Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 6, 2008
Wiek tzw. czarnego fliszu pienińskiego pasa skałkowego w Polsce
— odpowiedź na odpowiedź
1 2 1
Nestor Oszczypko , Jan Golonka , Ewa Malata
N. Oszczypko J. Golonka E. Malata
W marcowym numerze Przeglądu Geologicznego uka
zały się dwa obszerne teksty P. Gedla (2008a, b) na temat wieku tzw. czarnego fliszu w pienińskim pasie skałkowym.
Pierwszy z nich w całości był poświęcony krytyce naszej pracy, opublikowanej w roku 2004 w Cretaceous Rese
arch, zawierającej nowe argumenty przemawiające za kre
dowym wiekiem „czarnego fliszu”. W odpowiedzi na tę krytykę napisaliśmy replikę. Z drugą pracą oponenta zapo
znaliśmy się dopiero po jej opublikowaniu. Powtórzono w niej znane już wyniki badań dinocyst formacji szlach- towskiej i z Opaleńca w profilu potoku Sztolnia i wzgórza Hulina (Birkenmajer & Gedl, 2004, 2007) oraz zawarto krótkie opisy i fotografie dotyczące kilku innych odsłonięć tych formacji wraz z niejasną sugestią, iż były one przed
miotem badań palinologicznych. Jeżeli tak, to szkoda że ich autor, tak dbający o dobór profili i właściwe opróbowa- nie, nie załączył bardziej szczegółowych profili odsłonięć i nie przedstawił ich relacji do otaczających utworów. Brak jest również usytuowania badanych próbek oraz listy ozna
czonych gatunków.
W najnowszej notce polemicznej P. Gedla pojawiają się wątki o braku merytorycznej dyskusji oraz o konieczno
ści badania tych, a nie innych odsłonięć. Zapewniamy naszego oponenta, iż takie badania prowadzimy i w naj
bliższym czasie ich wyniki opublikujemy. Natomiast uwa
gi o konieczności prowadzenia rzetelnych badań powinien zachować dla siebie.
'instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków; nestor@geos.ing.uj.edu.pl;
malata@geos.ing.uj.edu.pl
2Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków;
jan_golonka@yahoo.com
Chcielibyśmy się odnieść do kilku ważniejszych zarzu
tów P. Gedla, mianowicie:
' ) Zwracamy uwagę, że podstawą naszych rozważań na tem at wieku „czarnego fliszu” były badania profilu w Ujaku na Słowacji, a dyskusja na temat profilu ze Sztolni była jedynie nawiązaniem do tego kluczowego profilu.
Profil Ujaku jest niezaburzony, dobrze odsłonięty, jego położenie wyklucza obecność „namytej” mikrofauny. Nie rozumiemy więc, dlaczego nasi oponenci nie skorzystali z okazji, by przez te cztery lata, jakie upłynęły od publika
cji naszej pracy, wykonać własne opracowanie właśnie tego profilu. Nie rozumiemy też, dlaczego nie wykonali oni nowych badań otwornic. Wyniki ich aktualnych badań stwierdzająjedynie występowanie form jurajskich w utwo
rach „czarnego fliszu”. W naszej pracy również podaliśmy występowanie takich form, ale oprócz nich napisaliśmy o taksonach kredowych, które zostały znalezione zarówno przez nas, jak i naszych poprzedników. Czy naprawdę badania J. Blaicher (patrz: Golonka & Rączkowski, 1984), która oznaczyła w warstwach ze Sztolni (formacja szlachtowska) oraz w warstwach ze Sprzycznego (forma
cja z Opaleńca) 69 kredowych gatunków otwornic agluty- nujących oraz 59 kredowych gatunków wapiennych, już nic nie znaczą, a ważne są tylko pokruszone szczątki amonitów czy małży? Czyż obecność tytońskiego nano- planktonu wapiennego w osadach formacji z Opaleńca (Svabenicka [W:] Oszczypko i in., 2004) nie wyklucza środkowojurajskiego wieku tej formacji? Redepozycja w utworach czarnego fliszu jest sprawą oczywistą. Jest to osad prądów zawiesinowych, co potwierdziły szczegółowe badania sedymentologiczne Krawczyka i Słomki (1986, 1987). Materiał, w tym szczątki fauny, na przykład kryno- idów, jestredeponowany ze stref płytszych, z erodowanego brzegu do głębszych stref basenu. W takim osadzie wystę
pują więc formy różnego wieku, a wiek tych utworów nie może być starszy niż najmłodsze stwierdzone mikroorga
nizmy. Ogromna redepozycja różnych skamieniałości była opisywana w literaturze wielokrotnie i jest znana z fliszu taurydzkiego (Krym), fliszów alpejskich, apenińskich, dynarydzkich (Bośnia) oraz karpackich. Bibliografię na ten temat chętnie udostępnimy.
Wreszcie, jeżeli nie liczą się kredowe otwornice, to dla
czego znowu pominięto w dyskusji pracę Golonki i Sikory (1979), w której opisano kredowe mikrofacje z górnej czę
ści czarnego fliszu?
2) Sądzimy, iż dobrze zrozumieliśmy sens badań pali- nologicznych zawartych w pracy E. GedliP. Gedla (2001).
Dotyczyła ona odsłonięć na wzgórzu Hulina w Szczawnicy 459
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 6, 2008
Niżnej (por. Birkenmajer, 1977, fig. 7E, 38B). Pod forma
cją z Malinowej (cenoman-kampan) wyróżniono tutaj for
mację z Huliny (alb-cenoman) podzieloną na dwa ogniwa:
łupków z Ubocza i radiolarytów z Gronia; serię łupkową formacji wronińskiej (alb) oraz cienki pakiet formacji szla- chtowskiej (toark-aalen). W wyniku tych badań (E. Gedl &
P. Gedl, 2001; Birkenmajer & Gedl, 2007; E. Gedl, 2007) z przeważającej części formacji hulińskiej i części formacji wronińskiej wydzielono formację z Opaleńca (bajos) oraz formację radiolarytów z Sokolicy (kelowej). W następ
stwie tej rewizji omawiany profil uzyskał niezwykle skom
plikowaną interpretację tektoniczną (fig. 4, Birkenmajer &
Gedl, 2007), co zasadniczo dyskwalifikuje go jako stano
wisko stratotypowe formacji hulińskiej.
3) Kolejny chybiony zarzut to ten, iż posługujemy się tylko argumentacją kartograficzno-strukturalną. Skoro nasza argumentacja biostratygraficzna nie trafia do przekonania oponentów, to warto przypomnieć, że litostratygrafii nie da się kreować bez kartografii geologiczno-strukturalnej.
Literatura
B IR K E N M A JE R K. 1977 — Jurassic and C retaceous lithostratigraphic units o f th e Pieniny K lippen B elt, C arpathians, Poland. Stud. Geol.
Pol., 45: 1-159.
B IR K E N M A JE R K. & G E D L P. 2004 — D inocyst ages o f som e Juras
sic strata, G rajcarek U nit at S ztolnia C reek, Pieniny K lippen B elt (Poland). Stud. G eol. P o l.,1 2 3 ,2 4 5 -2 7 7 .
B IR K E N M A JE R K. & G ED L P. 2007 — A ge o f som e deep-w ater m arine Jurassic strata at M t H u lin a, M ałe Pieniny Range (G rajcarek U n it, Pieniny K lippen B elt, W est C arpathians, P oland), as b ased on dinocysts. Stud. G eol. Pol., 127: 51 -7 0 .
G ED L E. 2007 — L ow er C retaceous dinocyst stratigraphy and palyno- facies o f the G rajcarek U n it, P ieniny K lippen B elt, W est C arpathians, Poland. Stud. G eol. Pol., 127: 7 1 -1 0 0 .
G ED L E. & G E D L P. 2001 — R ew izja w iek u utw orów je d n o stk i G raj
carka w p ro filu góry H ulina (pieniński pas skałkow y, p olskie K arpaty w ew nętrzne). [W:] P ieńkow ski G. & G rabow ski J. (red.), Polska G rupa R obocza System u Jurajskiego Jurassica, II Spotkanie, Starachow ice 2 7 -2 9 .09.2001: 9.
G ED L P. 2008a — G łos w dyskusji n ad b iostratygrafią tzw. czarnego fliszu pienińskiego p asa skałkow ego w Polsce. Prz. G eol., 56:
2 1 2 -2 2 0 .
G ED L P. 2008b — W iek form acji szlachtow skiej (tzw. czarnego fliszu) i form acji z O paleńca pienińskiego p asa skałkow ego w Polsce n a p o d staw ie b ad ań dinocyst. Prz. G eol., 56: 2 4 5 -252.
G O L O N K A J. & R Ą C ZK O W SK I W. 1984 — O bjaśnienia do szcze
gółow ej m apy geologicznej Polski w skalo 1 : 50 000. A rkusz P iw nicz
na. Instytut G eologiczny, W arszaw a.
G O L O N K A J. & S IK O R A W. 1979 — O w ieku nad k ład u dolnokredo- w ych w arstw ze Sztolni w górnej części p o to k u S ztolnia w pienińskim pasie skałkow ym . Spraw. z Pos. K om is. N auk. PAN, 21(1): 209-211.
K RA W CZY K A .J. & SŁO M K A T. 1986 — W ykształcenie i sedym en
tacja form acji szlachtow skiej (jura) n a w schód od Szczaw nicy (jednost
k a G rajcarka, pieniński pas skałkow y). Stud. Geol. Pol., 88: 3 3 -134.
K RA W CZY K A .J. & SŁO M K A T. 1987 — E gzotyki z form acji szlach- tow skiej pienińskiego pasa skałkow ego. Stud. G eol. P ol., 92: 6 9 -7 4 . O SZC ZY PK O N ., MALATA E., SV A B E N IC K A L., G O L O N K A J. &
M A RK O F. 2004 — Ju rassic-C retaceous controversies in th e W estern C arpathian Flysch: th e “black fly sch ” case study. C retaceous Res., 25:
89-113.
460
