A C T A
G E O L O G I C A P O L O N I C AVol. XV!lTI 1968 No. 2
JANUSZ BLASZYK
Małżoraczki z profilu potoku Sztolnia w pienińskim pasie ' skałkow!Jni Polski
STR:DS2'.CZENllj:: W pracy pr.zedsta.wionoO małioraczlrl wyslępująooe vi
.pr6bk.&ch
nr 2 d 4 z tzw. ,;warstw ze Szf1ol:n.i" w p.ien:iMklim paede 6k.ałłrowym Pol8k.l.. P.r6bki te pochodzą z odsłonięcia w środikoOwej 'części potoku SztolDie. I(vide Błrkenmajer& Pazdro 1968,:fig. 4!B').
WSTĘP
W maJteriale małżoraczków lPoc!bodzących z profilu potokU Sztolnia,
będącym przedmiotem Ibadań IK.. iBirlk!enmajera i O. Pazd'l'lO (Il.'9168), stwier- doono występowanie następujących ga1lu.nków:
C7Itherella wottersdoTfi Oer>tli
Caroobairaia tnfZata SzczechU!I'a & Błaszyk
Batrdia sp.
P01I.tocypreUa &p. l PontocllPTella sp. 2
Gen. et sp. ind.
(ex
fam. Cytberidae Bali:rd) DarwinuZa ef. obtonga (Roemer)Trudność W ddkładnym omaczeniu gartuallków nałeżących tOO rodza- jów: PontocypreZla (rMandelstam) i BairdiaM'IOoy, jak również jednej formy oależącej do roclzi!ny Cyther:idae Bai.rd () medkr€ślooym stano- wismu rodzajowym, polegała głównie' na tym, że w Ibaclanym materiale
zm.ajdowały się ba'rdzo nieliczne okazy, reprezenrtowane przez źle zacho- wane i Żamnmięte pa:ncer.zyki
, Formy 'zblirone do Pontocyprella sp. 1 i 2 podawane są przez F. Bar-
bieri .(1964) z liasu i doggeru Sycylii, skąd \Zresztą też oie są oznaczone gatunkowo. Darwinu1ina OO100ga, do której podobne są oką·zy z :BolSld,
cy.towama
j€st przez wielu aurtor6w z osadów ' jittajSk:ich (Chirfstensen 19'63). Jeśli choo'zi ome
omaczaną ,formę z rodziny Cytiherldae, to naj- bardziej zbliżone' do mej pochoozą z liasu i doggeru NIW .Niemiec (Klin- gIer 1962, Brand & Fabrian 10962, PIUJIihoff 1963). Gatunek Cardobairdia8
inflata many jest z doggeru częstochowskiego (Szczechuxa & Błaszyk
1.968), zaś Cytherella woltersdorfi z oksfordu S2:wajcarii (Oertli 195'9) oraz Francji ~Donze 1962). Bralk: gatunków przewodnich UJIliemożliłwia zajęcie zdecydowan~o stanowiska, jaJkiego wieku geologicznego mogą 'być ,osady, z których opraoowano powyższe mał2lorac2iki. Biorąc pod uwagę moment,
że dwie formy om.aczone .gatunkowo wyst~ją jedynie w jurze, a poro-
stałe formy najbail"dozioej zbliżają się do jurajskich, należy sąd·zić,· że są to osady iWiielru jurajskiego. Przemawiałiby za Itym rÓWlnież brak form typo- wych dla iltJredy.
PrÓiłlki ([l!l" :2 i 4, z klt6rych opraoowano małżorac7Jki, p<:>Chodząz od-
słonięcia w środkowej części potoku Szto1nia (vide !Bilikenmajer & Pazdro 1966, fig. 4B).
O!PIS SKAMIENIAWScI
Rodzina ?Saipanellidae McKenzie, 1967 Rodzaj Cytherella Jones, 18J4J9 . Cytherella woltersdorfi Oertli, 1900
(pl. I, fig. 7)
1959. Cytherella woltersdorji Oertlli; Oertli H. J.: s. 15, ,tab!. 'I, fig. 3-12.
1962. Cytherella woltersdorji ()erIt]j; Donze P.: s. 130, tabl. IX, fig. 16-17.
Materiał., - :5-panoerzylk6w dobrze zaClhow.mych.
Wymiary jednego 'z dka:z6w (pl. I, fig. 71) rw mm:
skorupka prawa pancerzyka skorupka lewa panoerzyka Opis. - .Patrz H. Oertli (100-9).
dług<lśĆ
0,79 0,78
wysokość
0,42 0,43
Uwagi. - C. woltersdorfi Oertli·z J>.olSki r6żni:się od holotypu (vide Oertli 1'959) ibw'ziej ścięto :zaom.aczonym zarysem odcinlka ,grZJbietowo- -tylnego.
Występowanie .. - Polska: !profil potoku Sztolnia, próbiki nr 2 i 4.
Szwajcaria: Ju-ra Szwajcarska, oksford (Oertli 1959). Francja: Trept~
oksford {Donze 1962).
Rodzina: ?Saipanellidae McKenzie, 1967 Rodzaj Cardobairdia van den .Bold, 1900 Cardobairdia inflata Szczechura & Błaszyk, 1968
i(pl. I, fig. 4)
1968. Cardobairdia inflata n. sp.; Szczechura J. & BŁaszyk J.; s. 185, tabl. I, fig. 1-5;
tabl. II, fig. 2-7.
Materiał. - 2 paiIlcer.zy'ki dobrzezacbowane.
Wymiary .jednego z okazów (pl. I, fig. 4) w mm:
MAŁZORACZK'.I Z PROFILU POTOKU SZTOLNIA
sl!:oOrupka ,prawa panoerzyoka skorupka le~ pa.ncemyka·
długoś~
0,50 0,51
wysok<lŚĆ
0,21 0,21
Opis, - Patrz J. SzozOOhura i J. Błaszyk (11008}.
389
Uwagi. - Okazy zalic2lOIle do C. inflata Sz.c:zoohwa & Błaszyk z·pro- filu :pot~u Sztolnda me wykazują rÓŻJillic z holotypem.
Występowanie. -!PolSka: profil potoIku Sztolnia, próbka nr 4. Oko- lice Częstochowy - profil wiercenia Ja'WlOI"ZtlJk, Iwanowree Wiellkie i Choroń, ?hajos i ,b&ton. (&:czechUll'a & iBłaszyk 1963~.
Rodzina Bairdiidae Sars, 1888 Rodzaj Bairoia M'Coy, 1844
Baimia sp.
l(pl. I, fig. 6)
Materiał. - 3 pancerzyki źle zachowane.
Wymiary jednego:z dkarWw (pl. I, fig. 6) w mm:
sJwrupka prawa pancerzyka skorupka lewa pancerzyka
długość
0,60 0,60
wysok<lŚĆ
0,33 0,36
Opis. - iPancer.zytk Q zarysie jajowatym. Skorupka lewa wię!ksm
.od ,prawej. Koniec pr~edni zaokrąglony, tylny w części dolInej wydłużany
i lekJko pod:n!i.esio:ny ilru górze. Brzeg ~21bietowy silnie ,wypukły, załamu
jący się -gwałtownie w części grzbietowo-ty1nej. Prrejście 'brzegu grzbie-
tow~ JW !koniec pr.zedlIli Skorupiki łag,odne. Brzeg brzusmy Skorupki lek- . ko w~ęty do wewnątrz. ~ierw.łmia Slrompek gładką..
Uwagi. - Okazy zalicrone do Bairdia sp. zbliżają się najbardziej do B .. hilda Jooes z batonu:Allglii (vide Jones 1004) oraz ,z tkeloweju Charente we FTancji (vide Fennet 1960), od iktórych różnią się większą wysdk<Ś!ią.
Występowanie. - Polska: !profil potdru Sztolnia, p.r61l1d nr 2 i 4.
Rodzina Cypeidiidae Bakd, 1845 .Rodzaj Pontocyprella Ma.ndelstam, '19516
Pontocyprella sp. 1 (pl. I, fig. 2)
Materiał. - 2 pamcerzyiki źle zachowaJD.e.
WymiaTy jednego !Z okazów (!pl. I, fig. '2) IW mm:
dług<)Ść
sJroruPka prawa .pancerzyoka 0,59 skorupka lewa 'pan~rzyka 0,60
wysok<lŚĆ
0,28 0,.29
Opis. - Pancerzyk O 'zarysie fasolowatym. SlkoruPka p.rawa wyższa
od lewej. Koniec jpr.zedlIli 'l"bw1IlI0llliemiie zadkrąglon,y, tylny ścięto 'zaOkrą
glany. Brzeg .grzbietowy silnie wypukły, b:rzus2m.y ipT'osty. /Powierzchnia
skorupek gładka. Z· powodu trudnlOŚCi przEŚledzenia większej ilości cech diaglD!OStyC7lllych, fonny tej nie udało się azriaczyć ga1t1Kllkldwo.
Uwagi. - Pcmtocyprella sp. 1 ·zbliża się do P. aktagensis Mandelś
.tam z turon,u Turikmenii (vide Mandelstam & Snejder '1963'), ,od której
różni się jednak ibardziej wygiętym ·zarysem bmlegu gr2Jbietowego, pro- stym brzegiem brzusmym
i
braikiem obejmowania skorupki łewej przezprawą w części .tymej. Od Pontocyprella ~. IZ liasu i doggeru Sycyliłi
. (Barbieri l004,tabl. LXXII, .:fig. 3) .~ oka~ różnią się więk
szą wysa1ro9cią Slrorupek.
Występowanie . .-..:... iPolska: profil Sztohni.a, prółlka D1" 4.
PontocypreZla sp. 2 (pl. I, fig. 3)
Materiał, - 2 !pancerzylldJ źle zachowane.
WymiaTY, jednego :z dka·z6w (pl. I, fig. 3) w mm:
długość wysokość
skorupka prawa p8lDCel'zyka 0;58 0,29 skorupka lewa pancerzy!ka 0,.58 0,29
Opis. - Pancerzyk o zarysie fasolowartym.. Skorupki prawa i lewa równej wielilrości. Koniec pmednd rÓWlIlomiernie zaolm'ąglony, tylny ścięto zaokrąglany. Br.zeg gr2lbietowy leJclro wypulk.ły, ibrzusmy wgięty do we-
wnątrz. PowieNclmia skorupek .gładka. Z. powodu wdJnaści prześledze
nia większej ilości cech diagnostycznych, formy tej lIlie udało się oma-o
czyć gaiulnllrowo.
Uwagi. - Okazy z !Polski ll'ó2Jnią się od ZblYixmego gatunilru Pcmto- cypreZla eocenica Mandelśtam (vide MandelMam & Snejder 19631) oraz od Pontocyprella ~. (JBarbieri 1964, ł.abl. LXXH, fig. 6) bardziej zaokrą-
glonym iZaXySenl czę9ci pr2JedIniej. .
Występowanie. - palSka: profil potoku SztoIma, prółlka .nr 2.
Rodzina Cytheridae Bairo, 1850 Gen. ~ sp. :ind.
,(pl. I, fig. 5)
Materiał. - 2 palIlceI'Z)"ki źle zachowane.
Wymiary jednega z okazów (pl. I, fig. 5) w mm:
długość
skooupka prawa pancerzyka 0 , 5 6 0 , 3 1 skorupka lewa pancerzyka 0,56 0,31
Opis. - Pancerzyk a ·zarysie wydłu2lanym.. Slrorup'ki !prawa i lewa
·rÓ'Winej wieHrości. Koniec przedni równomiemile aokrąglony, :tymy ostry.
Strefa przybrzeżna w części IPrzedniej-i Itylnej spłaszcŻOlla· i gładka.
Brzeg gr2lbietowy piI"osty. W części brzusznej Skorupiki silnie wydęte. lPo-
MAŁZORACZK1I Z PROFILU POTOKU SZTOLNIA 371 wierzchnie ,boczne SkorupkiJ prawej i lewej płaskie i schodzą się w części
grzbietowej iklinowatO. Bocme 'Powierzchnie skorupek omamenif.owane
zagł~ieniamiułożanymi kancentrycmie, brzuszne ,zaś poclłumyDrl deli- katnymi żeberlkami. W części grzbiletowej omamentacja stopniowo male- je. Z powodu małej ilości dka'Z6w i całlrowitego IbraBruSkol'Utpek otwartych nie można było dokładnie ustalić ich st8InowiBka ~atyc2lll€gO.
Uwagi .. - Pod względem zarysu !pancerzyka dkazy pochodzące
z .PolSki JDajbardziej .zbliżone są do MetacytheTopteron opalinum !Plumhoff, z górnego aa,lenl\l i dolnego lbaj'osu NW N'iemiec (iPlum!bof~ 1963, 8. 309 ...
-40, tabl. 8, fig. 12'()...124) oraz do ,,ost-racod NT. 95 KUngleT" z liasu i doggeru N1W Niemiec (Klingler 1002, s. 1131--11l4, rtabl. 14, <fig. 60; Brand.
& Fahrion 1962, s. HJ2', tBJbl. 20, fig. ,6-7).
Występowanie., - Polska: profil potdku Sztolnia, próbka m4.
Rodzina Darw.inolidae Brady & Norman, 1889 Rod'zaj DaTWinula lBrady & \RdberItsan, 1005
Darwinula d. oblonga (tRoemer 1889) (pl. I, fig. 1)
Materiał. - l pancerzyk źle Z8c:Qowany.
WymiaTy w mm:
skorupka prawa .pancerzyka ,*arupka lew.a pan.cerzyka
długość
0,71 0,74
wysokoQŚć
0,34 0,35
Opis. - Faalcerzylk o ,zarysie fasolowaro eliptycznym. Slrorup!ka lewa większa od. !prawej. Koniec !pmedJn.i i rtyln~ skorupiki zaokrąglony.
Brzeg gł"zbile1lowy lekiko wygięty, na zew.nątrz~ brzuszny' prawie jprosty.
Powierzchnia s1rorupe!k gładka. Z powodu złego stanuzachowama ścisłe
omacze.nde gatuJDlk:owe nie ~ mOŻ'liwe ..
Uwagi. - Okazy z Polski różnią się 00 .Darwinula oblonga (&>emer) QPisanychz osadów ~u i weld.u Homiholmu (Ohristensen 1963) har- dziej wygiętym br.zegiem grZbietowym. j brzusznym.
Występowanie. - PolSka: profil potoku Sztolnia, pr6bka nr 4. iOa- nia: purbek i weld Bornholmu (Christensen 19613').
Zakład Paleozoologii PAN Wars%awu 22, Al. Z1Dirki i Wigurll 93
Warszawa, w czerwcu 1967 r.
LITERATURA cyrolW ANA
BARBI®RI F. 1964. MicrapałeontoIogia deI Lias e Dogger deI pozzo Ragusa 1 ~Slci
lia). ~ ru'V. lltal. Paleonl, 'II'Ol. 70, no. 4. MiJano.
BI!RK.ENMAJER K. & PArZiDBO 0.1968. W Sp!"Iawie tzw • .,warstw :re Sztolni" w pie- mii:&k:im pasie &kal-kowym !Bolski (On rthe so-callled ,,s2ltolnlia beds" m rbhe P\i.e- niny Klippe.n !Belt at Poland). - Acta GeoL Pol., vol .• 18, no. 2. Warszawa.
BRAND E. & 'FAlHRIlOIN H. 1962. Dogger N.W-Deutschland. In: Le1Hos9i.llen der Mi- 'kropaUi·on1lologie.. Berlin.
CHRISTENSEN' O. B. 1963. Ostraoods from the Purbek-lWelderi. beds in iB0mh01m. - Gool. Surv. of De:nmalrk, ser. IT, no. 86. Kebe.nha·v:n.
DONZE iP. 1962. Les Ostraoodes. In: Enay B., Bastien M. Th., rionze P. & Sigal J. - Oonrtr.ibutJ,oo ~ I'etude palJe<lntologiJque de I'Oxfordien superieur de Trept ('lisere}. - Trav. !Lab. Geol. {Lyon, N. S., No. 8. Lyan.
P'ERNiET P. 1960 mtude micropaleonbologique'du Jurassi!q.ue du forage de Sainrt-IFelix (Cbarente). - Bev. iMicropaIeont., val. 3, no. 1. Paris .
.JIOiNlmS T. R. 1'884. Notes on the Foraminifera and Ostracoda from the deep boring at Richmond. - Quart. J. Geol. Soc. London, Viol. 40. London.
KtLlINGIJEm. W. 1962. Lias Deutschl.and. I'n: LeiUossilien der MikI1'Opala011Jtologie.
Berlin.
MANDEISrAM M. J. & SNEJDER G .. F. 1963. Lskopajemyje ·ostralkody SSSR, semej- stvo Cyprid!i..cia.e. - Trudy VIN1GRI, vyp. 203. Leningrad.
OER'IlL! H. 1959. Mailm-Om;racoden RUS dem Schweizerlschen JuragebrIge. - DeIllkscm. Schweiz. Natur. Ges., Viol. 83, no. 1. ZUrdch.
PLUMlHO!FF F. 1'963. Die Osfzracoden des Ober.aa1en.ium und ti.efen Unterbajocium {Jura) des Gif.thorner Troges, Nordwesrtdeutschland. - Abh. Senckenb. Natur- '£orsch. Ges., No. 5G3. iFI'aIl'kfurt aM.
SZCZEOHURA J. & BLASZYK. J. 1968. CaTdobailrdia infiata n.sp. (Healdracea, OstraOOda) from Ithe Middle J·uraesic at Poland). - Ada P.alaeon·t. Pol., vol. 13, noO. 2. Ww.szawa.
J. BLASZYK
OSTRACODS FROM THE SZTOLNlA CREEK PROFILE IN THE PIENlNY KLIPPEN BELT OF POLAND
(Summary)
. .
The ostra-cods of the so-called ,,sztolrrla beds" from the Pleniny KJl:i.ppen Belt of Poland are described. These beds ·and theh- age are discussed :in oS. paper by BiTkenmajer and PazdTO (1968). Ostra.oods belonging.to the species:.
CythereZla woZtersdorfi OerUi
Cardobairdia tnflata Szczechura & Bbaszyk Bairdia sp.
PontoC'YpreZla sp. 1 Pontocyprella' sp. 2
Gen. etsp. ind. (ex faro. CytheI'idae Bai'l"d) Darwinula cf. obZonga (Rooe:mer)
have ·been found .in samples no. 2 ·and 4 1laiken from the middle part of ·the Sztol- nia ·creek (cf. Birkenmajer & Pazdro 1968, fig. S).
MAL20RACZIcr Z PROFILU POTOKU SZTOLNIA 37S
T·be absence of dndex species puts obstacles in the way of a proper stratigraphi-
<:a1 assignment of the beds Whiieh yielded the osttacods described here. Takd.ng
mto
&C-eou:nrt that two forms specifi~ally derteImi:ned OCCUl' only in the JUXI8Ssic, and that other formsoome closest to .the ·Jurassdc forms, i1t is most l!ikel'y that the !beds are JUTassic in age. Tbis opinion :is reliably <:orufii.rmed by the 'absence of forms typical of the Cretaceous.
Pa'taeozooZogicaZ Institute of the Polf8h Academy of Sciences Warszawa 22, Al. Zwirki i Wigury 93
. Warsaw, June 1961
OBJASNIENIA DO PlLANSZY I
DESCRIPTlION OF PLATE I
iP.L. I
1 - DarwinuZina d. oblonga (Roemer): a Slkorupka lewa (left valve), b skorupka prawoll (right valve).
2 - pontocyprena sp. 1: a skorupka lewa (left va1ve)~ b skorupka prawa (right valve).
3 - Pontoct/PTella sp. 2: a skor;upke 1ewa (left V'a1ve), b *()rupik,a· prawa (right valve).
4 - Cardobairdia inflata SzczechUl1la & iBlas'ZYk: a skorupke Jewa (left valve), b ski>'- rupka prawa (right valve).
5 - Gen. et BP. ind. (ex Dam. Cytherldae Batrd}: a skorupka prawa (rigbt valve), b sk.orupka Jewoa (left valw).
6 - Bairdia sp.: a skorupke 1ewa (left valve)., b skorupka prawa (right wlve).
7 - CythereZla wo£tersaor/i Oer:tll.: a skorupka prawa (rlgbt valve), b skarupka 1ewa (left va1w).
W3Zystkie fotografie okaz6w pow~k8zone X 60: Zaj~cia okaz6w w7lkonane przez autora
All photographs X 60; taken by the writer
