Spis treści 1. Wstęp Cel prac Metody pomiarowe Metodyki pomiarowe Lokalizacje pomiarowe

(1)

1

Opracowanie wyników z badań w ramach projektu „Analiza jakości powietrza w obrębie 23 Gmin należących do ZIT BTOF”,

wykonanych na terenie Gminy Sicienko.

BZIT.042.2.10.2019

Bydgoszcz, 10.12.2019

(2)

2

Spis treści

1. Wstęp ... 3

2. Cel prac ... 4

3. Metody pomiarowe ... 5

4. Metodyki pomiarowe ... 6

5. Lokalizacje pomiarowe ... 7

6. Warunki meteorologiczne ... 12

7. Wyniki Pomiarów ... 14

8. Wnioski ... 40

(3)

3

1. Wstęp

Firma Aviation Technik wykonała pomiary wskaźnikowego monitoringu i prewencji w zakresie zanieczyszczenia powietrza spowodowanych pyłem PM10, PM2,5. Pomiary zostały przeprowadzone z użyciem bezzałogowego statku powietrznego, wyposażonego w głowicę pomiarową z czujnikami, niezbędnymi do interpretacji otrzymanych wyników. Zakres badań obejmował: pył PM2,5, pył PM10, formaldehyd-HCHO, chlorowodór-HCL, dwutlenek siarki- SO2, dwutlenek azotu-NO2, cyjanowodór-HCN, PID, CO, temperaturę powietrza, wilgotność.

Celem badań było wskaźnikowe określenie stopnia zanieczyszczenia powietrza, które w badanych lokalizacjach zrealizowano w oparciu o pomiary stężeń. Niniejsze sprawozdanie obejmuje, sporządzone w języku niespecjalistycznym, podsumowanie badań prowadzonych w ramach umowy zawartej pomiędzy ZIT BTOF a spółką Aviation Technik Sp. z o.o..

Wykonawcą jest Spółka Aviation Technik Sp. z o.o., stanowiąca zespół inżynierów związanych z lotnictwem wojskowym i cywilnym o ogromnym doświadczeniu obejmującym wyspecjalizowaną kadrę inżynierów, techników oraz pilotów załogowych i bezzałogowych statków powietrznych. Tworzymy zespół, który realizuje projekty w oparciu o własną bazę techniczną, niezbędną infrastrukturę i profesjonalne narzędzia wsparcia informatycznego.

(4)

4

2. Cel prac

Celem prowadzonych badań jest wykonanie analizy zróżnicowania przestrzenne i czasowego jakości powietrza na terenie Gminy Sicienko w ramach realizacji zadania i wykonania analizy dla całego obszaru ZIT BTOF w oparciu o połączone techniki pomiarowe (bezzałogowego statku powietrznego i specjalnej głowicy pomiarowej wykrywającej niebezpieczne związki chemiczne charakterystyczne dla spalania substancji niedozwolonych jako paliw grzewcze oraz pyły PM 2,5 i PM10) i analizy matematyczne (modelowanie tych pomiarów i kompensacja ich z wynikami PMŚ).

Rysunek 1. Lokalizacje obszarów pomiarowych ZIT.

Ocenę napływów zanieczyszczeń powietrza wykonano z użyciem modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu, uwzględniającego m.in. dane emisyjne i dane meteorologiczne. W ramach zadania miały zostać wykonane loty (co najmniej 3 loty na wskazanym obszarze) nad wszystkimi gminami, miastami i powiatami tworzącymi ZIT BTOF. Zadanie wykonano w dwóch etapach: I etap (1 badanie) przed okresem grzewczym, II etap (2 badania) w okresie grzewczym.

(5)

5

3. Metody pomiarowe

Do wykonania zadania zrealizowano trzy loty nad każdym obszarem: jeden przed sezonem grzewczym i dwa, tuż po jego rozpoczęciu i w trakcie jego trwania. Pomiary uzyskane na obszarach badanych miały za zadanie ukazać warunki tła dla poszczególnych lokalizacji oraz pozwolić na próbę interpretacji emisji zanieczyszczeń powietrza oraz napływów i wypływów na wysokości powyżej naziemnych stacji pomiarowych.

Badania wykonywano za pomocą urządzenia CleanAirDron. Jest to głowica pomiarowa produkcji SoftBlue SA, przeznaczona do badania zanieczyszczenia powietrza w czasie rzeczywistym i pobierania próbek do analizy laboratoryjnej.

Pomiar koncentracji pyłu zawieszonego był dokonywany metodą rozproszeniowej fotometrii laserowej. Cząstki są klasyfikowane w przedziałach względem wielkości, co umożliwia precyzyjne oszacowanie frakcji pyłów PM2,5, PM10, formaldehyd-HCHO, chlorowodór-HCL, dwutlenek siarki-SO2, dwutlenek azotu-NO2, cyjanowodór-HCN, PID, CO, temperaturę powietrza, wilgotność. Do pomiarów gazów zastosowano czujniki o klasie dokładności dostosowanej do lotów obszarowych.

Na wytypowanych obszarach zastosowano metodę pomiaru ciągłego w czasie rzeczywistym.

Dla analizy pomiar został wykonany metodą warstwową na wysokości 50± 5 m, zgodnie z umową oraz metodą badania pionowego od 0m- 50m.

Pomiar zawartości pyłów realizowany był podczas przelotu nad zadanym obszarem.

Sensory realizowały pomiar w trybie ciągłym. Wyniki przedstawiono na mapach w formie interpolowanych izolinii.

(6)

6

4. Metodyki pomiarowe

Metodyka prac pomiarowych przewidywała wykonanie lotów ponad wytypowanymi terenami na wysokości 50 m (± 5 m). Wysokość taka została wybrana ze względu na potrzebę zunifikowania parametrów lotu na wszystkich terenach oraz możliwość występowania przeszkód lotniczych.

Metodyka prac przewidywała wykonanie lotów na niskim pułapie nad obszarem wytypowanym przez poszczególne gminy i miasta uczestniczące w projekcie. Po indywidualnych ustaleniach z każdą z gmin zostały wytypowane, na terenie każdej gminy, 3 obszary o łącznej powierzchni około 50 ha terenów zwartej lub częściowo zwartej zabudowy, o różnym stanie zainwestowania w infrastrukturę i różnym wieku zabudowy. Szczegółowe charakterystyki obszarów zawarte są w kartach obszarów.

Dla Gminy Sicienko zastosowano interpolacje wyników pomiarowych oraz użyto modelowanie matematyczne w celu określenia potencjalnych napływów i wypływów zanieczyszczeń generowanych poprzez Gminę Sicienko oraz gminy ościenne.

Rysunek 2. Obszary badawcze położone w Gminie Sicienko na tle pozostałych obszarów w ramach ZIT.

(7)

7

5. Lokalizacje pomiarowe

Prace pomiarowe przeprowadzono na obszarze Gminy Sicienko w województwie kujawsko-pomorskim. Łącznie badania prowadzono na 3 oddzielnych obszarach o łącznej wielkości 50 ha tj. Sicienko, Kruszyn oraz Osówiec. Łączna powierzchnia obszaru badanego w stosunku u do wielkości Gminy stanowi 0,2880% powierzchni całkowitej. Tabela 1. Każdy z obszarów został uzgodniony z zamawiającym. Większość obszarów stanowią tereny zabudowane.

4

Gmina Obszary badane Powierzchnia [ha]

Powierzchnia [km2]

Powierzchnia gminy / miasta

[km2]

Sicienko 179.5

Sicienko 17.4347 0.174347

Kruszyn 17.6162 0.176162

Osówiec 16.6438 0.166438

razem 51.6947 0.516947 0.2880%

Tabela 1 Powierzchnia badawcza w stosunku do powierzchni całkowitej Gminy Sicienko.

Rysunek 3. Lokalizacje pomiarowe Gminy Sicienko.

(8)

8 Charakterystyka otoczenia miejsca wykonywania pomiarów: Zabudowa głównie z drugiej połowy XX wieku z przeważeniem domków jednorodzinnych. Lokalizacje znajdują się w województwie kujawsko-pomorskim, a tereny badane znajdują się na charakterystycznych położeniach topograficznych. Gmina jest położona na terenach płaskich, otwartych. Poniżej znajdują się dane statystyczne udostępnione przez Urząd Gminy oraz karty obszaru ukazujące topografię oraz wyznaczone tereny badań.

Informacje podane przez Urzędników Gminy:

Sicienko Kruszyn Osówiec

Procentowy udział mieszkańców wspieranych przez pomoc społeczną w obszarach badanych

5 rodzin 1 rodzina 2 rodziny

Zamożność mieszkańców w obszarach badań

Brak danych Brak danych Brak danych Procentowy udział

terenów

zabudowanych, lasów i terenów uprawnych w Gminie

70% powierzchni Gminy zajmują tereny rolnicze 19% powierzchni Gminy zajmują tereny leśne

Liczba mieszkańców

w Gminie Sicienko 9878

Ilość interwencji Straży Miejskiej lub gminnej w obszarach badanych, dot.

zanieczyszczenia powietrza

Brak

(9)

9

Nazwa obszaru: Gmina: Powiat:

SICIENKO

^SICIENKO ^bydgoski

Zagospodarowanie: Zabudowa: Warunki aerosanitarne:

zwarty zespół zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (80%), tereny usług, zabudowa zagrodowa, liczne budynki gospodarcze

zabudowa głównie z drugiej połowy XX wieku, stopniowy rozwój zabudowy po 2000 roku,

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: umiarkowana topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: wysoka

KARTA OBSZARU

(10)

10

KRUSZYN

zespół średnio zwartej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (50%), zabudowa zagrodowa, liczne budynki gospodarcze, tereny rolnicze

zabudowa głównie z drugiej połowy XX wieku, stopniowy rozwój zabudowy po 2000 roku,

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: niska

topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: wysoka

KARTA OBSZARU

(11)

11

OSÓWIEC

zwarty zespół zabudowy wsi, zabudowa zagrodowa, liczne budynki gospodarcze, zabudowa produkcyjna,

zabudowa głównie z drugiej połowy XX wieku, niewielki udział zabudowy nowoczesnej

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: niska

topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: wysoka

KARTA OBSZARU

(12)

12

6. Warunki meteorologiczne

Tabela 2. Podstawowe parametry meteorologiczne w czasie wykonywania badań.

Miejscowość

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła Data

Sicienko 11 3 m/s SW TAK NIE NIE 02.10.2019

Kruszyn 8,5 4 m/s SE TAK NIE NIE 02.10.2019

Osówiec 6,5 3 m/s E TAK NIE NIE 02.10.2019

Sicienko 10,5 5 m/s SSW NIE NIE NIE 29.10.2019

Kruszyn 10,5 5 m/s SW NIE NIE NIE 29.10.2019

Osówiec 10,5 5m/s SSW NIE NIE NIE 29.10.2019

Sicienko 6,5 6 m/s NNW NIE NIE NIE 22.11.2019

Kruszyn 6,5 6 m/s NNW NIE NIE NIE 22.11.2019

Osówiec 6,5 6 m/s N NIE NIE NIE 22.11.2019

W sezonie grzewczym od października 2019 do grudnia 2019 r. temperatura powietrza charakteryzowała się przebiegiem znacząco odbiegającym od wieloletniej normy dla tego samego okresu. Na stacjach meteorologicznych rejestrowano niestandardowe amplitudy temperatur pomiędzy porą dnia i nocy oraz znacznie wyższe przebiegi średnich dobowych temperatur powietrza w stosunku do średnich wieloletnich dobowych temperatur powietrza. W kontekście tego można stwierdzić, że warunki termiczne skutkowały zmniejszonym zapotrzebowaniem na energię cieplną do ogrzewania budynków, co wprost przekładało się na obniżony poziom emisji poziom emisji zanieczyszczeń z indywidualnych źródeł grzewczych.

Rysunek 4. Przykładowy rozkład temperatury dla miesiąca listopad.

(13)

13 W trakcie wykonywania prac badawczych pogoda charakteryzowała się dużą zmiennością związaną z występującymi cyrkulacjami powietrza nietypowymi dla tej pory roku. Według danych IMGW były to warunki nie występujące od 140 lat. Szczegółowe warunki meteorologiczne związane z przemieszczaniem mas powietrza pokazano na mapach meteorologicznych w załączniku do sprawozdania głównego.

(14)

14

7. Wyniki Pomiarów

Tabela 3. Stężenia wybranych substancji w powietrzu w czasie badań na poziomie 50 m n.p.t. wykonywanych za pomocą statku powietrznego.

Miejscowość

BADANIE I BADANIE II

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID

Sicienko 11 3 m/s SW TAK NIE NIE 1,2 1,3 - - - - - - - 10,5 5 m/s SSW NIE NIE NIE 7 17,2 - - - - - - - Kruszyn 8,5 4 m/s SE TAK NIE NIE 79,4 105,0 - - - - - - - 10,5 5 m/s SW NIE NIE NIE 45,8 59,7 - - - - - - - Osówiec 6,5 3 m/s E TAK NIE NIE 2,3 2,4 - - - - - - - 10,5 5m/s SSW NIE NIE NIE 5,52 7,85 - - - - - - -

*- „-„ oznacza nie stwierdzono

(15)

15

Miejscowość

BADANIE III

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID

Sicienko 6,5 6 NNW NIE NIE NIE 5,92 27,26 - - - - - - -

Kruszyn 6,5 6 NNW NIE NIE NIE 12,62 83,99 - - - - - - -

Osówiec 6,5 6 N NIE NIE NIE 7,43 18,61 - - - - - - -

Na załączonych poniżej kartach obszarów przedstawiono rozkład zanieczyszczeń nad badanymi obszarami. Mapy przedstawiają obraz rozprzestrzeniania się wykrytych pyłów zawieszonych wraz z promieniem wpływu na danym obszarze. Wartości podane w tabeli są wartościami uśrednionymi dla danego obszaru. Norma dobowa i roczna dla pyłów jest ustalona Rozporządzeniem Ministra Środowiska, jednak ze względu na to, że pomiary odbywały się w stosunkowo krótkim czasie nie można ich nazwać znormalizowanymi. Wartości te dają jednak obraz potencjalnych źródeł emisji zanieczyszczeń do atmosfery i przy założeniu, że w okresie grzewczym emisja jest praktycznie ciągła, pozwalają na wskazanie obszarów w których potencjalnie może dochodzić do przekroczeń norm emisji. Dla analizowanych zanieczyszczeń zastosowano skalę porównawczą zgodną z Indeksem Jakości Powietrza na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska.

(16)

16 Indeks jakości powietrza zgodny z normami wynosi dla pyłów zawieszonych PM10, PM2,5.

PM10 [µg/m³] PM2,5 [µg/m³] Bardzo dobry 0 - 20 0 – 13

Dobry 20,1 – 50 13,1 – 35

Umiarkowany 50,1 – 80 35,1 – 55 Dostateczny 80,1 – 110 55,1 – 75

Zły 110,1 – 150 75,1 – 110

Bardzo Zły >150 >110

http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/health_informations

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska kategorie indeksu jakości powietrza należy rozumieć następująco:

Bardzo dobry „Jakość powietrza jest bardzo dobra, zanieczyszczenie powietrza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, warunki bardzo sprzyjające do wszelkich aktywności na wolnym powietrzu, bez ograniczeń.”

Dobry „Jakość powietrza jest zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza powoduje brak lub niskie ryzyko zagrożenia dla zdrowia. Można przebywać na wolnym

powietrzu i wykonywać dowolną aktywność, bez ograniczeń.”

Umiarkowany „Jakość powietrza jest akceptowalna. Zanieczyszczenie powietrza może stanowić zagrożenie dla zdrowia w szczególnych przypadkach (dla osób chorych, osób starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci). Warunki umiarkowane do aktywności na wolnym powietrzu.”

Dostateczny „Jakość powietrza jest dostateczna, zanieczyszczenie powietrza stanowi

zagrożenie dla zdrowia (szczególnie dla osób chorych, starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci) oraz może mieć negatywne skutki zdrowotne. Należy rozważyć ograniczenie (skrócenie lub rozłożenie w czasie) aktywności na wolnym powietrzu, szczególnie jeśli ta aktywność wymaga długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego.”

Zły „Jakość powietrza jest zła, osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci powinny unikać przebywania na wolnym powietrzu. Pozostała populacja powinna ograniczyć do minimum wszelką aktywność fizyczną na wolnym powietrzu - szczególnie wymagającą długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego.”

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi. BADANIE I

(23)

23

Tytuł ryciny:

(39)

39

OSÓWIEC

Tytuł ryciny:

(40)

39 Analizując rozkłady stężeń pyłów zawieszonych w kolejnych badaniach nad obszarami Gminy Sicienko, tj. w miejscowościach Sicienko, Kruszyn i Osówiec można zauważyć, że wartości średnie są dość wysokie. Mieszczą się one w zakresie reprezentującym jakość powietrza na poziomie umiarkowanym i dostatecznym. Mając na uwadze nie tylko wartości średnie ale i maksymalne można zauważyć, że na terenie gminy występują lokalne źródła emisji zanieczyszczeń powodujące przekroczenie norm. Dobitnie widać to w miejscowości Kruszyn, gdzie lokalne stężenia pyłów zawieszonych przekraczają dopuszczalne normy jakości powietrza (Badanie III PM2,5 - 535,2ug/m³, PM10 – 5287,7ug/m³) plasując ją jako bardzo złą.

W przypadku Osówca i Sicienka sytuacja jest nieco lepsza. Maksymalne stężenia pyłów PM2,5 i PM 10 wynoszą odpowiednio: 133,8 ug/m³, 1088,5 ug/m³, oraz 266,3 ug/m³, i 2803,0 ug/m³,.

Są to oczywiście chwilowe pomiary lokalnych źródeł, jednak w dłuższej perspektywie czasowej mogące prowadzić do degradacji jakości powietrza i środowiska naturalnego.

Wizualizacja tych stężeń, na podkładzie mapowym, daje możliwość potencjalnej lokalizacji źródeł zanieczyszczeń niekoniecznie pochodzących z procesu spalania. W przypadku Kruszyna miejscowość przecięta jest trasą krajową nr 10 na której ruch samochodowy może być znaczącym źródłem zapylenia. Ponadto blisko miejscowości toczę się intensywne prace budowlane obwodnicy miasta Bydgoszczy oraz praca wytwórni betonu na potrzeby tejże budowy. Częściowo wyniki te mogą być zaburzone działaniem wiatru przez co lokalizowanie źródeł emisji może być niedokładne. Przyjęty model przemieszczania zanieczyszczeń wraz z masami powietrza wskazywał na przekraczanie norm jakości powietrza w miejscach nie będących bezpośrednimi źródłami emisji. Panujące warunki powodują rozproszenie zanieczyszczeń i ich przemieszczanie w znacznie niższych stężeniach.

(41)

40

8. Wnioski

Zdolność topograficzną do wymiany powietrza na terenie Gminy Sicienko, uważa się za wysoką. Spowodowane jest to charakterystyczną topografią terenu (większość terenu to obszary płaskie, otwarte). Drobiny zanieczyszczeń (aerozole atmosferyczne) z łatwością mogą zostać przewiane (70% terenu Gminy to tereny rolne, niezalesione)

Kluczowe znaczenie dla interpretacji wyników pomiarów mają warunki cyrkulacyjne, meteorologiczne (aerodynamiczne) na danym terenie oraz cyrkulacji mas powietrza na obszarze całego ZIT. Istotnym ograniczeniem metody jest jej chwilowość, to znaczy brak możliwości otrzymywania wyników w dłuższej serii czasowej dla danej lokalizacji dlatego taki pomiar został nazwany pomiarem nieznormalizowanym.

Jeżeli warunki atmosferyczne na danym terenie (tereny płaskie) utrzymają się, to wyniki badań dobowych będą do nich zbliżone. A zatem chwilowe pomiary można traktować jako miarodajne w odniesieniu do obowiązujących norm.

Rysunek 5. Średnie kierunki wiatrów I i II badania dla Gminy Sicienko.

(42)

41

Rysunek 5a. Średnie kierunki wiatrów III badania dla Gminy Sicienko.

Powyższe rysunki przedstawiają średnie kierunki wiatrów w okresie badawczym i kierunki przepływu zanieczyszczeń. Rysunek 5 obrazuje średnie kierunki wiatrów podczas I i II badania a rysunek 5a kierunki podczas badania III, kończącego proces badawczy. Jak można zauważyć kierunki na przestrzeni kilku miesięcy zmieniły się diametralnie z południowego i południowo zachodniego na północne i północno zachodnie. Może to wynikać, ze szczególnie w tym sezonie, szybkimi zmianami temperatur wynikającymi z napływów powietrza z przeciwnych kierunków. Takie zmiany powodują wymieszanie mas powietrza i intensywne przemieszczanie i rozrzedzanie zanieczyszczeń.

Występowanie zanieczyszczeń powietrza, szczególnie pyłów zawieszonych PM2,5, PM10 oraz HCHO, HCL, SO2, NO2, HCN, PID, CO, pochodzących z napływu z kierunku SSE, WSW, SW (najprawdopodobniej z Gminy Nakło i Białe Błota) w okresie pomiarowym było niewielkie w badanej warstwie i nie miało zasadniczego wpływu na pogorszenie jakości powietrza w Gminie Sicienko. Podwyższone wartości pyłów zawieszonych w miejscowości Kruszyn w okresie badawczym przy panujących warunkach meteorologicznych mogą sugerować lokalne źródła zanieczyszczeń. Generowane lokalne źródła miały tutaj największy wpływ na odczyty, biorąc pod uwagę topografię i pogodę.

Przyjęty model lotów obszarowych a co za tym idzie zastosowanych czujników i sensorów uniemożliwiał indywidualną lokalizację źródeł zanieczyszczeń oraz nie miał na celu wskazywania źródeł powstawania zanieczyszczeń pochodzących ze spalania materiałów niedozwolonych jako paliwa grzewcze. Bezsprzecznie można na podstawie badań stwierdzić,

(43)

42 ze występowanie tych zanieczyszczeń (gazowych) w warstwie pomiarowej jest znikome i pominięte w opracowaniu jako nieistotne. Nie znaczy to jednak, że w poszczególnych przypadkach emisji, zanieczyszczenia przekraczające dopuszczalne poziomy nie występują w warstwie przyziemnej. Wymaga to jednak zastosowania innego modelu badawczego.

W związku z powyższym Gmina Sicienko emitowała umiarkowane zanieczyszczenia w okresie badawczym, które mogły mieć wpływ na jakość powietrza w Gminach Ościennych (Gmina Osielsko, Gmina Koronowo). Należy jednak podkreślić, że granice Gminy w kierunkach wypływów zanieczyszczeń to przede wszystkim pasy lasów i rzeka Brda które mogły wyhamować dalszy przepływ zanieczyszczeń.

Dzięki wcześniej przyjętemu modelowi tj. wykonaniu 1 i 2 badania na wysokości 50±5m, już w początkowej fazie udało się określić, że przyjęty model potwierdził niewielkie stężenia zanieczyszczeń ze względu na występowania stref szybszego przewietrzania. Dlatego też, w 3 badaniu zmieniono metodykę badawczą rozszerzając wykonywanie pomiarów w trakcie wznoszenia i lądowania (badanie w pionie) oraz zmieniając pułap lotu od 30m - 50m.

Pozwoliło to na zaobserwowanie, że zanieczyszczenia o wysokim stężeniu występują w warstwie przyziemnej, a wyższe wysokości służą jako korytarze transportu zanieczyszczeń.

Przyjęty model rozkładu zanieczyszczeń pokazuje, ze pyły zawieszone PM2,5 i PM10 w podobnych warunkach meteorologicznych rozprzestrzeniają się w promieniu 400 – 500m od źródła i są one zazwyczaj rejestrowane w warstwie przyziemnej do 10m. I to one są najbardziej szkodliwe dla zdrowia mieszkańców. Przykładowe wykresy zmian ilości zanieczyszczeń wraz ze wzrostem wysokości załączono poniżej.

Rysunek 6. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.

0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00 70,00

0 100 200 300 400

Wysokość [m]

Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]

Kruszyn

PM2,5 PM10

(44)

43

Rysunek 7. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.

Badania były wykonywane w warstwie jednorodnej 50 m ±5 m oraz 30 ±5 m co dało nowe spojrzenie na sytuację jakości powietrza w badanych obszarach. Charakterystyki wysokościowe pokazują, że część zanieczyszczeń zalega w warstwie przyściennej a część unosi się i przedostaje do stref przewietrzania – transportu mas powietrza. Zatem ważne jest by w tych strefach nie ograniczać przepływu powietrza przez niekorzystne rozwiązania urbanistyczne.

Wydaje się, że problem ten dotyczy raczej większych aglomeracji miejskich. W małych miejscowościach przeszkody ograniczające przepływ powietrza stanowią lasy i naturalne obniżenia terenu. W przypadku gminy Sicienko położonej na terenach płaskich, otwartych, z niewielką ilością lasów, zjawisko to występuje w niewielkim stopniu. Zastanawiające jest, że dla miejscowości Kruszyn w profilu wysokościowym wyraźnie widać odsunięcie minimalnych wartości zanieczyszczeń w kierunku dodatnim osi stężeń pyłów PM2,5 i PM10. Praktycznie nie występują stężenia jednocyfrowe.

Ponieważ w badaniu brało udział 0,2880% powierzchni całkowitej Gminy można jednoznacznie stwierdzić, że wyniki nie mogą dać pełnej odpowiedzi na przemieszczanie zanieczyszczeń w całym obszarze Gminy i ZIT. Przyjęty model teoretyczny jedynie postuluje, że napływ i wypływ zanieczyszczeń z danego obszaru, przy panujących warunkach, jest niewielki co nie znaczy, że nie występuje. Aby wyniki były pełne konieczny jest ciągły pomiar poziomu zanieczyszczeń w wytypowanych lokalizacjach. Dla realizacji takiego zadania rekomenduje się zainstalowanie sieci nisko kosztowych głowic pomiarowych. Lokalizację tych głowic pokazano na rysunku 8. Szczegółowe informacje oraz położenie pozostałych czujników na terenie całego obszaru ZIT umieszczono w części głównej raportu.

0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00

0,00 50,00 100,00 150,00 200,00 250,00

Wysokość [m]

Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]

Osówiec

PM2,5 PM10

(45)

44

Rysunek 8. Rozmieszczenie nisko kosztowych czujników jakości powietrza na terenie Gminy Sicienko.

Tabela 4. Propozycja lokalizacji naziemnych czujników nisko kosztowych.

GMINA MIEJSCOWOŚĆ LOKALIZACJA FUNKCJA NUMER UWAGI

SICIENKO OSÓWIEC ELEWATOR pierścieniowa 32 uzgodnienie

SICIENKO SICIENKO URZĄD GMINY aglomeracyjna 33 uzgodnienie SICIENKO KRUSZYN SZKOŁA PODSTAWOWA aglomeracyjna 34 uzgodnienie SICIENKO TRZEMIĘTOWO DOM DZIECKA zewnętrzna 160 uzgodnienie

(46)

45 Rekomendacje dla Gminy:

• Zainstalowanie nisko kosztowych czujników jakości powietrza monitorujących poziom i przemieszczanie zanieczyszczeń, połączonych z siecią istniejących czujników. Czujniki powinny mieć możliwość rozbudowy o kolejne sensory, a ich wyniki powinny być dostępne w czasie rzeczywistym dla mieszkańców Gminy.

• Aby zmniejszyć emisje niebezpiecznych substancji konieczne są działania kompleksowe, także te dotyczące ograniczania indywidualnego i tranzytowego transportu samochodowego.

• Odizolowanie drogi krajowej nr 10 przebiegającej przez miejscowość Kruszyn od strefy mieszkalnej.

• Przeprowadzanie kompleksowych kontroli palenisk,

• Pomoc i doradztwo w zakresie wymiany kotłów centralnego ogrzewania na ekologiczne źródła, szczególnie dla osób objętych pomocą społeczną o niskiej zamożności.

• Wspieranie instalacji ekologicznych źródeł energii w tym fotowoltaiki.

• Informacje publiczne na temat bieżącej jakości powietrza (w szkołach, przychodniach)

• Edukacja na temat spalania odpadów i ekologicznych źródeł ciepła w szkołach.

• Alarmowanie powiadomieniem SMS o przekroczonej normie z radą o ograniczeniu aktywności.

Zwiększona emisja zanieczyszczeń może powodować przykre konsekwencje zdrowotne jak i niszczenie ekosystemu. Z takimi problemami można później walczyć latami. Niniejsze badania, ocena i analiza wyników pokazują, że problem niskiej emisji istnieje realnie, co powinno uświadomić włodarzom i mieszkańcom Gminy, że jakość powietrza jest bardzo ważna dla ich zdrowia oraz motywować do działania.

Wyniki badań nie są ostateczne. Wydaje się zasadne kontynuowanie badań jakości powietrza w przyszłości aby zgromadzić większą ilość wyników do analiz. Na dzień dzisiejszy wskazano, że wykonywanie badań zanieczyszczenia powietrza przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych jest możliwe i skuteczne i daje wymierne informacje na temat ilości zanieczyszczeń ich migracji i lokalizacji źródeł powstawania.

Koniec Sprawozdania.