Spis treści 1. Wstęp Cel prac Metody pomiarowe Metodyki pomiarowe Lokalizacje pomiarowe

(1)

1

Opracowanie wyników z badań w ramach projektu „Analiza jakości powietrza w obrębie 23 Gmin należących do ZIT BTOF”,

wykonanych na terenie Gminy Koronowo.

BZIT.042.2.10.2019

Bydgoszcz, 10.12.2019

(2)

2

Spis treści

1. Wstęp ... 3

2. Cel prac ... 4

3. Metody pomiarowe ... 5

4. Metodyki pomiarowe ... 6

5. Lokalizacje pomiarowe ... 7

6. Warunki meteorologiczne ... 12

7. Wyniki pomiarów ... 14

8. Wnioski ... 42

(3)

3

1. Wstęp

Firma Aviation Technik wykonała pomiary wskaźnikowego monitoringu i prewencji w zakresie zanieczyszczenia powietrza spowodowanych pyłem PM10, PM2,5. Pomiary zostały przeprowadzone z użyciem bezzałogowego statku powietrznego, wyposażonego w głowicę pomiarową z czujnikami, niezbędnymi do interpretacji otrzymanych wyników. Zakres badań obejmował: pył PM2,5, pył PM10, formaldehyd-HCHO, chlorowodór-HCL, dwutlenek siarki- SO2, dwutlenek azotu-NO2, cyjanowodór-HCN, PID, CO, temperaturę powietrza, wilgotność.

Celem badań było wskaźnikowe określenie stopnia zanieczyszczenia powietrza, które w badanych lokalizacjach zrealizowano w oparciu o pomiary stężeń. Niniejsze sprawozdanie obejmuje, sporządzone w języku niespecjalistycznym, podsumowanie badań prowadzonych w ramach umowy zawartej pomiędzy ZIT BTOF a spółką Aviation Technik Sp. z o.o..

Wykonawcą jest Spółka Aviation Technik Sp. z o.o., stanowiąca zespół inżynierów związanych z lotnictwem wojskowym i cywilnym o ogromnym doświadczeniu obejmującym wyspecjalizowaną kadrę inżynierów, techników oraz pilotów załogowych i bezzałogowych statków powietrznych. Tworzymy zespół który realizuje projekty w oparciu o własną bazę techniczną, niezbędną infrastrukturę i profesjonalne narzędzia wsparcia informatycznego.

(4)

4

2. Cel prac

Celem prowadzonych badań jest wykonanie analizy zróżnicowania przestrzennego i czasowego jakości powietrza na terenie Gminy Koronowo w ramach realizacji zadania i wykonania analizy dla całego obszaru ZIT BTOF w oparciu o połączone techniki pomiarowe (bezzałogowego statku powietrznego i specjalnej głowicy pomiarowej wykrywającej niebezpieczne związki chemiczne charakterystyczne dla spalania substancji niedozwolonych jako paliwa grzewcze oraz pyły PM 2,5 i PM10) i analizy matematyczne (modelowanie tych pomiarów i kompensacja ich z wynikami PMŚ).

Rysunek 1. Lokalizacje obszarów pomiarowych ZIT.

Ocenę napływów zanieczyszczeń powietrza wykonano z użyciem modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu, uwzględniającego m.in. dane emisyjne i dane meteorologiczne. W ramach zadania miały zostać wykonane loty (co najmniej 3 loty na wskazanym obszarze) nad wszystkimi gminami, miastami i powiatami tworzącymi ZIT BTOF. Zadanie wykonano w dwóch etapach: I etap (1 badanie) przed okresem grzewczym, II etap (2 badania) w okresie grzewczym.

(5)

5

3. Metody pomiarowe

Do wykonania zadania zrealizowano trzy loty nad każdym obszarem: jeden przed sezonem grzewczym i dwa, tuż po jego rozpoczęciu i w trakcie jego trwania. Pomiary uzyskane na obszarach badanych miały za zadanie ukazać warunki tła dla poszczególnych lokalizacji oraz pozwolić na próbę interpretacji emisji zanieczyszczeń powietrza oraz napływów i wypływów na wysokości powyżej naziemnych stacji pomiarowych.

Badania wykonywano za pomocą urządzenia CleanAirDron. Jest to głowica pomiarowa produkcji SoftBlue SA, przeznaczona do badania zanieczyszczenia powietrza w czasie rzeczywistym i pobierania próbek do analizy laboratoryjnej.

Pomiar koncentracji pyłu zawieszonego był dokonywany metodą rozproszeniowej fotometrii laserowej. Cząstki są klasyfikowane w przedziałach względem wielkości, co umożliwia precyzyjne oszacowanie frakcji pyłów PM2,5, PM10, formaldehyd-HCHO, chlorowodór-HCL, dwutlenek siarki-SO2, dwutlenek azotu-NO2, cyjanowodór-HCN, PID, CO, temperaturę powietrza, wilgotność. Do pomiarów gazów zastosowano czujniki o klasie dokładności dostosowanej do lotów obszarowych

Na wytypowanych obszarach zastosowano metodę pomiaru ciągłego w czasie rzeczywistym.

Dla analizy pomiar został wykonany metodą warstwową na wysokości 50± 5 m, zgodnie z umową oraz metodą badania pionowego od 0m- 50m.

Pomiar zawartości pyłów realizowany był podczas przelotu nad zadanym obszarem.

Sensory realizowały pomiar w trybie ciągłym. Wyniki przedstawiono na mapach w formie interpolowanych izolinii.

(6)

6

4. Metodyki pomiarowe

Metodyka prac pomiarowych przewidywała wykonanie lotów ponad wytypowanymi terenami na wysokości 50±5 m). Wysokość taka została wybrana ze względu na potrzebę zunifikowania parametrów lotu na wszystkich terenach oraz możliwość występowania przeszkód lotniczych.

Metodyka prac przewidywała wykonanie lotów na niskim pułapie nad obszarem wytypowanym przez poszczególne gminy i miasta uczestniczące w projekcie. Po indywidualnych ustaleniach z każdą z gmin zostały wytypowane, na terenie każdej gminy, 3 obszary o łącznej powierzchni około 50 ha terenów zwartej lub częściowo zwartej zabudowy, o różnym stanie zainwestowania w infrastrukturę i różnym wieku zabudowy. Szczegółowe charakterystyki obszarów zawarte są w kartach obszarów.

Dla Gminy Koronowo zastosowano interpolacje wyników pomiarowych oraz użyto modelowanie matematyczne w celu określenia potencjalnych napływów i wypływów zanieczyszczeń generowanych poprzez Gminę Koronowo oraz gminy ościenne.

Rysunek 2. Obszary badawcze położone w Gminie Koronowo na tle pozostałych obszarów w ramach ZIT

(7)

7

5. Lokalizacje pomiarowe

Prace pomiarowe przeprowadzono na obszarze Gminy Koronowo w województwie kujawsko-pomorskim. Łącznie badania prowadzono na 3 oddzielnych obszarach o łącznej wielkości 50 ha tj. Samociążek oraz dwie lokalizacje w Koronowie. Łączna powierzchnia obszaru badanego w stosunku u do wielkości Gminy stanowi 0,1175% powierzchni całkowitej.

Tabela 1. Każdy z obszarów został uzgodniony z zamawiającym. Większość obszarów stanowią tereny zabudowane.

3

Gmina Obszary badane Powierzchnia [ha]

Powierzchnia [km2]

Powierzchnia gminy / miasta

[km2]

Koronowo 411.7

Samociążek 15.0287 0.150287 Koronowo 17.1534 0.171534 Koronowo 16.2132 0.162132

razem 48.3953 0.483953 0.1175%

Tabela 1 Powierzchnia badawcza w stosunku do powierzchni całkowitej Gminy Koronowo.

Rysunek 3. Lokalizacje pomiarowe Gminy Koronowo.

(8)

8 Charakterystyka otoczenia miejsca wykonywania pomiarów: Zabudowa z XVIII-XIX wieku z przeważeniem domków jednorodzinnych. Lokalizacje znajdują się w województwie kujawsko-pomorskim, a tereny badane znajdują się na charakterystycznych położeniach topograficznych. Gmina jest położona na terenach osadzonych w dolinie, zalesione. Poniżej znajdują się dane statystyczne udostępnione przez Urząd Miejski oraz karty obszaru ukazujące topografię oraz wyznaczone tereny badań.

Informacje podane przez Urzędników:

Koronowo Procentowy udział

mieszkańców wspieranych przez pomoc społeczną w obszarach badanych

412 – 3,87%

Zamożność mieszkańców w obszarach badań

Brak danych Brak danych Brak danych Procentowy udział

terenów

zabudowanych, lasów i terenów uprawnych w Gminie

Badania przeprowadzane na terenie zabudowanym, teren miejski otoczony od wschodniej strony lasami, 24 hektarowy park leśny na terenie Koronowa.

Ilość interwencji Straży Miejskiej lub gminnej w obszarach badanych, dot.

zanieczyszczenia powietrza

32

(9)

9

Nazwa obszaru: Gmina: Powiat:

SAMOCIĄŻEK

^KORONOWO ^bydgoski

Zagospodarowanie: Zabudowa: Warunki aerosanitarne:

zwarty zespół zabudowy mieszkaniowej

jednorodzinnej (40%), zabudowa zagrodowa, liczne budynki gospodarcze, tereny ogródków działkowych

zabudowa głównie z drugiej połowy XX wieku, stopniowy rozwój zabudowy po 2000 roku,

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: umiarkowana topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: średnia

KARTA OBSZARU

(10)

10

KORONOWO 1

zwarty zespół zabudowy mieszkaniowej

wielorodzinnej, tereny komunikacji i usług, w pełni zagospodarowany

zabudowa wielowiekowa centrum miasta, zabudowa II połowy XX wieku, niewielki odsetek nowej zabudowy

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: wysoka topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: niska

KARTA OBSZARU

(11)

11

KORONOWO 2

tereny produkcyjne, magazynowe i składowe, tereny otwarte,

zabudowa kubaturowa produkcji, zabudowa usługowa, główny rozwój w II poł XX wieku

potencjalna emisja zanieczyszczeń do powietrza: niska

topoklimatyczna zdolność do regeneracji jakości powietrza: średnia

KARTA OBSZARU

(12)

12

6. Warunki meteorologiczne

Tabela 2. Podstawowe parametry meteorologiczne w czasie wykonywania badań.

Miejscowość

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła Data

Samociążek 9 6 m/s NW NIE NIE NIE 02.10.2019

Koronowo 1 9 6 m/s NW NIE NIE NIE 02.10.2019

Koronowo 2 9 7 m/s WNW TAK NIE NIE 02.10.2019

Samociążek 10,5 5 m/s SSW NIE NIE NIE 29.10.2019

Koronowo 1 10,5 7 m/s SW NIE NIE NIE 29.10.2019

Koronowo 2 10,5 7 m/s SW NIE NIE NIE 29.10.2019

Samociążek 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 21.11.2019

Koronowo 1 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 21.11.2019

Koronowo 2 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 21.11.2019

W sezonie grzewczym od października 2019 do grudnia 2019 r. temperatura powietrza charakteryzowała się przebiegiem znacząco odbiegającym od wieloletniej normy dla tego samego okresu. Na stacjach meteorologicznych rejestrowano niestandardowe amplitudy temperatur pomiędzy porą dnia i nocy oraz znacznie wyższe przebiegi średnich dobowych temperatur powietrza w stosunku do średnich wieloletnich dobowych temperatur powietrza. W kontekście tego można stwierdzić, że warunki termiczne skutkowały zmniejszonym zapotrzebowaniem na energię cieplną do ogrzewania budynków, co wprost przekładało się na obniżony poziom emisji poziom emisji zanieczyszczeń z indywidualnych źródeł grzewczych.

Rysunek 4. Przykładowy rozkład temperatury dla miesiąca listopad.

(13)

13 W trakcie wykonywania prac badawczych pogoda charakteryzowała się dużą zmiennością związaną z występującymi cyrkulacjami powietrza nietypowymi dla tej pory roku. Według danych IMGW były to warunki nie występujące od 140 lat. Szczegółowe warunki meteorologiczne związane z przemieszczaniem mas powietrza pokazano na mapach meteorologicznych w załączniku do sprawozdania głównego.

(14)

14

7. Wyniki pomiarów

Tabela 3. Stężenia wybranych substancji w powietrzu w czasie badań na poziomie 50 m n.p.t. wykonywanych za pomocą statku powietrznego.

Miejscowość

BADANIE I BADANIE II

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID

Samociążek 9 6 m/s NW NIE NIE NIE 0,9 1,3 - - - - - - - 10,5 5 m/s SSW NIE NIE NIE 3,97 5,01 - - - - - - - Koronowo 1 9 6 m/s NW NIE NIE NIE 2,2 4,3 - - - - - - - 10,5 7 m/s SW NIE NIE NIE 45,1 66,6 - - - - - - - Koronowo 2 9 7m/s WNW TAK NIE NIE 2,3 3,1 - - - - - - - 10,5 7 m/s SW NIE NIE NIE 32,04 44,38 - - - - - - -

*- „-„ oznacza nie stwierdzono

(15)

15

Miejscowość

BADANIE III

Śr. Temperatura Prędkość wiatru Kierunek Wiatru Zachmurzenie Deszcz Mgła PM2,5 [µg/m3] PM10 [µg/m3] HCL HCN CO SO2 NO2 HCHO PID

Samociążek 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 5,31 18,54 - - - - - - -

Koronowo 1 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 24,79 42,14 - - - - - - -

Koronowo 2 4,5 5 m/s N NIE NIE NIE 8,62 27.48 - - - - - - -

Na załączonych poniżej kartach obszarów przedstawiono rozkład zanieczyszczeń nad badanymi obszarami. Mapy przedstawiają obraz rozprzestrzeniania się wykrytych pyłów zawieszonych wraz z promieniem wpływu na danym obszarze. Wartości podane w tabeli są wartościami uśrednionymi dla danego obszaru. Norma dobowa i roczna dla pyłów jest ustalona Rozporządzeniem Ministra Środowiska, jednak ze względu na to, że pomiary odbywały się w stosunkowo krótkim czasie nie można ich nazwać znormalizowanymi. Wartości te dają jednak obraz potencjalnych źródeł emisji zanieczyszczeń do atmosfery i przy założeniu, że w okresie grzewczym emisja jest praktycznie ciągła, pozwalają na wskazanie obszarów w których potencjalnie może dochodzić do przekroczeń norm emisji. Dla analizowanych zanieczyszczeń zastosowano skalę porównawczą zgodną z Indeksem Jakości Powietrza na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska

(16)

16 Indeks jakości powietrza zgodny z normami wynosi dla pyłów zawieszonych PM10, PM2,5.

PM10 [µg/m³] PM2,5 [µg/m³] Bardzo dobry 0 - 20 0 – 13

Dobry 20,1 – 50 13,1 – 35

Umiarkowany 50,1 – 80 35,1 – 55 Dostateczny 80,1 – 110 55,1 – 75

Zły 110,1 – 150 75,1 – 110

Bardzo Zły >150 >110

http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/health_informations

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska kategorie indeksu jakości powietrza należy rozumieć następująco:

Bardzo dobry „Jakość powietrza jest bardzo dobra, zanieczyszczenie powietrza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, warunki bardzo sprzyjające do wszelkich aktywności na wolnym powietrzu, bez ograniczeń.”

Dobry „Jakość powietrza jest zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza powoduje brak lub niskie ryzyko zagrożenia dla zdrowia. Można przebywać na wolnym

powietrzu i wykonywać dowolną aktywność, bez ograniczeń.”

Umiarkowany „Jakość powietrza jest akceptowalna. Zanieczyszczenie powietrza może stanowić zagrożenie dla zdrowia w szczególnych przypadkach (dla osób chorych, osób starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci). Warunki umiarkowane do aktywności na wolnym powietrzu.”

Dostateczny „Jakość powietrza jest dostateczna, zanieczyszczenie powietrza stanowi

zagrożenie dla zdrowia (szczególnie dla osób chorych, starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci) oraz może mieć negatywne skutki zdrowotne. Należy rozważyć ograniczenie (skrócenie lub rozłożenie w czasie) aktywności na wolnym powietrzu, szczególnie jeśli ta aktywność wymaga długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego.”

Zły „Jakość powietrza jest zła, osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci powinny unikać przebywania na wolnym powietrzu. Pozostała populacja powinna ograniczyć do minimum wszelką aktywność fizyczną na wolnym powietrzu - szczególnie wymagającą długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego.”

Bardzo Zły „Jakość powietrza jest bardzo zła i ma negatywny wpływ na zdrowie. Osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci powinny bezwzględnie unikać przebywania na wolnym powietrzu. Pozostała populacja powinna ograniczyć przebywanie na wolnym powietrzu do niezbędnego minimum. Wszelkie aktywności fizyczne na zewnątrz są odradzane. Długotrwała ekspozycja na działanie substancji znajdujących się w powietrzu zwiększa ryzyko wystąpienia zmian m.in. w układzie oddechowym, naczyniowo-sercowym oraz

odpornościowym.”

(17)

17

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi.

BADANIE I

(18)

18

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM2,5 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi.

BADANIE I

(19)

19

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

BADANIE II

(20)

20

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

BADANIE II

(21)

21

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(22)

22

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(23)

23

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

BADANIE I

(24)

24

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

BADANIE I

(25)

25

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM2,5 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi BADANIE II

(26)

26

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

BADANIE II

(27)

27

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(28)

28

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(29)

29

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE I

(30)

30

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE I

(31)

31

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE II

(32)

32

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE II

(33)

33

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(34)

34

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

BADANIE III

(35)

35

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi (BADANIE III). Atlas ukazujący lokalne zanieczyszczenia z widokiem z satelity.

(36)

36

SAMOCIĄŻEK

Tytuł ryciny:

Rozkład zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM2,5 ponad obszarem objętym badaniami kontrolnymi (BADANIE III). Atlas ukazujący lokalne zanieczyszczenia z widokiem z satelity.

(37)

37

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

(38)

38

KORONOWO 1

Tytuł ryciny:

(39)

39

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

(40)

40

KORONOWO 2

Tytuł ryciny:

(41)

41 Analizując rozkłady stężeń pyłów zawieszonych w kolejnych badaniach nad obszarami Gminy Koronowo, tj. w miejscowościach Samociążek i Koronowo można zauważyć, że wartości średnie nie są wysokie. Mieszczą się one w zakresie reprezentującym jakość powietrza na poziomie dobrym. Mając na uwadze nie tylko wartości średnie ale i maksymalne można zauważyć, że na terenie gminy występują lokalne źródła emisji zanieczyszczeń powodujące przekroczenie norm. Dobitnie widać to w miejscowości Koronowo w lokalizacji pierwszej, tj.

w centrum starego miasta. Lokalne stężenia pyłów zawieszonych przekraczają tu dopuszczalne normy jakości powietrza (Badanie III PM2,5 - 344,8ug/m³, PM10 – 1093,2ug/m³) plasując ją jako bardzo złą. Są to oczywiście chwilowe pomiary lokalnych źródeł, jednak w dłuższej perspektywie czasowej mogące prowadzić do degradacji jakości powietrza i środowiska naturalnego. Nieco lepiej sytuacja wygląda w lokalizacji drugiej w Koronowie, gdzie mimo, że jest to teren przemysłowo usługowy, wartości maksymalnych stężeń są mniejsze i wynoszą odpowiednio 75,3 i 953,1 ug/m³ . Samociążek, miejscowość o charakterze rekreacyjno- wypoczynkowym, nie jest wolny od źródeł niskiej emisji, generującej duże stężenia pyłów PM2,5 i PM10. Wartości maksymalne wynoszą tu odpowiednio 89,1 i 951,1ug/m³. Wizualizacja tych stężeń, na podkładzie mapowym, daje możliwość potencjalnej lokalizacji źródeł zanieczyszczeń niekoniecznie pochodzących z procesu spalania. W przypadku Koronowa, w lokalizacji drugiej, jest to teren skrzyżowania ulic: Aleje Wolności i ulicy Przemysłowej. Przyjęty model przemieszczania zanieczyszczeń wraz z masami powietrza wskazywał na przekraczanie norm jakości powietrza w miejscach nie będących bezpośrednimi źródłami emisji. Panujące warunki powodują rozproszenie zanieczyszczeń i ich przemieszczanie w znacznie niższych stężeniach.

(42)

42

8. Wnioski

Zdolność topograficzną do wymiany powietrza na terenie Gminy Koronowo, uważa się za niską, szczególnie centrum Koronowa. Spowodowane jest to charakterystyczną topografią terenu (większość terenu to doliny). Drobiny zanieczyszczeń (aerozole atmosferyczne) osadzają się na dnie doliny i nie mogą się wydostać.

Kluczowe znaczenie dla interpretacji wyników pomiarów mają warunki cyrkulacyjne, meteorologiczne (aerodynamiczne) na danym terenie oraz cyrkulacji mas powietrza na obszarze całego ZIT. Istotnym ograniczeniem metody jest jej chwilowość, to znaczy brak możliwości otrzymywania wyników w dłuższej serii czasowej dla danej lokalizacji dlatego taki pomiar został nazwany pomiarem nieznormalizowanym. Ze względu na zastosowanie metody badania warstwowego, zmienność przestrzenna i czasowa rozkładu stężeń substancji w powietrzu pozostaje ciągle nieznana jednak daje to obraz pomiaru w czasie rzeczywistym.

Jeżeli warunki atmosferyczne na danym terenie (doliny) utrzymają się, to wyniki badań dobowych będą do nich zbliżone. A zatem chwilowe pomiary można traktować jako miarodajne w odniesieniu do obowiązujących norm.

Rysunek 5. Średnie kierunki wiatrów I i II badania dla Gminy Koronowo.

(43)

43

Rysunek 5a. Średnie kierunki wiatrów III badania dla Gminy Koronowo.

Powyższe rysunki przedstawiają średnie kierunki wiatrów w okresie badawczym i kierunki przepływu zanieczyszczeń. Rysunek 5 obrazuje średnie kierunki wiatrów podczas I i II badania a rysunek 5a kierunki podczas badania III, kończącego proces badawczy. Jak można zauważyć kierunki na przestrzeni kilku miesięcy zmieniły się znacznie z zachodniego i południowo zachodniego na północny. Takie zmiany powodują wymieszanie mas powietrza i intensywne przemieszczanie i rozrzedzanie zanieczyszczeń.

Występowanie zanieczyszczeń powietrza, szczególnie pyłów zawieszonych (PM2,5, PM10, HCHO, HCL, SO2, NO2, HCN, PID, CO,) pochodzących z napływu z kierunku WSW i W (najprawdopodobniej z Gminy Więcbork i Mroczy) w okresie pomiarowym było niewielkie w badanej warstwie i nie miało zasadniczego wpływu na pogorszenie jakości powietrza w Gminie Koronowo. Podwyższone wartości pyłów zawieszonych w miejscowości Koronowo w okresie badawczym przy panujących warunkach meteorologicznych mogą sugerować lokalne źródła zanieczyszczeń. Ilość interwencji na terenie Gminy Koronowo (32) potwierdza lokalny problem. Przypływy zanieczyszczeń jak i generowane lokalne źródła osadzają się na dnie doliny pogarszając jakość powietrza.

Przyjęty model lotów obszarowych a co za tym idzie zastosowanych czujników i sensorów uniemożliwiał indywidualną lokalizację źródeł zanieczyszczeń oraz nie miał na celu wskazywania źródeł powstawania zanieczyszczeń pochodzących ze spalania materiałów niedozwolonych jako paliwa grzewcze. Bezsprzecznie można na podstawie badań stwierdzić, ze występowanie tych zanieczyszczeń (gazowych) w warstwie pomiarowej jest znikome i pominięte w opracowaniu jako nieistotne. Nie znaczy to jednak, że w poszczególnych przypadkach emisji, zanieczyszczenia przekraczające dopuszczalne poziomy nie występują w warstwie przyziemnej. Wymaga to jednak zastosowania innego modelu badawczego

(44)

44 W związku z powyższym Gmina Koronowo emitowała umiarkowane zanieczyszczenia w okresie badawczym, które mogły mieć wpływ na jakość powietrza w Gminach Ościennych (Gmina Dobrcz).

Dzięki wcześniej przyjętemu modelowi tj. wykonaniu 1 i 2 badania na wysokości 50±5m, już w początkowej fazie udało się określić, że przyjęty model potwierdził niewielkie stężenia zanieczyszczeń ze względu na występowania stref szybszego przewietrzania. Dlatego też, w 3 badaniu zmieniono metodykę badawczą rozszerzając wykonywanie pomiarów w trakcie wznoszenia i lądowania (badanie w pionie) oraz zmieniając pułap lotu od 30m - 50m.

Pozwoliło to na zaobserwowanie, że zanieczyszczenia o wysokim stężeniu występują w warstwie przyziemnej, a wyższe wysokości służą jako korytarze transportu zanieczyszczeń.

Przyjęty model rozkładu zanieczyszczeń pokazuje, ze pyły zawieszone PM2,5 i PM10 w podobnych warunkach meteorologicznych rozprzestrzeniają się w promieniu 400 – 500m od źródła i są one zazwyczaj rejestrowane w warstwie przyziemnej do 10m. I to one są najbardziej szkodliwe dla zdrowia mieszkańców. Przykładowe wykresy zmian ilości zanieczyszczeń wraz ze wzrostem wysokości załączono poniżej.

Rysunek 6. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.

0 10 20 30 40 50 60 70

0 20 40 60 80 100 120

Wysokość [m]

Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]

Samociążek

PM2,5 PM10

(45)

45

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

0 20 40 60 80 100 120

Wysokość [m]

Koronowo 1

PM2,5 PM10

-10 0 10 20 30 40 50 60 70

0 20 40 60 80 100 120 140

Wysokość [m]

Koronowo 2

PM2,5

PM10

(46)

46 Badania były wykonywane w warstwie jednorodnej 50 m ±5 m oraz 30 ±5 m co dało nowe spojrzenie na sytuację jakości powietrza w badanych obszarach. Charakterystyki wysokościowe pokazują, że część zanieczyszczeń zalega w warstwie przyściennej a część unosi się i przedostaje do stref przewietrzania – transportu mas powietrza. Zatem ważne jest by w tych strefach nie ograniczać przepływu powietrza przez niekorzystne rozwiązania urbanistyczne.

Wydaje się, że problem ten dotyczy raczej większych aglomeracji miejskich. W małych miejscowościach przeszkody ograniczające przepływ powietrza stanowią lasy i naturalne obniżenia terenu. W przypadku gminy Koronowo położonej w dolinie rzeki Brdy zjawisko to występuje w znacznym stopniu.

Ponieważ w badaniu brało udział 0,1175% powierzchni całkowitej Gminy można jednoznacznie stwierdzić, że wyniki nie mogą dać pełnej odpowiedzi na przemieszczanie zanieczyszczeń w całym obszarze Gminy i ZIT. Przyjęty model teoretyczny jedynie postuluje, że napływ i wypływ zanieczyszczeń z danego obszaru, przy panujących warunkach, jest niewielki co nie znaczy, że nie występuje. Aby wyniki były pełne konieczny jest ciągły pomiar poziomu zanieczyszczeń w wytypowanych lokalizacjach. Dla realizacji takiego zadania rekomenduje się zainstalowanie sieci nisko kosztowych głowic pomiarowych. Lokalizację tych głowic pokazano na rysunku 9. Szczegółowe informacje oraz położenie pozostałych czujników na terenie całego obszaru ZIT umieszczono w części głównej raportu.

Rysunek 8. Rozmieszczenie nisko kosztowych czujników jakości powietrza na terenie Gminy Koronowo.

(47)

47

Tabela 4. Propozycja lokalizacji naziemnych czujników nisko kosztowych.

GMINA MIEJSCOWOŚĆ LOKALIZACJA FUNKCJA NUMER UWAGI

KORONOWO KORONOWO ZAKŁAD KOMUNALNY aglomeracyjna 16 uzgodnienie KORONOWO KORONOWO URZĄD MIASTA aglomeracyjna 17 uzgodnienie KORONOWO KORONOWO STRUMYKOWA aglomeracyjna 18 wymagane uszczegółowienie i

uzgodnienie KORONOWO PIECZYSKA PIECZYSKA aglomeracyjna 19 wymagane uszczegółowienie i

uzgodnienie KORONOWO TRYSZCZYN ŚWIETLICA WIEJSKA aglomeracyjna 20 uzgodnienie KORONOWO WTELNO ZESPÓŁ SZKÓŁ aglomeracyjna 21 uzgodnienie

KORONOWO MĄKOWARSKO SZKOŁA

PODSTAWOWA zewnętrzna 22 uzgodnienie KORONOWO WIERZCHUCIN

KRÓLEWSKI RYNEK zewnętrzna 23 wymagane uszczegółowienie i uzgodnienie KORONOWO SAMOCIĄŻEK ŚWIETLICA aglomeracyjna 24 uzgodnienie

(48)

48 Rekomendacje dla Gminy:

• Zainstalowanie nisko kosztowych czujników jakości powietrza monitorujących poziom i przemieszczanie zanieczyszczeń, połączonych z siecią istniejących czujników. Czujniki powinny mieć możliwość rozbudowy o kolejne sensory, a ich wyniki powinny być dostępne w czasie rzeczywistym dla mieszkańców Gminy.

• Aby zmniejszyć emisje niebezpiecznych substancji konieczne są działania kompleksowe, także te dotyczące ograniczania indywidualnego transportu samochodowego. Dobrym sposobem jest zwiększenie i polepszenie tras komunikacji miejskiej i podmiejskiej oraz rozwój tras autobusów szkolnych.

• Przeprowadzanie kompleksowych kontroli palenisk,

• Pomoc i doradztwo w zakresie wymiany kotłów centralnego ogrzewania na ekologiczne źródła, szczególnie dla osób objętych pomocą społeczną o niskiej zamożności.

• Propagowanie i pomoc w korzystania z miejskiego systemu centralnego ogrzewania jako ekologicznej alternatywy dla indywidualnych źródeł ciepła.

• Informacje publiczne na temat bieżącej sytuacji jakości powietrza (w szkołach, przychodniach, szpitalach, środkach komunikacji)

• Edukacja na temat spalania odpadów i ekologicznych źródeł ciepła (np. wizyta Straży Miejskiej w szkołach)

• Alarmowanie powiadomieniem SMS o przekroczonej normie z radą o ograniczeniu aktywności.

• Wprowadzenie stref ograniczonej emisji komunikacyjnej, na której obszary mogą wjeżdżać tylko pojazdy spełniające określone wymogi emisyjne.

Zwiększona emisja zanieczyszczeń może powodować przykre konsekwencje zdrowotne jak i niszczenie ekosystemu. Z takimi problemami można później walczyć latami. Niniejsze badania, ocena i analiza wyników pokazują, że problem niskiej emisji istnieje realnie, co powinno uświadomić włodarzom i mieszkańcom Gminy, że jakość powietrza jest bardzo ważna dla ich zdrowia oraz motywować do działania.

Wyniki badań nie są ostateczne. Wydaje się zasadne kontynuowanie badań jakości powietrza w przyszłości aby zgromadzić większą ilość wyników do analiz. Na dzień dzisiejszy wskazano, że wykonywanie badań zanieczyszczenia powietrza przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych jest możliwe i skuteczne i daje wymierne informacje na temat ilości zanieczyszczeń ich migracji i lokalizacji źródeł powstawania.

Koniec Sprawozdania.