Uniwersytet Jagielloński, Kraków
Kilka uwag o nowych źródłach słownictwa czułymskiego
Język czułymski, czyli język bądź języki Czułymów, turkojęzycznych plemion żyjących w południowo-zachodniej Syberii, nad rzeką Czułym, prawobrzeżnym dopływem Obu, należy do jednych z najsłabiej poznanych języków tureckich. Sam lingwonim stosowany jest w turkologii umownie, gdyż wśród Czułymów nigdy nie istniał i do dziś nie istnieje znormalizowany, ogólnonarodowy język. Czułymowie nie mieli też nigdy własnego piśmiennictwa. Do końca XX wieku turkolodzy dys- ponowali materiałami leksykalnymi trzech dialektów czułymskich: wymarłych dziś dialektów küerik (dalej: „küe.”) i dolnoczułymskiego (dalej: „dczuł.”) oraz dialektu środkowoczułymskiego (dalej: „śrczuł.), którym według najnowszych danych po- sługuje się mniej niż dwudziestu użytkowników (por. Anderson, Harrison 2006:
47 n.). Materiały te zostały opublikowane przez Wilhelma Radłowa, Andreja Duľ- zona i Rimmę Birjukowicz. Niestety, żaden z dialektów czułymskich nie doczekał się do dzisiaj szczegółowej, rzetelnie opracowanej gramatyki ani też obszernego słownika. Materiał leksykalny opublikowany przez Radłowa, Duľzona i Birjuko- wicz, nawet jeśli wymaga bardzo krytycznego, żmudnego i czasochłonnego rozpra- cowania – prace Duľzona i Birjukowicz prezentują niedopuszczalnie niski poziom naukowy (por. Pomorska 2004: 27), nie mówiąc już o ich złej jakości technicznej i trudnej dostępności w Europie – to i tak, z braku odpowiednio dobranych, repre- zentujących wszelkie zagadnienia fleksji tekstów, nie może stać się jedyną podsta- wą do opracowania gramatyk. Szansą jest, z jednej strony, udostępnienie niepubli- kowanych, przechowywanych w archiwum w Tomsku materiałów Duľzona i Birjukowicz (por. Anderson, Harrison 2006: 49 n.), z drugiej zaś, w przypadku jedynego dziś niewymarłego dialektu, tj. dialektu środkowoczułymskiego, prze- prowadzanie badań terenowych i należyte, staranne opublikowanie zebranych w ich trakcie materiałów leksykalnych.
W ostatnich latach aż dwie grupy badaczy przeprowadziły badania terenowe na obszarach zamieszkiwanych przez interesującą nas grupę turkojęzyczną: byli to (1) Amerykanie Gregory Anderson i David Harrison, którzy swoje wyprawy zorga- nizowali dwukrotnie, w latach 2003 i 2005, oraz (2) Koreańczycy, członkowie Ko- reańskiego Stowarzyszenia Ałtaistycznego (The Altaic Society of Korea, Resear- ches on Endangered Altaic Languages) Li Yong-Sŏng, Lee Ho-young, Choi Hyong- won, Kim Geon Sook, Lee Dong Eun, przy współpracy tureckiego uczonego Me- hmeta Ölmeza, którzy przeprowadzili swoje badania w 2006 roku.
Szczególnie oczekiwane były rezultaty wypraw Andersona i Harrisona, zapowia- dane głównie w Internecie (np. http://elar.soas.ac.uk./node/223, stan na 25. maja 2009), ale też na łamach popularnej prasy, por. Piatelli Palmarini Massimo: Nouva lingua tra i ghiacci: la parlano in 35. – „Corriere della Sera” z dnia 01.02.2004, s. 25 (http://archiviostorico.corriere.it/2004/febbraio/01/Nuova_lingua_tra_ghiacci_parlano _co_9_040201087.shtml, stan na 25. maja 2009).
Jak dotąd opublikowane zostały jedynie trzy artykuły Andersona i Harrisona, w łącznej objętości 58 stron – pierwszy w 2003, pozostałe kolejno, w 2004 i 2006 roku. Dwa z nich wyszły w 7. i 10. numerze czasopisma „Turkic Languages”, jeden w pracy zbiorowej Languages and Prehistory of Central Syberia pod redakcją Edwarda J. Vajdy. Krytyczną recenzję pracy Vajdy, w tym także, choć pobieżnie, artykułu Andersona i Harrisona, opublikował Tapani Salminen w 59. numerze
„Finnisch-Ugrische Forschungen” pod znaczącym tytułem Genuine and Confused Information about Central Siberian Languages. Uwagi do pewnych tez Andersona i Harrisona zostały zamieszczone również we wstępie do opublikowanej w 2008 roku w Korei monografii A Study of the Middle Chulym Dialect of the Chulym Lan- guage, będącej rezultatem drugiej ze wspomnianych wyżej wypraw.
Od Andersona i Harrisona oczekiwano nie tylko rzetelnej informacji naukowej, dotyczącej choćby podstawowych sfer życia badanej ludności, ale też publikacji obszernego, różnorodnego, jednoznacznie zanotowanego i jednoznacznie interpre- towalnego materiału leksykalnego. Tymczasem, biorąc pod uwagę jedynie materiał leksykalny, trzy omawiane tu artykuły stawiają czytelnikom bardzo podobne prze- szkody do tych, z którymi trzeba się było borykać podczas pracy z materiałami leksykalnymi Duľzona i Birjukowicz.
Już przy pobieżnej lekturze rodzi się pytanie, z jakiego dialektu pochodzi cyto- wany przez autorów materiał. W artykułach wydanych w 2003 i 2004 roku używa- ny jest regularnie etnonim „Middle Chulym nation” i lingwonim „Middle Chulym language”, choć wielokrotnie pojawia się tu też lingwonim „Chulym”. Dodatkowo, w artykule z 2006 roku, obok „Middle Chulym” oraz „Upper Chulym”, regularnie używana jest nazwa „Ös”, np. „Ös language of the Middle and Upper Chulym river basin” (Anderson, Harrison 2006: 47), „Ös”, „Ös tilı” (ibidem), „Middle Chulym dialect of Ös” (ibidem 51), „Ös language” (ibidem), „Middle Chulym and Upper Chulym varieties of Ös” (ibidem). Ta sama nazwa występuje też w tłumaczeniach i komentarzach angielskich.
Podstawą tego, stosowanego przez samych użytkowników języka, określenia ma być rodzima nazwa rzeki Czułym, która, według Andersona i Harrisona, brzmi właśnie ös i tylko częściowo zbieżna jest z turkijskim, w tym również küeryckim, dolno- i środkowoczułymskim ös ‘sam, własny’. Argumentem przeciwko interpre- tacji ös jako zaimka ma być dla autorów fakt, iż występuje on w dialektach czułym- skich jedynie w połączeniu z sufiksami posesywnymi, czyli w formach typu özüm, özüŋ, özü (por. Anderson, Harrison 2006: 47), notabene notowanych przez Ander- sona i Harrisona z nagłosową samogłoską krótką, podczas gdy w źródłach Radłowa, Duľzona i Birjukowicz takowa poświadczona jest jedynie dla postaci küeryckich, a pozostałe dialekty wykazują tu regularnie wtórne wzdłużenie przed samogłoską
wysoką w kolejnej sylabie, por. dczuł. ȫzüŋ ‘ты сам’ (Birjukovič 1981: 22), śrczuł.
ȫzüme ‘я себе’ (ibidem 6), küe. özüm ‘ich’ (Radloff 1868: 689). Formacje z sufik- sami posesywnymi stosowane i notowane są niewątpliwie często, ale w sytuacji, gdy zaimek ten pełni funkcję przydawki, występuje bez sufiksu posesywnego, por.
śrczuł. ol kynybyly ös kyzynga ‘он любит свою дочь’ (Birjukovič 1979: 33).
Przeciwko tezie Andersona i Harrisona przemawia również fakt, że jedyną po- świadczoną środkowoczułymską formą dla hydronimu „Czułym” jest nie ös, jak to wielokrotnie notują autorzy, ale üs ~ ǖs ~ jus ~ jūs, por. śrczuł. üs ‘река’ (Birjuko- vič 1984: 19) ~ ǖs ‘Чулым’ (Duľzon 1973: 20) ~ jus ~ jūs ‘idem’ (Birjukovič 1984:
69). Pomimo że Anderson i Harrison znają i cytują formę ǖs (por. Anderson, Harri- son 2006: 47), to nad hipotetyczną zmianą ǖ > ö przechodzą do porządku dzienne- go. Stosowanie etno- i lingwonimu „Ös” zostało skrytykowane również przez auto- rów monografii wydanej w Korei: „(...) the term Ös as introduced by Anderson and Harrison is not appropriate” (Li Yong-Sŏng i inni 2008: 5).
Podsumowując, nie ma podstaw uważać, że czułymski ligwonim i etnonim po- chodzą od hydronimu „Czułym”. Pochodzą niewątpliwie od zaimka ‘nasz’, całe złożenie więc należy przetłumaczyć jako ‘nasz język’, ‘nasz naród’. Gdyby Ander- son i Harrison znali lepiej języki Syberii, i to nie tylko turkijskie, wiedzieliby, że musieliby zastosować przyjęty przez siebie termin do wielu z nich.
Kolejny problem to wprowadzenie rozróżnienia dialektów środkowo- i górno- czułymskiego, ang. „Middle Chulym” i „Upper Chulym”. Rzeczywiście, już Birju- kowicz pisała o dwóch subdialektach, na które można by podzielić dialekt środko- woczułymski. Drobne różnice między nimi dotyczą przede wszystkim fonetyki.
Biorąc jednak pod uwagę i tak już obecny w dotychczasowej literaturze przedmiotu zbyt duży chaos dotyczący podziału na poszczególne dialekty i subdialekty czułym- skie, przy jednoczesnym częstym opuszczaniu kwantyfikatorów przy poszczegól- nych przykładach językowych, pod znakiem zapytania stoi w ogóle celowość takie- go, dodatkowego podziału. Anderson i Harrison przyznają, że mieli kontakty jedynie z dwoma reprezentantami dialektu górnoczułymskiego, którzy w dodatku przez wiele lat żyli wśród społeczności środkowoczułymskiej. Wydaje się więc, że wartość takich informatorów jest wątpliwa. Przyjrzyjmy się poniżej niektórym kry- teriom stosowanym przez autorów, które jakoby potwierdzają słuszność wprowa- dzenia podziału.
Jedną z cech fonetycznych, mających według Andersona i Harrisona różnicować dialekty środkowoczułymski i górnoczułymski (dalej: „gczuł.”) jest nagłosowe m- alternujące z p- ~ b-, np. śrczuł. bojnum ‘neck-1’ i gczuł. mojnum ‘idem’ (An- derson, Harrison 2006: 52), przy czym środkowoczułymską cechą jest dla autorów raz m-, innym razem zaś b-, np. śrczuł. mȫre ‘wolf’ i gczuł. pȫre ~ bȫre ‘id.’ (ibi- dem). Na marginesie warto zauważyć, że notowanie środkowoczułymskiego, czy nawet górnoczułymskiego dźwięcznego nagłosowego b-, biorąc pod uwagę fakt, że właściwe czułymskiemu nagłosowi są spółgłoski bezdźwięczne, a zjawisko sonory- zacji sandhi zachodzi tu bardzo często, jest najprawdopodobniej błędne, por. przy- kłady u innych autorów, np. śrczuł. pojnu ‘его шея’ (Birjukovič 1979: 23) ~ dczuł.
mojnu ‘idem’ (Duľzon 1952: 157) ~ küe. mojnyn ‘den Hals’ (Radloff 1868: 697).
Wiadomo, że alternacja p- (b-) ~ m- jest zjawiskiem ogólnotureckim i uznanie jej za kryterium rozróżniania języków czy dialektów jest nieporozumieniem. Nota- bene, jeszcze w tym samym, omawianym tu artykule, kilka stron dalej, autorzy sami stwierdzają, że u tego samego informatora obserwują alternację nagłosowego b- ~ m-: „In the speech of a single speaker, examples of velar deletion or non- deletion, variants of case markers, distant nasal assimilation, b ~ m, etc. may be attested” (Anderson, Harrison 2006: 56).
Kolejną cechą różnicującą dialekty środkowo- i górnoczułymski miałoby być nagłosowe środkowoczułymskie ŋ- (!) alternujące z górnoczułymskim č- lub š-, odpowiadające w innych językach tureckich, w tym w küeryckim i dolnoczułym- skim j-, a jako przykład autorzy podają śrczuł. [ŋaa] ~ gczuł. [tʃaa] ‘new’. W rze- czywistości nie mamy tu jednak do czynienia z nagłosową welarną spółgłoską ŋ-, niespotkaną w innych językach turkijskich, a z błędnym zapisem dla nagłosowej palatalnej spółgłoski ń-, por. przykłady u innych autorów: śrczuł. ńa ‘новый’
(Birjukovič 1979: 84) ~ ńā ‘idem’ (Duľzon 1973: 23) ~ čaŋy ‘idem’ (Birjukovič 1984: 9) ~ küe. ~ ńaŋy ‘neu’ (Radloff 1893–1911: III, 627) ~ nā ‘idem’ (Radloff 1868: 692). Pomijając ewidentny błąd transkrypcyjny, obecność nagłosowego pala- talnego ń- nie może być kryterium wyróżniania subdialektu górnoczułymskiego, gdyż to samo zjawisko obserwujemy też na gruncie wszystkich dialektów czułym- skich, por. choćby powyższe przykłady środkowoczułymskie zanotowane przez Birjukowicz.
Kolejne zjawisko, czyli wypadanie interwokalnego spirantu -γ- i wzdłużenie za- stępcze samogłoski oraz twierdzenie, ilustrowane jednym przykładem: śrczuł.
[tʃa-a] ‘fat-3’ i gczuł. [tʃaγ-ɯ] ‘idem’ (Anderson, Harrison 2006: 53), że zachodzi ono w dialekcie środkowoczułymskim, a nie zachodzi w górnoczułymskim, nie ma dla sprawy żadnej wartości. Materiał leksykalny u Duľzona i Birjukowicz bogato ilustruje tendencję do wypadania interwokalnego γ we wszystkich dialektach czu- łymskich, nie mówiąc o tym, że jest to jedna z powszechnie w językach turkijskich występujących zmian fonetycznych.
Innym kryterium podziału na dialekty środkowo- i górnoczułymski jest dla An- dersona i Harrisona kryterium leksykalne. Nie trzeba nikogo przekonywać, że w sytuacji słabo poznanego języka ustalenie zasięgu terytorialnego dla poszczegól- nych leksemów jest bardzo trudne, często niewykonalne, stąd też samo kryterium nie ma wartości naukowej. Ale kiedy przyjrzymy się bliżej cytowanym przykładom, okaże się, że w kilku z nich to są jedne i te same leksemy, różniące się fonetycznie, np. śrczuł. [ʃaŋ] ~ [ŋaa] i gczuł. [tʃaa] ‘new’ (Anderson, Harrison 2006: 54).
Do tych wszystkich uwag można by jeszcze dodać, że wszystkie przytaczane przez Andersona i Harrisona zjawiska ilustrowane są pojedynczymi przykładami bądź w ogóle nie są nimi poparte.
Jednym z ważniejszych problemów, z jakimi borykamy się, pracując z zapisami Duľzona i Birjukowicz, jest ustalenie ilości fonemów, zwłaszcza fonemów samo- głoskowych, w poszczególnych dialektach czułymskich i odróżnienie fonemów od alofonów. Obszerniej pisałam o tym we wstępie do monografii Middle Chulym Noun Formation (Pomorska 2004: 29 nn.). Z moich obserwacji zapisów Duľzona
i Birjukowicz wynika, że środkowoczułymski ma osiem fonemów samogłosko- wych, natomiast, według Adersona i Harrisona jest tych fonemów dziewięć, przy czym rozróżniają oni szerokie i wąskie e. Uczestnicy koreańskiej ekspedycji piszą z kolei o środkowoczułymskich ośmiu fonemach samogłoskowych. Śledząc przy- kłady u Andersona i Harrisona oraz porównując je z odpowiednimi formami u Duľzona i Birjukowicz, możemy stwiedzić, że wyróżnianie dla środkowoczułym- skiego szerokiego i wąskiego e jest błędem.
Pomyłek, błędów rzeczowych, ale też i drukarskich, jest w artykułach Anderso- na i Harrisona bardzo dużo.
Tapani Salminen, we wspomnianej tu już recenzji do pracy Vajdy, pisze o licz- nych, rażących literówkach, w tym błędach w nazwiskach i nazwach własnych.
Rzeczywiście, nie tylko w artykule Andersona i Harrisona zamieszczonym w pracy Vajdy, ale także i w dwóch pozostałych ich artykułach, wydanych w czasopiśmie
„Turkic Languages”, liczba literówek i zapisów świadczących o zwykłych zanie- dbaniach ze strony autorów i wydawców, jest bardzo duża. Nie trzeba długo mówić o tym, że o ile literówki w nazwiskach po prostu źle świadczą o autorach czy wy- dawcy, ale są łatwo identyfikowalne, o tyle literówki i pomyłki w materiałach języ- kowych, zwłaszcza dla języka tak słabo przebadanego jak czułymski, uniemożli- wiają dalszą pracę z tym materiałem.
Wśród błędów rzeczowych można by dla przykładu wymienić opisywanie for- my körzem jako 1. os. sg. czasu teraźniejszego, zamiast trybu warunkowego od czasownika kör- ‘widzieć’ (Anderson, Harrison 2004: 184), tłumaczenia zdania na język angielski w innej osobie niż to jest w zdaniu czułymskim, np. w pierwszej, zamiast trzeciej w zdaniu [no a øz-y tʃɯlgɯ-da dur-ubul] ‘Ah, I myself was sitting on a horse’ (ibidem), mylenie czasów, tj. tłumaczenie w czasie teraźniejszym czu- łymskiego czasu przeszłego [on iγe kales kul-ɯn-da tɯt-qan aγatʃ qaӡɯq-bɯla suq- -qan] ‘She holds 12 rings in her hand and beats them with a wooden spoon’ (ibi- dem: 182), niepotrzebny rozkład gramatyczny zdań rosyjskich wtrąconych w tekst środkowoczułymski, stąd np. [juditʃ-a] ‘Y.-ACC’ (ibidem: 184), faktycznie Acc.
jest tu rosyjski, nie czułymski, itd.
Jak wiadomo, ani Anderson ani Harrison nie są z wykształcenia turkologami.
Skoro jednak chcą nie tylko dokumentować języki tureckie, ale także stawiać na ich temat różne tezy, to znajomość ich gramatyki, ale też prac turkologicznych wydaje się tu niezbędna. Przeglądając literaturę cytowaną przez Andersona i Harrisona, widzimy jednak brak w niej turkologicznych nazwisk – poza pracami Radłowa, Duľzona i Birjukowicz oraz innymi pracami źródłowymi cytują oni swoje własne prace. Przykładem nieznajomości literatury turkologicznej jest choćby stwierdzenie dotyczące etymologii czułymskich oznaczeń na ‘niedźwiedzia’: mogalak i kačky.
Według autorów, mogalak nie ma ustalonej etymologii, a kačky ma dosłownie oznaczać ‘devil, evil spirit’: „With regards to the element meaning ‘bear’, the Mid- dle Chulym form [= mogalak – M.P.] is of currently unknown origin, while the Upper Chulym [qatʃqɯ] literally means ‘devil, evil spirit’, a euphemism word of a type commonly found designating bears across many languages of Siberia” (An- derson, Harrison 2006: 54). Etymologia obu tych słów została przedstawiona przez
prof. Marka Stachowskiego w 1998 roku, w 3. numerze rocznika „Studia Etymolo- gica Cracoviensia”, osiem lat przed opublikowaniem artykułu przez Andersona i Harrisona (por. Stachowski 1998: 114, 116). W żaden też sposób autorzy nie od- noszą się do opinii Birjukowicz, której prace znają i cytują, dla której kačky ma dwa znaczenia: 1. ‘беглец’ i 2. ‘медведь’.
W tak krótkim wystąpieniu trudno wymienić wszystkie zarzuty, jakie można po- stawić pracom Andersona i Harrisona. Dlatego też wymieniłam tu te najbardziej znaczące, dające obraz niskiej wartości tych publikacji.
Na koniec chciałabym krótko przedstawić monografię wydaną przez zespół ba- daczy z Korei: Li Yong-Sŏng, Lee Ho-young, Choi Hyong-won, Kim Geon Sook, Lee Dong Eun, Mehmet Ölmez: A Study of the Middle Chulym Dialect of the Chu- lym Language, Seoul 2008, 258 stron. Autorzy monografii są członkami Koreań- skiego Towarzystwa Ałtaistycznego, które w latach 2003–2007 zorganizowało 35 ekspedycji naukowych na tereny zamieszkiwane przez narody turkijskie.
Monografia jest rezultatem ekspedycji, która odbyła się w 2006 roku. Jedynym informatorem był Wasilij Michajłowicz Gabow, urodzony w 1952 roku, ten sam, który współpracował z Andersonem i Harrisonem.
Monografię rozpoczyna, poza „Wstępem” („Preface”, s. VI–X, „Introduction”, s. 1–6), krótki opis wyprawy naukowej („General description on the Fieldwork Studies in Tomsk City, Tomsk Oblast”, s. 7–11). Następnie, około 100 stron zajmu- je opis gramatyczny języka środkowoczułymskiego z podziałem na fonologię, mor- fologię i składnię. Całość uzupełniają apendyksy, a wśród nich (1) słownik zawiera- jący ponad tysiąc słów, wraz z ich wymową, znaczeniem angielskim oraz przykładami złożeń i prostych wypowiedzi; słownik kończy lista angielskich wyra- zów, dla których nie udało się ustalić formy środkowoczułymskiej; (2) spis krótkich wypowiedzi środkowoczułymskich obejmujących zwroty grzecznościowe, proste zdania służące podstawowej komunikacji, zwroty związane z polowaniem, podróżą, pogodą, pożywieniem, zakupami oraz zdrowiem; (3) przykłady ilustrujące poszcze- gólne formacje gramatyczne.
Monografia wydana przez Koreańczyków nie tylko stanowi obszerny zapis współczesnego stanu języka środkowoczułymskiego, daje obraz jego gramatyki i słownictwa, ale też uzupełnia prace Birjukowicz i daje sposobność do weryfikacji tych jej zapisów, które budzą szereg wątpliwości i nie zawsze poddają się jedno- znacznej weryfikacji. Szkoda tylko, że zabrakło tu dłuższych tekstów ilustrujących ten tak mało znany i ginący na naszych oczach język. Brak porównawczego mate- riału leksykalnego, pochodzącego od innych informatorów, niewątpliwie również obniża wartość tej pracy.
Bibliografia
Anderson G., Harrison D., 2003: Middle Chulym: Theoretical Aspects, Recent Fieldwork and Current State, „Turkic Languages” 7, s. 245–256.
Anderson G., Harrison D., 2004: Shaman and Bear. Siberian Prehistory in Two Middle Chulym Texts [w:] E.J. Vajda, red.: Languages and Prehistory of Central Siberia [= „Amsterdam Stu- dies in the Theory and History of Linguistic Science”, t. IV/262], Amsterdam/Philadelphia, s. 179–197.
Anderson G., Harrison D., 2006: Ös tilı: Towards a Comprehensive Documentation of Middle Chulym and Upper Chulym Dialects, „Turkic Languages” 10, s. 47–71.
Birjukovič R.M., 1979: Zvukovoj stroj čulymsko-tjurkskogo jazyka (metodičeskoe posobie), Moskva.
Birjukovič R.M., 1981: Morfologija čulymsko-tjurkskogo jazyka, t. II, Saratov.
Birjukovič R.M., 1984: Leksika čulymsko-tjurkskogo jazyka. Posobie k speckursu, Saratov.
Duľzon A.P., 1952: Čulymskie tatary i ich jazyk, „Učenye Zapiski Tomskogo Gosudarstvennogo Pedagogičeskogo Instituta”, t. IX, Tomsk, s. 76–210.
Duľzon A.P., 1973: Dialekty i govory tjurkov Čulyma, „Sovetskaja tjurkologija” 1973/2, s. 16–29.
Pomorska M., 2004: Middle Chulym Noun Formation [= „Studia Turcologica Cracoviensia”, t. 9], Kraków.
Radloff W., 1868: Proben der Volksliteratur der türkischen Stämme Süd-Sibiriens, t. II, S. Peter- burg, s. 689–705.
Radloff W., 1893–1911: Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte, t. I–IV, St.-Peterburg.
Salminen T., 2006: Genuine and Confused Information about Central Siberian Languages,
„Finnisch Ugrische Forschungen” 59/1–3, s. 142–149.
Stachowski M., 1998: Notizen zur schorischen und tschulymischen Etymologie, „Studia Etymolo- gica Cracoviensia” 3, s. 107–123.
Li Yong-Sŏng i inni, 2008: A Study of the Middle Chulym Dialect of the Chulym Language, Soeul 2008.
Summary
A Few Comments Concerning the New Sources of Chulym Vocabulary
The article presents in a critical way the new sources of Chulym vocabulary, which is one of the least known Turkic languages. The sources were published in the first decade of twenty first century, and they consist of three articles written by Americans, Gregory Anderson and David Harrison. Those authors have organized two scientific expeditions, in 2003 and 2005, to the terri- tories inhabited by Chulyms. The sources also include 258-pages long monograph published by Korean researches, the members of the The Altaic Society of Korea, Researches on Endangered Altaic Languages: Li Yong-Sŏng, Lee Ho-young, Choi Hyong-won, Kim Geon Sook, Lee Dong Eun. The Koreans were helped by Turkish scientist Mehmet Ölmez and they conducted their research in 2006.
