Zał. nr 1 - Mapa uzbrojenia tere
KLAUZULA O
KOMPLETNOŚCI DOKUMENTACJI
dotyczy : projektu wykonawczego branży elektrycznej dla inwestycji:
„Dokumentacja projektowa wykonania instalacji odgromowej oraz uziemienia na budynku mieszkalnym wielorodzinnym przy ul. 11 Listopada 12 w Libiążu”
Oświadczam , że :
¨ Dokumentacja projektowa objęta spisem zawartym w Opisie Technicznym jest kompletna w części elektrycznej, a przyjęte rozwiązania zapewniają spełnienie swej funkcji.
¨ Zastosowane w dokumentacji projektowej materiały i urządzenia spełniają wymagania Polskich Norm i przepisów związanych z ochroną przeciwpożarową oraz wymagań jakościowych.
¨ Dokumentacja spełnia wymagania użytkowe.
¨ Rozwiązania techniczne zawarte w projekcie są zgodne z dokonanymi uzgodnieniami dokonanymi z Inwestorem i innymi branżami.
¨ Dokumentacja projektowa nadaje się do prawidłowego wykonania prac montażowych.
¨ Dokumentację projektową opracowano w czterech oryginalnych egzemplarzach.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
pieczęć i podpis
Kraków, dn. 15.01.2020 r.
Zał. nr 3
OŚWIADCZENIE PROJEKTANTA
O SPORZĄDZENIU PROJEKTU ZGODNIE Z OBOWIĄZUJĄCYMI PRZEPISAMI ORAZ ZASADAMI WIEDZY TECHNICZNEJ
dotyczy : projektu wykonawczego branży elektrycznej dla inwestycji:
„Dokumentacja projektowa wykonania instalacji odgromowej oraz uziemienia na budynku mieszkalnym wielorodzinnym przy ul. 11 Listopada 12 w Libiążu”
Po zapoznaniu się z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 z późniejszymi zmianami), zgodnie z art. 20 ust. 4 pkt. 2 tej ustawy, oświadczam , że w/w projekt, którego Inwestorem jest:
POWSZECHNA SPÓŁDZIELNIA MIESZKANIOWA W CHRZANOWIE, ul. Kardynała Wyszyńskiego 17, 32-501 Chrzanów
została sporządzona zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej z zakresie instalacji elektrycznych.
Świadomy odpowiedzialności karnej za podanie w niniejszym oświadczeniu nieprawdy, zgodnie z art. 233 Kodeksu Karnego, potwierdzam własnoręcznym podpisem prawdziwość złożonego oświadczenia.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
pieczęć i podpis
D O K U M E N T A C J A P R O J E K T O W A
NAZWA INWESTYCJI
: „Dokumentacja projektowa wykonania instalacji
odgromowej oraz uziemienia na budynku mieszkalnym wielorodzinnym przy ul. 11 Listopada 12 w Libiążu”
ADRES : Libiąż, ul. 11 Listopada 12 Nr działki: 5684, Libiąż
TEMAT : Projekt instalacji odgromowej STADIUM : Projekt wykonawczy
BRANŻA : Elektryczna
INWESTOR : Powszechna Spółdzielnia Mieszkaniowa w Chrzanowie ul. Kardynała Wyszyńskiego 17, 32-501 Chrzanów
OPRACOWAŁ : mgr inż. Jarosław Ziomek
Nr upr. bud. : MAP/0416/PWBE/018
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
piecz !"i"podpis
PROJEKTOWAŁ : mgr inż. Marcin Skubis
Nr upr. bud. : MAP/0062/PWOE/012
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
piecz !"i"podpis
DATA : Styczeń 2021
MARCIN SKUBIS
os. Lipowy Gaj 9, 32-080 Zabierzów, NIP: 637-20-30-176
www.elektroproinstal.pl elektroproinstal@poczta.fm tel. kom. 660-011-022; 694-906-694
SPIS ZAWARTOŚCI DOKUMENTACJI:
A. SPIS TREŚCI:
1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA... 4
2. PODSTAWA OPRACOWANIA ... 4
3. ZAKRES RZECZOWY OPRACOWANIA ... 4
4. KLASYFIKACJA BUDYNKU ... 5
5. OCENA RYZYKA STRAT PIORUNOWYCH ... 5
6. INSTALACJA ODGROMOWA – STAN PROJEKTOWANY ... 6
6.1. Poziom ochrony instalacji odgromowej ... 6
6.2. Instalacja zwodów poziomych na dachu budynku ... 6
6.3. Przewody odprowadzające... 7
6.4. Złącza kontrolno pomiarowe... 8
6.5. Przewody uziemiające ... 8
6.6. Uziomy ... 8
7. OCHRONA PRZECIWPRZEPIĘCIOWA ... 9
8. KLAUZULA WYKONALNOŚCI ... 9
9. KONSERWACJA INSTALACJI ODGROMOWEJ ... 9
10. ODZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ... 10
11. UWAGI KOŃCOWE ... 10
11.1. Uwagi ogólne... 10
11.2. Wytyczne wykonania i odbioru robót elektrycznych ... 11
12. INFORMACJE DOTYCZĄCE BEZPIECZENSTWA I OCHRONY ZDROWIA ... 12
11.1 Zakres robót ... 12
11.2 Zagrożenia przy realizacji robót ... 12
11.3 Sposób prowadzenia instruktarzu pracowników ... 13
11.4 Zagospodarowanie elektroenergetyczne terenu budowy ... 13
11.5 Podsumowanie BIOZ ... 14
13. WYKAZ NORM I PRZEPISÓW ... 16
B. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW:
· Zał. nr 1 – Mapa uzbrojenia terenu.
· Zał. nr 2 – Klauzula o kompletności dokumentacji projektowej.
· Zał. nr 3 – Oświadczenie projektanta o zgodności projektu z obowiązującymi przepisami.
· Zał. nr 4 – Obliczenia klasy LPS z programu IEC RISK do normy 62305
· Zał. nr 5 – Odpis uprawnień budowlanych projektanta.
· Zał. nr 6 – Odpis zaświadczenia o przynależności projektanta do O.I.I.B.
C. SPIS RYSUNKÓW:
Tytuł Numer
RZUT DACHU- PLAN INSTALACJI ODGROMOWEJ - rys. E-1
1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest projekt wykonawczy pt.:
„Dokumentacja projektowa wykonania instalacji odgromowej oraz uziemienia na budynku mieszkalnym wielorodzinnym przy ul. 11 Listopada 12 w Libiążu”
2. PODSTAWA OPRACOWANIA
Podstawę opracowania stanowią:
§ umowa z Inwestorem,
§ podkłady architektoniczno-budowlane,
§ założenia technologiczne,
§ dane wyjściowe do opracowania projektu podane przez Inwestora
§ inwentaryzacja budowlana budynku
§ Obliczenie zagrożenia piorunowego i określenie odpowiedniego poziomu ochrony obiektu,
§ Wizja lokalna,
§ Obowiązujące rozporządzenia, przepisy i polskie normy dotyczące niniejszego opracowania.
3. ZAKRES RZECZOWY OPRACOWANIA
Niniejszy projekt wykonawczy swoim zakresem obejmuje:
§ dobór typów osprzętu odgromowego oraz rozwiązań ochronnych,
§ dobór typów przewodów odgromowych,
§ wykonanie na dachu budynku zwodów poziomych nieizolowanych zgodnie z planem instalacji odgromowej rys. E-1 niniejszego opracowania,
§ wykonanie zwodów pionowych oprowadzających z dachu budynku do złącz kontrolnych zlokalizowanych na poziomie parteru budynku,
§ montaż złącz kontrolnych (pomiarowych instalacji odgromowej),
§ wykonanie nowych uziemień instalacji odgromowej w postaci uziemień szpilkowych wbijanych oraz uziomów powierzchniowych o wymaganej rezystancji uziemienia,
§ wykonanie pomiarów powykonawczych ciągłości instalacji odgromowej,
§ wykonanie pomiarów powykonawczych rezystancji uziemienia wykonanych uziomów szpilkowych oraz uziomów powierzchniowych.
Celem realizacji powyższych założeń jest - obniżenie ryzyka szkód powodowanych poprzez wyładowania atmosferyczne
4. KLASYFIKACJA BUDYNKU
Budynek mieszkalny wielorodzinny usytuowany w Libiążu przy ul. 11 Listopada 12 zaliczany jest do obiektów zwykłych i wymaga podstawowej ochrony odgromowej.
Ewentualne uderzenie pioruna w budynek może spowodować pożar, zagrożenie życia ludzkiego, przebicie instalacji elektrycznej oraz awarię zainstalowanych urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Budynek nie jest budynkiem zabytkowym ani budynkiem usługowym. Nie występuje więc ryzyko utraty usług publicznych oraz ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego. Jedynym ryzykiem związanym z możliwością wystąpienia wyładowania piorunowego jest utrata życia ludzkiego. Źródłem zagrożenia może być bezpośrednie wyładowanie w obiekt bądź wyładowanie w pobliżu obiektu.
Obliczone ryzyko całkowite (R) powodowane bezpośrednimi i pośrednimi trafieniami w obiekt i w linie jest większe od tolerowanego ryzyka (Rt).
Ryzyko obliczone (Rt) musi być zredukowane poniżej ryzyka tolerowanego (Rt) przez zwiększenie poziomu skuteczności ochrony „Środków ochrony”.
WYMAGANA KLASA OCHRONY LPS BUDYNKU: KLASA IV
§ średnie wymiary oka siatki zwodów poziomych: 20 m
§ średnie odległości pomiędzy przewodami odprowadzającymi i przewodami otokowymi: 20 m
§ materiał, kształt i minimalne wymiary uziomów:
ü materiał: stal, kształt: okrągły, lity ocynkowany: pręt fi=16 mm
ü materiał: stal, kształt: taśma ocynkowana: przewód 90 mm2, min. gr. 3 mm
§ materiał, kształt i minimalna powierzchnia przekroju przewodów i prętów na zwody oraz przewodów odprowadzających:
ü materiał: aluminium, kształt: drut, min. pow. przekroju: 50 mm2, fi=8 mm
5. OCENA RYZYKA STRAT PIORUNOWYCH
Doziemne wyładowania atmosferyczne mogą prowadzić do utraty życia istot żywych, przerw w świadczeniu usług publicznych oraz poważnych strat ekonomicznych. W celu zredukowania strat piorunowych należy stosować odpowiednie środki ochrony zgodnie z obowiązującymi normami dotyczącymi ochrony odgromowej serii PN-EN 62305. O potrzebie stosowania środków ochrony, lub czy stosowane w danej chwili środki są wystarczające, należy zdecydować na podstawie oszacowania ryzyka zgodnie z PN-EN 62305-2 „Ochrona odgromowa. Cześć 2: Zarządzanie ryzykiem”.
Celem oszacowania ryzyka jest skuteczne projektowanie i dobór odpowiednich środków ochrony obiektu, aby ryzyko wystąpienia danej straty nie przekraczało wartości dopuszczalnych RT. Główna klasyfikacja ryzyka uzależniona jest od typu prawdopodobnych strat:
§ R1 – ryzyko utraty życia ludzkiego lub trwałego porażenia,
§ R2 – ryzyko utraty usług publicznych,
§ R3 – ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego,
§ R4 – ryzyko poniesienia strat materialnych.
Dopuszczalne wartości ryzyka tolerowanego przedstawione są w tablicy poniżej:
Lp. Typ straty RT [rok-1]
1 R1 – ryzyko utraty życia ludzkiego lub trwałego porażenia 10-5
2 R2 – ryzyko utraty usług publicznych 10-3
3 R3 – ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego 10-3 4 R4 – ryzyko poniesienia strat materialnych 10-3
Ryzyko (R1, R2, R3 lub R4) jest suma komponentów Rx zależnych od źródła zagrożenia:
§ bezpośrednie wyładowanie w obiekt (S1),
§ wyładowanie w pobliżu obiektu (S2),
§ wyładowanie w urządzenie usługowe (S3),
§ wyładowanie w pobliżu urządzenia usługowego (S4), oraz od typu wywołanej szkody:
§ porażenie istot żywych (D1),
§ uszkodzenie fizyczne (D2),
§ awaria układów elektrycznych i elektronicznych (D3).
Liczba wyładowań atmosferycznych, które mogą oddziaływać na obiekt zależy od gęstości wyładowań w danym regionie, rozmiarów i charakterystyki obiektu z przyłączonymi urządzeniami usługowymi i charakterystyki otaczającego środowiska. Prawdopodobieństwo strat zależne jest od charakterystyki obiektu i stosowanych środków ochrony odgromowej i przed przepięciami. Roczna średnia wartość strat zależy od rozmiaru szkody jaka może wystąpić w następstwie wyładowania piorunowego i pośrednich skutków jakie może ona wywołać.
Niniejsza analiza oszacowania ryzyka dotyczy budynku mieszkalnego przy ul. 11 Listopada 12 w Libiążu.
Oszacowanie ryzyka przeprowadzono zgodnie z PN-EN 62305-2:2008 przy użyciu oprogramowania dedykowanego do normy IEC RISK. Poniżej zawarty jest wynik oszacowania ryzyka oraz wynikający z tego faktu IV stopień klasy ochrony budynku.
6. INSTALACJA ODGROMOWA – STAN PROJEKTOWANY 6.1. Poziom ochrony instalacji odgromowej
Poziom ochrony instalacji odgromowej został określony na podstawie 2 arkusza normy odgromowej nr PN-EN 62305 przy użyciu programu IEC RISK ASSESSMENT CALCULATOR. Obiekt został zakwalifikowany do IV klasy poziomy ochrony. Wydruk z obliczeń określenia klasy ochrony obiektu został zamieszczony w załącznikach niniejszego opracowania. Cała instalacja zwodów poziomych niskich na dachu budynku oraz zwodów pionowych odprowadzających wykonana będzie przy pomocy drutu nieizolowanego ze stopów AlMgSi Ø8mm układanego w systemie naciągowym oraz nie naciągowym.
6.2. Instalacja zwodów poziomych na dachu budynku
Jako sposób ochrony instalacji odgromowej wybrana została metoda kąta ochronnego realizowanego poprzez maszty instalacji odgromowych. Rozmieszczenie zwodów przyjęto z wykorzystaniem metody kąta ochronnego oraz sprawdzono metodą toczącej się kuli.
Projektuje się 8 masztów oznaczonych nr „M-1”, „M-2”, „M-3”, „M-4”, „M-5”, „M-6”, „M-7” oraz „M-8”.
Maszty wolnostojące na pojedynczym obciążniku betonowym, składane o wysokości h=3,5 m. Każdy maszt złożony jest z podstawy, iglicy z aluminium konstrukcyjnego oraz uchwytu na drut np. 40271 prod.
AH Hardt.
Na dachu budynku należy wykonać siatkę zwodów poziomych niskich z drutu nieizolowanego ze stopów AlMgSi Ø8mm mocowanego nie naciągowo na uchwytach uniwersalnych przytwierdzanych do okucia metalowego dachu np. 08051, 08071 seria Gold prod. AH Hardt. Odległości pomiędzy uchwytami nie mogą przekraczać 0,8 [m]. Wszelkie łączenia elementów instalacji odgromowej należy wykonywać jako skręcane lub spawane.
W celu zapewnienia pełnej ochrony urządzeń pomiarowych oraz anten znajdujących się na dachu budynku oraz uniemożliwienia wpłynięcia ładunku pochodzącego z wyładowania atmosferycznego do wnętrza obiektu zaleca się właścicielowi wyżej wymienionych urządzeń zastosowanie do poniższych wytycznych:
§ Zastosowanie kabli ekranowanych, gdzie ekrany każdego kabla należy podłączyć do połączeń wyrównawczych budynku,
§ Wprowadzenie kabli do budynku powinno odbywać jednym wspólnym wejściem,
§ Zastosowanie ochronników przepięciowych montowanych na każdym kablu wprowadzanym do budynku.
Wszystkie elementy metalowe znajdujące się na powierzchni lub nad powierzchnią dachu należy połączyć za pomocą specjalnych zacisków z najbliższym zwodem lub przewodem odprowadzającym (dotyczy to rynien biegnących przy dolnej krawędzi dachu, rynien spustowych, barier, masztów anten TV, pokryć metalowych itp.). Przewody zwodów poziomych łączyć ze sobą za pomocą złącz krzyżowych lub przelotowych.
6.3. Przewody odprowadzające
Przewody odprowadzające powinny być instalowane wzdłuż odcinków prostych i pionowych tak, aby zapewniały najkrótszą i najbardziej bezpośrednią drogę do ziemi. Tworzenie pętli powinno być eliminowane. Zwody pionowe odprowadzające w ilości 18 szt. należy wykonać przy pomocy drutu nieizolowanego ze stopów AlMgSi 8 mm mocowanego naciągowo ok. 10 cm od elewacji budynku za pomocą 3 kotw wbijanych (po jednej kotwie na początku, środku i przy końcu odcinka zwodu). Należy zastosować kotwy o 18 mm, L=50 cm, np. 15041 prod. AH Hardt. Drut na dachu budynku należy połączyć z siatką zwodów poziomych niskich przy użyciu uniwersalnych złącz krzyżowych. Na poziomie parteru drut odgromowy zwodów pionowych należy połączyć ze złączami kontrolnymi. Szczegółowy plan prowadzenia zwodów pionowych odprowadzających na ścianach budynku został przedstawiony na rys. E-1 Przewody odprowadzające nie powinny być instalowane ani w rynnach, ani w rurach spustowych nawet, jeżeli są one pokryte materiałem izolacyjnym.
UWAGA! Odległość przewodu odprowadzającego od wejść do budynku nie powinna być mniejsza niż 2 m.
UWAGA! Należy zachować odstęp izolacyjny od istniejącej instalacji gazowej, która zainstalowana jest na elewacji budynku. Minimalny odstęp izolacyjny wyliczono z następującego wzoru:
!"#$ %& / %! ( %'( )( + %'* )* +…+ %'# )# ) Gdzie:
dla L1 kc1=1
dla i>1 oraz i<n kci=(kci-1/0,5 )
dla Ln kcn=maximum(kcn-1/0,5;1/(ilość przewodów odprowadzających ))
Z powyższej zależności wynika, iż dla przedmiotowego budynku należy zachować odstęp izolacyjny o długości min. Smin = 44cm
6.4. Złącza kontrolno pomiarowe
Do pomiaru instalacji odgromowej przewiduje się montaż 18 szt. złącz kontrolno pomiarowych na poziomie parteru budynku montowanych na wysokości ok. 0,5-0,7 [m] w miejscach wskazanych na planie instalacji odgromowej rys. E-1 niniejszego opracowania. Jako złącza kontrolno pomiarowe należy zastosować np. złącze kontrolne (probiercze) nr 03031 seria Gold prod. AH Hardt. Złącza kontrolne należy połączyć za pomocą taśmy stalowej ocynkowanej FeZn 30x4 [mm] układanej na uchwytach uniwersalnych o długości 12 [cm] np. uchwyt nr 06171 seria Gold prod. AH Hardt z poszczególnymi uziemieniami miejscowymi. Wszelkie łączenia elementów instalacji odgromowej należy wykonywać jako skręcane lub spawane.
6.5. Przewody uziemiające
Przewody uziemiające wykonać z płaskownika FeZn 30x4 mm od złącza kontrolnego do uziomu pionowego pogrążonego na głębokość 1,0 [m] od powierzchni ziemi, w odległości min. 1,0 [m] od fundamentów budynku. Przewód uziemiający na ścianie budynku należy mocować za pomocą uchwytów bezpośrednio na ścianie. Przewód uziemiający należy zabezpieczyć antykorozyjnie na głębokość 0,4 [m]
w ziemi oraz 0,2 [m] nad powierzchnią ziemi. Przewody uziemiające połączyć z przewodami odprowadzającymi przez zaciski probiercze nad poziomem ziemi.
6.6. Uziomy
Dla zapewnienia prawidłowej ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi należy wykonać uziemienie instalacji odgromowej. Uzbrojenie i zagospodarowanie terenu wokół budynku wymusza zastosowanie w części uziomów układu typu A pionowych i poziomych miejscowych a także uziomów układu typu B (uziom poziomy) wykonanych w miejscach wskazanych na planie instalacji odgromowej.
Projektowana ilość uziomów pionowych dla budynku wynosi 10. Uziom poziomy dla części instalacji odgromowej należy wykonać za pomocą bednarki stalowej ocynkowanej FeZn 30x4 i pogrążyć w ziemi na głębokości ok. 0,7 [m] w odległości min. 2,5 [m] od elewacji budynku jak pokazano na rysunku E-1.
Wartość rezystancji uziomu nie może przekraczać wartości 10Ω.
W wykopie na głębokości 1,0 [m] należy pogrążyć pręty uziemień i podłączyć taśmą FeZn 30x4 do złącz kontrolnych. Wszelkie łączenia elementów instalacji odgromowej należy wykonywać jako skręcane lub spawane. Przy wykonywaniu uziemień należy zachować szczególną ostrożność z uwagi na możliwość
uszkodzenia instalacji uzbrojenia terenu, w szczególności tych nie uwzględnionych w inwentaryzacji geodezyjnej na mapie uzbrojenia terenu stanowiącej załącznik do niniejszego projektu.
7. OCHRONA PRZECIWPRZEPIĘCIOWA
W budynku, zgodnie z normą PN-IEC 62305-4: 2009, należy przewidzieć ochronę przepięciową.
W celu ochrony odbiorników elektrycznych przed uszkodzeniem prądami w Tablicach Głównych należy zamontować zestaw sprzęgniętych ochronników przepięciowych typu I+II (B+C), zapewniających obniżenie spodziewanego napięcia udarowego poniżej 1,3kV.
Dodatkowo w piwnicach klatek, w których znajdują się Tablice Główne należy wykonać uziemienie w postaci uziomu pionowego szpilkowego. Do wykonanego uziemienia należy podłączyć zacisk PE ochronnika przepięć. Wymagana wartość rezystancji uziemienia - mniejsza niż 10Ω.
8. KLAUZULA WYKONALNOŚCI
Z uwagi na niemożliwość rozpoznania stanu technicznego części infrastruktury podziemnej znajdującej się wokół budynku oraz ze względu, że opracowanie nie obejmuje zagospodarowanie terenu w pobliżu budynku - niniejszy projekt może wymagać adaptowania do warunków instalacyjnych występujących na etapie budowy podczas wykonywania nowych uziemień w miejscach wskazanych na planie instalacji odgromowej. Adaptacja winna być konsultowana na bieżąco w toku wykonywania prac z Inwestorem i projektantem.
9. KONSERWACJA INSTALACJI ODGROMOWEJ
Wykonana instalacja odgromowa na budynku powinna być poddawana regularnym przeglądom, badaniom oraz konserwacji. Regularne badania okresowe należą do podstawowych warunków niezawodnego użytkowania urządzenia piorunochronnego. LPS powinno być poddawane oględzinom przynajmniej raz do roku. Pełne sprawdzanie i badania powinny być przeprowadzane co 5 lat. Wszystkie zaobserwowane uszkodzenia powinny być naprawiane bez zwłoki. Badania dodatkowe należy wykonywać po zmianach lub naprawach, lub gdy wiadomo, że obiekt był uderzony przez piorun. Jeśli stwierdzi się, że wartości z badań różnią się znacznie od wartości uzyskanych poprzednio przy tej samej procedurze probierczej, to należy wykonać dodatkowe badania w celu określenia przyczyn tej różnicy. Powinny być prowadzone kompletne zapisy wszystkich procedur konserwacji włącznie z podjętymi lub wymaganymi działaniami korygującymi. Zapisy z konserwacji LPS powinny być przechowywane razem z jego projektem i z raportami z jego sprawdzania.
Procedura kontroli powinna sprowadzać się do:
§ kontroli wizualnej,
§ wykonania pomiarów ciągłości,
§ wykonania pomiarów uziemień,
§ wykrycia i naprawienia braków w systemie ochronnym budynku,
§ sporządzenia dokumentacji pokontrolnej.
Oprócz kontroli w wyznaczony terminach należy dokonywać kontroli wizualnej każdorazowo po:
§ wystąpieniu stanów awaryjnych w sieci nN oraz SN zasilającej budynek,
§ wyładowaniu w najbliższej okolicy lub bezpośrednio w obiekt,
§ okresie zimowym, przed wiosennym sezonem burzowym.
10. ODZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
Projektowana instalacja odgromowa nie wpływa ujemnie na otoczenie i nie zagraża środowisku wodnemu, glebie i powietrzu. Projektowana instalacja odgromowa nie jest źródłem hałasu oraz nie wpływa ujemnie na higienę i zdrowie mieszkańców i osób postronnych. Brak negatywnych oddziaływań na środowisko zapewniony będzie przy zachowaniu określonych w projekcie rozwiązań i prawidłowej eksploatacji.
11. UWAGI KOŃCOWE 11.1. Uwagi ogólne
§ Instalację należy wykonać zgodnie z projektem, postanowieniami Polskich Norm, przepisów i rozporządzeń, wytycznych do projektowania oraz zgodnie z szeroko rozumianą wiedzą techniczną i sztuką inżynierską,
§ Wykonawca jest zobowiązany do zrealizowania wszystkich brakujących i pominiętych w niniejszym opracowaniu elementów instalacji wraz z dostarczeniem koniecznych materiałów i urządzeń dla kompletnego wykonania instalacji i zapewnienia jej pełnej funkcjonalności,
§ Wykonawca zobowiązany jest uwzględnić w swoim zakresie robót wszelkie niezbędne drobne konstrukcje które nie są ujęte w rozwiązaniach systemowych, Wykonawca zaprojektuje i wykona we własnych zakresie,
§ Wykonawca może zastosować elementy i urządzenia zamienne pod warunkiem zachowania parametrów co najmniej równoważnych oraz uzyskania pozytywnej opinii inwestora i projektanta. W przypadku kiedy Wykonawca zastosuje urządzenia niezgodne ze specyfikacją bez w/w zgody, może zostać będzie obciążony kosztami demontażu tego urządzenia, zakupu i montażu urządzeń wyszczególnionych w niniejszej specyfikacji,
§ Rysunki, schematy, opisy i zestawienia uwzględniają oczekiwany przez Inwestora standard dla materiałów, urządzeń i instalacji. Wykonawca może zaproponować rozwiązanie alternatywne ale zobowiązany jest uzyskać jego pisemne zatwierdzenie. Na rozwiązanie zamienne zobowiązany będzie również opracować i przedstawić do zatwierdzenia dokumentację zamienną, skoordynowaną z innymi branżami,
§ Rysunki i część opisowa projektu są elementami wzajemnie uzupełniającymi się. Wszystkie elementy ujęte w części opisowej a nie pokazane na rysunkach oraz pokazane na rysunkach a nie ujęte w części opisowej, należy traktować tak jakby były ujęte w obu częściach dokumentacji projektowej,
§ Wszystkie wykonywane prace oraz proponowane materiały winny odpowiadać Polskim Normom i posiadać stosowną deklarację zgodności lub posiadać znak CE i deklarację zgodności z normami zharmonizowanymi oraz posiadać niezbędne atesty tak aby spełniać obowiązujące przepisy,
§ Do zakresu prac Wykonawcy każdorazowo wchodzą próby urządzeń i instalacji wg.
obowiązujących norm i przepisów oraz protokolarny odbiór w obecności wskazanego przez Inwestora przedstawiciela. Do wykonanych prac Wykonawca winien załączyć również deklarację kompletności wykonanych prac oraz zgodności z projektem,
§ W okresie gwarancyjnym Wykonawca robót elektrycznych ma obowiązek zapewnić 100%
serwis wszystkich systemów, szczegóły wg. umowy z Inwestorem,
§ Zestawienie materiałów, przewodów i osprzętu elektroenergetycznego należy wykonać na podstawie opisu technicznego, schematów ideowych oraz planów instalacji elektrycznych,
§ Wykonawca zobowiązany jest wykonać instalacje zgodnie z dokumentacją projektową a na wszelkie odstępstwa i zmiany winien uzyskać zgodę projektanta i Inwestora,
§ Prace związane z podłączeniem, sprawdzeniem, konserwacją i naprawą instalacji elektrycznej mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Ponadto wskazane jest przeprowadzenie bieżących przeglądów dla ręcznych urządzeń elektrycznych, każdorazowo przed przystąpieniem do pracy,
§ Po wykonaniu instalacji, należy wykonać pomiary odbiorcze rezystancji uziemienia,
§ Wykonawca zobowiązany jest wykonać dokumentację powykonawczą, uwzględniającą ewentualne zmiany wprowadzone podczas wykonywania instalacji i dołączyć do niej protokoły pomiarowe z badań odbiorczych podpisane przez uprawnione osoby.
11.2. Wytyczne wykonania i odbioru robót elektrycznych
· Wytyczne wykonania:
Wykonawca robót elektrycznych powinien przed przystąpieniem do prac remontowych opracować:
§ harmonogram wykonywanych robót, uwzględniający w szczególności zakres prac w mieszkaniach.
§ opracowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dla osób wykonujących roboty instalacyjne oraz mieszkańców budynku.
§ na okoliczność wejścia wykonawcy na teren budowy należy spisać odpowiedni protokół i prowadzić dziennik budowy.
§ materiały elektryczne zakupione przez wykonawcę winny posiadać aprobaty techniczne krajowe lub europejskie. Przed zabudowaniem tych materiałów należy uzyskać zgodę od inspektora nadzoru inwestorskiego.
· Wytyczne odbioru:
Wykonawca instalacji elektrycznej powinien przekazać do odbioru robót następujące dokumenty:
§ projekt powykonawczy,
§ dokument gwarancyjny,
§ protokół z pomiarów rezystancji uziemienia i ciągłości przewodów instalacji odgromowej,
§ pisemne potwierdzenie, że zabudowane materiały i aparaty mają aprobaty techniczne i zostały dopuszczone do zabudowy w obiektach budownictwa powszechnego,
Szczegółowe dane odnośnie zakresu prób i badań odbiorczych podaje norma PN IEC-60364-6-61.
Na etapie odbioru powinny być przeprowadzone pomiary LPS i sporządzona dokumentacja prób końcowych.
Procedura sprawdzania:
§ oględziny, w celu stwierdzenia, ze:
ü urządzenie znajduje się w dobrym stanie
ü nie ma obluźnionych połączeń i przypadkowych przerw w przewodach i złączach urządzenia ü wszystkie połączenia z uziomem są nie naruszone
ü wszystkie przewody i elementy urządzenia są przytwierdzone do powierzchni montażowych ü wszystkie elementy, które zapewniają ochronę mechaniczną są nie naruszone
ü nie było żadnych uzupełnień lub zmian chronionego obiektu, które wymagałyby dodatkowej ochrony,
ü nie ma żadnych znaków uszkodzenia LPS, ü utrzymane są bezpieczne odstępy,
§ wykonanie prób:
o ciągłości elementów LPS,
o rezystancji uziemienia układu uziomów po odłączeniu go od pozostałej części urządzenia.
§ sporządzenie raportu. Raport powinien zawierać informacje dotyczące:
o ogólnego stanu przewodów i innych elementów LPS, o pewności mocowania przewodów i elementów LPS, o pomiarów rezystancji uziemienia układu uziomów, o wyników przeprowadzonych prób.
Gdy wynik którejkolwiek próby jest niezgodny z wymaganiami, to próbę i próby poprzedzające, o ile mogą mieć one wpływ na wyniki, należy powtórzyć po stwierdzeniu i usunięciu przyczyny niezgodności.
12. INFORMACJE DOTYCZĄCE BEZPIECZENSTWA I OCHRONY ZDROWIA
Opracowano w oparciu o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.
U. z dn. 10 lica 2003r. Nr 120, poz. 1126) oraz niniejszego projektu wykonawczego.
11.1 Zakres robót
Niniejszy projekt swym zakresem obejmuje wykonanie instalacji odgromowej oraz uziemienia na budynku mieszkalnym wielorodzinnym.
11.2 Zagrożenia przy realizacji robót
W trakcie realizacji inwestycji możliwe są wystąpienia następujących zagrożeń:
§ praca na drabinach,
§ wirujące części maszyn i urządzeń typu: wiertarki,
§ zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym w trakcie prac na czynnych urządzeniach elektroenergetycznych lub w ich pobliżu,
§ prace ziemne przy montażu uziomów,
§ przewrócenie się drabin,
§ skaleczenia, stłuczenia, zmiażdżenia,
§ upadek osób z wysokości (drabiny, dach).
11.3 Sposób prowadzenia instruktarzu pracowników
Każdorazowo przed rozpoczęciem robót kierujący zespołem lub kierownik robót winien udzielić instruktażu dla pracowników. Instruktaż powinien składać się z:
§ wymienienia rodzaju wykonywanych robót z dokładnym określeniem ich kolejności,
§ omówienie rodzaju zagrożeń dla zdrowia i życia występujące przy wykonywanych pracach,
§ omówienie sposobu oznakowania miejsca pracy zgodnie z projektem organizacji na czas robót,
§ omówienie środków ochrony osobistej i sprzętu bhp jaki należy użyć przy wykonywanych pracach,
§ zasady udzielania pierwszej pomocy pracownikom poszkodowanym podczas wypadku przy pracy.
11.4 Zagospodarowanie elektroenergetyczne terenu budowy
Zagospodarowanie elektroenergetyczne terenu budowy, zapewniające skuteczną ochronę przeciwporażeniową wymaga, aby:
§ Napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale było ograniczone do wartości 25V prądu zmiennego lub 60V prądu stałego.
§ Gniazda wtyczkowe były zabezpieczone wyłącznikami różnicowoprądowymi o prądzie różnicowym nie większym niż 30mA (jeden wyłącznik powinien zabezpieczać nie więcej niż 6 gniazd wtyczkowych).
§ Do zasilania terenów budowy był stosowany układ sieciowy TN-S.
§ Sprzęt i osprzęt instalacyjny był o stopniu ochrony co najmniej IP44, a urządzenia rozdzielcze o stopniu ochrony co najmniej IP43.
§ Stosowanie na terenie budowy narzędzi oraz urządzeń o II klasie ochronności.
§ Cała instalacja i urządzenia elektryczne na terenie budowy były zabezpieczone wyłącznikiem ochronnym różnicowoprądowym selektywnym o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 500mA dla zapewnienia selektywnej współpracy urządzeń zabezpieczających.
§ Mając na uwadze wyżej wymienione zasady, należy w zasilaniu i rozdziale energii elektrycznej na terenie budowy wyodrębnić cztery strefy:
Ø Strefa 1
Teren budowy, gdzie zlokalizowano główną rozdzielnicę zasilającą cały teren budowy.
Dostęp do rozdzielnicy tej powinno się ograniczyć osobom nieupoważnionym, trzeba również odpowiednio oznakować miejsce lokalizacji rozdzielnicy. Ochronę przed dotykiem pośrednim winno zapewniać samoczynne wyłączenie zasilania w czasie krótszym niż 0,2sek. Celowe jest zabezpieczenie całego terenu budowy wyłącznikiem ochronnym różnicowoprądowym selektywnym o prądzie różnicowym nie większym niż 500mA.
Ø Strefa 2
Strefa ta obejmuje linie zasilające od rozdzielnicy głównej do rozdzielnic budowlanych.
Linie winny być zabezpieczone przed skutkami zwarć i przeciążeń. Zaleca się prowadzenie linii zasilających przewodami oponowymi na napięcie izolacji 750 i odporne na uszkodzenia mechaniczne.
Ø Strefa 3
Strefa ta obejmuje rozdzielnice budowlane, dźwigowe i przystawki pomiarowe. Ochrona przed dotykiem bezpośrednim powinna zapewnić izolacja podstawowa i obudowa izolacyjna o stopniu ochrony co najmniej IP43. Ochronę przed dotykiem pośrednim powinno zapewnić samoczynne wyłączenie zasilania w czasie nie przekraczającym
0,2sek. Dla sieci 230/400V. Rozdzielnice winny być zabezpieczone przed skutkami zwarć i przeciążeń.
Ø Strefa 4
Strefa ta obejmuje odbiorniki oświetleniowe, narzędzia ręczne (ruchome), urządzenia budowlane. Dla tej strefy, do ochrony przed dotykiem pośrednim należy wykorzystać:
wyłączniki różnicowoprądowe o prądzie różnicowym nie większym niż 30mA lub odbiorniki, narzędzia i urządzenia o II klasie ochronności. Przed dotykiem bezpośrednim chroni izolacja podstawowa i obudowy izolacyjne o stopniu ochrony co najmniej IP44.
Uzupełnieniem ochrony przed dotykiem bezpośrednim są wyłączniki ochronne różnicowoprądowe o prądzie różnicowym nie większym niż 30mA.
§ Prace związane z podłączeniem, sprawdzeniem, konserwacją i naprawą instalacji elektrycznej mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Przewody elektryczne zasilające napędy urządzeń mechanicznych powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi, szczególną uwagę należy zwracać na miejsca wprowadzenia przewodu do urządzenia mechanicznego. Urządzenia budowlane z napędem elektrycznym należy poddawać okresowym kontrolom i przeglądom. Ponadto wskazane jest przeprowadzenie bieżących przeglądów dla ręcznych urządzeń elektrycznych, każdorazowo przed przystąpieniem do pracy.
§ Podstawa prawna opracowania:
o Norma PN-IEC 60364-7-704.Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Instalacje na terenie budowy i rozbiórki.
o Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych (Dz.U. nr 80 z 1999r., poz.912.
11.5 Podsumowanie BIOZ
Prace należy wykonywać zgodnie z przepisami BHP, sztuką budowlaną oraz obowiązującymi normami, katalogami i rozporządzeniami m. innymi:
§ Ustawa z dn. 26.06.1974r. Kodeks Pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998r. ,nr 21,poz. 94 z późniejszymi zmianami),
§ Ustawa z dn. 7.07.1994r. Prawo Budowlane (Dz. U. z 2003r. ,nr 207,poz. 207,poz. 2016 z późniejszymi zmianami),
§ Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 Nr 1650 z późniejszymi zmianami),
§ Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. Nr 80 poz. 912 z 1999 r.),
§ Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. Nr. 118 poz. 1263 z 2001 r.),
§ Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. Nr 62 poz. 288 z 1996r.),
§ Rozporządzenie Ministra Budownictwa i Przemysły Materiałów Budowlanych w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych (Dz. U. Nr 13 poz. 93 z 1972r.),
§ Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn i urządzeń przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191 poz. 1596 z 2002 r).
13. WYKAZ NORM I PRZEPISÓW
Dokumentację opracowano zgodnie z obowiązującymi w Polsce normami i przepisami, w szczególności zgodnie z:
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo Budowlane (Tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz.2016, Zmiany: Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 92, poz. 881, Nr 93, poz. 888, Nr 96, poz. 959).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz.
690) z późniejszymi zmianami.
3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. (Tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504. Zmiany: Dz. U. z 2003 r. Nr 203, poz. 1966, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 34, poz. 293, Nr 91, poz. 875, Nr 96, poz. 959, Nr 173, poz. 1808).
4. PN-EN 62305-1: Ochrona odgromowa – Część 1: Zasady ogólne.
5. PN-EN 62305-2: Ochrona odgromowa – Część 2: Zarządzanie ryzykiem.
6. PN-EN 62305-3: Ochrona odgromowa – Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektu i zagrożenie życia.
7. PN-EN 62305-4: Ochrona odgromowa – Część 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach.
8. PN-IEC 60364-4-443: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi.
9. N SEP-E-002. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.
Opracował:
mgr inż. Marcin Skubis upr. bud. nr: MAP/0062/PWOE/012
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
INTERNATIONALE IEC INTERNATIONAL 62305-2 STANDARD
Edition-12005-01 Project: 11 LISTOPADA 12Wymiary obiektu:
DługoĞü obiektu (m): 59 SzerokoĞü obiektu (m): 19
WysokoĞü powierzchni dachu (m)*: 15 Powierzchnia równowaĪna (m2): 14 503 m2
WłaĞciwoĞci obiektu:
Ryzyko poĪaru lub szkody fizycznej: Zwykłe SkutecznoĞü ekranowania obiektu: Mała WewnĊtrzne oprzewodowanie: Nieekranowane
Wpływ otoczenia:
Współczynnik połoĪenia: Podobnej wysokoĞci Współczynnik otoczenia Miejska
Roczna gĊstoĞü wyładowaĔ: 2,5 flash/km2 Liczba dni burzowych: 25 days/year
ĝrodki ochrony:
Klasa ochrony LPS: klasa IV ĝrodki ochrony ppoĪ.: Brak Ğrodków Ochrona od przepiĊü: Brak ochrony
Linie usług elektrycznych:
Linia zasilająca:
Rodzaj wprowadzanych linii: Kabel w ziemi Rodzaj linii zewnĊtrznych: Nieekranowane
ObecnoĞü transformatora ĝN/nn: Brak transformatora
Inne linie napowietrzne:
Liczba linii przewodzących: 0
Rodzaj linii zewnĊtrznych: Nieekranowane
Inne linie kablowe:
Liczba linii przewodzących: 0
Rodzaj linii zewnĊtrznych: Nieekranowane
Rodzaje strat:
Typ 1 - utrata Īycia ludzkiego:
Specjalne zagroĪenie Īycia: Brak szczególnego zagroĪenia Utrata Īycia wskutek poĪaru: Obiekty handlowe, szkoły ...
Utrata Īycia wskutek przepiĊü: Nie dotyczy
Typ 2 - utrata podstawowych usług:
Utrata usług wskutek poĪaru: Brak usług Utrata usług wskutek przepiĊü: Brak usług
Typ 3 - utrata dóbr kulturalnych:
Utrata dóbr wskutek poĪaru: Brak dóbr kulturalnych
Typ 4 - straty materialne:
Specjalne ryzyko strat: Brak specjalnego zagroĪenia Straty wskutek poĪaru: Inne obiekty
Straty wskutek przepiĊü: Inne obiekty Straty poraĪeniowe: Brak ryzyka poraĪenia Tolerowane ryzyko strat: 1 na 1.000
Wyniki obliczeĔ ryzyka:
Tolerable Direct Strike Indirect Strike Calculated
Risk Rt Risk Rd Risk Ri Risk R
Utrata Īycia ludzkiego:
Utrata usług poblicznych:
Utrata dóbr kulturalnych:
Straty materialne:
1,00E-05 1,83E-06 1,34E-05 1,52E-05
1,00E-03 0,00E+00 0,00E+00 0,00E+00
1,00E-03 0,00E+00 0,00E+00 0,00E+00
1,00E-03 5,44E-06 9,80E-05 1,03E-04
IEC Risk Assessment Calculator: Version 1.0.3 Database: Version 1.0.3 IEC Central Office Support (Tel: +41-22-919 0211)
Copyright © 2005, IEC. All rights reserved.
Niniejszy program jest pomocny w analizie róĪnych czynników przy ocenie ryzyka strat piorunowych. Nie ma moĪliwoĞci uwzglĊdnienia wszystkich elementów projektowych, które mogłyby czyniü obiekt mniej lub bardziej podatnym na szkody piorunowe. W nietypowych przypadkach czynniki osobowe i materialne mogą byü bardzo waĪne i powinny byü dodatkowo uwzglĊdnione w obliczeniach. Program ten jest przeznaczony do stosowania
w powiązaniu z normą IEC 62305-2.
76°
150 76°
h=3500
7826 ELEKTRO-PRO-INSTAL
Zakres obszaru ochrony na dachu budynku przy pomocy kąta ochronnego realizowanego poprzez maszty przy poziomie ochrony urządzeń na poziomie 1,5 [m] od powierzchni dachu. Kąt ochrony dla masztu: 76st. Zwód pionowy odprowadzający do wysokości 2m nad ziemią należy zamontować w rurze odgromowej z uwagi na zbliżenie do infrastruktury gazowej
UWAGA! Należy zachować szczególną ostrożność przy wykonywaniu uziomów z powodu zbliżenia z podziemną infrastrukturą techniczną
~250cm
GAZ istn. instalacja gazowa [skrzynka oraz rura] należy zachować odstęp izolacyjny od instalacji gazowej min. 0,45[m]
