Paweł Lewandowski
Podmioty legitymowane czynnie do
udzielenia prokury
Studia Prawnoustrojowe nr 24, 221-232
2014
P a w e ł L e w a n d o w sk i
K a te d r a P r a w a G o sp o d arc zeg o W y d ział P r a w a i A d m in is tra c ji U W M
Podmioty legitymowane czynnie
do udzielenia prokury
1. U w agi ogóln e
S p e c ja liz a c ja o b r o tu g o sp o d a rc z e g o o ra z liczn e ry g o ry n a k ła d a n e n a p r o fe s jo n a ln y c h je g o u c z e s tn ik ó w s p r a w ia ją , iż c o ra z częściej k o r z y s ta ją o n i z p e łn o m o c n ik ó w d z ia ła ją c y c h w ic h im ie n iu i n a ic h rzecz. P e łn o m o c n ik n ie j e s t e le m e n te m s t r u k t u r y o rg a n iz a c y jn e j m ocodaw cy, lecz p o z o sta je n a z e
w n ą tr z , b ę d ą c „ o so b ą tr z e c ią ”. Ź ró d ło u m o c o w a n ia d la ty c h p o d m io tó w w y n i k a ć m o że z a ró w n o z u s ta w y , j a k i z o ś w ia d c z e n ia m ocodaw cy. K o d e k s cy w il n y 1 ro z ró ż n ia tr z y k a te g o r ie p e łn o m o c n ic tw a w z a le ż n o śc i od je g o z a k r e s u , a m ia n o w ic ie p e łn o m o c n ic tw o o g ólne, szc z e g ó ln e i ro d z a jo w e . U s ta w ą z d n ia 14 lu te g o 2 0 0 3 r.2 do k o d e k s u cy w iln eg o w p ro w a d z o n y z o s ta ł s p e c ja ln y r o d za j p e łn o m o c n ic tw a , tzw . p r o k u r a . C h a r a k te r y z u je się o n a lic z n y m i o d m ie n n o ś c ia m i, szczeg ó ln ie w z a k r e s ie u m o c o w a n ia i w k w e s tia c h p o d m io to w y c h le ż ą c y c h po s tr o n ie p o d m io tó w u p r a w n io n y c h do je j u d z ie la n ia o ra z osób m o g ą c y c h tę fu n k c ję p ełn ić. N in ie js z e ro z w a ż a n ia m a ją n a c e lu p rz y b liż e n ie z a g a d n ie n ia p o d m io tó w le g ity m o w a n y c h c z y n n ie do u d z ie le n ia p ro k u ry . P rz y jm u ją c z a ro z s trz y g a ją c y w te j m a te r ii p rz e p is a r t. 1 0 9 1 § 1 k .c., w p r a c y w s k a z a n o n a d efin icję p rz e d się b io rc y , ze sz c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m k r ę g u p o d m io tó w p o d le g a ją cy ch o b o w ią z k o w e m u w p iso w i do r e j e s t r u p rz e d się b io rc ó w . Z w rócono u w a g ę n a e le m e n ty d e c y d u ją c e o p rz y s łu g u ją c y m lu b n ie u p r a w n ie n iu do u d z ie le n ia p r o k u r y (w y k o n y w a n ie d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j i/lu b zaw odow ej w e w ła
1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej: k.c.
2 Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 49, poz. 408).
s n y m im ie n iu , m o m e n t w p is u do r e je s tr u ) . P o n a d to a n a liz ie p o d d a n o k w e s tię b r a k u le g ity m a c ji c z y n n e j do u d z ie le n ia p r o k u r y po s tr o n ie osób fiz y c z n y c h b ę d ą c y c h p rz e d s ię b io rc a m i.
2. P rzed sięb io rca jak o podm iot u d zielający prokury
D efin ic ję le g a ln ą p r o k u r y z a w ie r a p rz e p is a r t. 1 0 9 1 § 1 k .c., zg o d n ie z k tó r y m j e s t o n a p e łn o m o c n ic tw e m u d z ie la n y m p rz e z p rz e d s ię b io rc ę p o d le g a ją c e g o o b o w iązk o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d się b io rc ó w . O b e jm u je u m o co w a n ie do c z y n n o śc i są d o w y c h i p o z a s ą d o w y c h z w ią z a n y c h z p ro w a d z e n ie m p rz e d s ię b io rs tw a . Z a te m p r o k u r a j e s t p e łn o m o c n ic tw e m , k tó r e m o że by ć u d z ie lo n e p rz e z w ą s k ą g r u p ę p o dm iotów . M oże je j u d z ie lić je d y n ie p rz e d s ię b io rc a p ro w a d z ą c y p rz e d s ię b io rs tw o . S fo rm u ło w a n ie to u ż y te z o sta ło w z n a c z e n iu fu n k c jo n a l n y m , tz n . ja k o s y n o n im p ro w a d z e n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j3. Z a a p ro b o w a n ie w s k a z a n e j d e fin ic ji u z a s a d n io n e j e s t c h a r a k te r y s ty c z n y m d la p r o k u r y u p o w a ż n ie n ie m do d o k o n y w a n ia c z y n n o śc i s ą d o w y c h i p o z a s ą d o w y c h z w ią z a n y c h z p ro w a d z e n ie m p r z e d s ię b io r s tw a 4. N ie z a s a d n e z a te m b y ło b y je j u d z ie la n ie p rz e z p o d m io t, k tó ry n ie w y k o n u je d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j, z u w a g i n a b r a k u s ta w o w e j p r z e s ła n k i o ra z s u b s t r a t u p rz e d m io to w e g o , k tó r y m p r o k u r e n t m ó g łb y się zajm o w ać.
K lu czo w e z n a c z e n ie d la ro z s trz y g n ię c ia k r ę g u p o d m io tó w u p r a w n io n y c h do u d z ie le n ia p r o k u r y m a d e fin ic ja p rz e d się b io rc y . P o jęcie to n ie j e s t je d n o z n a c z n e z u w a g i n a m n o g o ść d e fin ic ji le g a ln y c h t e r m i n u „ p rz e d s ię b io rc a ” w p o ls k im p o r z ą d k u p r a w n y m 5, często tw o rz o n y c h n a p o trz e b y k o n k r e tn e g o a k t u p ra w n e g o . W y d a je się je d n a k , iż d e c y d u ją c e z n a c z e n ie d la n in ie js z y c h r o z w a ż a ń m a ją to ż s a m e p o ję c ia w s k a z a n e w k o d e k s ie c y w iln y m o ra z u s ta w ie o sw o b o d zie d z ia ła ln o ś c i g o s p o d a rc z e j6. Z g o d n ie z ww. a k ta m i p ra w n y m i, p rz e d s ię b io rc ą j e s t o so b a fiz y c z n a , o so b a p r a w n a o ra z je d n o s tk a o rg a n iz a c y j n a n ie p o s ia d a ją c a osobow ości p ra w n e j, k tó re j o d r ę b n a u s t a w a p r z y z n a je zd o ln o ść p r a w n ą ( a r t. 3 3 1 § 1 k.c.) w y k o n u ją c a w e w ła s n y m im ie n iu d z ia ła l n o ść g o s p o d a rc z ą i/lu b zaw o d o w ą , tz n . w y k o n u ją c a d z ia ła ln o ś ć w sp o só b z a
3 S. Rudnicki, [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego.
Księga pierwsza, Warszawa 2009, s. 475.
4 J. Szwaja, Pojęcie przedsiębiorcy a instytucja prokury (Przedsiębiorca jako podmiot
udzielający prokury), [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań 2005, s. 290.
5 Definicje przedsiębiorcy z różnych aktów prawnych polskiego porządku prawnego przed stawia M. Etel, Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim oraz prawie Unii Europejskiej oraz
w orzecznictwie sądowym, Warszawa 2012, s. 286-296.
6 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) - dalej: u.s.d.g.
w odowy, c ią g ły i z o rg a n iz o w a n y ( a r t. 2 u .s .d .g .), u c z e s tn ic z ą c w o b ro cie go s p o d a rc z y m 7.
N ie z b ę d n y m d o p e łn ie n ie m p rz y ję te j d efin icji p rz e d się b io rc y ja k o p o d m io tu leg ity m o w a n e g o cz y n n ie do u d z ie le n ia p r o k u r y j e s t p rz e p is a r t. 1091 § 1 k.c., w s k a z u ją c y n a p rz y m io t p o d le g a n ia o b o w iązk o w i w p is u do r e j e s t r u p r z e d s ię biorców . W z w ią z k u z ty m k o n ie c z n y m j e s t p rz e d e w s z y s tk im o d w o ła n ie się do p r z e p is u a r t. 36 u s ta w y o K ra jo w y m R e je s tr z e S ą d o w y m 8. K o m e n ta r z a w y m a g a n a d to p rz e p is a r t. 14 u .s .d .g ., z g o d n ie z k tó r y m p rz e d s ię b io rc y b ę d ą cy o so b a m i fiz y c z n y m i p o d le g a ją w p iso w i do C e n tr a ln e j E w id e n c ji i I n f o r m a cji o D z ia ła ln o ś c i G o sp o d arc zej.
3. L egitym acja czyn n a do u d zielen ia prokury
3.1. Z n a c z e n ie w p is u do r e je s tr u p r z e d s ię b io r c ó w KRS
P r z e p is a r t. 36 u .k .r.s . w sp o só b e n u m e r a ty w n y w y lic z a p o d m io ty p o d le g a ją c e o b o w iązk o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d s ię b io rc ó w K R S . O g ó ln ie w s k a z a ć m o ż n a , iż s ą to p o d m io ty „ in s ty tu c jo n a ln e ”, u tw o rz o n e i d z ia ła ją c e n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w p r a w a . P r z e p is t e n w y łą c z n ie w o p a rc iu o k r y te r iu m p o d m io to w e tw o rz y d e fin ic ję p rz e d s ię b io rc y n a p o trz e b y u .k .r.s . S a m w p is w r e je s t r z e d e c y d u je o n a b y c i u s t a t u s u p r z e d s ię b io r c y . N ie j e s t k o n ie c z n e s p e łn ia n ie d o d a tk o w y c h p rz e s ła n e k . R o z w ią z a n ie to n ie j e s t k o m p a ty b iln e z d e fin ic ją p rz e d s ię b io rc y z a w a r tą w k.c. i u .s .d .g ., k tó r e o p ie r a ją się n a k r y te r iu m fu n k c jo n a ln y m . Z a te m n ie w s z y s tk ie p o d m io ty sp o ś ró d w y m ie n io n y c h w p rz e p is ie a r t. 36 u .k .r.s . s ą p r z e d s ię b io rc a m i w e d łu g k.c. i u .s .d .g .9 N a jb a rd z ie j w y m o w n y m p r z y k ła d e m s ą h a n d lo w e sp ó łk i k a p ita ło w e (s p ó łk a z o g ra n ic z o n ą o d p o w ie d z ia ln o ś c ią i s p ó łk a a k c y jn a ), k tó r e m o g ą by ć z a w ią z a n e w k a ż d y m c e lu p r a w n ie d o zw o lo n y m , n ie k o n ie c z n ie g o s p o d a rc z y m 10. K o le jn y m , ró w n ie z n a c z ą c y m p r z y k ła d e m , m o g ą by ć o d d z ia ły p rz e d s ię b io rc ó w z a g ra n ic z n y c h d z ia ła ją c y c h n a te r y to r iu m R ze c z y p o sp o lite j P o lsk ie j, k tó re ch o ciaż p o d le g a ją o b o w ią z k o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d się b io rc ó w , n ie m o g ą b yć u z n a w a n e z a p rz e d s ię b io rc ó w 11 ze w z g lę d u n a b r a k p r z e p is u p r a w a n a d a ją c e g o im p o d m io to w o ść p r a w n ą 12.7 Por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 11 maja 2005 r., sygn. III CZP 11/05.
8 Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r., nr 168, poz. 1186 z późn. zm.) - dalej: u.k.r.s.
9 M. Tarska, Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym - Komentarz, Warszawa 2009, s. 337-338.
10 A. Kidyba jako przykładowe cele wskazuje m.in. naukowe, kulturalne, charytatywne, polityczne, religijne, socjalne. Zob. A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komen
tarz, Warszawa 2005, s. 7-13; idem, Prawo handlowe, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 437.
11 T. Szanciło, Formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce przez podmioty za
graniczne, Warszawa 2006, s. 232.
12 J. Szwaja, I. Mika, [w:] System Prawa Handlowego, t. 1: Prawo handlowe - część
3 .2 . P r z e d s i ę b i o r c y n o t f o r p r o f i t
P o d k r e ś l e n i a w y m a g a s t w i e r d z e n i e , że d l a m o ż liw o ś c i p r z y z n a n i a u p r a w n ie n ia do u d z ie la n ia p r o k u r y k o n ie c z n e j e s t p o s ia d a n ie s t a t u s u p r z e d się b io rc y w z n a c z e n iu k.c. lu b u .s .d .g ., a z a te m w y k o n y w a n ie d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j i/lu b zaw odow ej w e w ła s n y m im ie n iu . N ie j e s t k o n ie c z n e , by d z ia ła ln o ś ć t a b y ła p o d s ta w o w ą a k ty w n o ś c ią p o d m io tu re je stro w e g o .
N a le ż y z a u w a ż y ć , że p r o k u r y m o g ą u d z ie la ć p rz e d s ię b io rc y n o t fo r p r o fit, m .in . s to w a rz y s z e n ia i fu n d a c je . Co do z a s a d y p o d m io ty te p o d le g a ją obo w ią z k o w i w p is u do d ru g ie g o z re je s tr ó w K R S , tj. r e j e s t r u s to w a r z y s z e ń , i n n y c h o rg a n iz a c ji s p o łe c z n y c h i zaw o d o w y ch , f u n d a c ji o ra z s a m o d z ie ln y c h p u b lic z n y c h z a k ła d ó w o p ie k i z d ro w o tn e j. P o d s ta w o w y m ic h c e le m n ie j e s t p ro w a d z e n ie d z ia ła ln o ś c i g o s p o d a rc z e j13, m o g ą je d n a k j ą w y k o n y w a ć , p rz y c zy m w in n a o n a m ie ć je d y n ie c h a r a k t e r ak c e so ry jn y , a d o ch o d y z n ie j n ie m o g ą b yć d z ie lo n e p o m ię d z y c z ło n k ó w 14. W o d n ie s ie n iu do f u n d a c ji d z ia ła l n o ść t a m a c h a r a k t e r s łu ż e b n y w obec celów s ta tu to w y c h i p o w in n a je d y n ie z a p e w n ić p o z y s k iw a n ie śro d k ó w f in a n s o w y c h n a je j p ro w a d z e n ie 15. P o d e jm u ją c d z ia ła ln o ś ć g o sp o d a rc z ą , w m y ś l p r z e p is u a r t. 50 u .k .r.s ., p o d le g a ją one o b o w ią z k o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d s ię b io rc ó w i s t a j ą się p o d m io ta m i, do k tó ry c h z a s to s o w a n ie z n a jd u je u .s .d .g .16
W d o k tr y n ie b r a k u je zg o d n o ści co do s t a t u s u E u ro p e js k ie g o Z g ru p o w a n i a In te r e s ó w G o sp o d a rc z y c h (E Z IG ). P o m im o w p is u do r e j e s t r u p r z e d s ię biorców , p o d m io t t e n co do z a s a d y n ie m oże b y ć u z n a n y z a p rz e d s ię b io rc ę w e d łu g k.c. lu b u .s .d .g ., p o n ie w a ż je g o c e le m j e s t je d y n ie u ła tw ia n ie lu b rozw ój d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j je g o członków . P o n a d to E Z IG n ie j e s t n a s t a w io n y n a o s ią g a n ie z y sk ó w d la s ie b ie 17. Z k o le i z d a n ie m K rz y s z to fa O p lu s tila E Z IG m o że b y ć p rz e d s ię b io rc ą w e d łu g k.c. lu b u .s .d .g ., je ż e li s p e łn ia w s k a z a n e w ty c h a k ta c h p r z e s ła n k i, tz n . w e w ła s n y m im ie n iu p o d e jm u je i w y k o n u je d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą i/lu b z a w o d o w ą 18. J e d n a k z u w a g i n a pom ocniczy
13 Zgodnie z Preambułą do ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., nr 79, poz. 855 z późn. zm.), stowarzyszenia mają zapewnić obywate lom czynny udział w życiu publicznym oraz możliwość wyrażania poglądów i realizacji zaintereso wań. Natomiast cel fundacji, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, musi być społecznie bądź gospodarczo użyteczny.
14 Uchwała SN (7) z dnia 27 lutego 1990 r., sygn. III PZP 59/89. Ponadto WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 6 października 2009 r. (sygn. III SA/Wr 333/09) uznał słusznie, iż gospodarczego celu działalności stowarzyszenia nie niweczy przeznaczanie dochodu na działal ność statutową.
15 M. Modrzejewska, [w:] J. Okolski, M. Modrzejewska (red.), Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 387; por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 26 kwietnia 2006 r., sygn. I SA/Bk 68/06.
16 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 27 maja 2009 r., sygn. II FSK 163/08; A. Kidyba,
Prawo handlowe..., s. 784.
17 Art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2137/85 w sprawie europejskiego zgrupo wania interesów gospodarczych (Dz.Urz. WE L nr 199).
18 K. Oplustil, Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych i Spółka Europejska, [w:] S. Włodyka (red.), Prawo spółek handlowych, t. 2B, Warszawa 2007, s. 778.
c h a r a k te r tejże d z iałaln o ści p rz e s ła n k i te n ie m u s z ą być zaw sze sp ełn io n e. Wy d aje się, iż sy tu a c ja t a k a b ęd zie o k a z jo n a ln a , gdyż E Z IG k o n c e n tru je się n a d ziała ln o ści gospodarczej jego członków 19, k tó rz y s a m i b ę d ą p o sia d a li te n s ta tu s .
Do k a te g o r ii p rz e d s ię b io rc ó w n o t fo r p r o fit zaliczy ć n a le ż y i n s t y t u t y b a- d a w c z e 20, k tó r y c h c e le m p o d sta w o w y m j e s t p ro w a d z e n ie b a d a ń n a u k o w y c h o ra z ic h w d r a ż a n ie i s to s o w a n ie w p r a k ty c e . P o d m io ty te n ie s ą p o w o ły w an e do p r o w a d z e n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j, m o g ą j ą w y k o n y w a ć je d y n ie akce- s o ry jn ie , n a z a s a d a c h w y ją tk u 21. M o żliw e, b y oprócz p o d s ta w o w y c h celów ś w ia d c z y ły ró w n ie ż i n n ą d z ia ła ln o ś ć , k tó r a m a b yć w y o d rę b n io n a p o d w z g lę d e m fin a n s o w y m i r a c h u n k o w y m od d z ia ła ln o ś c i p o d sta w o w e j. N ie s ą o ne, p o d o b n ie j a k s to w a r z y s z e n ia czy f u n d a c je , r e je s tr o w a n e w d ru g im re je s tr z e K R S , lecz p o m im o b r a k u c e lu g o sp o d a rc z e g o ja k o g łó w n eg o c e lu is tn ie n ia , w p is y w a n e s ą do r e j e s t r u p rz e d sięb io rcó w .
3.3. S p ó łk i k a p ita ło w e w o r g a n iz a c ji
M o m e n te m p o c z ą tk o w y m p o s ia d a n ia le g ity m a c ji c z y n n e j do u d z ie le n ia p r o k u r y j e s t d a t a r e je s tr a c ji w r e je s tr z e p rz e d s ię b io rc ó w 22. P o g lą d t a k i w y k lu c z a z k r ę g u p o d m io tó w c z y n n ie le g ity m o w a n y c h sp ó łk i k a p ita ło w e w or- g a n iz a c ji23, b o w ie m ze w z g lę d u n a c za so w y z z a ło ż e n ia o k re s ic h is tn ie n ia n ie p o d le g a ją o n e o b o w ią z k o w i w p is u do r e je s tr u . O d m ie n n y p o g lą d p r e z e n tu je J e r z y S trz e b iń c z y k , k tó r y tw ie rd z i, iż sk o ro sp ó łk i k a p ita ło w e w o r g a n i zacji m o g ą w y k o n y w a ć d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą p rz e d u z y s k a n ie m w p is u , to ró w n ie ż n a ty m e ta p ie m o g ą u d z ie la ć p r o k u r y 24. N ie sp o só b zgodzić się z p o g lą d e m , iż s p ó łk a k a p i t a ł o w a m o g ła b y u d z ie lić p r o k u r y n a e ta p ie „w o r g a n iz a c ji” p r z y je d n o c z e s n y m z g ło s z e n iu je j po u z y s k a n iu w p is u 25. Z a ło ż e n ia ta k ie g o n ie le g a liz u je d e k la r a to r y jn y c h a r a k t e r w p is u p r o k u r y do reje- s t r u 26. U s ta w a w p ro s t m ó w i o u d z ie le n iu p r o k u r y p rz e z p rz e d się b io rc ó w p o d le g a ją c y c h o b o w ią z k o w i w p is u do r e j e s t r u . S k o ro s p ó łk a k a p ita ło w a w o rg a n iz a c ji n ie p o d le g a t a k ie m u o b o w iązk o w i, to ró w n ie ż n ie m o że u d z ie lić w sposób s k u te c z n y p ro k u ry . N ie b ę d z ie z a te m d o p u sz c z a ln e zło żen ie w n io s k u19 M. Modrzejewska, op. cit., s. 399.
20 Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz.U. nr 96, poz. 618 z późn. zm.).
21 A. Kidyba, Prawo handlowe..., s. 738.
22 L. Moskwa, Nowe przepisy o prokurze, „Rejent” 2001, nr 9, s. 29; por. T. Siemiątkowski,
Prokura w spółkach prawa handlowego, Warszawa 1999, s. 24; J. Szwaja, Pojęcie przedsiębior cy..., s. 294.
23 A. Kidyba, Prawo handlowe..., s. 151.
24 J. Strzebińczyk, [w:] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013, s. 264.
25 D. Wajda, Prokura - problemy praktyczne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008, nr 6, s. 40.
26 J. Grykiel, Skutki wpisu prokury do rejestru przedsiębiorców, „Studia Prawnicze” 2007, nr 4, s. 40; T. Siemiątkowski, op. cit., s. 45.
o d o k o n a n i e w p i s u p r o k u r y do r e j e s t r u j e d n o c z e ś n i e z w n i o s k i e m o z a r e je s tr o w a n ie p o d m io tu w r e je s tr z e , g d y ż w ta k ie j s y tu a c ji p r o k u r a u d z ie lo n a z o s ta ła b y n a e ta p ie p rz e d u z y s k a n ie m sto so w n e g o w p is u 27.
M o żliw o ść w y s tę p o w a n ia w o b ro c ie p rz e d u z y s k a n ie m w p is u n ie m a w p ły w u n a m o żliw o ść u d z ie la n ia p ro k u ry , a sp o só b r e p r e z e n ta c ji s p ó łe k k a p i ta ło w y c h w o rg a n iz a c ji r e g u lu ją o d p o w ie d n io p r z e p is y a r t. 161 § 2 o ra z a r t. 3 2 3 § 2 k .s .h .28 P o u z y s k a n iu w p is u do r e j e s t r u s p ó łk a w o rg a n iz a c ji z m ocy sa m e g o p r a w a u le g a p r z e k s z ta łc e n iu w sp ó łk ę w ła ś c iw ą 29, a z a te m p r o k u r a m u s ia ła b y w y g a s n ą ć , z g o d n ie z p r z e p is e m a r t. 1097 § 2 k.c. P r z e p is t e n n ie z a s tr z e g a b o w ie m , b y p r z e k s z ta łc e n ie n a s tę p o w a ło je d y n ie n a s k u te k a k ty w n o śc i p rz e d się b io rc ó w . D o p u s z c z a ln e b y ło b y p r z y z n a n ie s p ó łk o m k a p ita ło w y m w o rg a n iz a c ji u p r a w n ie n ia do u d z ie la n ia p r o k u r y w s y tu a c ji ic h z g ła s z a n ia do r e j e s t r u p rz e d s ię b io rc ó w w p e w n y m k r ó tk im (n p . ty g o d n io w y m ) te r m in ie od p o d ję c ia p rz e z n ie d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j, p o m im o p ó ź n ie js z e go, k o n s ty tu ty w n e g o w p is u n a d a ją c e g o sp ó łce osobow ość p r a w n ą 30.
3.4. Osoby fizyczn e w yk on u jące d zia ła ln o ść gospod arczą
S p ó r d o k tr y n a ln y b u d z i k w e s tia d o p u s z c z a ln o ś c i u d z ie le n ia p r o k u r y p rz e z osoby fiz y czn e w y k o n u ją c e d z ia ła ln o ś ć g o sp o d a rc z ą . C zęść d o k tr y n y 31 p o z y ty w n ie o p o w ie d z ia ła się z a p rz y z n a n ie m p rz e d s ię b io rc o m in d y w id u a l n y m m o żliw o śc i k o r z y s ta n ia z p ro k u ry . P o g lą d ów o p ie ra się n a w y k ła d n i f u n k c jo n a ln e j p rz e p is ó w o p r o k u r z e o ra z b r a k u u z a s a d n ie n ia d la w y łą c z e n ia o sób fiz y c z n y c h z m o ż liw o ści k o r z y s ta n ia z te j in s ty tu c ji, je d n a k ż e d e legela ta s to i w s p rz e c z n o ś c i z lite r a ln y m b r z m ie n ie m p r z e p is u a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c.,
z a s tr z e g a ją c y m w y ra ź n ie to u p r a w n ie n ie d la p rz e d s ię b io rc ó w p o d le g a ją c y c h o b o w ią z k o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d sięb io rcó w .
Z a s y g n a liz o w a ć je d y n ie w y p a d a , iż p o ls k i s y s te m g ro m a d z e n ia d a n y c h o p r z e d s ię b io rc a c h n ie j e s t je d n o lity i d z ia ła w o p a r c iu o r e j e s t r p rz e d s ię b io r ców K R S , p ro w a d z o n y p rz e z w y d z ia ły g o sp o d a rc z e są d ó w re jo n o w y c h o ra z C e n t r a l n ą E w id e n c ję i In fo rm a c ję o D z ia ła ln o ś c i G o sp o d a rc z e j (C E ID G ),
27 Odmiennie J. Szwaja, Ustanowienie, udzielenie oraz odwołanie prokury przez spółkę
handlową, „Prawo Spółek” 2003, nr 7-8, s. 10.
28 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) - dalej: k.s.h.
29 S. Włodyka, Kodeksowe spółki atypowe, Warszawa 2004, s. 212.
30 A.W. Wiśniewski, Stan prywatnego prawa gospodarczego a optymalna wizja kodeksu
cywilnego - zagadnienia podmiotowe, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008, nr 6, dodatek, s. 16.
31 Por. M. Hejbudzki, Instytucja prokury w świetle nowelizacji kodeksu cywilnego, „Radca Prawny” 2004, nr 6, s. 77-78; A. Kidyba, Prawo handlowe..., s. 149; M. Dumkiewicz, [w:] A. Kidyba (red.), Prawo spółek 2006/2007, Warszawa 2006, s. 183-184; U. Promińska, [w:] M. Pyziak-Szafnicka (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2009, s. 996; Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2009, s. 330.
g d zie o rg a n e m e w id e n c y jn y m j e s t o r g a n a d m in is tr a c ji p u b lic z n e j - m in is te r w ła śc iw y do s p r a w g o s p o d a rk i. P rz e d s ię b io rc y b ę d ą c y o s o b a m i fizy c zn y m i p o d le g a ją o b o w ią zk o w i w p is u do e w id e n c ji i to n ie z a le ż n ie od r o z m ia r u p r o w a d z o n e j d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j ( a r t. 14 u s t 2 u .s.d .g .). U s ta w o d a w c a z a s to s o w a ł w te j m a te r ii o d m ie n n e r o z w ią z a n ia n iż n a g ru n c ie k o d e k s u h a n d lo - w ego32 z 19 3 4 r., z g o d n ie z k tó r y m k u p ie c p ro w a d z ą c y p rz e d s ię b io rs tw o z a ro b k o w e w w ię k s z y m ro z m ia rz e b y ł k u p c e m r e je s tro w y m , a z a te m o b o w ią z a n y b y ł do w p is a n ia się do r e j e s t r u h a n d lo w e g o . P o d o b n e r o z w ią z a n ia z a p ro p o n o w a n e z o s ta ły w p ro je k c ie k s ię g i p ie rw s z e j k o d e k s u c y w iln e g o 33, k tó r y w p rz e p is ie a r t. 59 § 1 m ó w i o d ro b n y m p rz e d się b io rc y , k tó r y m j e s t o so b a fiz y c z n a o s ią g a ją c a p rz y c h o d y z p ro w a d z e n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j n ie p rz e k ra c z a ją c e w a rto ś c i p o w o d u ją cej o b o w ią z e k p r o w a d z e n ia k s ią g ra c h u n - k o w y c h 34. Z g o d n ie z a ś z § 2 te g o a r t., do d ro b n e g o p rz e d s ię b io rc y n ie s to s u je się m .in . p rz e p is ó w d o ty c z ą c y c h r e j e s t r u p rz e d s ię b io rc ó w i p ro k u ry . Co is t o t n e je d n a k p o d m io t t a k i m oże ż ą d a ć w p is u do r e j e s t r u z w s z y s tk im i te g o k o n s e k w e n c ja m i, ta k ż e z m o ż liw o śc ią k o r z y s ta n ia z p ro k u ry . O b e c n y s t a n p r a w n y n ie ro z ró ż n ia ta k ic h s y tu a c ji i je d y n ie p o d m io to w o , w o d e r w a n iu od r o z m ia r u p ro w a d z o n e j d z ia ła ln o ś c i, k la s y f ik u je p rz e d s ię b io rc ó w p o d w z g lę d e m p rz y n a le ż n o ś c i do o d p o w ie d n ie g o r e je s tr u .
P rz y c h y lić się je d n a k n a le ż y do s ta n o w is k a , iż K R S j e s t o d m ie n n y m od C E ID G ro d z a je m r e j e s t r u i n ie n a le ż y o b u ty c h in s ty tu c ji tr a k to w a ć je d n o li- cie35. P o m im o re fo rm y e w id e n c ja n ie u rz e c z y w is tn ia w p e łn i z a s a d y ja w n o ś c i m a te r ia ln e j czy fo rm a ln e j o ra z p ra w d z iw o ś c i d a n y c h w n ie j z a w a r ty c h 36. J e d n o c z e ś n ie w a r to w sp o m n ie ć , iż j e s t to m im o w s z y s tk o „ e w id e n c ja ”, a n ie „ r e je s tr ”, o k tó r y m w s p o m in a a r t. 1 0 9 1 § 1 k .c., k o n tro lo w a n y p rz e z s ą d p o w sz e c h n y 37.
P o m ija ją c ra c je celow ościow e i fu n k c jo n a ln e , l i t e r a l n a w y k ła d n ia p r z e p i s u a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c. s k ła n ia do w n io s k u , iż o soby fizy cz n e n ie s ą u p ra w n io n e
32 Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Kodeks han dlowy (Dz.U. nr 57, poz. 502) - dalej: k.h.
33 Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości,
Księga Pierwsza Kodeksu Cywilnego — projekt z uzasadnieniem, Warszawa 2009.
34 Obecnie, zgodnie z art. 2 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r., o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 152, poz. 1223 z późn. zm.), przepisy o rachunkowości w odniesie niu do osób fizycznych stosuje się, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro.
35 K. Kozioł, Rejestracja osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą — ewiden
cja działalności gospodarczej czy Krajowy Rejestr Sądowy?, „Samorząd Terytorialny” 2009, nr 9,
s. 47; M. Szydło, Ewidencja działalności gospodarczej w nowej ustawie o swobodzie działalności
gospodarczej, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2006, nr 3, s. 64; odmiennie m.in. U. Promiń-
ska, op. cit., s. 996.
36 W. Katner, Różnicowanie rejestrowania przedsiębiorców to brak rozsądku, „Gazeta Prawna” nr 77 (3215) z dnia 19 kwietnia 2012.
37 A. Herbet, Czy przedsiębiorca indywidualny może udzielić prokury?, [online] <www.law- blog.pl/2012/10/13/czy-przedsiebiorca-indywidualny-moze-udzielic-prokury/>.
do u d z ie la n ia p ro k u ry . G d y b y u s ta w o d a w c a c h c ia ł o b d a rz y ć w s z y s tk ic h p rz e d s ię b io rc ó w d o b ro d z ie js tw e m k o r z y s ta n ia z p ro k u ry , p r z e p is a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c. n ie k o n k re ty z o w a łb y p rz e d s ię b io rc ó w p o p rz e z p rz y m io t o b o w ią z k u w p is u do r e j e s t r u p rz e d się b io rc ó w . P r z e c iw n ą w rę c z w olę w y in te rp r e to w a ć m o ż n a z tr e ś c i p r o je k tu k s ię g i p ie rw s z e j k o d e k s u cy w iln eg o , k tó r y w p r z e p i sie a r t. 170 s ta n o w i, iż u d z ie le n ie p r o k u r y w p is y w a n e j e s t do r e j e s t r u p r z e d się b io rc ó w p ro w a d z o n e g o p rz e z s ą d y re je s tro w e . Z a p a tr y w a n ia te g o n ie z m ie n i a je d n o c z e ś n ie f a k t, iż p r o je k t t e n u s t a n a w i a in s ty tu c ję p e łn o m o c n ic tw a h a n d lo w e g o , k tó re g o u d z ie lić m o że k a ż d y p r z e d s ię b io rc a - b e z w z g lę d u n a r e je s tr , w k tó r y m d a n e o n im f ig u ru ją . O b e c n e b rz m ie n ie p r z e p is u a r t. 25 u .s .d .g . r e g u lu ją c e g o tr e ś ć w p is u do C E ID G n ie w s k a z u je n a d a n e d o ty c z ą c e p r o k u r y czy te ż oso b y p r o k u r e n ta . J e d n o c z e ś n ie u z n a ć n a le ż y , iż k a ta lo g d a n y c h z a w a r ty c h w c y to w a n y m p r z e p is ie n ie m a c h a r a k t e r u o tw a rte g o i w sp o só b e n u m e r a ty w n y w s k a z u je w s z y s tk ie d a n e p o d le g a ją c e u ja w n ie n iu . C E ID G n ie p rz e w id u je z a te m m ie j s c a n a u m ie s z c z e n ie d a n y c h o u d z ie lo n e j p r o k u r z e 38. Co p r a w d a p r z e p is a r t. 2 5 u s t. 1 p k t 11 t r a k t u j e o p e łn o m o c n ik u u p o w a ż n io n y m do p r o w a d z e n ia s p r a w p rz e d się b io rc y , je d n a k n ie m oże o n b y ć u to ż s a m ia n y z p r o k u r e n te m 39. F o r m u la r z „C E ID G -1 W n io s e k o w p is do C e n tr a ln e j E w id e n c ji i In fo rm a c ji o D z ia ła ln o śc i G o sp o d a rc z e j” n ie z a w ie ra p o la n a z w a n e g o exp ressis verb is „ p ro k u r a ”, z a ś w ru b ry c e 30.1 d o ty czą cej u d z ie lo n e g o p e łn o m o c n ic tw a do p ro w a d z e n ia s p r a w p rz e d s ię b io rc y p r z e w id u je z a k r e ś le n ie p o la o u d z ie le n iu p e łn o m o c n ic tw a oso b ie p ra w n e j, co p o z o s ta je w sp rz e c z n o ś c i z p rz e p is e m a r t. 1092 § 2 k .c., z g o d n ie z k tó r y m p r o k u r e n te m m oże b y ć w y łą c z n ie o so b a fiz y c z n a m a ją c a p e łn ą zd o ln o ść do c z y n n o śc i p ra w n y c h . P o n a d to j e d n a in s ty tu c ja n ie m o że b yć w ró ż n y sp o só b o p is y w a n a i d e fin io w a n a w s y s te m ie p r a w n y m 40. G d y b y z a te m u s ta w o d a w c a c h c ia ł, a b y o so b a fiz y c z n a b ę d ą c a p rz e d s ię b io rc ą m o g ła u d z ie la ć p ro k u ry , z a w a rłb y t a k i z a p is , je ś li n ie w p ro s t w k .c., to u ż y łb y z a p e w n e ta k ie g o s tw ie r d z e n ia , n o w e liz u ją c u .s.d .g .
Z a m ie s z a n ie i n te r p r e ta c y jn e w p ro w a d z a p o n a d to b r z m ie n ie p r z e p is u a r t . 1 0 9 7 § 4 k .c ., z g o d n ie z k tó r y m ś m ie rć p rz e d s ię b io rc y n ie p o w o d u je w y g a ś n ię c ia p ro k u ry . B e z s p rz e c z n ie ś m ie r ć d o ty cz y je d y n ie osób fizy czn y ch , g d y ż p o d m io ty in s ty tu c jo n a ln e n ie m o g ą w t a k i sp o só b zak o ń c z y ć sw ego b y tu p ra w n e g o . N ie j e s t to je d n a k a r g u m e n t d o p u sz c z a ją c y p rz e d s ię b io rc ó w b ę d ą c y ch o so b a m i fiz y c z n y m i do k r ę g u p o d m io tó w m o g ą c y c h u d z ie la ć p ro k u ry . P r z e d e w s z y s tk im z a p is t e n sp rz e c z n y j e s t z d e fin ic ją le g a ln ą p r o k u r y z a w a r t ą w a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c. P r y m p rz y z n a ć n a le ż y a r t. 1 0 9 1 § 1 k .c., zg o d n ie z z a p a tr y w a n ie m , iż r o z m ie s z c z e n ie p rz e p is ó w w te k ś c ie a k t u p ra w n e g o n ie
38 D. Wajda, op. cit., s. 39.
39 M. Pazdan, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2: Prawo cywilne - część ogólna (red. Z. Radwański), Warszawa 2008, s. 538.
j e s t p rz y p a d k o w e 41, a k o le jn o ść ic h u m ie s z c z e n ia w te k ś c ie a k t u p ra w n e g o m a z n a c z e n ie in te r p r e ta c y jn e . U z n a ć n a le ż y z a z a s a d n y a r g u m e n t, iż u s t a w o d a w c a je d y n ie p rz e z p rz e o c z e n ie n ie u c h y lił p r z e p is u a r t. 1 0 9 7 § 4 k.c. P r z e p is t e n w z w ią z k u z t r e ś c ią a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c. o ra z fu n k c jo n o w a n ie m d u a lis ty c z n e g o m o d e lu r e je s tr a c ji p rz e d s ię b io rc ó w j e s t n o r m ą m a r tw ą , n ie m a ją c ą z a s to s o w a n ia 42. S tw ie rd z ić je d n o c z e ś n ie n ależy , iż ww. p r o je k t w a r t. 179 § 2 z a w ie r a p r z e p is b ę d ą c y o d p o w ie d n ik ie m o b e c n ie o b o w ią z u ją c eg o a r t. 1 0 9 7 § 4 k.c. U z a s a d n ie n ie m d la je g o o b ecn o ści j e s t je d n a k m o żliw o ść f a k u l ta ty w n e g o u z y s k a n ia w p is u do r e j e s t r u p rz e d s ię b io rc y d ro b n e g o , sto so w n ie do p r z e p is u a r t. 59 § 3 p r o je k tu k.c. Z w o le n n ik ie m p r z y z n a n i a o so b o m fiz y c z n y m le g ity m a c ji c z y n n e j do u d z ie le n ia p r o k u r y j e s t m .in . A n d rz e j K id y b a 43. W ro z w a ż a n ia c h te g o a u to r a z a u w a ż a ln a j e s t je d n a k p e w n a n ie k o n s e k w e n c ja i w e w n ę tr z n a sp rz e c z n o ść . O d m a w ia o n p r a w a do u d z ie le n ia p r o k u r y sp ó łk o m k a p ita ło w y m w o r g a n iz a cji, p o z w a la ją c n a to o so b o m fizy czn y m . W o b u p r z y p a d k a c h d a n e o ty c h p o d m io ta c h n ie s ą u ja w n ia n e w r e je s tr z e p rz e d się b io rc ó w . S p ó łk a w o r g a n i zacji k o ń c z y b o w ie m sw ój b y t p r a w n y z m o m e n te m u z y s k a n ia w p is u do r e j e s t r u i z z a ło ż e n ia n ie j e s t p o d m io te m re je s tro w y m . P r z y z n a ją c ra c ję p o g lą d o w i o n ie d o p u s z c z a ln o ś c i u d z ie le n ia p r o k u r y p rz e z sp ó łk i k a p ita ło w e w o rg a n iz a c ji, o d rz u c ić n a le ż y a r g u m e n t o p r z y z n a n iu le g ity m a c ji czy n n e j do u d z ie le n ia p r o k u r y oso b ie fizy czn ej w y k o n u ją c e j d z ia ła ln o ś ć g o sp o d a rc z ą .
D la ta k ie g o s t a n u rz e c z y b r a k je d n a k u z a s a d n ie n ia . N ie m o że n im być n a p ew n o a r g u m e n t, iż p r o k u r a j e s t p r z y d a tn a p r z e d s ię b io rc o m re je s tro w y m z u w a g i n a r o z m ia r p ro w a d z o n e j p rz e z n ic h d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j. S y tu acje a n a liz o w a n e a d c a s u m w s k a z y w a ć m o g ą , iż p o d m io ty e w id e n c jo n o w a n e w C E ID G p r o w a d z ą c z a s e m d z ia ła ln o ś ć w w ię k s z y m ro z m ia r z e n iż p o d m io ty re je s tro w e . U s ta w o d a w c a n ie p o s łu g u je się o b e c n ie k r y te r iu m r o z m ia r u p r o w a d z o n e j d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j d la u s t a l e n i a s t a t u s u p ra w n e g o p r z e d s ię b io rc y i n ie łą c z y z t ą o k o lic z n o śc ią ja k ic h k o lw ie k s k u tk ó w p ra w n y c h , j a k m ia ło to m ie jsc e w k .h . czy te ż j e s t p o s tu lo w a n e w p ro je k c ie k.c. Z a p rz y k ła d te j te n d e n c ji p o słu ż y ć m o że ró w n ie ż n o w e liz a c ja p r z e p is u a r t. 2 4 § 6 k .s .h .44 i u c h y le n ie o b o w ią z k u n a ło ż o n e g o n a w sp ó ln ik ó w sp ó łk i cy w iln ej do z ło ż e n ia w n io s k u o z g ło sz e n ie je j do s ą d u re je s tro w e g o , je ż e li je j p rz y c h o d y n e tto ze s p rz e d a ż y to w a ró w lu b ś w ia d c z e n ia u s łu g w k a ż d y m z d w ó ch k o le jn y c h la t o b ro to w y c h o s ią g n ę ły ró w n o w a rto ś ć w w a lu c ie p o lsk ie j co n a jm n ie j 4 0 0 000 e u ro (p rz e d s ię b io rs tw o w ię k s z y c h ro z m ia ró w ). Z c h w ilą w p is u do r e j e s t r u s p ó łk a t a s ta w a ła się s p ó łk ą ja w n ą . O b e c n ie z m ia n a fo rm y p r a w n e j w y k o n y
41 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 4 maja 2004 r., sygn. OSK 55/04; por. także L. Mo rawski, op. cit., s. 152-153.
42 M. Kasprzyk, Prokura, Kraków 1999, s. 38. 43 A. Kidyba, Prawo handlowe... , s. 149 i 151.
44 Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 229, poz. 2276).
w a n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j ze sp ó łk i cy w iln ej w sp ó łk ę j a w n ą m a c h a r a k t e r fa k u lta ty w n y , z a le ż n y je d y n ie od w oli w sp ó ln ik ó w sp ó łk i cy w iln ej i j e s t o d e r w a n a od r o z m ia r u p ro w a d z o n e j d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j.
W e d łu g A n d r z e ja P o w a ło w sk ie g o s y tu a c ja t a k a j e s t p r z e ja w e m n ie r ó w n e go tr a k t o w a n i a p rz e d s ię b io rc ó w 45. O so b y fizy czn e s ą w te j m a te r ii d y s k r y m i n o w a n e , co w y n ik a z z e s ta w ie n ia o soby fizy czn ej p ro w a d z ą c e j d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą i jed n o o so b o w e j sp ó łk i k a p ita ło w e j „ p rz e k s z ta łc o n e j z oso b y fi z y c z n e j”. T a o s t a t n i a m o że u d z ie la ć p ro k u ry , m im o iż w y k o n u je d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą w id e n ty c z n y m z a k r e s ie i ro z m ia rz e j a k o so b a fiz y c z n a p rz e d z m ia n ą fo rm y p ra w n e j. S ta n o w i to n a r u s z e n ie z a s a d y ró w n e g o tr a k to w a n ia p o d m io tó w b e z w s k a z a n ia is to tn e j o d m ie n n o ś c i w ic h s y tu a c ji p ra w n e j. I d e n ty c z n ie j e s t w p r z y p a d k u w y k o n y w a n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j w r a m a c h sp ó łk i cy w iln e j, w k tó re j to w ła ś n ie w s p ó ln ic y m a ją s t a t u s p rz e d s ię b io rc y ( a r t. 4 u s t. 2 u .s .d .g .), a z a te m k a ż d y z n ic h w y k o n u je d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a r c z ą w id e n ty c z n y m z a k re s ie . P o m im o te g o p o d m io t, k tó r y p o d le g a o b o w ią z k o w i w p is u do r e j e s t r u p rz e d się b io rc ó w , b ę d z ie m ó g ł u d z ie lić p ro k u ry , z a ś o so b a fiz y c z n a n ie b ę d z ie m o g ła z te j in s ty tu c ji sk o rz y sta ć .
4. P od su m ow an ie
R e a s u m u ją c n a le ż y z a u w aży ć, iż in te r p r e ta c ja p r z e p is u a r t. 1 0 9 1 § 1 k.c. w y m a g a szczególnej o stro żn o ści. P rz e d e w s z y s tk im b o w iem z a a p ro b o w a n a n a je j p o trz e b y d efin ic ja p rz e d się b io rc y n ie j e s t k o m p a ty b iln a z k a ta lo g ie m p o d
m io tó w p o d le g a ją c y c h o b o w ią z k o w e m u w p iso w i do r e je s tr u przedsiębiorców . N ie w s z y s tk ie p o d m io ty w p isy w a n e do K R S, choć n a p o trz e b y u .k .r.s. d efin io w a n e ja k o p rze d sięb io rc y , b ę d ą le g ity m o w a n e c z y n n ie do u d z ie le n ia p ro k u ry .
N a to m ia s t d la m o żliw o ści p r z y z n a n ia u p r a w n ie n ia do u d z ie la n ia p r o k u r y n ie j e s t k o n ie c z n e , b y p ro w a d z e n ie p rz e z o k re ś lo n y p o d m io t d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j i/lu b zaw odow ej w e w ła s n y m im ie n iu by ło p o d s ta w o w ą a k ty w n o ś c ią p o d m io tu re je s tro w e g o . D la te g o m .in . w s k a z a n o , iż p rz e d s ię b io rc y n o t
fo r p r o fit m a ją le g ity m a c ję c z y n n ą do u d z ie le n ia p ro k u ry . Z k o le i w y z n a c z en ie
d a ty r e je s tr a c ji w r e je s tr z e p rz e d się b io rc ó w ja k o m o m e n tu , od k tó re g o p r z y s łu g u je le g ity m a c ja c z y n n a do u d z ie le n ia p ro k u ry , p rz e m a w ia z a w y łą c z e n iem z k r ę g u p o d m io tó w u p r a w n io n y c h s p ó łe k k a p ita ło w y c h w o rg a n iz a c ji.
W a ż n y m z a g a d n ie n ie m j e s t s y tu a c ja osób fiz y c z n y c h b ę d ą c y c h p r z e d s ię b io rc ą p o d le g a ją c y m o b o w ią z k o w i w p is u do C E ID G . W o b e c n y m s ta n ie p r a w n y m , k tó re g o n ie n a le ż y o c e n ia ć ja k o o p ty m a ln y , n ie m o g ą o n i u d z ie lić p r o k u ry . P o m im o p o s tu la tó w w ię k sz e j je j d o stę p n o ś c i, n ie m o ż n o ść u d z ie la n ia
45 A. Powałowski, Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej — ocena
p r o k u r y p rz e z o soby fiz y czn e o cen ić m o ż n a n a w e t ja k o k r o k w ste c z w p o ró w n a n i u do r e g u la c ji k .h ., z g o d n ie z k tó r y m p o d m io ty te m o g ły z n ie j k o rz y s ta ć 46. D la te g o te ż osoby fizyczne w y k o n u ją c e d z ia ła ln o ść g o sp o d a rc z ą p o w in n y n a z a s a d z ie ró w n o ści m ieć m ożliw ość u d z ie la n ia p ro k u ry . D a n e te m ogłyby z n a jd o w a ć się n a s tr o n a c h in te rn e to w y c h M in is te r s tw a S p ra w ie d liw o śc i b ą d ź M in is te r s tw a G o sp o d a rk i ja k o p o d sta w o w e d a n e c h a r a k te ry z u ją c e p rz e d s ię b io rcę i w s k a z u ją c e sposób je g o re p r e z e n ta c ji w obrocie. D e lege fe r e n d a z a s a d n e b y łoby d o p u sz c z e n ie osób fizy czn y ch do k r ę g u p o d m io tó w le g ity m o w a n y c h czy n n ie do u d z ie la n ia p r o k u r y 47. N ie z b ę d n e do teg o s ą z m ia n y p r z e p is u a rt. 1 0 9 1 § 1 k.c. Z a s a d n e byłoby, j a k to z a p ro p o n o w a n o w p rz e p is ie a r t. 168 p ro je k tu k się g i p ie rw sz e j k o d e k s u cyw ilnego, w y k re ś le n ie z defin icji p ro k u ry słów o g ra n ic z a ją c y c h j ą je d y n ie d la p rz e d się b io rc ó w re je s tro w y c h i w s k a z a n ie , iż p r o k u r a j e s t p ełn o m o c n ic tw e m u d z ie la n y m p rz e z p rz e d się b io rc ę - b e z b liż szej jeg o c h a r a k te ry s ty k i. D o p iero l e k tu r a in n y c h p rz e p isó w m ó w iła b y o k o nieczności w p is a n ia do r e je s tr u prze d sięb io rcó w pro w ad zo n eg o w są d z ie re je stro w y m . S łu sz n y m ro z w ią z a n ie m m oże być ró w n ież z a s tą p ie n ie sfo rm u ło w a n ia „do r e je s tr u prze d sięb io rcó w ” z w ro tem „do w łaściw ego r e je s tr u ”48, n a p o d o b ień stw o chociażby p rz e p is u a rt. 432 § 2 k.c. m ów iącego o ja w n o ś c i firm y.
K o n ie c z n a b y ła b y ró w n ie ż n o w e liz a c ja u .s .d .g . p o p rz e z d o d a n ie do p r z e p is u a r t . 2 5 u s t . 1 p u n k t u u m o ż liw ia ją c e g o d o k o n a n ie w p is u p r o k u r y w C E ID G o ra z , b ę d ą c a n a s tę p s tw e m ww. n o w e liz a c ji, z m ia n a tr e ś c i f o r m u la r z a w n io s k u o w p is do e w id e n c ji. W z w ią z k u z p o w y ż sz y m n ie j e s t k o n ie c z n y i z a s a d n y p o s tu la t u c h y le n ia p r z e p is u a r t. 1 0 9 7 § 4 k .c .49, k tó r y w z m ie n io n e j rz e c z y w isto śc i p r a w n e j m ia łb y s e n s i n ie b y łb y n o r m ą m a r tw ą . Z m ia n y s t a n u p ra w n e g o w z a k r e s ie m o ż liw o śc i u d z i e l a n i a p r o k u r y u m o ż liw iły b y u c h y le n ie n ie z n a jd u ją c e j ra c jo n a ln e g o u z a s a d n ie n ia n ie ró w n o ści p rz e d się b io rc ó w , sp o w o d o w a n e j fo rm ą o rg a n iz a c y jn o -p ra w n ą w y k o n y w a n ej d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z e j. Z a b ie g t e n b ę d z ie ty m b a rd z ie j z a s a d n y , iż je s z c z e n a g r u n c ie k .h . p o s tu lo w a n o ro z s z e r z e n ie k r ę g u p rz e d s ię b io rc ó w u p r a w n io n y c h do u d z ie la n ia p r o k u r y ró w n ie ż n a oso b y fizy czn e. O b e c n y s t a n p r a w n y w p ro w a d z a b o w ie m w te j m a te r ii z b ę d n e o g ra n ic z e n ia , n ie z n a jd u ją ce u z a s a d n ie n ia w tr e ś c i a r t. 31 u s t. 3 K o n s ty tu c ji R z e c z y p o sp o lite j P o l s k ie j50 o ra z p r z e p is u a r t. 6 u s t. 1 u .s.d .g .
46 J. Krauss, [w:] J. Okolski, M. Modrzejewska (red.), Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 126-127.
47 J. Szwaja (op. cit., s. 297) proponuje, by również osoby wykonujące działalność, o której mowa w art. 3 u.s.d.g., mogły udzielać prokury.
48 J. Stadnik-Jędruch, Możliwość ustanowienia prokury przez przedsiębiorcę będącego oso
bą fizyczną na tle zmian wprowadzonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej,
„Monitor Prawniczy” 2013, nr 1, s. 56. 49 D. Wajda, op. cit., s. 39.
50 Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.; zob. także K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze
Sum m ary
E n t i t i e s a u t h o r i z e d t o g r a n t a c o m m e r c i a l p r o x y
Key words: commercial proxy, entrepreneur, commercial register.
A c c o rd in g to A rt. 1 0 9 1 § 1 o f th e P o lis h C iv il C ode (P C C ), a c o m m e rc ia l p ro x y is a k in d o f p o w e r o f a tto r n e y g r a n t e d b y a n e n t r e p r e n e u r t h a t is a s u b je c t to a n o b lig a tio n to b e e n te r e d in th e c o m m e rc ia l re g is te r. S u c h a c o m m e rc ia l p ro x y in c lu d e s a u th o r iz a tio n to a c t i n a n d o u t o f c o u rt in r e s p e c t to r u n n in g a n e n te r p r is e . T h e c a ta lo g u e o f e n titie s a u th o r iz e d to g r a n t a c o m m e rc ia l p ro x y is n o t so o b v io u s. I t is a c c e p te d t h a t th e p r o p e r d e fin itio n o f a n e n t r e p r e n e u r is e x p r e s s e d in P C C a n d in th e F re e d o m A ct o f B u s in e s s A ctivity. H o w ev er, n o t e v e ry s u b je c t t h a t s h o u ld b e e n te r e d in th e c o m m e rc ia l r e g is te r is a n e n t r e p r e n e u r a c c o rd in g to th e m e a n in g p r e s e n te d i n P C C a n d in t h e A ct F re e d o m o f B u s in e s s A ctiv ity . T h e re fo re , t h e e le m e n ts (s u c h a s r u n n in g a b u s in e s s a c tiv ity , m o m e n t o f e n t r y to r e g is te r ) d e c id in g a u th o r iz a tio n to g r a n t co m m e r c ia l p ro x y w e re d is c u s s e d . I t w a s c o n s id e re d w h e th e r a n a t u r a l p e r s o n w h o is a n e n t r e p r e n e u r s h o u ld o r s h o u ld n o t b e a u th o r iz e d to g r a n t a co m m e r c ia l proxy.
T h is p a p e r m a in ta in s t h a t th e r e is no r e a s o n a b le ju s tif ic a tio n to d iffe r b e tw e e n e n t r e p r e n e u r s d u e to le g a l fo rm s o f b u s in e s s a c tiv itie s . I m p o r ta n t a m e n d m e n ts i n th e p r e s e n t le g a l s t a t u s o f e n titie s a u th o r iz e d to g r a n t a c o m m e rc ia l p ro x y a r e re q u ire d .
