Psalmy – zwierciadło ludzkiej słabości i boskiej mocy
1. Cele lekcji
a) WiadomościUczeń zna cechy gatunkowe psalmu, wie, czym jest paralelizm i parafraza. Zna Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego.
b) Umiejętności
Uczeń odnajduje w psalmach ich cechy gatunkowe, rozpoznaje w tekście styl biblijny.
Rozpoznaje i nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego. Definiuje pojęcia: parafraza i paralelizm.
2. Metoda i forma pracy
Forma podająca: nauczyciel prezentuje wiadomości dotyczące psalmów, ich złożoności gatunkowej i wyjątkowości na tle innych utworów biblijnych.
Metoda praktyczna: wspólne czytanie i analiza wybranego psalmu; uczniowie określają tematykę, opisują styl, nazywają środki stylistyczne. Porównują oryginał z parafrazą.
3. Środki dydaktyczne
1. Słownik terminów literackich.
2. Kopia Psalmu 6.
3. Kopia Psalmu 6. z Psałterza Dawidów Jana Kochanowskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Komu przypisujemy autorstwo psalmów? Przypomnienie postaci Dawida. Polskie tłumaczenia i parafrazy psalmów (m.in. J. Kochanowski, Cz. Miłosz, L. Staff).
b) Faza realizacyjna
Podstawowe informacje o psalmie.
Wspólna próba określenia, co to jest psalm; sięgnięcie do słownika terminów literackich, odczytanie definicji i podyktowanie przejrzystej notatki.
Wyjaśnienie pojęcia paralelizm i parafraza.
Psalmy jako źródło natchnienia - wskazanie nazwisk poetów poszczególnych epok, którzy tworzyli utwory inspirowane psalmami.
Charakterystyka stylu biblijnego: leksyka, składnia, płaszczyzna intonacyjno-brzmieniowa, wyrazistość obrazowania, patos.
Głośna lektura Psalmu 6.
Kim jest autor psalmu? Kim jest podmiot liryczny i czego możemy się o nim dowiedzieć na podstawie jego próśb? Jaki wyłania się wizerunek Boga? Odnajdywanie i nazywanie cech stylu biblijnego.
Głośna lektura Psalmu 6. z Psałterza Dawidów (Domine, ne in furore Tuo arguas me).
Analiza tekstu.
Odnalezienie i nazwanie środków artystycznych.
Określenie psalmu pod względem gatunkowym (dziękczynny, lamentacyjny, pochwalny, błagalny, pokutny, żałobny, proroczy).
Czym różni się parafraza od przekładu?
c) Faza podsumowująca Powtórzenie wiadomości z lekcji.
5. Bibliografia
1. Kochanowski J., Poezje, Warszawa, Czytelnik 1988.
2. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa, PWN 1985.
3. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha 2000.
4. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław, Ossolineum 2000.
6. Załączniki
a) Zadanie domowe
W formie pisemnej porównaj środki artystyczne użyte w Psalmie 6. i w parafrazie Psalmu 6. z Psałterza Dawidów Jana Kochanowskiego.
7. Czas trwania lekcji
90 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz jest przewidziany na dwie godziny lekcyjne. Pierwsza w całości powinna stanowić teoretyczne przygotowanie do lektury i analizy psalmów. Należy tu podkreślić i wykazać wyjątkowość psalmów, zarówno pod względem gatunkowym, jak i ze względu na zawarte w nich treści.
Druga godzina będzie analizą Psalmu 6. w dwóch wersjach. Pozwoli to zilustrować teoretyczne wiadomości dotyczące różnicy między przekładem a parafrazą. Przyjrzenie się użytym środkom artystycznym, utrwali w pamięci uczniów wiedzę na ich temat.
