LUTOWNICE. A SPI-16C 230V...99,90zł Subminiaturowa lutownica o mocy 15W temp. grota 36CPC

"HtfM,, US. • '

LUTOWNICE

®

< 7 X 1 8

• < V \ N ' \ \ V m Groty proste/zgięte

do serii SPI 14,90złv ^

mm <

• " -

A SPI-27C 230V 92,90zł

Subminiaturowa lutownica o mocy 25W, temp. grota 410°C

A SPI-16C 230V ...99,90zł

Subminiaturowa lutownica V /

STACJE LUTOWNICZE

W \

o mocy 15W temp. grota 36CPC

A SPI-15 24V 89,90zł

^ WTCP-S 464,90zł

Lutownica TCP-S, transformator 24Vr

podstawka KH-2.

WECP-20 ...A.4,: 619,90 •

Lutownica 50W, transformator 24V, regulacja temperatury do 450°C, podstawka.

^w / \

v / \

\A \ >

/ A

A

LUTOWNICE

STACJE

i.ERT-24 79,90zł A

Lutownica 60W, zasilana napięciem 24V.

Wbudowany elektroniczny regulator temperatury.

Zakres regulacji: 100°C...400°C.

A ^ -

< A V > C A \ A v \ / - V A -

A. V A v / A A V X \ <

A Ł-24-14... 24V/14W L-24-18... 24Y/18W

Lutownice o mocy 14 lub 18 W, bez regulacji temperatury, zasilane napięciem 24V.

Temperatura grota: ok. 370°C.

V V A V A - / W ofercie handlowej

znajdują się także:

— odsysacze do lutowia,z grzałką...;. 49,90 zł

— tygielki elektryczne T-24 47.00 żł

— groty do lutownic ELWIK C 5.60 zł

A

A SEC-220-O

Stacja lutownicza o mocy 60W Zakres regulacji: 100°C...400°C Cyfrowy odczyt temperatury grota.

\ y\ A \<\ i / \ Dostępne w sprzedaży wysyłkowej oraz w sklepach firmowych AVT

podane ceny nie zawierają podatku VAT (22%) .

X > A N A <:x \ ; A v A \ A \ A x s A A •< A

SPIS TREi

j u r / s w i i n OKŁADKA

Czy można ładować suche baterie alkaliczne?

Autorzy artykułu przeprowadzili doświadczenia

dla baterii różnych producentów,

używajgc dwóch typów ładowarek.

Elektor Elektronik jest miesięcznikiem wydawanym przez AVT-Korporacja Sp. z o.o.

01-900 Warszawa 118 skr. poczt. 72

?e!./fax 35-67-67

e-maii: avt@ikp.atm.com.pl na licencji wydawnictwa Elektuur B.V.

Red. nacz. polskiej edycji:

Tadeusz Drozdek Tłumaczenia:

Krzysztof Kałużyński Andrzej Mierzejewski Krzysztof Pochwalski Copyright

© Uśtgeversmaatschappij Elektuur B.V.

c./o. Intern. Adv. Dept.

P.O. BOX 75 6190 AB BEEK (L) The NETHERLANDS tel: +31 46 438 9444 FAX: +31 46 437 0161 Druk:

HELDRUK 82-200 Malbork ul. Partyzantów 3b

21 Krótki kurs symulacji układów elektronicznych, cz. 2

KOMPUTERY

5 Karta zbierania danych do portu RS232 41 Łącze RS232 na podczerwień

51 Scalone układy SIMM

47 Zdalne sterowanie z widzialnym światłem

RTVI ŁĄCZNOŚĆ

15 Komunikacja satelitarna

9 Odświeżacz baterii 1,5V typu AA/R6/HP7 55 Zasilacz o wysokiej sprawności

BIULETYN INFORMACYJNY UKŁADÓW SCALONYCH

27-32, 37-40

Numer 1 (40) Styczeń 1997

Alkarfchsrger

• • • •

Odświeżacz baterii 1,5V typu AA/R6/HP7

str. 9

101 UKŁADÓW

20 Urządzenie zabezpieczające do PC 20 Zasilacz 15V

46 Ekonomiczne oświetlenie awaryjne 57 Wyświetlacz alfanumeryczny ogólnego

przeznaczenia

58 Inerfejs wyświetlacz-mikroprocesor 58 Alarm termiczny

59 Wzmacniacz akustyczny z jednym układem scalonym

tącze RS232 na podczerwień str. 41

Karta zbierannia danych

do portu RS232

str. 5

Elektor 1/97

Listy

Szanowni Państwo!

Przepraszam, że og- loszenie moje do Kramiku nie jest na oryginale wyciętym z „EE", ale me chciałem kastrować mie- sięcznika. A tak a propos tema- tu. to czy nie byioby wygodniej, gdybyście Państwo te kartki na ogłoszenia drobne wkładali lu- zem, podobnie jak robi to

„Elektronika Praktyczna".

Z poważaniem E. Dyszy.

PS. Posiadam prawie wszyst- kie Wasze miesięczniki, poza pierwszymi sześcioma czy oś- mioma. Poziom awfw uważam za interesujący, a jeśli miałbym coś dodać, to... prośbę, o jak najwięcej schematów z opisa- mi z tego tzw. „Zgnitego Za- chodu".

Dziękujemy za list i cenne uwa- gi. Niestety nie m a m y obecnie możliwości t e c h n i c z n y c h za- mieszczania kart zgłoszeń na oddzielnej „luźnej" kartce l u b

• eWurce. aie postaramy się je tak umieszczać, aby wycięcie z pisma nie p o w o d o w a ł o utra- ty żadnych istotnych informa- cji. Przypominamy, ze warun- kiem zamieszczenia bezpłatne- go ogłoszenia w Kramiku jest przysłanie go na oryginalnej karcie zgłoszenia.

[Redakcja]

Zwracam się z proś- bą o udostępnienie

± mi szerszej oferty ar- tykułów typu progra- mator pamięci lub programa- tor-emulator pamięci EPROM (różnych typów> najlepiej bez układów GAL.

Chciałbym się również dowie- dzieć, czy istnieje możliwość nabycia samego programu ob- sługującego w/w urządzenie (oferta z sierpnia 1996r. - pro- gramator/emulator pamięci EP- ROM Fiash).

Jestem uczniem piątej klasy Technikum Elektronicznego, a w/w programator Eprom jest tematem mojej pracy dyplo- mowej.

Rafał Śłiwak, Brzeg

Dziękujemy za list i o d p o w i a - d a m y na pytania:

Co d o p r o g r a m a t o r ó w pamię- ci, to p o l e c a m y Pańskiej uwa- dze ofertę handlową AVT. Na przykład „KATALOG 2. URZĄ- DZENIA I AKCESORIA", dołą- czony d o EE 12/96. w dziale zatytułowanym „NARZĘDZIA DLA PROJEKTANTÓW" zawie- ra ofertę programatorów, sy- m u l a t o r ó w i k a s o w n i k ó w EP- ROM. Zestawy do montażu p r o g r a m a t o r ó w m o ż n a zna- leźć w ofercie płytek i kitów Elektroniki Praktycznej (np.

EP1/97, str. 102). Zapraszamy również do skorzystania z ofer- ty publikowanej w Elektorze.

Dyskietkę z programem ob- sługującym programator/emu- lator EPROM Fiash (EE8/96) m o ż n a nabyć oddzielnie. Jest to możliwe albo poprzez Dział O b s ł u g i Czytelników (str. 64, Dyskietki, k o d z a m ó w i e n i a 966017-1), albo poprzez firmę wysyłkową C-l Electronics, której ofertę zamieszczamy na stronie 60.

[Redakcja]

Od kilku miesięcy ku- puję niektóre czaso- pisma wydawane przez AVT, aby poz- nać nowoczesne układy scalo- ne, jakie czasem upowszech- niacie poprzez ich proste za- stosowania i aplikacje.

Bardzo interesują mnie wszel- kie sprawy cyfrowe (kodery, dekodery, układy komputero- we) ponieważ zamierzam zało- żyć firmę, w której będę pro- jektowa! nowe układy, a resztę zlecat firmom wykonującym obwody drukowane, montaż powierzchniowy, itd.

Nie będę nadsyłaI Wam ankiet, skoro na odwrocie znajdują się dla mnie najważniejsze na świecie informacje, tzn. adre- sy z drobnych ogłoszeń. Dla dobra nas wszystkich wymyśl- cie Państwo jakąś inną meto- dę, np. umieszczajcie na od- wrocie reklamę cyklicznie og- łaszających się firm. w każdym

numerze mogłaby być inna re- klama, aby pogodzić interesy wszystkich.

Ja i wielu mi podobnych za- pewne rozgarniętych ludzi nie zrezygnuje z tych kontaktów, a przepisywanie adresów mo- że było doskonałym rozwiąza- niem, ale w czasach prehisto- rycznych.

Żaden artykuł w Elektorze ostat- nio me przypadł mi do gustu, ale do końca nie mam sprecy- zowanych zainteresowań i być może jakieś elementy dziś nie- docenionej publikacji przyda- dzą się niebawem, jak uczy mnie wieloletnie doświadcze- nie. Natomiast sprzęt audio mnie nie interesuje, gdyz wschodnie koncerny opano- wały rynek i na dobrym pozio- mie można tanio kupić grające akcesoria. Myślę, ze me będzie- cie opisywać śmiesznych wzmacniaczy audio (EE 10/96, str. 57), tylko aplikacje bardziej pożytecznych scalaków, jak np.

scalony czujnik w opisie kom- pasu (w tymże EE. str. 5).

Wiele jest ciekawych i per- spektywicznie nastawionych trendów rozwojowych w EdW, EP no i mam nadzieję pojawią się w EE.

..Kolegom" udostępniam zaku- pione pisma, lecz są to tylko konsumenci liter, czytają pis- ma od dechy do dechy, bo za- płacone, a nie mają funduszy na eskperymenty. Ludzi, którzy naprawdę korzystają z Wa- szych czasopism jest sporo, więc jak możecie utrzymajcie bezpłatne ogłoszenia (kramik) dając nam biednym, ale mimo przeciwności ambitnym i pra- cowitym szansę na start. Nie ma zresztą tak wielkich intere- sów poprzez te kontakty, ale z własnych doświadczeń wiem.

że dzięki Waszej łaskawości i swojej 7 dniowej harówce jest szansa w przeciągu kilku lat odbić się od szarej rzeczywis- tości.

Dziękuję za niesamowitą pomoc.

z poważaniem Andrzej Nyga.

My również dziękujemy za nie- ocenioną p o m o c , jaką stano- wią dla nas Pańskie uwagi.

Dostęp d o c i e k a w y c h prak- tycznych aplikacji i informacji o n o w y c h p o d z e s p o ł a c h elek- tronicznych zawsze był prob- lemem. Postanowiliśmy wyjść naprzeciw o c z e k i w a n i o m na- szych Czytelników i o d t e g o n u m e r u rozpoczynamy publi- kację n o w e g o działu Elektora p o ś w i ę c o n e g o tej t e m a t y c e : Biuletynu Informacyjnego Ukła- d ó w Scalonych (str. 27). Mamy nadzieję, że zaspokoi on po- trzeby Pana i innych naszych Czytelników. Prosimy o uwagi na jego temat.

Jeśli chodzi o Kramik. to za- pewniamy. .że jest on dla nas równie ważny, jak dla Pana.

Z g a d z a m y się z opinią na te- mat miejsca umieszczenia an- kiety Sprzężenie Zwrotne i po- czyniliśmy juz pewne zmiany.

Jest ona dfa nas nie mniej cenna, d l a t e g o zapraszamy d o dalszego jej przysyłania.

Artykuł ..Miniaturowy w z m a c - niacz m o c y " (EE 10/96) należy d o serii „101 u k ł a d ó w " i jest urządzeniem bardzo prostym.

Naszym z d a n i e m nie zawsze układy najbardziej skompliko- wane są rozwiązaniem najlep- szym. Czasem istotniejsza jest niska cena, lub prostota roz- wiązania, uzyskiwana kosztem pogorszenia parametrów. Wie o t y m każdy d o ś w i a d c z o n y konstruktor. Seria „101 ukła- d ó w " zawiera właśnie takie proste projekty. Dział a u d i o jest j e d n y m z ważniejszych w Elektorze. U w a ż a m y poza t y m , że u k ł a d własnej kon- strukcji m o ż e lepiej spełnić k o n k r e t n e w y m a g a n i a kon- struktora, niż niejeden „impor- t o w a n y " ze Wschodu.

(Redakcja]

Komputery

o * * * ® ^{1 1}

s ó b z b i e r a " ' *

d a n y ^{c h}

W ł a ś c i w o ^ !

. Tani proieW- 3 l o b ^ n * * *

Op/s układu

e l e m e n t e m konstrukcji jest mikrokontroler PIC16C71 (dostarczany z z a p i s a n y m w pamięci p r o g r a m e m ) , którego o p r o g r a m o w a n i e emuluje (w czasie rzeczywistym) uniwersalny asyn- chroniczny odbiornik/nadajnik (univer- sal asynchronous receiver:transmitter - UART) o szybkości transmisji 9600 bo- dów. a także zapewnia niezbędne stero- wanie różnych portów.

Caty uktad jest zasilany z pojedynczej szyny 5V; napięcie pochodzi z umiesz- czonego na ptycie stabilizatora. Możli- we jest zasilanie bateryjne, ponieważ całkowity pobór prądu wynosi 10mA.

Sercem układu przedstawionego na ry- sunku 1 jest mikrokontroler t y p u PIC16C71. p r o d u k o w a n y przez firmę Arizona Microchip. Kontroler ten jest dostarczany w stanie z a p r o g r a m o w a - nym przez nasz Dziat Obsługi Czytelni- ków, albo można g o nabyć w sklepie z elementami elektronicznymi. Wewnęt- rzna p a m i ę ć PROM układu zawiera pewną ilość kodu maszynowego, opra- cowanego przez autora. 16C71 zawiera wewnętrzny 8-bitowy przetwornik ana- logowo-cyfrowy (ADC) działający w opar- ciu o metodę kolejnych przybliżeń. Mo-

W artykule opisujemy kartę przeznaczoną do zbierania danych ana-

logowych i cyfrowych, która może stać się uzu-

pełnieniem każdego komputera posiadają-

cego port RS232, Karta jest wyposażona w 8-kanalowy, 8-bitowy przetwornik analogowo-

cyfrowy, 6 konfiguro- wanych linii logicznych

oraz 16-bitowy licznik programowany,

S. G . Willis

Elektor 1/97 5

Karta zbierania danych do portu RS232 mmmm*

K 3

^ A4

p T T

> K3

A5 /

M / J

IC3

D c MUXDMUX

5 V ( + >

C10 J|ci"

©

RAO RA1

PIC16C71 -04/P

RB6 RB7 OSC2

| 1 6 X t 115

l i H D H c i

H m

j^ToOn

5 V

- O

CA

IC1 C 1 - T1IN R I O U T R 2 0 U T T2IN C2+

MAX232 C 2 -

V-

©

T 1 0 U T R1IN R2IN T 2 0 U T

C4...C8 o 5X 22u / 25V

AO JH, r W ~ T ~ • t

J1N4148 -

lei Ic:

l ^ l J :

5V

^lOOl^Oi 1 I16'

Rys. 1. Schemat elek- tryczny karty zbierania danych. Caia inteligen- cja karty mieści się w ukiadzie scalonym IC4 typu PIC16C71.

Karta funkcjonuje w po- łączeniu z oprogramo- waniem uruchomionym na komputerze PC

dut ADC posiada 4 analogowe wejścia m u l t i p l e k s o w a n e do j e d n e g o u k ł a d u p r ó b k u j ą c o - p a m i ę t a j ą c e g o i przetwa- rzającego. Przetwornik ma rozdziel- czość 8 bitów, a dokładność przetwa- rzania jest równa ± 1 L S B . Czas prze- twarzania jest równy t y p o w o 30/l/s, łącz- nie z czasem próbkowania. Pozostała część układu tworzy 4 bloki: port ana- logowy, port cyfrowy, 16-bitowy licznik i interfejs RS232.

Działanie analogowego portu w naszej aplikacji jest oparte na tylko d w ó c h li- niach programowanych w mikrokontro- lerze, które służą jako wejścia analogo-

we: RAO i RA1 (końcówki 17 i 18). Dwie inne k o ń c ó w k i : RA2 i RA3 (końcówki 1 i 2) są wewnętrznie zaprogramowane d o f u n k c j o n o w a n i a j a k o cyfrowe wyj- ścia, sterujące selekcją kanałów w po- d w ó j n y m a n a l o g o w y m multiplekserze

„4 na 1" typu 74HCT4052 (IC3). W ten s p o s ó b osiem a n a l o g o w y c h napięć (dostarczanych do wejść układu scalo- nego 4052) podlega multipleksowaniu i kolejnemu odczytywaniu przez prze- twornik. Pamiętajcie, że bez dodatko- w e g o układu 4052 istniałyby tylko 4 ka- nały, odczytywane bezpośrednio przez układ PIC. Zakres napięć przetwornika

wynosi od 0 do 5V. Wejście przetworni- ka p o w i n n o być sterowane ze źródła napięciowego o impedancji 10kQ lub mniejszej, co zmniejszy błędy przetwa- rzania. Wszystkie nie używane wejścia p o w i n n y być p o ł ą c z o n e z masą dla uniknięcia u s z k o d z e ń przez ł a d u n k i elektrostatyczne.

Karta zbierania d a n y c h zawiera także port cyfrowy, który oferuje 6 wejść/

wyjść kompatybilnych ze standardem TTL (D0-D5) i wejście sygnału zegaro- wego (CLK). Możliwe jest programowa- nie poszczególnych linii jako wejść lub wyjść. Po skonfigurowaniu jako wyjście ( d = 0 , zobacz w tabeli 2), każda z linii może dostarczyć d o 20mA prądu dla sterowania diod LED, brzęczyków (buz- zerów), itp. W roli wejść (d = 1) linie po- bierają niewielki (około 250juA) prąd z szyny 5V.

Programowany licznik 16-bitowy może być inicjowany na wiele sposobów, jak widać z przyporządkowania bitów ste- rujących w tabeli 1. Sygnały zegarowe (w standardzie TTL, to znaczy o pozio- mach 0 lub 5V) mogą być dostarczane do końcówki CLK, połączonej bezpo- średnio z k o ń c ó w k ą RA4 u k ł a d u PIC (końcówka 3). Jeżeli licznik jest używa- ny jako 16-bitowy, bajt młodszy powi- nien być odczytany jako pierwszy (ad- res rejestru 09h). Bajt starszy jest zapa- miętywany aż d o momentu odczytania (adres rejestru OAh). Funkcja auto-reset wymusza na liczniku zerowanie się po odczytaniu młodszego bajtu, dzięki cze- mu zliczanie ma charakter interwałowy, a nie kumulacyjny (uwaga: bajt starszy jest zapamiętywany przed zerowaniem).

P r o g r a m o w a n y preskaler wejść dzieli wchodzący sygnał zegarowy przed doj- ściem d o 16-bitowego licznika, przy czym zero oznacza brak dzielenia, a na przykład wartość 3 (w wersji binarnej:

011) oznacza dzielenie przez 23 = 8.

Częstotliwość zewnętrznego zegara nie może przekraczać 1MHz.

Interfejs RS232 został z b u d o w a n y w oparciu o znany układ MAX232 (kon- werter poziomu), zawierający wewnęt-

Tabela 1. 16-bitowy licznik. |

07 D6 D5 D4 D3 D2 D1 DO

adres pliku źródło zegara

wyzwalanie zboczem

auto-reset wartość preskalera zegara (wejście dzielnika) 1 1 0 = wewn. ^^JS

1 = zewn.

0 = dodatnim 1 = ujemnym

0 = tak 1 = nie

000 = nie ma preskalera zegara | nnn = preskaler 2n

Elektor 1/97

r z n y generator napięcia ±12V oraz ste- r o w n i k i linii do współpracy z uktadem PIC. Oprogramowanie działające w c z a - s i e rzeczywistym wewnątrz kontrolera PIC. wykorzystując końcówki RB6 i RB7 e m u l u j e asynchroniczny port szerego- w y , k t ó r y jest inicjowany do następują- c e g o formatu: szybkość 9600 bodów, 1 bit stopu, 8 bitów danych, brak kont-

Zauważcie, że nie jest tu wymagane

„dogadywanie się" (handshaking) mię- dzy poszczególnymi układami, dzięki czemu jest możliwe łatwe połączenie między komputerem PC a kartą przy pomocy 3-przewodowego kabla na od- ległość do 15m. Końcówki 4. 6 i 8 na ziączu RS232 (K2) są ze sobą połączo- ne dla zapewnienia, aby dołączona kar- ta była „widziana" jako modem zerowy i komputer nie oczekiwał w nieskończo- ność na sygnał potwierdzenia.

Zasilacz sieciowy to typowa aplikacja z 5-woltowym stabilizatorem napięcia (IC2) i diodą zabezpieczającą przed od- wrotną polaryzacją (D1). Najłatwiej- szym sposobem zasilania karty jest użycie taniego prostownika o stałym napięciu wyjściowym pomiędzy 9 a 12V. Chociaż egzemplarz prototypo- wy pobiera skromny prąd 15mA; nie- zbędny może się okazać dodatkowy prąd dla układów zewnętrznych, do- starczony przez końcówki 12/24 ( + 5V) oraz 5/6/17/18 (GND) analogowo-cyfro- wego złącza na płytce. Pamiętajcie, że pobierany tą drogą prąd nie może być większy od 85mA. aby nie przekroczyć wydajności prądowej układu scalonego 78L05.

Rozmieszczenie plików i oprogramowanie sterujące

W tabeli 2 przedstawiamy przegląd re- jestrów karty i alokacji bitów sterują- cych. Nie martwcie się, jeżeli nie zrozu- miecie od razu implikacji operacji czy- taj'zapisz z/do niewidzialnego banku rejestrów, ponieważ zapewniamy przy- kład oprogramowania i krótki program demonstracyjny do naśladowania!

Karta jest widziana jako element podpo- rządkowany (slave) i nie odpowiada, dopóki nie otrzyma polecenia. Nie bę- dzie generować przerwań lub jakichkol- wiek raportów dla PC, gdy zdarzy się zmiana sygnału wejściowego, czy to cyfrowego, czy analogowego. Transfer danych do/z karty przybiera dwie formy:

Odczyt pliku:

PC wysyła do karty bajt z adresem re- jestru pliku, który ma zostać odczytany

Karta zbierania danych do portu RS232

ttinclude < b i o s . h >

# i n c l u d e < c o n i o . h >

# i n c l u d e < s t d i o . h >

# i n c l u d e < d o s . h >

# d e f i n e COM2 1

# d e f i n e S E T T I N G S ( 0 x E 0 0 x 0 3 I 0 x 0 0 I 0 x 0 0 )

Rys. 2. Maty program w lyzyhu C-t-f dla poka- zania. tak może zostać odczytam kanał 0 w prze- tworniku s nałogowo-cy1- rowym. Pamiętajcie, ie NIE JEST to większy pro- gram, o którym mówimy w artykule.

i n t m a i n ( v o i d ) {

i n t b y t e , f i l e • 0?

b i o s c o m ( 0 , S E T T I N G S , COM2 ) ,- b i o s c o m f l , f i l e , C O M 2 ) ; b y t e = b i o s c o m ( 2 , 0 , C Q H 2 ) ; p r i n t f ( " A D C O = %2X " , b y t e ) ; }

/ * i n i c j a c j a R S 2 3 2 * / / * p y t a n i e o p l i k * / / * o d c z y t w y n i k u * / / * w y d r u k w y n i k u * /

(patrz tabela 2). Karta zwraca bajt za- wierający wartość odczytaną pod tym adresem.

Zapis pliku:

PC wysyła do karty bajt z adresem re- jestru pliku, który ma zostać zapisany, oraz wartość, która ma zostać wpisana (karta nie zwraca żadnych danych).

Przykładowy program, który wprowadzi Czytelmków w zagadnienie, jest przed- stawiony na rysunku 2. Program ten został napisany w języku C + -*- i de- monstruje łatwe odczytanie kanatu ze- ro przetwornika analogowo-cyfrowego.

Wartość zwracana w odpowiedzi przez kartę odpowiada napięciu analogowe- mu. przy czym 0 = 0V. a 255 = 5V. War- tość ta może zostać wykorzystana do dalszego przetwarzania, zarejestrowa- nia lub wyświetlania - słowem, do wszystkiego, co PC jest w stanie z nią zrobić. W istocie rzeczy karta została pierwotnie zaprojektowana jako skład- nik systemu wirtualnej rzeczywistości, a jej zadaniem było rejestrowanie ru- chów głowy! Powiedzmy jeszcze na ko- niec, że domyślnie jest używany szere-

gowy port COM2. Jeżeli zamierzacie skorzystać z innego portu COM, należy odpowiednio zmodyfikować program.

Silniejszy program o nazwie RSDE- MO.C (także w języku C + +) jest do- stępny na dyskietce o numerze zamó- wienia 966019-1, zawierającej także program uruchamiający RSDEMO.EXE.

Ten program odczytuje wszystkie wej- ścia analogowe (a jest ich osiem), sześć wejść cyfrowych oraz wejście licznika, a ponadto wyświetla przyjem- nie zaaranżowany przegląd odpowied- nich wartości na ekranie PC. Umożliwia także wybór portu COM (można uży- wać portów od COM1 do COM4).

Wszystkie istotne komendy niezbędne do zainicjowania portu RS232 i transfe- ru danych są zapisane przy pomocy komend C + + , adresujących BIOS.

Program zapisuje także niezbędne sło- wa sterujące do rejestrów karty dla umożliwienia odczytu wszystkich z wy- żej wymienionych wartości wejścio- wych (lub stanów logicznych). Czytelni- cy zainteresowani programowaniem w aspekcie kart zbierających dane oce-

Tabela 2. Alokacja plików.

Adres (tiex) S t e r o w a n i e Funkcja D o m y ś l n i e 0 0 - 0 7 Odczyt 8 - b i t o w e kanały 0 do ? przetwornika (A0C) 0

0 8 Odczyt 6 - b i t o w y c y f r o w y p o r t w e j ś c i o w y 0 0 9 Odczyt 1 6 - b i t o w y licznik, m ł o d s z y bajt 0 0A Odczyt 1 6 - b i t o w y licznik, starszy Daj! 0 0B-3F Odczyt me z a i m p l e m e n t o w a n a 0 Adres (binarny)

O t w v w v Zapis 6 - b i t o w y port cyfrowy, w y j ś c i e v = 0 lOrid dddd Zapis 6 - b i t o w y port cyfrowy, kierunek d = 1

n s e rppp Zapis sterowanie funkcją licznika s = 1 . e = 1 , r = i , p = o f - Wartość logiczna (OH), d = sterowanie kierunkiem, s = źródło zegara,

e = aktywne zbocze zegara, r = auto-reset. p = wartość preskaiera.

Elektor 1/97 7

Karta zbierania danych do portu RS232

Rys. 3. Rysunek ścieżek i rozmieszczenie ele- mentów na jednostron- nej płytce drukowanej dla karty zbierania da- nych (płytka jest do- stępna w naszym Dziale Obsługi Czytelników).

nią ten program jako niezastąpiony, a także łatwy do implementacji w innym oprogramowaniu, a zatem warto rozwa- żyć zamówienie tej dyskietki.

Konstrukcja mechaniczna

Układ jest bardzo łatwy do wykonania przy użyciu proponowanej przez nas płytki, przedstawionej na rysunku 3.

Zalecamy użycie podstawek do ukła- dów scalonych. Wszystkie kondensato- ry elektrolityczne są elementami do pio-

Rys. 4. Opis 'końcówek kombinowanego złącza wejście/wyjście analo- gowe.icyfrowe/licznik.

Jest tu także dołączenie napięcia +5V o obcią- żalności do 80mA.

nowego montażu. Nie pomylcie biegu- nowości. Obydwa złącza są typu żeńs- kiego (gniazda) z wygiętymi końcówka- mi, które umożliwiają bezpośredni mon- taż na płytce.

ZADZWOŃ 0-700-61-366

WYGRAJ

Stację lutowniczą o mocy 60W zakres regulacji: 100 C...400 C

Cyfrowy odczyt grota

Musisz mieć 18 lat.

WPI, s.p. 104, 00-963 Warszawa 81.

G N D A 0 G N D A 6 G N D D1 D5

G N D A1 G N D A 7 G N D D2

Dla łatwiejszej orientacji, na rysunku 4 przedstawiamy opis końcówek złącza K3 (sygnały analogowe/sygnały cyfro-

we/licznik). •

WENTYLATORY

220V oraz stałoprądowe kilkanaście typów w ciągłej sprzedaży

di®co

LEkTRONik

Oficjalny przedstawiciel Kingbright Electronic GmbH 03-450 Warszawa, ul. Ratuszowa 11 p.138 tel./fax(0-22) 18 12 29, fax. (02) 643 02 72

DIODY LED <j) 1,8-20mm 1-35001 WYŚWIETLACZE LED 7 - 100mm TRANSOPTORY, OPTOIZOLATORY - ISOCOM KONTROLKI LED (j) 3 - 20mm U=2 - 48V

G E M B A R A I P o a c n a r i

Co -tydzień przywoźmy tpĘ^otr

w e d ł u ® z u a m ó w t & ń j d f o n t a a

tel. o-61-66-$X-» Sa* 0-61-64-81-319 (automat)

WYKAZ ELEMENTÓW Rezystory

R 1 : 1 0 k Q R2, R3: 220.

Kondensatory

C1.C2, C12, C13:10OnF C3, C9:1 O/jF/1 6V. stojący C4...C8: 22/jF/25V, stojący C10, C11:10OpF C14, C15: 22pF Półprzewodniki D1:1N4148 IC1: MAX232 IC2: 78L05 IC3: 4052

IC4: PIC16C71-04/P (nrzam. 966508-1) Różne

K1: 2-stykowe złącze, raster 5mm K2: 9-stykowe złącze sub-D, kątowe do montażu na płytce

K3: 25-stykowe ztącze sub-D, kątowe do montażu na płytce

XI: kwarc 4MHz

program demonstracyjny na dyskietce (nr zam. 966019-1)

płytka prototypowa SD-960098-1, 0,5dm2 zestaw: płytka, zaprogramowany PIC16C71 i dyskietka demonstr. (nr zam. 960098-C)

Elektor 1/97

Układy zasilające

K r ó t k a tad^acy

Od pewnego czasu wiadomo, że - w teorii - częściowo rozładowane suche baterie alkaliczno-manganowe mogą być od- świeżane matym prądem. Prąd musi być maty, aby uniknąć ryzyka eksplozji baterii. Na rynku pojawiły się urządze- nia do regeneracji baterii, a wraz z nimi pytanie, czy taki proces naprawdę jest możliwy, a jeżeli tak, to w jakim stopniu.

Kilka lat temu przeprowadziliśmy ob- szerne badania specjalnych, tadowal- nych suchych baterii alkaliczno-manga- nowych, które wówczas trafiły na rynek jednocześnie z odpowiednimi ładowar- kami. Badania wykazały, że te specy- ficzne baterie rzeczywiście mogą być poddane pewnej iiczbie cykli rozłado- wanie/ładowanie. Nie mogliśmy jednak osiągnąć liczby cykli podanej przez producentów. Gdyby cena tych baterii

była w przy- bliżeniu równa cenie zwyk- łych suchych baterii alkaliczno-manga- nowych, baterie ładowalne miałyby przed sobą pomyślną przyszłość.

W tym przypadku jednak cena była zbli- żona do ceny baterii wodorkowo-niklo- wych (NiMH), co pogrzebało szanse nowych baterii.

Nie poczuliśmy nadmiernego entuzjaz- mu. gdy ostatnio zaoferowano nam re- generator do typowych suchych baterii alkaliczno-manganowych. W samej rze- czy, początkowe wyniki nie były zachę- cające. Zacznijmy od tego, że stwierdzi- liśmy wielkie różnice wyników między bateriami pochodzącymi od różnych producentów. Niektórych modeli w ogó- le nie udało nam się przywrócić do dzia- łania, podczas gdy inne rzeczywiście zostały do pewnego stopnia „rewitalizo- wane". Musimy przyznać, że w wielu przypadkach nie potrafiliśmy dokładnie określić stanu naładowania badanych

Twierdzenie, że suche baterie alkaliczne mo- gą być regenerowane poprzez ładowanie, za- wsze spotykało się z po- wątpiewaniem, tym bardziej, iż producenci baterii ostrzegają o możliwości wybuchu

podczas ładowania.

A jednak na rynku już I kilka lat temu pojawi- 1 ła się grupa urzą- dzeń, które majq wykonywać to za- danie. Reklamy mówią o tchnięciu nowego ży-

cia w zużyte suche ba- terie. Nie dowierzaliśmy

tym zapewnieniom, więc postanowiliśmy sa-

mi je sprawdzić. Wyniki doświadczeń opisujemy w tym artykule, który jest skierowany raczej do specjalistów, niż do przeciętnych majsterkowiczów.

H. Bonekamp

Elektor 1/97

9

Odświeźacz baterii 1,5V

Czas przy 20°C ;h] MOIM->2

0,7

O 3

Rys. 1. Typowe charakte- rystyki baterii alkaliczno- manganowe/ typu MN1S00 (Duracell).

baterii, i n t e r e s u j ą c y jest przy t y m takt. iz n a w e t c a ł k o w i c i e r o z ł a d o w a n e baterie nie p r z e j a w i a ł y ż a d n e j t e n d e n c j i d o eks- p l o d o w a n i a czy c h o ć b y w y c i e k a n i a . P r z y z n a j e m y t a k ż e , że d o s t a w c a rege- n e r a t o r a w o p i s i e u r z ą d z e n i a w y r a ź n i e stwierdził, iż baterie p o d d a w a n e rege- n e r a c j i nie p o w i n n y b y ć c a ł k o w i c i e roz- ł a d o w a n e oraz, że n a j l e p s z e efekty d a - j e r e g e n e r a c j a c z ę ś c i o w o t y l k o rozła- d o w a n y c h baterii. „Jeżeli o d ś w i e ż a n i u p o d l e g a j ą c z ę ś c i o w o r o z ł a d o w a n e ba- terie, o p e r a c j a ta m o ż e b y ć p o w t a r z a n a w i e l o k r o t n i e . J e ż e l i na d o d a t e k baterie zasilają u r z ą d z e n i e o m a ł y m p o b o r z e p r ą d u , m o g ą o n e b y ć o d ś w i e ż a n e d o 30 razy."

Rys. 2. Napięcie w 1unk- cji czasu dla baterii alka- hczno-manganowej MN15M iDuracnll) rozła- dowywanej dutym prą- dem (obciążenie 3.3ii) I odświeżanej od jedne- go do sześciu razy.

2

1.6 1,8 1,4

1.2

O

1,1 1 , 0

0,9 OJ

U z n a l i ś m y , że p o c z ą t k o w e t e s t y n i e p r z y n i o s ł y w y r a ź n e g o r o z s t r z y g n i ę c i a . Z d e c y d o w a l i ś m y p r z e b a d a ć s u c h e b a - t e r i e a l k a l i c z n o - m a n g a n o w e , p o c h o - d z ą c e o d t r z e c h r ó ż n y c h p r o d u c e n t ó w : M a l l o r y ( D u r a c e t l ) , P h i l i p s i Varta. Po- n a d t o z d e c y d o w a l i ś m y , że testy w y k o - n a m y przy u ż y c i u d w ó c h u r z ą d z e ń : za- o f e r o w a n e g o n a m r e g e n e r a t o r a o r a z o d ś w i e ż a c z a , k t ó r y jest naszą w ł a s n ą k o n s t r u k c j ą (i k t ó r y o p i s u j e m y w dal- s z y m c i ą g u artykułu).

Obserwacje i wyniki

W t r a k c i e p r o j e k t o w a n i a o d ś w i e ż a c z a c z e r p a l i ś m y i n s p i r a c j ę z w c z e ś n i e j - s z y c h b a d a ń i d o ś w i a d c z e ń , w k t ó r y c h u ż y l i ś m y ł a d o w a r k i d o baterii alkaliczno- m a n g a n o w y c h . o p i s a n e j w EE 3/96. O d - ś w i e ź a c z jest w z a s a d z i e prostą łado- w a r k ą d o s t a r c z a j ą c ą p r ą d u s t a ł e g o . W n a s z y c h t e s t a c h n i e s t w i e r d z i l i ś m y z a u w a ż a l n e j r ó ż n i c y p o m i ę d z y ł a d o w a - n i e m p r ą d e m s t a ł y m a m e t o d ą ł a d o w a - nia p r ą d e m i m p u l s o w y m , którą s t o s o - w a ł a ł a d o w a r k a z r o k u 1996. J e s t t o in- t e r e s u j ą c e s p o s t r z e ż e n i e , p o n i e w a ż t w i e r d z o n o , że p o z y t y w n e w y n i k i uzys- k a n e p r z e z s p e c j a l n e , f a b r y c z n e k o n - s t r u k c j e ł a d o w a r e k d l a s u c h y c h baterii a l k a l i c z n o - m a n g a n o w y c h m o ż n a przy- p i s a ć w ł a ś n i e ł a d o w a n i u p r ą d e m impul-

3 4 5 6 [N] M0!W -13

s o w y m . P o d k r e ś l a m y , że nie używaliś- m y tej m e t o d y w o b e c n y c h t e s t a c h . B a d a n i a p r z e p r o w a d z i l i ś m y n a t r z e c h z e s t a w a c h f a b r y c z n i e n o w y c h baterii.

K a ż d y z e s t a w liczył cztery e g z e m p l a r z e i p o c h o d z i ł o d i n n e g o p r o d u c e n t a . Każ- d e d o ś w i a d c z e n i e d o t y c z y ł o c z t e r e c h i d e n t y c z n y c h baterii. D w i e z t y c h bate- rii p o d l e g a ł y c z ę ś c i o w e m u r o z ł a d o w a - niu, a n a s t ę p n i e kilku c y k l o m ł a d o w a - nia i p o n o w n e g o r o z ł a d o w a n i a . Pozo- stałe d w i e b a t e r i e s ł u ż y ł y j a k o z e s t a w k o n t r o l n y d l a s p r a w d z e n i a r z e c z y w i ś c i e d o s t ę p n e j p o j e m n o ś c i . M i e r z y l i ś m y ją r o z ł a d o w u j ą c b a t e r i e p r z e z o p o r n i k 3,3£2/1W. U z y s k i w a l i ś m y w ten s p o s ó b m a k s y m a l n y d o p u s z c z a l n y p r ą d rozła- d o w a n i a baterii t y p u A A / R 6 : 0 , 5 A l u b p r ą d ś r e d n i 0 , 3 5 A .

Tak d u ż y p r ą d r o z ł a d o w a n i a m a n e g a - t y w n y w p ł y w na możliwą d o o s i ą g n i ę c i a l i c z b ę cyi<li r o z ł a d o w a n i e / ł a d o w a n i e . D u ż o l e p s z e w y n i k i m o ż n a o s i ą g n ą ć z n o r m a l n y m i p r ą d a m i r o z ł a d o w a n i a . W y b r a l i ś m y j e d n a k t e n s p o s ó b , a b y s t w o r z y ć n a p r a w d ę t r u d n e w a r u n k i d l a m e t o d y r e g e n e r a c j i batem.

G d y s t o s o w a l i ś m y r o z ł a d o w a n i e d o ś ć m a ł y m i p r ą d a m i , t o baterie a l k a l i c z n o - m a n g a n o w e , k t ó r e d o b r z e p o d d a j ą się r e g e n e r a c j i , jak n a p r z y k ł a d D u r a c e l l , p o p i e r w s z y m c y k l u u z y s k i w a ł y p o j e m - n o ś ć z b l i ż o n ą d o p o j e m n o ś c i n o w y c h baterii. M o ż l i w e b y ł o w i ę c z a s t ą p i e n i e c z ę ś c i o w o r o z ł a d o w a n y c h baterii w ze- g a r z e l u b m a ł y m o d b i o r n i k u r a d i o w y m przez baterie o d ś w i e ż a n e .

N a s t ę p n i e przeszliśmy d o r o z ł a d o w y w a - nia d u ż y m i p r ą d a m i . Rysunek 1 p r z e d - s t a w i a t y p o w e c h a r a k t e r y s t y k i rozłado- w a n i a s u c h y c h baterii a l k a l i c z n o - m a n - g a n o w y c h t y p u M N 1 5 0 0 / A A / H P 7 / L R 6 . W y k r e s p o c h o d z i z informacji firmy Mal- lory na t e m a t baterii Duracell.

N o m i n a l n a p o j e m n o ś ć t y c h baterii wy- nosi 1 8 0 0 m A h ; z o s t a ł a o n a z m i e r z o n a w trakcie r o z ł a d o w a n i a baterii o d w a r - t o ś c i S E M 1,5V d o 0,8V przez rezystor 50£2 w t e m p e r a t u r z e o t o c z e n i a 2 0 C . K r z y w e p o k a z u j ą w y r a ź n i e , że p o j e m - n o ś ć g w a ł t o w n i e s p a d a ze w z r o s t e m p r ą d u r o z ł a d o w a n i a - to z n a c z y p o z m n i e j s z e n i u r e z y s t a n c j i o b c i ą ż e n i a . Przy o b c i ą ż e n i u 10Ł2 p o j e m n o ś ć w y n o s i 1550mAh. przy 5J2 - s p a d a d o 1350mAh, a przy 311 o s i ą g a t y l k o 1 2 0 0 m A h . Na rysunku 2 w i d o c z n e są c h a r a k t e r y s - tyki r o z ł a d o w a n i a d u ż y m p r ą d e m bate- rii D u r a c e l l M N 1 5 0 0 , k t ó r a p o d l e g a ł a k i l k u c y k l o m r o z ł a d o w a n i e / ł a d o w a n i e . R o z ł a d o w a n i e b y ł o d o k o n y w a n e p r z e z o b c i ą ż e n i e r ó w n e 3 . 3 U aż d o o s i ą g n i ę - cia n a p i ę c i a ( p o d o b c i ą ż e n i e m ) 0,8V.

D u r a c e l l

Odświeżacz baterii 1,5V

K r z y w a n a r y s o w a n a linią ciągłą d o t y c z y n o w e j baterii. P o n a d 4 g o d z i n y t r w a ł o r o z ł a d o w a n i e jej d o n a p i ę c i a 0 8V Na- s t ę p n i e b a t e r i a z o s t a ł a n a ł a d o w a n a i p o n o w n i e r o z ł a d o w a n a t y m s a m y m o b c i ą ż e n i e m . Z a d z i w i a fakt. że c z a s r o z ł a d o w a n i a d o n a p i ę c i a 0 8V z n o w p r z e k r o c z y ! 4 g o d z i n y . N a w e t a k u m u l a - tory N i C d lub N i M H t y p u A A / R 6 nie za- p e w n i a j ą t a k i c h p a r a m e t r ó w

N a s t ę p u j ą c e p o s o b i e c y k l e r o z ł a d o w a - nie ł a d o w a n i e d o ś ć s z y b k o z m n i e j s z a - ły p o j e m n o ś ć baterii, c z e g o m o ż n a się b y ł o s p o d z i e w a ć p r z y s t o s o w a n i u du- ż y c h p r ą d ó w r o z ł a d o w a n i a . I rzeczywiś- cie: p o s z e ś c i u c y k l a c h bateria prawie c a ł k o w i c i e straciła p o j e m n o ś ć . Tak szyb- ki s p a d e k został s p o w o d o w a n y p r z e z w z r o s t w e w n ę t r z n e j r e z y s t a n c j i b a t e m G d y s t o s o w a l i ś m y m n i e j s z e p r ą d y roz- l a a o w a n i a . utrata p o / e m n o ś c i nie była tak w y r a ź n a i m o g l i ś m y o s i ą g n ą ć wię- cej mz sześć cykli.

Takie s a m e b a d a n i a p r z e p r o w a d z i l i ś m y na b a t e r i a c h Philips i Varta. o t r z y m u j ą c w y n i k i z n a c z n i e r ó ż n i ą c e się o d Mallo- ry e g o . c o w i d a ć na rysunkach 3 i 4.

B a t e r i e P h i l i p s -miaty b a r d z i e j p ł a s k ą c h a r a k t e r y s t y k ę p o c z ą t k o w ą (lima ciąg- ła) mz D u r a c e l l : p o n a d 6 g o d z i n potrze- ba b y ł e dla z m n i e j s z e n i a n a p i ę c i a d c 0.8V - jest t o n a p r a w d ę b a r d z o d o b r y wynik. Niestety, po r e g e n e r a c j i Philips o s i ą g n ą ł z a l e d w i e 3 g o d z i n y i nawet się me zblizył d o o s i ą g n i ę c i a Mallory e g o Stwierdziliśmy, ze w i n ę za tę s y t u a c j ę m o ż n a w c a ł o ś c i p r z y p i s a ć z w i ę k s z o n e j r e z y s t a n c j i w e w n ę t r z n e j . Przy m n i e j - s z y c h p r ą d a c h r o z ł a d o w a n i a s p a d e k p o j e m n o ś c i bez w ą t p i e n i a b y ł b y nie tak a u z y

P o d o b n y o b r a z u z y s k a l i ś m y w c z a s i e b a d a ń baterii Varta. N a p i ę c i e k o ń c o w e baterii t e g o p r o d u c e n t a s p a d a ł o w cza- sie p i e r w s z e g o r o z ł a d o w a n i a d u z o szybciej, niz w p r z y p a d k u p o z o s t a ł y c h w y r o b ó w .

P o w i n n i ś m y p a m i ę t a ć , ze n a w e t baterie t e g o s a m e g o t y p u i o d t e g o s a m e g o p r o d u c e n t a m o g ą w y k a z y w a ć b a r d z o d u z e rózmee p a r a m e t r ó w , na co mają w p ł y w c z a s i t e m p e r a t u r a p r z e c h o w y - wania.

W y n i k i d o ś w i a o c z e ń w y r a ź n i e p o k a z u - ją ze c a ł k o w i t a p o j e m n o ś ć s u c h y c h baterii a l k a l i c z n o - m a n g a n o w y c h . j a k a jest m o ż l i w a d o o s i ą g n i ę c i a przez c a ł y czas ich życia, jest 3 do 5 razy w i ę k s z a o d p o j e m n o ś c i n o m i n a l n e j . W z a s t o s o - w a n i a c h w y m a g a j ą c y c h d u ż y c h prą- d ó w baterie te j e d n a k w ż a d n y m stop- niu me m o g ą k o n k u r o w a ć z a k u m u l a - t o r k a m i NiCd.

Philips 1.7

1 , 6

1,5 1,4 ,1,3

J1.2

1 , 1

1.0 0,9 0,8 0,7

PH A 1R0

• PH A_1 R!

. —— PH A_1R2 - - - - PH A IR3

Rys. 3. Podobne charakte-\

rystykl jak na rysunku 2, odnoszące się do alkalłcz- no-manganowyeh baterii PhłiłpslM.

W n a s z y c h b a d a n i a c h w y r ó ż n i a ł y się b a t e r i e D u r a c e l l . k t ó r e p o p i e r w s z y m c y k l u r o z ł a d o w a n i e ł a d o w a n i e rzeczy- w i ś c i e o d z y s k a ł y p o c z ą t k o w ą p o j e m - n o ś ć .

P r z e b a d a l i ś m y tez s u c h e baterie c y n k o - w o - w ę g l o w e . ale te bez w y j ą t k u me na d a w a ł y się d o r e g e n e r a c j i .

Dla C z y t e l n i k ó w i n t e r e s u j ą c a m o ż e b y ć i n f o r m a c j a , ze b a d a n i a p r z e p r o w a d z i l i ś - m y przy u ż y c i u m u f t i m e f r u H P 3 4 4 0 1 A k t ó r y był s t e r o w a n y p r z e z k o m p u t e r klasy PC.

Rys. 4. Podobna charakte- rystyki Jak na rysunku 2, odnoszące się do alka- liczno-manganowych ba- terii Varta LR6.

2 3 Czas [h]

Układ odświeżacza

Rysunek 6 p r z e d s t a w i a s c h e m a t elek- t r y c z n y o d ś w i e z a c z a k t ó r y z o s t a ł za- p r o j e k t o w a n y ata c z t e r e c h b a t e m t y p u M N15 0 0 AA LR6 H P 7 O d s w i e z a c z jest w y p o s a ż o n y w z a b e z p i e c z e n i e p r z e d o d w r o t n ą p o l a r y z a c j ą oraz w o g r a n i c z - nik p r ą d u i napięcia. K a ż d a z baterii jest o d ś w i e ż a n a n i e z a i e z n i e o d p o z o s t a - łych. dzięki c z e m u m o ż n a j e d n o c z e ś n i e p o d d a w a ć t e m u p r o c e s o w i 1. 2. 3 lub 4 b a t e r i e . P r ą d ł a d o w a n i a m i e ś c i się w g r a n i c a c h o d 8 0 m A dia c a ł k o w i c i e o d ś w i e ż o n e j baterii d o lOOmA d l a bate- rii r o z ł a d o w a n e j , w y k a z u j ą c e j n a p i ę c i e 0.8V. M a k s y m a l n y c z a s ł a d o w a n i a wy- n o s i 24 g o d z i n y .

O d s w i e z a c z ( p o p a t r z c i e na s c h e m a t b l o k o w y na rysunku 5) s k ł a d a się z za- silacza s i e c i o w e g o , z r o d ł a n a p i ę c i a od- n i e s i e n i a ( o b s ł u g u j ą c e g o o b y d w i e gra- nice n a p i ę c i a baterii), m o n i t o r a napię- cia oraz - z w i ą z a n e g o z t y m m o n i t o r e m

•• o g r a n i c z n i k a p r ą d u ł a d o w a n i a . K a ż d y z d w ó c h o s t a t n i c h stopni występuje w c z t e r e c h e g z e m p l a r z a c h , dzięki cze- m u k a ż d a z ł a d o w a n y c h b a t e r i i m a w ł a s n y m o n i t o r n a p i ę c i a i o g r a n i c z n i k Varta

4

Elektor 1/97 11

Odświeżacz baterii 1,5V

Rys. 5. Schemat blokowy odświeżacza baterii alka- liczno-manganowych.

prądu rozładowania.

Ze względów bezpieczeństwa, a także dla zmniejszenia kosztów, w roli zasila- cza sieciowego zastosowaliśmy pros- townik z wyjściem 12V/500mA. Dioda D1 petni rolę zabezpieczenia przed biędną biegunowością. Stabilizator na- pięcia IC1 ustala napięcie zasilania od- świeżacza 5V, a stabilizator IC2 zapew- nia napięcie 8V dla wzmacniaczy ope-

Rys. 6. Schemat elek- tryczny odświeżacza baterii alkaliczno-man- ganowych.

racyjnych i źródła napięcia odniesienia.

Dioda D2 wskazuje obecność napięcia 5V na szynie zasilającej odświeżacz.

Źródło napięcia odniesienia jest dzielni- kiem potencjału, regulowanym przy po- mocy potencjometru P1, który umożli- wia ustawienie maksymalnego napięcia ładowania 1,7V oraz minimalnego na- pięcia baterii 0,85V.

Ograniczanie prądu ładowania realizu- ją rezystory R11, R18, R25 i R32, dołą- czone szeregowo z odświeżanymi ba- teriami. Diody D3, D7, D11 i D15 zapo- biegają rozładowaniu baterii, jeżeli z ja- kiegokolwiek powodu zaniknie napięcie ładowania.

Monitor napięcia jest zbudowany z dwóch wzmacniaczy operacyjnych, pracują- cych w układzie komparatora. Porów- nują one napięcia na zaciskach po- szczególnych baterii z napięciami wzor-

cowymi 1,7V oraz 0,85V. Jeżeli napię- cie baterii jest mniejsze od 0,85V, to al- bo bateria została nadmiernie rozłado- wana, albo tylko została odwrotnie wło- żona. W każdym z tych przypadków na wyjściu odpowiedniego wzmacniacza (IC3b...lC6b) pojawia się stan wysoki (około 8V), przy czym tranzystor (T1- T4) w ścieżce prądu ładowania jest od- cięty. Czerwona dioda. LED (D6, D10, D14, D18) świeci, ostrzegając o zbyt dużym rozładowaniu lub błędnym wło- żeniu baterii. W takiej sytuacji ładowa- nie odpowiedniej baterii zostaje prze- rwane.

Napięcie zasilania wzmacniaczy opera- cyjnych nie przypadkiem jest wyższe od napięcia zasilania tranzystorów. Ten szczegół gwarantuje, że baza tranzys- tora otrzyma potencjał dodatni w po- równaniu z emiterem, co zapewni od- cięcie tranzystora (tranzystor PNP).

Po osiągnięciu napięcia 1,7V na zacis- kach baterii swój stan zmieni drugi komparator (IC3a...lC6a), a odpowied- ni tranzystor ponownie zostanie odcię- ty. Ładowanie baterii zostanie przerwa- ne. W tym przypadku będą świecić zie- lone diody LED (D5, D9, D14, D17).

W naszych doświadczeniach osiągnę- liśmy napięcie odcięcia równe 1,7V dla baterii Duracell, ale nie dla baterii Varta.

W przypadku Varty dopuszczalne jest

£

6 r

-(O • 5V) [-(o - 4V3) (O - 4V3)~

Elektor 1/97

pewne obniżenie napięcia odniesienia.

Jeżeli jednak pozostaniemy przy war- tości 1,7V, tatwo można zainstalować wytącznik czasowy, który odtączy na- pięcie sieci po upływie 24 godzin.

Jeżeli układ ma służyć do ładowania akumulatorów NiCd, błędem byłoby przerywanie ładowania przy napięciu 1,7V, ponieważ poziom ten jest osiąga- ny przy naładowaniu baterii do zaled- wie 80% jej pojemności. W tym-przy- padku jest jednak konieczne zakończe- nie ładowania po upływie 8...10 godzin, do czego znów można wykorzystać wy- łącznik czasowy.

Konstrukcja mechaniczna

Do wykonania odświeżacza proponuje- my użyć płytki drukowanej, przedsta- wionej na rysunku 7, oraz elementów wymienionych w wykazie.

Rozpocznijcie od zwor obok IC2 i P1.

Zwróćcie uwagę na prawidłowe umie- szczenie elementów: IC1...IC6, D1...

...D18, C1.

Radzimy użyć podstawek dla wzmac- niaczy operacyjnych IC3...IC6. Okablo- wanie płytki ogranicza się do połączeń z pojemnikami dla baterii.

Początkowe testy

Przed włączeniem napięcia zasilające- go do układu, starannie sprawdźcie rozmieszczenie elementów, jakość po- łączeń lutowanych oraz biegunowość wyjścia zasilacza sieciowego: wewnęt- rzny kołek +Ve, zewnętrzny pierścień -Ve.

Zanim włożycie baterie do uchwytów, włączcie zasilacz sieciowy: powinny zaświecić tylko zielone LED-y, nie czer-

wone.

Cyfrowy multimetr z zakresem 2VDC należy włączyć pomiędzy punktem po- miarowym E oraz masą, a następnie potencjometrem P1 ustawić wartość 1,7V.

Zbadajcie poprawność funkcjonowania monitora napięcia: zewrzyjcie styki w jed- nym z pojemników na baterie. Odpo- wiednia zielona dioda LED powinna zgasnąć, a zamiast niej powinna zaświe- cić dioda czerwona.

Jeżeli wszystko jest w porządku, włóż- cie baterię typu AA/LR6/HP7P do jed- nego z pojemników. Nie powinna świe- cić żadna z diod LED związanych z tym pojemnikiem.

Możliwe uszkodzenia

Jeżeli odświeżacz nie funkcjonuje zgo- dnie z powyższym opisem, należy spra- wdzić napięcia w punktach pomiaro- wych zaznaczonych na rysunku 6. Do pomiaru należy użyć woltomierza cyfro- wego o impedancji wejściowej 10MQ.

Jeżeli napięcia znacznie się różnią, po- niższa lista wymienia możliwe przyczy- ny uszkodzeń. Zmierzcie napięcia w ko- lejności alfabetycznej oznaczeń punk- tów pomiarowych: zakładamy, że jeżeli sprawdzany jest konkretny punkt, to już stwierdziliśmy, iż napięcia w poprzed- nich punktach są prawidłowe.

A. Zasilacz sieciowy jest uszkodzony.

Biegunowość wyjścia zasilacza sie- ciowego jest nieprawidłowa.

Szyna zasilająca jest przerwana.

Jeżeli napięcie jest obecne po usu- nięciu diody D1, można podejrzewać zwarcie w diodzie lub na płytce dru- kowanej.

B. Dioda D1 została połączona z nieod-

powiednią biegunowością lub zosta- ła uszkodzona. .

Kondensator C1 jest zwarty.

WYKAZ ELEMENTÓW Rezystory

R1.R6, R14, R21, R 2 8 : 1 k Q R2:15k<3

R3: 3,9kQ R4, R5: 2 2 k i i

R6, R12, R13, R19, R20, R26, R27, R33:

1 M Q

R8, R9, R15, R16, R22, R23, R29, R30:

2,7kft

R10. R17, R24, R31:10OkO R11.R18, R25, R32: 33C2/1W P1:1kQ, montażowy, poziomy

C1:100 juF/16V, stojący C2, C3:10OnF, ceramiczny C4...C7:10OpF, ceramiczny

D1, D3, D7, Dl 1, D15:1N4001 D2: LED pomarańczowa, duża jasność D5, D9, D13, D17: LED zielona, duża jasność

D6, D10, D14, D18: LED czerwona, duża jasność

D4, D8, D12, D16:1N4148 T1...T4: BC327

IC1: 7805 IC2: 7808 IC3...IC6: TLC272P

K1: gniazdo zasilacza sieciowego, do montażu na płytce drukowanej radiator 6,5K/W

zasilacz sieciowy 12V/500mA plastykowa obudowa

4 pojemniki na baterie typu AA/LR6/HP7 płytka prototypowa SD-960106, 0,9dm2

Elektor 1/97 13

Odświeżacz baterii 1,5V

Uwaga!

Rozładowane baterie generalnie nie są odporne na przecie- kanie. Ryzyko przecieku wzrasta z czasem przechowywania, a maleje prawdopodobieństwo przydatności baterii do od- świeżania. Czynniki te powodują konieczność odpowiednio' wczesnego odświeżania. Stare baterie nie powinny być od- świeżane.

Wszyscy producenci drukują na każdym typie i każdym eg- zemplarzu baterii ostrzeżenie, że ze względu na niebezpie- czeństwo eksplozji, baterii tych nie wolno tadować (odświe- żać). Nasze badania wykazały jednak, iż gdy bateria jest ła- dowana małym prądem, niebezpieczeństwo takiej eksplozji nie istnieje. O ile nam wiadomo, nie ma żadnych informacji o wypadku spowodowanym przez jakikolwiek typ odświeża- cza od chwili pojawienia się ich na rynku dwa lata temu, nie licząc przypadkowych wycieków starych baterii suchych.

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

pomiarowym musj podnieść się do okoto 4,8V. Jeżeli tak się nie stanie, usuńcie odpowiedni uktad scalony z podstawki, a zielona dioda powin- na znowu zaświecić. Jeżeli w punk- cie pomiarowym wciąż nie będzie napięcia, oznacza to uszkodzenie odpowiedniego tranzystora.

H. Gdy pojemnik na baterie jest pusty, potencja! w tym punkcie powinien wynosić 4,5V, powinna także świecić zielona dioda LED. Po włożeniu ba- terii o napięciu 1,5V potencjał w tym punkcie pomiarowym musi zmniej- szyć się do około 1,5...1,7V. Jeżeli napięcie jest mniejsze od 1,7V, żadna z odpowiednich diod nie powinna świecić. W przypadku napięcia więk- szego lub równego 1,7V powinna świecić zielona dioda. Jeżeli odpo- wiednia zielona dioda nie gaśnie, al- bo napięcie na końcówce 2 wzmac- niacza operacyjnego wynosi 1,7V, ale w punkcie pomiarowym jest niższe od 1,7V, to jedynym wytłumaczeniem jest uszkodzenie układu scalonego.

J. Gdy pojemnik na baterie jest pusty, potencjał w tym punkcie powinien wynosić 6,5V, powinna także świecić zielona dioda LED. Gdy tak nie jest, sprawdźcie potencjał na końcówce 1 wzmacniacza operacyjnego. Jeże- li wynosi on około 7V, wina leży po stronie szeregowego rezystora (R8, R15, R22, R29) lub odpowiedniej zie- lonej diody LED. Jeżeli napięcie na końcówce 1 jest niskie (poniżej 1V), lub napięcie na końcówce 2 wynosi 1,7V, przy czym na końcówce 3 wy- nosi 4V, należy przyjąć, że uszkodzo-

ny został układ scalony. • C.IC1 jest uszkodzony lub błędnie po-

łączony, albo jest .zwarcie w następ- nym za nim układzie.

D. IC2 jest uszkodzony lub błędnie po- łączony, albo jest zwarcie w następ- nym za nim układzie.

Rys, 8. Okablowanie płytki odświeżacza ograniczające się jedy- nie do połączeń z po- jemnikami dla baterii.

E. Ustawienie P1 jest błędne albo jest uszkodzenie w następnym za nim układzie.

F. Wartość R4 i/albo R5 jest nieodpo- wiednia, albo jest uszkodzenie w na- stępnym za nim układzie.

G. Gdy pojemnik na baterie jest pusty, potencjał w tym punkcie powinien wynosić 4,5V, powinna także świecić zielona dioda LED. Po włożeniu ba- terii o napięciu 1,5V dioda musi zgasnąć, a potencjał w tym punkcie

@ = 1 2 V

( i ) = 1 1 V 4

0 — 5 V

( 5 ) = 8 V

© = 1 V 7

Elektor 1/97

RTV i Łączność

L m

Unikając n a d m i e r n y c h uproszczeń mo- żemy stwierdzić, że t e n d e n c j a d o wpro- wadzania cyfrowej transmisji s y g n a ł ó w radiowych i telewizyjnych m a dwie przy- czyny, interesujące p r o d u c e n t ó w pro- gramów, których słuchamy i oglądamy, oraz p r o d u c e n t ó w sprzętu. M ó w i ą c bezpośrednio, przyczyny te są giównie e k o n o m i c z n e j natury:

• po pierwsze, łatwo będzie w p r o w a - dzić s k r a m b l o w a n i e s y g n a ł u przy u ż y c i u tak z w a n y c h i n t e l i g e n t n y c h kart (smartcard). c o z kolei s z y b k o d o p r o w a d z i do systemów t y p u ..płać za to. co o g l ą d a s z " (pay-per-view),

• po drugie, t r a n s p o n d e r y mogą być u ż y t k o w a n e w s p ó l n i e przez większą liczbę nadawców.

Klient (widz lub słuchacz) m a tutaj nie- wiele do powiedzenia, nie m ó w i ą c już

o w y n i k a c h b a d a ń , które wykazują, iż większość w i d z ó w nie zauważa różnicy w j a k o ś c i o b r a z u m i ę d z y p r z e k a z e m cyfrowym a a n a l o g o w y m .

T y p o w y t r a n s p o n d e r t e l e w i z y j n y jest w stanie przekazać o k o ł o dziesięciu ra- zy większą iiczbę k a n a ł ó w c y f r o w y c h , niz a n a l o g o w y c h . Ten fakt p o w o d u j e , że koszty w y n a j ę c i a t r a n s p o n d e r a m o g ą być p o d z i e l o n e p o m i ę d z y n a d a w c ó w . Studia p r z e p r o w a d z o n e przez Eutelsat mówią, ze przed nadejściem następne- go stulecia nad Europą będzie wisiało około 350 satelitów na orbitach geosta- cjonarnych. Techniki kompresji d a n y c h , jak MPEG-2. s p o w o d u j ą , że każdy tran- sponder obsłuży o k o ł o dziesięciu kana- łów, łącznie więc t r a n s p o n d e r y te będą d y s p o n o w a ł y oszałamiającą liczbą oko- ło 3500 c y f r o w y c h k a n a ł ó w telewizyj-

Chociaż niektórzy z Czytelników już majq do wyboru ponad 50 programów nadawa-

nych za pośrednic- twem satelitów - za- miast jednego lub dwóch jeszcze niecałe dwadzieścia lat temu, telewizja jest wciqż w zasadzie pasywnym medium, Nadejście DVB/MPEG~2 - jednoli-

tego cyfrowego stan- dardu nadawania syg- nałów telewizyjnych, radiowych oraz innego rodzaju, niewątpliwie zmieni tę sytuację.

Wkrótce pewnie będziecie mogli odpo-

wiadać satelicie po- przez komputer lub nie- wielką multimedialną przystawkę. Czy jesteś-

cie gotowi do startu w cyfrową erę?

E l e k t o r 1/97 15

Komunikacja satelitarna

m Inne (UK, It, Sp)

• Oania

• Benełux

• Niemcy

• Francja

1992

Rys. 1. Sprzedaż od- biorników TV z forma- tem 16:9 w niektórych krajach europe/sJrfcA (żródto: Vision 1250).

1993 1994 1995 360021 -15

nych! Obserwując olbrzymią ilość tele- papki n a d a w a n e j w o b e c n y c h na p ó l a n a l o g o w y c h , na pól c y f r o w y c h cza- sach, przepowiadamy, że ilość i jakość programów jeszcze bardziej się od sie- bie oddalą, zanim nadejdzie rok 2001.

A g d y znudzicie się gapieniem w telewi- zor, dlaczego nie przełączyć się na In- ternet. który też już wkrótce dotrze d o nas z nieba.

Chociaż (ulepszona) a n a l o g o w a tele- wizja wciąż z a j m u j e w y s o k ą p o z y c j ę i przez przynajmniej 10 lat będzie koeg- zystować z telewizją cyfrową, to jednak nadawcy, operatorzy satelitów oraz pro- ducenci sprzętu są zdecydowani „rzu- cić na rynek" odbiornik/dekoder cyfro- w e j TV w d o c e l o w e j cenie okoto 200

(Low Earth Orbiting Sa- teWfes) w projakde Te- todes/c. organizowanym przez Microsoft i AT&T Wiretess SerWces-

funtów brytyjskich. Ciekawe, że niektó- rzy d o s t a w c y p r o g r a m ó w będą sub- sydiować to „ p u d e ł k o " , mają b o w i e m umowy z jego producentami (na przy- kład Nethoid, CanalPlus. a także wzno- wiony BSkyB).

Według badania, przeprowadzonego w czerwcu 1994 przez International Insti- tute of Communications, d o roku 2015 około 47% gospodarstw d o m o w y c h w Europie zaopatrzy się w odbiornik cyf- rowej TV. Jednakże, widząc obecny suk- ces PALPius, powstaje obawa, że cyfro- wa telewizja jest raczej postępem tech- nicznym, niż odpowiedzią na zapotrze- b o w a n i e zgłaszane przez klientów.

Wszystkie cyfrowe programy telewizyj- ne mają być nadawane w panoramicz- n y m f o r m a c i e 16:9, c o więc z r o b i m y z kompatybilnymi odbiornikami? Pew- ną wskazówkę rozwoju w tej dziedzinie widzimy na rysunku 1. Oczywiście, wie- le jeszcze muszą się napracować do- stawcy programów i sprzedawcy sprzę- tu. zanim zwiększą sprzedaż odbiorni- ków 16:9. Nie w i a d o m o jesz- cze, na ile pomogą im trans- misje PALPius. Koniami po- c i ą g o w y m i p o d tym wzglę- dem będą sport i filmy.

Standard

Wszyscy więksi europejscy n a d a w c y z a a k c e p t o w a l i już standard DVB (Digital Video Broadcasting) do zastosowa- nia w cyfrowych: telewizji, ra- diu i transmisji danych za po- średnictwem satelitów, kabli, mikrofal oraz transmisji na- ziemnych. Specyfikacje DVB zostały o p r a c o w a n e przez EBU (European Broadcas- ting Union) oraz ETSI (European Teie- c o m m u n i c a t i o n s Standards Institute);

obejmują o n e wiele p o d s t a n d a r d ó w : DVB-S (satelity), DVB-C (usługi za po- średnictwem kabla), DVB-SI (informa- cje serwisowe), DVB-TXT (teletekst), DVB-CS (systemy d y s t r y b u c j i kablo-

wej). N a s t ę p n y m krokiem będzie uz- godnienie systemów cyfrowych nadaj- ników naziemnych.

Informacje na ten temat i k o m p l e t n e standardy są dostępne w Internecie na stronie EBU pod adresem www.ebu.ch.

Wkrótce pojawią się bezszwowe łączni- ki DVB-PPP (point-to-point protocol) oraz DVB-DVD (digita! video disk).

Wszystkie w y m i e n i o n e systemy będą korzystać ze wspólnego rdzenia, obej- mującego dwa człony: system kodowa- nia i muitipleksowania dźwięku i obrazu MPEG (Motion Pictures Experts Group) oraz korekcję błędów Reeda-Solomo- na. Pozostałe elementy, jak kodowanie kanałów i modulacja, muszą być poje- dynczo d o p a s o w y w a n e d o przenoszą- c y c h je mediów, które przecież mają różne wymagania co d o pasma przeno- szenia i mocy. Po ostatecznym zdefinio- waniu systemów satelitarnych i kablo- wych poszczególne organizacje ukoń- czą prace nad wyprodukowaniem i dys- trybucją odbiorników DVB. Rozwojowe wersje takich odbiorników przedstawio- no na niedawnej konferencji IBC (Inter- national B r o a d c a s t i n g Conference) w Amsterdamie.

Internet na niebie: Teledesic

Craig McGraw, przedsiębiorca i były właściciel McGraw Celiular C o m m u n i - cations (obecnie przemianowanej na AT&T Wireless Services) oraz Bill Ga- tes, prezes Microsoft Corp.. mają szalo- ny plan - albo raczej marzenie, jak sa- mi mówią.

Konstelacja 840 satelitów nadających w paśmie Ka (20GHz) otoczy Ziemię na niskich orbitach (około 700km, rysunek 2). łącząc dwa dowolne punkty świata z szybkością i przepustowością kabla światłowodowego. Nazwa tego przed- sięwzięcia, o planowanym koszcie 9 mi- liardów dolarów i przewidywanym uru- c h o m i e n i u przed rokiem 2001, a po- czątkowo przeznaczonego tylko dla te- lefonii bezprzewodowej, brzmi: Telede- sic. Niektórzy specjaliści uznają te za- miary za zupełne science fiction, argu- mentując. że olbrzymi rozwój sieci światłowodowych zmniejszy zapotrze- bowanie na systemy, których zasadni- c z y m e l e m e n t e m są satelity. Ludzie w Teledesic, oczywiście, zaprzeczają tej opinii, twierdząc, iż ich projekt nigdy nie zamierzał przejąć całej transmisji o du- żej szybkości, oraz, że zawsze będzie istniało wiele miejsc, d o których świat- ł o w ó d nigdy nie dotrze, a które będą potrzebować łącz o wielkiej przepusto-

Elektor 1/97

Rys. 3. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z pla- nem, 840 satelitów w konstelacji Teiedesic będzie przenosić rzeki cyfrowych mlormacji od- bierając i nadając w pas*

m/e Ka (20...30GHZ), krążąc po orbitach od bieguna do bieguna.

Firmy telekomunikacyjne przy ich pomocy powięk- szą swoje sieci kablowe i komórkowe. Ludzie w dowolnym punkcie Zie- mi uzyskają możliwość surfowania po Internecie, dostępu do komputero- wych zbiorów, odbywania wideokonferencji z szyb- kością kabla światłowo- dowego (i rodła: Tony Mikołajczyk dla maga- zynu Fortune).

Komunikacja satelitarna

The Information Skyway

£

f-irmy letekoTiunikacyjne ttęna -i.uu'V wyuiiybiac si&c «H'ł,i®3>c

:o rao'9;owa"ia szywnci-r i :;<.! i • r , •

8uCka tęMeforiic/na z Dateną sto nec/ną Oaieglp i PI C ' L- ei«i<!rvc?ne }

aon

w o ś c i dla transmisji danych (rysunek 3). Przykładami takich miejsc są odleg- le wsie, farmy rolnicze i wszystkie dzi- siejsze kraje s ł a b o rozwinięte.

Niezaleznie o d p r o b l e m u znalezienia in- w e s t o r ó w dla t e g o n a d z w y c z a j ambit- n e g o przedsięwzięcia, Teledesic m o ż e natrafić na p r o b l e m y z w y p r o d u k o w a - niem tak wielkiej liczby satelitów i wy- strzeleniem ich bez rozbicia banku. Do- c e l o w e koszty wynoszą o k o ł o 5,5 milio- na d o i a r ó w na satelitę. Jest to daleko mniej, niż 100 milionów dolarów za dzi- siejszego satelitę telekomunikacyjnego, i tylko o k o ł o p o ł o w y tego. co Motorola zamierza w y d a ć na satelity w e w ł a s n y m projekcie Iridium (który jest c z ę ś c i o w o k o n k u r e n c y j n y m s y s t e m e m ł ą c z n o ś c i za p o ś r e d n i c t w e m satelitów). Oprogra- mowanie dla stacji naziemnych nie bę- dzie p r o b l e m e m , bo najpewniej zosta- nie stworzone przez zespół programis- tów Microsoftu. Najbardziej wyrafinowa- n y m (i najdroższym) f r a g m e n t e m Tele- desicu będzie Gigalink, łączący ustalo- ne punkty na powierzchni Ziemi z prze- pustowością 1,2Gb/s.

Powrót na Ziemię:

Telenor i Astra 1H

Od roku 1995 Eutelsat, jak i inni usługo- d a w c y w Europie i Ameryce Północnej.

rozwija c y f r o w e p l a t f o r m y d l a u s ł u g m u l t i m e d i a l n y c h d o s t a r c z a n y c h przez satelity oraz dla transmisji d a n y c h (da- t a c a s t i n g ) . W E u r o p i e p o d s t a w ą t y c h

p r a c są t e c h n o l o g i e D V B i M P E G - 2 . W prosty s p o s ó b przez z a s t o s o w a n i e (całkowicie) takiej s a m e j t e c h n o l o g i i , jak u ż y w a n a już d l a c y f r o w e g o radia i TV. m o ż l i w e staje się z w i ę k s z e n i e p r ę d k o ś c i u s ł u g m u l t i m e d i a l n y c h d l a k o ń c o w y c h użytkowników. Prędkość ta m o ż e o s i ą g n ą ć 2 M b / s na sesję d l a po- łączeń Internetu a l b o 4 0 M b / s w przy- p a d k u ściągania wielkich plików dla ol- brzymich liczb klientów. Pamiętajcie, ze te inicjatywy nakierowane są na klien- tów z k r ę g ó w biznesu. W praktyce DVB jest łatwy d o użycia d l a PPP (point-to- point protocol).

Już na całym świecie rozumiane jest ry- zyko braku p a s m częstotliwości, spowo- d o w a n e przez miliony uczestników Inter- netu. Operatorzy kablowej TV. w spryt- n y m zamiarze o d e b r a n i a klientów fir- m o m telekomunikacyjnym, intensywnie pracują nad m o d e m a m i k a b l o w y m i . K o m p a n i e t e l e f o n i c z n e rewanżują się z n a c z n y m i o b n i ż k a m i c e n a b o n a m e n - tów ISDN. Ale ani systemy balowej TV, ani sieć telefoniczna nie m o g ą zrówno- w a ż y ć p r z e w a g i satelitów rozsiewają- cych d a n e p o całej Ziemi, z t e g o pros- t e g o p o w o d u , że sygnał z satelity m o ż e być o d b i e r a n y w d o w o l n y m m i e j s c u Ziemi.

Eutelsat wskazał d r o g ę d o c y f r o w e g o rozsyłu p r o g r a m ó w , ale inne firmy urzeczywistniają ideę m u l t i m e d i a l n e j transmisji. Na p r z y k ł a d firma Telenor i jej p r o g r a m Multimedia Channel, któ- ry zostanie u r u c h o m i o n y w p o c z ą t k a c h

1997 roku. W t y m celu satelita M a r c o Polo zmienił nazwę ( o b e c n a : Thor), właściciela (poprzedni: BSkyB, o b e c n y : Telenor) i pozycję na orbicie geostacjo- narnej ( o b e c n a : 1 West). M u l t i m e d i a Channel będzie oferować, między inny- mi: multimedialną gazetę dla biznesu, t r a n s m i s j e w i d e o , kanał i n f o r m a c y j n y , interaktywną telewizję dla biznesu, tur- bo Internet oraz gry. Multimedia Chan- nel jest d o s t ę p n y dla:

• k o m p u t e r ó w PC, przy p o m o c y karty rozszerzenia z t u r b o Internetem, za- wierającej k o m p l e t n y o d b i o r n i k sate- litarny, do o g l ą d a n i a na ekranie tele- wizora,

• telewizorów, c o w y m a g a przystawki, łączącej f u n k c j e tradycyjnej telewizji z turbo Internetem oraz innymi apli- kacjami multimedialnymi, zapewnia- jącej szybkość transmisji 48MB/S.

C h o ć projekt Telenoru jest skierowany na rynek s k a n d y n a w s k i , to t e c h n o l o g i a jest interesująca dla c a ł e g o świata, po- nieważ t w o r z y rynek dla o d b i o r n i k ó w satelitarnych na karcie k o m p u t e r o w e j . P o d s u m o w u j ą c , ta n o w a technika wy- daje się p o c z ą t k o w o przeznaczona dla telezakupów: duże d o m y t o w a r o w e za p o ś r e d n i c t w e m satelity b ę d ą m o g ł y d o s t a r c z y ć d o k l i e n t ó w i n f o r m a c j ę o s w y c h t o w a r a c h . W t y m s y s t e m i e kable telefoniczne wciąż będą stosowa- ne jako łącznik w d o l n y m p a ś m i e częs- totliwości, między klientem a serwerem.

Niektóre m o d e m y telewizji kablowej też zostaną wykorzystane: p a s m o wieiko-

Elektor 1/97 17