n s ię o d n o s ić r ó w n i e ż d o p o s t ę p o w a n i a r e w i z y j n e g o . C e l e m b o w i e m r e s t y t u c j i j e s t s z y b k i e i o s t a t e c z n e z a ł a t w i e n i e k o n f l i k t u m i ę d z y s t r o n a m i . Z a s t o s o w a n i e m r e s t y t u c j i w p o s t ę p o w a n i u r e w i z y j n y m o p o w i e d z i e l i s i ę J . K r a j e w s k i (lo c . c i t ., p r z y p i s e k 1, s t r . 224) i M . P i e k a r s k i (lo c . c i t ., p r z y p i s e k 2, s t r . 29). W n io s e k r e s t y t u c y j n y n i e p o d ­ l e g a o p ł a c i e s ą d o w e j . W o ln o g o z g ło s i ć t a k ż e ł ą c z n i e z w n i o s k i e m p o d s t a w o w y m o u c h y l e ­ n i e z a s k a r ż o n e g o w y r o k u , a l e m . z d . s k u t e c z n i e t y l k o p r z y k o n s e k w e n c j a c h u c h y l e n i a z § 3 a r t . 338 k .p .c . N ie b y ł o b y z g o d n e z e k o n o m i ą p r o c e s u , ż e b y s t r o n y w t o k u p o s t ę p o ­ w a n i a m u s i a ł y p a r ę r a z y ś w i a d c z y ć i z w r a c a ć t o , c o ś w i a d c z y ł y .

czenie, zanim pozwany w niósł rew izję, celow e byłoby zam ieszczenie om awianego w niosku już w rewizji.

Przyjm ijm y, że sąd I instancji zasądził powodow i od pozwanego kw otę 6 000 zł wynagrodzenia z art. 10 ust. 2 dekretu z 18.1.1956 r. i powód na m ocy wyroku opatrzonego rygorem natychm iastowej w ykonalności (art. 476 pkt 1 k.p.c.) w y ­ egzekw ow ał od pozwanego 2 000 zł. Jeżeli pozw any opiera rew izję na naruszeniu przez sąd I instancji prawa m aterialnego, to sw oje w nioski w rew izji sformułuje następująco:

„wnoszę o:

1) zm ianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że sąd oddala powództwo w całości i zasądza od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu w k w o­ cie (...),

2) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kw oty 2 000 zł z 8% od dnia (...),

3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania rew i­ zyjnego w kwocie (...).”

W niosek restytucyjny zawarty w pkt 2 powyższych wniosków w ym aga oczy­ w iście uzasadnienia z powołaniem się na dowody, bo powód może zaprzeczyć fak tow i ozy w ysokości otrzymanego św iadczenia. Żądanie odsetek od kw oty b ę­ dącej przedmiotem restytucji jest dopuszczalne w instancji rew izyjnej, gdyż od­ setk i nie stanowią odszkodowania, którego trzeba dochodzić w osobnym proc.esie <§ 2 art. 338 k.p.c.).18

Sąd rew izyjny nie m oże zgłoszonego wniosku res‘tytucyjnego pozostawić bez rozpoznania. Św iadczy o tym kategoryczne sform ułowanie § 1 art. 338 k.p.c. I(„sąd) ... (orzeka) ... (o zw rocie”)].

8. D alsze dodatkowe w nioski, które w olno zgłaszać w rew izji, to w nioski dow o­ dowe. Łączyć się one mogą bądź z podstaw ą rewizji z art. 368 pkt 6 k.p.c., bądź z nowym uprawnieniem sądu rew izyjnego w ynikającym z art. 385 § 2 k.p.c.

N ow e dowody lub nowe fak ty w ystarczy w skazać jako podstawy rewizji. Z za­ sady ekonom ii procesowej w ynika jednak celowość zgłoszenia w niosku o przepro­ w adzenie nowo w skazanych dowodów.18 Dowód z dokumentu, może przeprowadzić każdy sąd rew izyjny (arg. z art. 385 § 3 zdanie 1 k.p.c.) i na jego podstaw ie może naw et dokonać ustaleń odmiennych od ustaleń zaskarżonego wyroku (arg. z art. 385 § 4 k.p.c.). Dokument i w ogóle każdy środek dowodowy, którym strona za­ mierza obalić ustalenia zaskarżonego wyroku i który daje ku temu podstawę, m o­ żem y nazwać dowodem zasadniczym w odróżnieniu od dowodu uzupełniającego, o którym niżej. Przykładem takiego dokumentu zasadniczego może być prawo­ m ocna decyzja organu do spraw rolnych prezydium PRN o przejęciu spornego gospodarstw a na rzecz państwa, w ydana po wyroku uwzględniającym w indykację tego gospodarstwa.20 Pozw any po otrzymaniu takiej decyzji może w rew izji od po-- w yższego wyroku wnosić o:

18 C d s e t k i s ą s w e g o r o d z a j u „ k a r ą ” z a s a m o o p ó ź n ie n ie i w t y m w y c z e r p u j e s ię ic h f u n k c j a ( t a k S N w o r z e c z e n i u z d n i a 14.XI.1963 г. I C R 870/62, O S N z 196Ф r . n r 10, p o z . 210). 19 Z a z b ę d n e u w a ż a m p o ł ą c z e n i e z w n i o s k i e m d o w o d o w y m w n i o s k u ,,o d o k o n a n i e n a p o d s t a w i e w y n i k ó w t a k i c h d o w o d ó w p r z e z s ą d r e w i z y j n y u s t a l e ń ” , j a k t o r a d z i M . P i e ­ k a r s k i (lo c . c i t ., p r z y p i s e k 2, s t r . 26), g d y ż o c z y w i s t e j e s t , ż e d o w ó d z g ła s z a s ię d l a d o ­ s t a r c z e n i a s ą d o w i m a t e r i a ł u d o d o k o n a n i a u s t a l e ń ; z r e s z t ą s ą d y d o k o n u j ą u s t a l e ń z u r z ę d u , b o j e s t t o i c h o b o w i ą z k i e m , a n i e n a w n i o s e k , a p o z a t y m w ż a d n y m z p r z e p i s ó w d o t y ­ c z ą c y c h p is m p r o c e s o w y c h n i e m a m o w y o w n i o s k a c h o d o k o n a n i e u s t a l e ń .

20 Z a k ł a d a m , ż e p o d s t a w ą p r a w n ą d e c y z j i j e s t u s t a w a z d n i a 15.VII.1961 r . ( D r. U . N r 32, p o z . 161), w e d ł u g k t ó r e j g o s p o d a r s t w a o p u s z c z o n e p r z e z w ł a ś c i c i e l i p o d n i u 2 8 .IV .1955 r.

N r 10 (94) W n io s k i r e w i z j i c y w iln e j ₂₃ „1) zm ianę zaskarżonego w yroku i oddalenie powództwa,

2) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obydw ie instancje,

3) przeprowadzenie dowodu z załączonej decyzji Wydziału Rolnictwa i Leś­ n ictw a Prez. PRN w (...) z dnia (...) na okoliczność, że powód utracił w łasność spornego gospodarstwa rolnego.”

Gdyby w ykazyw ana okoliczność była obszerniejsza, można ją w ym ienić w uza­ sadnieniu rewizji.

Nowym dowodem w rozum ieniu pkt 6 art. 368 k.p.c. może być każdy środek do­ w odow y. Zgłoszenie w rew izji dowodu z opinii biegłych, z oględzin, z grupowego badania krwi itp. może uzasadnić w niosek o zm ianę zaskarżonego wyroku, ale tylk o w rew izji skierowanej do sądu wojewódzkiego. W rew izji wnoszonej do Sądu Najw yższego zgłoszenie takich dowodów, jak również dowodów z zeznań św iadków i stron, uzasadnia tylko w niosek o u chylenie zaskarżonego wyroku i o przekazanie spraw y sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, gdyż Sąd N ajw yższy przeprowadza tylko dowody z dokum entów (zdanie 1 § 3 art. 385 k.p.c.). Strona w nosząca rew izję z reguły przewiduje w ynik zgłaszanego dowodu. Dlatego w łaśn ie zgłasza ten dowód. Gdy w ięc strona powołuje nowe dowody z zeznań św iadków po to, by obalić ustalenia zaskarżonego w yroku, to powinna wnosić

o uchylenie tego wyroku i o przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego

rozpoznania. Tylko ta k i'w n io se k uzasadnia przepis § 4 art. 385 k.p.c. To samo dotyczy dowodu z przesłuchania stron, który m. zd. jest dopuszczalny tylko dla stw ierdzenia nowych faktów w rozum ieniu pkt 6 art. 368 k.p.c.

9. Inne znaczenie ma dowód uzupełniający, o jakim m owa w art. 385 § 2 k.p.c. Ma on na celu uzupełnienie ustalonego przez sąd pierwszej instancji stanu fak ­ tycznego w zakresach, w których zdaniem stron czy sądu rew izyjnego zachodzą luki, a których uzupełnienie ustaleniem konkretnego faktu jest niezbędne z punktu w idzenia przepisów praw a m aterialnego m ających w sprawie zastosow anie. Zgod­ n ie z powyższym przepisem sąd rew izyjny może dokonać na podstaw ie takich do­ w odów now ych ustaleń, ale tylko o charakterze uzupełniającym luki prawidłowego poza tym ustalenia całości stanu faktycznego, dokonanego w zaskarżonym wyroku.

To samo jest również celem ponow ienia niektórych dowodów, o czym <traktuje ten sam przepis. Ponow ienie takie m oże być potrzebne dlatego, że sądowi rew i­ zyjnem u nie w olno dokonywać now ych ustaleń (tj. brakujących w zaskarżonym wyroku) na podstawie dowodów przeprowadzonych przez sąd I instancji (art. 385 § 1 k.p.c.).21

Przykładem dokumentu jako dowodu uzupełniającego m oże być zaświadczenie zakładu pracy pozwanego o w ysokości jego zarobków stwierdzające, że pozwany zarabia w ięcej, aniżeli sąd I instancji uznał za przyznane na m ocy art. 229 lub 230 k.p.c. Zaświadczenie takie m oże uzasadniać w niosek o częściową zm ianę zas­ karżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego w yższych alim entów, gdy reszća

ustaleń (a w ięc co do ojcostwa pozwanego, potrzeb dziecka i m ajątkow o-zarobko- w ych m ożliw ości powódki) jest prawidłowa. W takim wypadku rzeczyw iście w ch o­ dzi w grę tylko uzupełnienie ogólnego stanu faktycznego sprawy w części, którą om ieszkał ustalić sąd I instancji.

m o g ą b y ć p r z e j ę t e n a w ła s n o ś ć p a ń s t w a b e z o d s z k o d o w a n i a . N a s t ę p s t w e m w s p o m n i a n e j d e ­ c y z j i , k t ó r a m a m o c k o n s t y t u t y w n ą , J e s t u t r a t a — w p o d a n y m p r z y k ł a d z i e — p r z e z p o w o d a - w ła s n o ś c i ( c z y li w p r o c e s i e — c z y n n e j l e g i t y m a c j i ) , p o w o d u j ą c a o d d a l e n i e p o w ó d z t w a .

Dowód uzupełniający bodaj częściej będzie m iał jednak inne znaczenie, a m ia­ now icie potwierdzające w ynik dowodu, który strona przeciwna kw estionuje, albo potwierdzające wiarogodność dowodu, którą strona przeciwna zw alcza.22

Przepis art. 385 § 2 k.p.c. jest zredagow any fakultatyw nie („sąd (...) m oże”). Oznacza to, że stronie w olno podjąć in icjatyw ę w celu skłonienia sądu rew izyjnego, żeby skorzystał z tej' m ożliwości, a zatem — w nosić o przeprowadzenie dowodu uzupełniającego lub o ponowienie określonych dowodów.

10. N ow e — wobec stanu praw nego sprzed 1.1.1965 r. — są w nioski z art. 386 k.p.c., które tylko powód może zgłosić, jeżeli składa rewizję. Ich przedmiotem jest zmiana lub rozszerzenie żądania pozwu w postępowaniu rewizyjnym .

W niosek dotyczący zm iany żądania jest dopuszczalny przy n ie zm ienionej pod­ staw ie faktycznej powództwa, jeżeli w skutek zmiany okoliczności powód zam iast pierwotnego przedmiotu sporu żąda jego w artości lub innego przedmiotu. Typo­ w ym przykładem uzasadnionej zm iany żądania będzie żądanie równowartości przedmiotu sporu, który pozw any utracił po niesłusznym oddaleniu powództwa w indykacyjnego przez sąd I instancji. Wniosek rewizji powoda będzie w ów czas brzm iał stereotypowo:

„wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że sąd zasądza od pozw anego na rzecz powoda kw otę (...).”

W yjaśnienie w niosku nastąpi w uzasadnieniu rewizji. Wymaga on też faktycz­ nego uzasadnienia z powołaniem dowodów. Dowody będą oczyw iście nowe w ro­ zum ieniu pkt 6 art. 368 k.p.c., jak rów nież będzie now y w tym znaczeniu fakt utraty przez pozwanego przedmiotu sporu. N ow e dowody będą charakteru zasad­ niczego (vide w yżej ustęp 8).

Powód m oże zaskarżyć w yrok w ydan y naw et zgodnie z jego żądaniem, a zatem — w podanym przykładzie — uw zględniający jego powództwo w indykacyjne, jeżeli po w ydaniu stw ierdził, że pozw any utracił w indykowaną rzecz. Wniosek jego re­ w izji w yglądałby jak w yżej, a jego uzasadnienie — podobnie.23

R ozszerzenie żądania pozwu, również uzależnione od rew izji powoda, może do­ tyczyć tylko świadczeń powtarzających się, które były i są przedmiotem sporu, ale których raty stały się w ym agalne po okresie, za jaki powód d-ochodził ich przed sądem I instancji. Jeżeli w ięc np. sąd ten oddalił częściowo powództwo o czynsz najm u zaległy do daty pozwu, to powód może w rew izji dochodzić n ię tylko n ie­ słu sznie jego zdaniem oddalonej różnicy za ten czas, ale nadto dalszych rat całego czynszu za dalsze okresy, tj. aż do daty zgłoszenia rozszerzonego żądania. W od­ pow iednim w niosku rew izji powoda znajdzie w ięc odbicie następujące rozszerzenie żądania: 22 D la te g o w n i o s e k o p r z e p r o w a d z e n i e t a k i e g o d o w o d u c z ę ś c ie j m o ż e z m ie r z a ć d o u t r z y ­ m a n i a w m o c y s ł u s z n e g o w y r o k u . Z t e g o w z g l ę d u w o ln o g o z g ła s z a ć t a k ż e w o d p o w i e d z i n a r e w i z j ę . N a p r z y k ł a d w p r o c e s i e o a l i m e n t y s ą d u s t a l i ł z a r o b k i p o z w a n e g o n a p o d s t a w i e j e g o z e z n a ń ; p o w ó d k a w r e w i z j i z a r z u c a u c h y b i e n i e p r z e p i s o m a r t . 3 § 2 z d . 2 i a r t . 232 z d . 2 k . p .c .; w y r o k p r z e d u c h y l e n i e m m o ż e o c a l ić z a ś w i a d c z e n i e o z a r o b k a c h s t w i e r d z a j ą c e , ż e p o z w a n y z a r a b i a t y l e , i l e p o d a ł w s w y m z e z n a n i u . Z a ś w i a d c z e n i e t o j e s t o c z y w i ś c i e d o ­ w o d e m . T r z e b a z a t e m z g ło s i ć w n i o s e k o p r z e p r o w a d z e n i e z n i e g o d o w o d u . W p r a k t y c e w n i® - s e k t a k i t k w i i m p l i c i t e w s a m y m p r z e d s t a w i e n i u d o k u m e n t u . 2c D o p u s z c z a l n o ś ć r e w i z j i o d w y r o k u w y d a n e g o z 'g o d n ie z ż ą d a n i e m p o z w u w y n i k a z z a ­ r z u c e n i a p o j ę c i a tz w . g r a v a m e n j a k o w a r u n k u d o p u s z c z a l n o ś c i k a ż d e g o ś r o d k a o d w o ł a w c z e g o z z a s t ą p i e n i a g o p o j ę c i e m i n t e r e s u s t r o n y ( p o r . o r z e c z . S N z 17.11.1954 r . C 1342/53, P i P n r 1 z 1956 r . , s t r . 182 i W . S i e d l e c k i : o p . c i t ., s t r . 27).

Nr 10 (94) W n io s k i r e w iz ji c y w iln e j ₂₅ „wnoszę o:

1) zm ianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej dalsze roszczenia w ten sposób, że sąd zasądza od pozw anego na rzecz powoda dalszą kw otę (...), 2) oraz o dodatkowe zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty (...).” Wniosek pod 2) wym aga faktycznego uzasadnienia z powołaniem dowodów. Od­ setki od rozszerzonego żądania można liczyć norm alnie, tj. od dnia spóźnienia się przez pozw anego z zapłatą (art. 481 § 1 k.c.). Rozszerzenie żądania podlega opłacie w pisu jak powództwo, czyli do w artości przedmiotu zaskarżenia należy doliczyć w artość rozszerzonego żądania i dopiero od sum y tych wartości uiścić wpis.

11. N ow y k.p.c. dopuszcza zaw ieszenie postępowania rew izyjnego.24 Dlatego re­ wizja (podobnie jak i odpowiedź na rewizję) może zawierać w niosek o zaw ieszenie tego postępow ania.25 Zawieszenie postępow ania rewizyjnego, choć brzmi to na pozór paradoksalnie, podyktow ane jest w zg’ędem na szybkość postępowania. Pod rządem bowiem dawnego k.p.c., w razie potrzeby zaw ieszenia postępowania, sąd rew izyjn y — jeśli nie mógł rozprawy odroczyć, co może dać taki efekt, jak za­ w ieszenie postępowania — m usiał uchylić zaskarżony w yrok i sprawę przekazać sądow i I instancji do ponownego rozpoznania dla w yjaśnienia okoliczności w yw o­ łujących potrzebę zaw ieszenia postępowania. Jednakże tego rodzaju orzeczenie przew lekało ostateczne rozstrzygnięcie sprawy o co najm niej całe jednoinstancyjne postępow anie. Teraz stało się to zbędne.

Uprzytom nijm y sobie proces podany wyżej przykładowo w ustępie 8 o w in d y­ kację gospodarstwa rolnego, rozstrzygnięty przez sąd pierwszej instancji w myśl żądań powoda. Załóżmy jednak, że w czasie pisania przez pozwanego rew izji d e­

cyzja Wydziału R olnictw a i L eśnictw a Prez. PRN o przejęciu spornego gospodar­ stw a na rzecz Państw a jeszcze się nie uprawom ocniła lub zgoła jeszcze nie zapa­ dła, ale postępowanie adm inistracyjne jest już w toku. Przy takim stanie faktycz­ nym zaw ieszenie postępowania rew izyjnego będzie uzasadnione przepisem art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. w związku z art. 393 § 1 k.p.c. i wobec tego pozw any wniosek 3) swojej rew izji przytoczony w tym że ust. 8 zastąpi w nioskiem o:

„3) przeprowadzenie dowodu z załączonej nieprawom ocnej decyzji Wydziału Rolnictw a i Leśnictw a Prez. PRN w (...) na okoliczność, że powód utraci w łasność spornego gospodarstwa, i o zaw ieszenie postępowania rew izyj­ nego do czasu uprawom ocnienia się tej decyzji”

albo o:

„3) zaw ieszenie postępowania rew izyjnego do czasu prawomocnego roz­ strzygnięcia w trybie adm inistracyjnym o przejęciu spornego gospodar­ stwa na rzecz P aństw a.”

Pow yższe w nioski wym agają uzasadnienia, a w ostatnim wypadku — także w y ­ kazania, że postępow anie adm inistracyjne jest w toku.

12. Rozważania dotychczasowe zakończyć w ypada uwagą, że zgłoszenie w szystkich w yżej om awianych w niosków, zarówno podstaw ow ych (dotyczących istoty a w ym ie­ nionych w art. 370 k.p.c.), jak i dodatkowych, nie jest ograniczone term inam i z art. 371 § 1 k.p.c. Przepis ten zresztą ma na w zględzie tylko podstaw y rewizji. A zatem również po upływ ie 2 tygodni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem strona skarżąca może — stosow nie do stanu faktycznego sprawy i sw ej w oli —

24 N o w y k .p .c . n i e z a w i e r a o d p o w i e d n i k a a r t . 390 § 2 d a w n e g o k .p .c ., w o b e c c z e g o — z g o d n i e z a r t . 393 § 1 k . p .c , — m o g ą m ie ć z a s t o s o w a n i e p r z e p i s y a r t . 176—178 k .p .c . o f a ­ k u l t a t y w n y m z a w i e s z e n i u p o s t ę p o w a n i a i o z a w i e s z e n i u p o s t ę p o w a n i a n a w n i o s e k .

zm ienić czy uzupełnić te w nioski, które zgłosiła w rewizji. Może to uczynić w od­ rębnym piśm ie lub ustnie na rozprawie rew izyjnej. Jeżeli sąd rew izyjny przepro­ w adzi dowody, strony mogą oraz p ow inn y dostosować sw oje w nioski rew izyjne do w yniku przeprowadzonych dowodów.26 U praw nienie stron do zm iany czy uzu­ pełn ien ia w szelkich w niosków rew izyjnych „prekluduje” się dopiero z chwilą zam knięcia rozprawy rew izyjnej. To sam o dotyczy w niosków tej strony, która nie założyła rewizji.

26 P o r . M . P i e k a r s k i : lo c . c i t ., p r z y p i s e k 2, s t r . 26.

KAZIMIERZ PIASECKI

Problematyka formy czynności prawnych

i dowodów z dokumentów w zakresie stosunków

pracy

I. Pod w pływ em ugruntowującej się w procesie cyw ilnym zasady praw dy obiek­ tyw n ej w okresie przed obecną kodyfikacją prawa cyw ilnego i prawa proceso­ w ego zostały w yelim inow ane z praw a polskiego przepisy dotyczące w ym agania form y ad probationem. W tym sam ym czasie zostały wprowadzone pew ne zm ia­ ny do przepisów kodeksu postępow ania cyw ilnego dotyczących dowodu z doku­ m entów . Ten stan praw ny charakteryzow ał się ponadto tym, że system norm prawa cyw ilnego i prawa procesow ego regulow ał jednolity — przynajm niej w za­ kresie problem atyki ogólnej — status prawny w dziedzinie stosunków cyw ilnych i stosunków pracy. j

N ow y kodeks cyw ilny i kodeks postępow ania cyw ilnego wprow adzają w tym zak resie n ow y m odel unormowania, inspirow any — jeśli chodzi o problem atykę form y czynności prawnych i dowodu z dokum entów — tradycją prawa polskiego \ przy jednoczesnym stw orzeniu podwójnego system u przepisów prawnych zarówno w płaszczyźnie m aterialnoprawnej, jak i procesowoprawnej: innego w zakresie sto­ sunków cyw ilnych i innego w zakresie stosunków pracy.2 Z jednej bowiem strony kodeks cyw ilny przywraca prawu polskiem u przepisy o form ie dla celów dowo­ dowych (ad probationem), co m usiało znaleźć odpowiedni w yraz także w przepi­ sach k.p.c. Z drugiej zaś strony w dziedzinie stosunków pracy ustaw odaw ca nie utrzym ał w zakresie przepisów dotyczących form y czynności prawnych i w za­ k resie przepisów k.p.c. o dokum entach (art. 469) dotychczasowego stanu praw ne­ go — poza utrzym anym w yraźnie w m ocy art. 63 p.o.p.c. z 1950 r. (art. X II § 2 przep. wpr. k.c.). Z punktu w ięc w idzenia form alnego problem atyka form y czyn­

1 P o r . a r t . 109 i 110 k .z . w p i e r w o t n y m b r z m i e n i u o r a z a r t . X I X § 3—4 p r z e p . w p r . k .p .c . w p i e r w o t n y m b r z m i e n i u .

2 P o d o b n i e s k o m p l i k o w a n a s y t u a c j a p o w s t a ł a w d z i e d z i n i e p r a w a p r a c y w C z e c h o s ł o w a c j i ; p o r . J . P a v l a t o v a : P r a w o p r a c y i j e g o p r o b l e m a t y k a p o w y d a n i u n o w e g o k o d e k s u c y ­ w i l n e g o , „ P r a v n i k ” 1964, n r 9, s. 808 i n .