Wanda Urbańska
Studenci a rynek mieszkaniowy :
wyniki badań ankietowych 2007 r.
Problemy Rozwoju Miast 4/3, 104-112
W a n d a U rb a ń s k a
S T U D E N C I A R Y N E K M IE S Z K A N IO W Y W Y N IK I B A D A Ń A N K IE T O W Y C H 2 0 0 7 R.
A b s tra k t. Instytut Rozwoju M iast po ponad 10 latach od w prow adzenia w Polsce g o spodarki rynkowej przeprow adził badanie ankietow e w śród studentów na tem at "M łodzi na rynku m ieszkaniow ym ". W yniki w skazują, że b a d a ną populację m łodych ludzi cechuje re alizm w ocenie m ożliw ości zaspokojenia w łasnych potrzeb m ieszkaniow ych. W odróżnieniu od w yników w cześniejszych badań młodzi ludzie a kcep tują reguły rynku m ieszkaniow ego i bardziej liczą na w łasne siły, w spom agane kredytem m ieszkaniow ym i p om ocą rodziny, aniżeli na program y rządowe.
S ło w a k lu c z o w e : preferencje m ieszkaniow e m łodych, rynek m ieszkaniow y, pom oc m ieszkaniow a, program y m ieszkaniow e
Instytut Rozwoju M iast po ponad 10 latach od w prow adzenia w Polsce gospodarki ryn kowej przeprow adził badanie ankietow e w śród studentów na tem at „M łodzi na rynku m iesz kaniow ym ” . Badanie przeprow adzono w czerw cu 2007 r. w 11 uczelniach i w 9 m iastach (M ysłow ice, Toruń, O lsztyn, Białystok, W rocław , W arszaw a, Zielona Góra, Poznań, Lidzbark W arm iński). U zyskano 617 odpowiedzi. N ajw iększą grupę (25% ) stanow ili studenci P olitech niki W arszaw skiej, ko le jną studenci Uniw ersytetu Z ielonogórskiego (14% ) oraz Uniwersytetu W arm ińsko-M azurskiego w O lsztynie (10,2% ).
1. Dane s p o łe c z n o -d e m o g ra fic z n e i p la n y m ie s z k a n io w e
W śród 617 studentów , którzy odpow iedzieli na ankietę, co trzeci był w w ieku 23 lat. W iększość (60,3% ) stanow ili m ężczyźni. W śród respondentów przew ażali (65% ) studenci III i IV roku. Z decydow ana w iększość z nich (78% ) studiow ała w trybie stacjonarnym .
Ponad połow a badanych studentów studiow ała poza dom em rodzinnym , który znajdo w a ł się w innym m ieście, dla 18,9% dom rodzinny znajdow ał się na wsi, a 30,2% studiow ało w m ieście rodzinnym . R odzice badanych studentów najczęściej byli pracow nikam i um ysło w ym i: matki w 50,4% , ojcow ie w 42,9% . Co czw arta m atka nie pracow ała, w tym na em erytu rze i na rencie pozostaw ało 16,7%. Podobny odsetek ojców był na em eryturze lub rencie, natom iast nie pracow ało jedynie 2,3% . Badanie w ykazało, że w przew ażającej w iększości studenci pochodzili z rodzin inteligencji pracującej.
Rok studiów respondentów
Prawie połowa badanych mieszkała z rodzicami, a około jedna trzecia wynajmowała lokum, dom akademicki lub pokój - po 11%, całe mieszkanie - 13%. W ydaje się, że zwa żywszy na młody wiek badanych, stosunkowo wysoki odsetek (13%) studentów posiadał własne mieszkanie.
Obecne mieszkanie respondentów
Na pytanie o plany życiowe na najbliższą przyszłość, tj. 2-3 lata po studiach, zdecydo wana większość studentów (47%) odpowiedziała, że pragnie pozostać w mieście, w którym studiuje, co piąty planuje wyjazd do innej miejscowości, dość liczna grupa (23%) zamierza wyjechać zagranicę.
Badani studenci pragmatycznie podchodzili do swoich planów mieszkaniowych. W y raźnie różniły się plany w bliskiej perspektywie od planów długofalowych. Te bliskie uwzględniały ograniczone możliwości finansowe, 29% studentów zamierzało mieszkać jesz cze 3 lata po studiach z rodzicami, a 30% wynajmować mieszkanie od osób fizycznych, na
Plany życiow e 2, 3 lata po studiach
Dla 70% badanych m om ent realizacji planów m ieszkaniow ych łączy się z założeniem rodziny.
Plany m ieszkaniow e w bliskiej i dalszej perspektyw ie
Z decydow ana w iększość badanych studentów preferow ała dom y jednorodzinne w o l nostojące (69,4% ), na drugim m iejscu w skazała osiedla w ielorodzinne, ale z n iską zabudow ą (27,2% ). Konsekw entnie jako preferow aną lokalizację najw iększa g rupa w skazała budow nictwo poza m iastem i to zarów no w dużych, ja k i w m ałych m iastach. Jedynie ok. 4% w s k a zało budow nictw o w ielorodzinne wysokie.
Preferowana zabudowa Preferowana lokalizacja
Odpowiedzi na pytanie o preferowaną wielkość mieszkania układały się dość równo miernie, choć najczęściej (21,3%) badani studenci wskazywali mieszkanie o powierzchni 100 m2 i więcej, a najrzadziej (6,6%) małe mieszkania o powierzchni poniżej 50 m2. Prefero wana wielkość domu wynosiła najczęściej (38,7%) powyżej 200 m2, a następnie 100-124 m2
(24,3%).
P referow ana w ielkość m ieszkania
Badani studenci jako najważniejsze kryterium wyboru mieszkania podali lokalizację (81,6%), a dopiero potem cenę (78,1%). Dość wysoki odsetek podał jako ważny czynnik na słonecznienie (34,6%).
Kryteria wyboru
2. A s p e k t fin a n s o w y u z y s k a n ia (k u p n a ) m ie s z k a n ia
Prawie połow a badanych stw ierdziła, że w sw oich staraniach o m ieszkanie m oże liczyć na w sparcie finansow e. Najczęściej w ym ieniali oni rodzinę (84,7% ) oraz bank (22,7% ), na tom iast jako nieistotne źródła w sparcia w ym ienili np. książeczkę m ieszkaniow ą czy w ładze sam orządow e.
C zy badani m o g ą liczyć na pom oc i od kogo?
W zasadzie nie było różnicy w w ynikach pom iędzy g ru p ą studentów , którzy m ieszkali w m ieście siedzibie uczelni, w innym m ieście lub na wsi. Jedynie nieco w ięcej studentów m ieszkających na wsi niż w m ieście w skazało na sam orząd jako m iejsce, do którego m ożna by zw rócić się o pom oc, odw rotna relacja dotyczyła banku.
Respondenci liczyli na dość zn aczn ą pom oc fin an so w ą w swoich staraniach o w łasne m ieszkanie, co czw arty badany liczył naw et na połow ę potrzebnych środków , a 35% liczyło na 30-50% potrzebnej kwoty.
Oczekiwania pomocy finansowej
Młodzi ludzie zdecydow anie najczęściej (68,5% ) za m ie rza ją korzystać z kredytu przy grom adzeniu środków na m ieszkanie, na drugim m iejscu w ym ienili dochody z pracy w kraju (53,4% ), ale ju ż praw ie je d n a trzecia zam ierza zdobyć środki finansow e z pracy zagranicą.
Instrum enty finansow e
Podobnie ja k w odpow iedziach dotyczących korzystania z pom ocy, rów nież w odpo w iedziach dotyczących instrum entów finansow ych w zasadzie nie było różnicy w w ynikach pom iędzy grupam i studentów , którzy m ieszkali w m ieście siedzibie uczelni, w innym m ieście lub na wsi. W szyscy oni, niezależnie od m iejsca zam ieszkania, w skazali na kredyt ja ko naj bardziej pop u la rną drogę zdobycia środków na m ieszkanie, na drugim m iejscu w skazali p ra cę w kraju, a na trzecim pracę zagranicą.
Pom im o tak częstego w ym ieniania kredytu jako najw ażniejszego źródła zdobycia środ ków na m ieszkanie znajom ość oferty banków była w śród m łodych ludzi słaba, jedynie
W yrazem realizm u m łodych ludzi je st natom iast to, że w śród osób, które odpow iedziały na pytanie o dopuszczalny poziom obciążenia budżetów dom ow ych ratam i kredytu, prawie co czw arta zgadza się na obciążenie dochodów ratam i kredytu na poziom ie ponad 20% .
Jaki % dochodów pow inny stanow ić raty?
W odróżnieniu od w yników w cześniejszych badań, w których młodzi ludzie w skazyw ali na potrzebę pom ocy m ieszkaniow ej ze strony rządu lub sam orządów , młodzi ludzie badani w 2007 r. na pytanie o oczekiw ane w sparcie ze strony rządu najczęściej (ok. 70% ) w skazali na preferencyjny kredyt, a 18% badanych nie oczekuje żadnej pom ocy ze strony rządu. J e dynie 13,6% badanych chciałoby dostępu do m ieszkań na w ynajem .
Porów nując oczekiw ania badanych studentów co do w sparcia rządu w zależności od m iejsca zam ieszkania, m ożna stw ierdzić, że młodzi ludzie m ieszkający na wsi prezentow ali najbardziej rynkow ą postawę, co piąty student z tej g rupy nie oczekiw ał żadnej pom ocy od rządu (z m ieszkających w m ieście siedzibie uczelni 16,5%).
Badanie w ykazało kom pletną nieznajom ość w śród studentów program ów rządowych w spierających budow nictw o m ieszkaniow e, aż 75% deklarow ało, że nie zna ich wcale, a 11,3%, że zna słabo. Jedynie ok. 3% odpow iedziało, że zna te program y w ystarczająco. W konsekw encji ponad połow a badanych studentów w śród tych, którzy w ykazali p ew ną w ie dzę na tem at w sparcia rządu, stw ierdziła, że nie będzie korzystać z program u rządowego w spierającego budow nictw o m ieszkaniow e, je d na piąta zgłosiła chęć skorzystania z niego, a 26% odpow iedziało, że nie wie, czy skorzysta.
S pośród tych, którzy zgłosili chęć skorzystania z rządow ego w sparcia, przew ażały opi nie, że każda pom oc je s t potrzebna (51,7% ), m łodych ludzi nie stać na sam odzielne zd ob y cie m ieszkania (23,3% ), je st to ułatw ienie startu m łodym ludziom (20% ). Spośród tych, którzy nie zadeklarow ali chęci skorzystania z rządow ego program u, przew ażała odpow iedź, że go nie z n a ją (43,5% ), oraz że go na razie nie p otrzebują (11,8% ). C iekaw e jest, że tylko 2,2% tej g rupy planow ało em igrację. W św ietle w cześniejszych deklaracji o podejm ow aniu pracy za gran icą przez d ość znaczn ą grupę studentów , św iadczyłoby to o tym, że młodzi ludzie d e cyd u ją się raczej na czasow y w yjazd do pracy za g ra n icą niż na w yjazd na stałe.
Oczekiwanie wsparcia ze strony rządu
Źródło w iedzy o m ożliw ościach zaspokojenia potrzeb m ieszkaniow ych
Generalnie młodzi, wykształceni ludzie wykazują elastyczne podejście do problemu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Ocenili, że sięgną po potrzebną im wiedzę o dostęp nych programach rządowych lub ofertach banków w momencie, kiedy będzie ich to intere sowało, a więc np. po założeniu rodziny. Dla badanych studentów najczęściej wykorzysty wanym źródłem wiedzy o możliwościach zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych był internet. Najmniej osób korzystało z materiałów informacyjnych banków, co wskazuje na słabe propa gowanie produktów bankowych wśród studentów.
Wnioski
Badaną populację młodych ludzi cechuje realizm w ocenie możliwości zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. W odróżnieniu od uczestników badań wcześniejszych obecnie młodzi ludzie akceptują reguły rynku mieszkaniowego i bardziej liczą na własne siły
- w pragm atycznej ocenie planów m ieszkaniow ych w krótkiej perspektyw ie, tj. 3 lat po ukończeniu studiów ; oceniali, że najczęściej będ ą m ieszkać z rodzicam i, a dopiero w długofalow ych planach deklarow ali budow ę dom u,
- w deklaracjach, że kredyt będzie najczęstszym sposobem grom adzenia środków na m ieszkanie, na drugim m iejscu praca w kraju, a na trzecim praca zagranicą,
- w zgodzie znacznej części populacji m łodych na obciążenie budżetów dom ow ych ratam i kredytu na poziom ie 20% i więcej,
- w w ykorzystaniu kredytu jako najodpow iedniejszego instrum entu w spierania zdoby cia w łasnego m ieszkania przy jednoczesnej deklaracji praw ie jednej piątej bada nych, że nie oczeku ją żadnej pom ocy ze strony rządu oraz słabym zainteresow aniu dostępem m ieszkań na w ynajem ,
- w w ykorzystyw aniu now oczesnych dróg kom unikacji, ja k internet, do zdobyw ania potrzebnych inform acji o źródłach w iedzy o m ożliw ościach zaspokojenia potrzeb m ieszkaniow ych.
Na w yniki badania z p ew nością m a w p ływ fakt, że b a d a ną populację stan o w ią młodzi, w ykształceni ludzie, w w iększości pochodzący z rodzin inteligenckich. Tę populację cechuje w zględna łatw o ść przem ieszczania się, która w raz ze zn a jom o ścią ję zykó w obcych ma w p ływ na postaw ę rynkow ą p rezentow aną w spraw ach m ieszkaniow ych, w tym m.in. na d e klaracje podejm ow ania pracy za gran icą w celu zgrom adzenia środków na zakup w łasnego dom u czy m ieszkania. Badanie w ykazało, że nie ma istotnych różnic w postaw ach tej grupy m łodych ludzi zależnie od m iejsca ich zam ieszkania.
Dla pełnego obrazu m łodych na rynku m ieszkaniow ym konieczne s ą reprezentatyw ne badania dotyczące sytuacji m ieszkaniow ej ludzi m łodych, uw zględniające różne g rupy oraz zróżnicow anie regionalne w skali m akro i ew entualnie w edług w ojew ództw , w podziale na m iasto i wieś, a także w edług w ielkości miast.
S TU D E N TS A N D THE HO USING M A R K E T 2007 S U R V E Y R ES U LTS
A b s tra c t. A fter m ore than 10 years from the introduction of m arket econom y in Poland, the Institute of Urban D evelopm ent in Kraków, Poland, conducted a survey am ong university students called "The Young on the Housing M arket". The results show that the investigated population of young people is characterised by realistic assessm ent of potentials fo r satisfy ing own housing needs. In contrast to the results of earlier surveys, young people now a c cept the rules of the housing m arket and wish to depend on them selves, supported by hous ing loans and help of their fam ilies rather than on governm ent program m es.
K e y w o r d s : housing preferences of the young, housing m arket, support, housing pro gram m es
Dr W a nda Urbańska
