Tomasz Janusz Jagiełło
"Łukasz Watzenrode, życie i
działalność polityczna (1447-1512)", Karol Górski, Wrocław [etc.] 1973 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 18/1-2, 320-322
1975
320 R ecenzje [42]
n ie n ia m o ż n a b y w s k a z a ć n a e n u n c ja c je U rz ę d u N au czy cielsk ieg o , k tó r e p o ru s z y ły te n p ro b le m . P rz y k ła d o w o n a s u w a ją się n a m p rz e m ó w ie n ia p a p ie ż a P a w ła V I: z 20. X I. 1965 do K o m is ji R e w iz ji P r a w a k a n o n ic z n e g o ; z 8. II . 1973 od A u d y to ró w T r y b u n a łu R o ty R z y m s k ie j; z 17. IX . 1973 d o u c z e s tn ik ó w I I M ię d z y n a ro d o w e g o K o n g re s u p r a w a k a n o n ic z n e go w M ed io lan ie.
D z ię k u je m y A u to ro w i za d o b rą p r a c ę d la p o ls k ie j k a n o n is ty k i; p o c z y ta zaś O n so b ie z p e w n o śc ią za w ie lk ą z a p ła tę , g d y u c z y te ln ik ó w je g o k s ią ż k i z ro d zi się św ia d o m o ść i p rz e k o n a n ie , że p ra w o k a n o n ic z n e n ie je s t c ia łe m o b cy m w ży ciu w s p ó ln o ty k o śc ie ln e j, a le is to tn ie z n ie j w y r a s t a i je j s a m e j służy.
K s. K a ro l W y p le r
K a ro l G ó r s k i , Ł u k a s z W a tz e n ro d e , życie i d z ia ła ln o ś ć p o lity c z n a (1447—1512), S tu d ia C o p e rn ic a n a , t. X , W ro c ła w —W a rs z a w a — K ra k ó w —
— G d a ń s k 1973, ss. 160.
P r a c a K a ro la G ó rsk ie g o je s t n a jo b s z e rn ie js z ą z d o ty c h c z a so w y c h m o n o g ra f ii p o św ię c o n y c h b is k u p o w i Ł u k a sz o w i W a tz e n ro d e m u , d o k to ro w i p r a w a k a n o n ic z n e g o (od r. 1473), rz ą d c y d ie c e z ji w a rm iń s k ie j (1489—
— 1512) i p o ls k ie m u m ężo w i s t a n u w czasach J a n a O lb ra c h ta , A le k s a n d r a i Z y g m u n ta Ja g ie llo ń c z y k ó w . O b o k w a r s tw y b io g ra fic z n e j w ie le m ie j
sc a z a jm u je w te j p ra c y o m ó w ie n ie p o g lą d ó w p o lity c z n y c h i p ro je k tó w re f o rm b is k u p a Ł u k a s z a , n a tle s to s u n k ó w p a n u ją c y c h w P r u s a c h K ró le w s k ic h n a p rz e ło m ie X V i X V I w iek u .
P r o f e s o r K a ro l G ó rsk i, z n a n y h is to ry k , z a słu ż o n y b a d a c z d ziejó w P o m o r z a G d a ń sk ie g o , ziem i c h e łm iń s k ie j i W arm ii, je d e n z n a jw y b it
n ie js z y c h w sp ó łc z e sn y c h k o p e rn ik a n o z n a w c ó w , o p u b lik o w a ł m onografię o b is k u p ie Ł u k a s z u z okazji... M ię d z y n a ro d o w e g o R o k u K o p e rn ik o w s k ie go. B is k u p W a tz e n ro d e b y ł b o w ie m w u je m M ik o ła ja K o p e rn ik a . Z a p e w n ił m u w y k s z ta łc e n ie i d o s ta tn i b y t w W a rm iń s k ie j K a p itu le D ie
c e z ja ln e j, a ja k o n a jw y b itn ie js z y w ty m „Collegium m u lto r u m d o cto - r u m e t p io ru m v ir o r u m ” (ja k p is a ł o k a p itu le w a rm iń s k ie j G. J. R h e - t i c u s), — m o cn o o d d z ia ła ł n a p o g lą d y ży cio w e W ielk ieg o A s tro n o m a . F a k ty t e d o s ta te c z n ie u z a s a d n ia ją w łą c z e n ie d z ie ła K. G ó rsk ie g o d o se rii S tu d ia C o p ern ica n a w y d a n e j p rz e z P o ls k ą A k a d e m ię N a u k w z w ią z k u z J u b ile u s z e m K o p e rn ik o w sk im .
T re ś ć o m a w ia n e j k s ią ż k i p o p rz e d z a fo to k o p ia z a g in io n eg o w 1945 r.
p o r t r e tu b is k u p a Ł u k a s z a W a tz e n ro d e g o . P r a c a d zieli się n a osiem ro z d z ia łó w :
I. O d d z ie c iń stw a d o w ie k u d o jrz a łe g o . II. W a lk a o b is k u p stw o .
I I I . P o je d n a n ie z J a n e m O lb ra c h te m i p rz e m ia n a w p o lsk ie g o m ęża s ta n u .
IV . S to s u n e k do z a k o n u k rz y żack ieg o .
[43] R ecenzje 321
V. P o g lą d y i re a liz a c ja p r o g r a m u p o lity czn eg o . V I. O s ta tn ie l a t a i z a ła m a n ie się p o lity k i Ł u k a sz a . V II. R z ą d y w e w n ę tr z n e n a W a rm ii.
V III. S to s u n e k do k a p itu ły i s p r a w a n a s tę p s tw a .
P r a c a z a o p a trz o n a je s t w s k r o m n e „ U w a g i w s tę p n e ” i w „ Z a k o ń c z e n ie ” o p is u ją c e zgon Ł u k a s z a W a tz e n ro d e g o i s ą d y o n im . Z a w ie ra te ż tr z y m a te r ia ły d o d a tk o w e , k tó r e a u to r w s p ó ln ie z a ty tu ło w a ł „ E k s k u rs y ” . S ą to a n a liz y d w ó c h d o k u m e n tó w : s u p lik i b is k u p a Ł u k a s z a W a tz e n ro d eg o p rz e c iw k o Z a k o n o w i o ra z s u p lik i k a n o n ik a A lb e r ta B isc h o fa r z u c a ją c e j ś w ia tło n a s to s u n k i p o ls k o -w a rm iń s k ie . T rz e c i m a t e r i a ł je s t o p is e m e k o n o m ic z n y c h p rz y c z y n k o n f lik tu b is k u p a Ł u k a s z a z G d a ń sk ie m . O s ta tn ie k a r t y t e j k s ią ż k i z a jm u ją : p rz e g lą d n a jw a ż n ie js z y c h p o z y c ji b ib lio g ra fic z n y c h w y k o rz y s ta n y c h p o d czas o p ra c o w a n ia m o n o g ra fii, stre s z c z e n ia p ra c y w ję z y k u ro s y js k im , fr a n c u s k im i a n g ie lsk im , in d e k s n a z w is k i n a z w g e o g ra fic z n y c h , sp is ilu s t r a c ji o ra z c z te ry w e r s je ję z y k o w e s p is u tr e ś c i. Ź ró d ło w o p r a c a o p ie r a s ię w d u ż y m s to p n iu n a m a te r ia ła c h w y d a w a n y c h p rz e z a u to r a w s p ó ln ie z p ro f. M a r ia n e m B i s k u p e m w se rii A k t a S ta n ó w P r u s K r ó le w s k ic h , t. 1—5, T o ru ń 1955— 1971.
K . G ó rs k i n ie w p ro w a d z a p o w a ż n ie js z y c h z m ia n w c h ro n o lo g ii ży cia b is k u p a Ł u k a s z a W a tz e n ro d e g o , z n a n e j z o p ra c o w a ń in n y c h a u to ró w . P o sz e rz a n a to m ia s t z n a c z n ie d o ty c h c z a s o w ą w ie d z ę n a te m a t zab ie g ó w Ł u k a s z a o b is k u p s tw o w a rm iń s k ie . S p r a w a t a z y s k a ła p e łn ie js z e n a ś w ie tle n ie d z ię k i n ie d a w n y m b a d a n io m p rz e p r o w a d z o n y m p rz e z a u to r a w a r c h iw a c h w ło sk ic h . P o d o b n ie w n ik liw e b a d a n ia p rz e p r o w a d z ił p ro f.
G ó rs k i ju ż w c z e śn ie j w o d n ie s ie n iu d o id e o lo g ii p o lity c z n e j b is k u p a Ł u k a sza. D o c ie k a n io m ty m d a ł on w y r a z w a r t y k u le L e s id é e s p o litiq u e s d e L u c a s W a tz e n r o d e , é v e q u e d e W a r m ie 1447— 1512, o p u b lik o w a n y m w „ A n c ie n s P a y s e t A sse m b lé e s d ’E ta t s ” , v ol. X L V III , B r u k s e la 1969.
W o p ra c o w a n iu k s ią ż k o w y m a u to r p o s z e rz a p r o b le m a ty k ę p o ru s z o n ą w a r t y k u le o w y n ik i n a jn o w s z y c h b a d a ń . Z e s trz ę p ó w w y p o w ie d z i b i
s k u p a i w y p o w ie d z i o n im , z d ro b ia z g o w e j a n a liz y d o s tę p n y c h m a t e r i a łó w ź ró d ło w y c h p o w s ta je p o d p ió re m K . G ó rsk ie g o w iz ja p o g lą d ó w p o lity c z n y c h b is k u p a Ł u k a s z a , r y s u je s ię lin ia ic h r o z w o ju i o c e n a ic h re a liz a c ji. W id a ć tu d o w o d n ie p ro p o ls k ie n a s ta w ie n ie b is k u p a b ęd ą c e g o je d n o c z e ś n ie z w o le n n ik ie m a u to n o m ii P ru s . W y ja ś n ia się k o n s e k w e n t
n ie n ie p r z y c h y ln y s to s u n e k Ł u k a s z a do z a k o n u k rz y ż o w e g o . M o żn a w y ra ź n ie z a o b s e rw o w a ć m ą d ro ś ć m y ś li p ra w n ic z e j i o r g a n iz a c y jn e j W a t
z e n ro d e g o p r z e ja w ia ją c ą się sz c z e g ó ln ie w p r o j e k ta c h re o r g a n iz a c ji s t r u k t u r u s tro jo w y c h W a rm ii i P r u s K ró le w sk ic h .
T w o rz ą c n o w o c z e sn ą m o n o g ra fię p o św ię c o n ą b is k u p o w i Ł u k a s z o w i W a tz e n ro d e m u a u t o r w y c z e rp a ł w s z y s tk ie d o s tę p n e ź ró d ła i o p ra c o w a n ia . D ro b ia z g o w a ic h a n a liz a d a ła w r e z u lta c ie m ik ro s y n te ty c z n e u j ę c ie d z ie jó w b is k u p a w a rm iń s k ie g o Ł u k a s z a . S z e ro k ie s p o jrz e n ie a u to r a n a z a g a d n ie n ia u s tr o jo w o - p r a w n e D o m in iu m W a rm iń sk ie g o , e g z y s tu ją c e go w r a m a c h P r u s K ró le w s k ic h , o ra z u k a z a n ie o b s z e rn y c h f r a g m e n tó w
21 — P r a w o K a n o n i c z n e
322 R ecenzje [44]
h is to rii s to s u n k ó w p o ls k o -k rz y ż a c k ic h i p o ls k o -ru s k ic h n a p rz e ło m ie X V i X V I w ie k u z n a c z n ie p o d n o si w a rto ś ć p ra c y , n ie ty lk o d la k o p e r - n ik a n o z n a w c ó w , a le te ż d la h is to ry k ó w K o ścio ła i h is to ry k ó w p r a w a k o śc ie ln e g o w P o lsce.
T o m a s z J a n u s z J a g iełło
