Law iusz Laskow ski
Kształtowanie bezpieczeństwa społeczności lokalnych w Słowenii
Charakterystyka ustrojowa państwa
Słowenia jest krajem położonym w Europie Środkowej. Zajmuje ona 20 237 km2.
Graniczy z W łocham i, Austrią, Węgrami i Chorwacją. Słow enia to dem okra
tyczna republika parlam entarna, w której przyjęty został trójpodział władzy.
D nia 23 grudnia 1990 r. w wyniku plebiscytu zdecydowana większość m iesz
kańców opow iedziała się za suwerennością i niepodległością Słowenii. Stała się ona niepodległym państwem po rozpadzie Jugosławii w 1991 r. Konstytucja Republiki Słowenii została przyjęta 23 grudnia 1991 r. Zgodnie ze słoweńską ustaw ą zasadniczą głową państw a jest prezydent, wybierany w wyborach po
wszechnych n a pięcioletnią kadencję. Parlament natom iast składa się z dwóch izb: Zgrom adzenia Państwowego liczącego 90 posłów (88 z nich jest reprezen
tantam i partii, a 2 zostaje wybranych spośród włoskiej i węgierskiej mniejszości narodowej) oraz R ady Państwa (40 osób). Zgromadzenie Państwowe wybiera premiera i powołuje ministrów. Centralnym organem w ładzy jest rząd. W ładzę sądow niczą spraw ują sądy1.
W przeszłości terytorium Słowenii było zarządzane przez wiele różnych władz:
do 1918 r. stanowiło część imperium austro-węgierskiego, w latach 1918-1941 Królestwa Serbii, Chorwacji i Słowenii, w latach 1941-1 9 4 5 było okupowane przez Niemcy, W łochy i Węgry. O d zakończenia drugiej wojny światowej aż do roku 1991 Słow enia była częścią Jugosławii. W kolejnych latach kraj ten stał się m.in. członkiem Unii Europejskiej, NATO i O ECD .
Geograficznie Słowenia, według tradycji, dzieli się na pięć regionów. Jednak w celach statystycznych kraju i Unii Europejskiej wyróżnianych jest 12 regionów.
Podstawową jednostkę samorządu terytorialnego w Słowenii stanowi gmina (obci
na), na której czele stoi burm istrz (zupan). W arunkiem koniecznym utworzenia gminy jest zamieszkiwanie danego terenu przez co najmniej 5 0 0 0 osób. Jeśli
1 Constitution (Ustava Republike Slovenije), Official Gazette of the Republic of Slovenia, Nos. 33/91-I, 42/97, 66/2000, 24/03, 96/04, 68/06, and 47/13.
g m in a p o s ia d a p o n a d 2 0 0 0 0 m ieszk a ń có w , o trz y m u je sta tu s g m in y m ie jsk ie j2.
O b e c n ie w S ło w e n ii istn ie je 2 1 1 g m in , w ty m 11 g m in m ie jsk ic h 3. D o d a tk o w o p o m ię d z y p o z io m e m rz ą d o w y m a g m in n y m fu n k c jo n u je 5 8 je d n o s te k a d m in i
stra c ji p ań stw o w ej (upravne enote). P e łn ią o n e fu n k c ję p o d je d n o s te k a d m in istr a cji rzą d o w e j. Ich celem je s t n a d z o ro w a n ie d z ia ła n ia sa m o rz ą d ó w lo k a ln y c h p o d w z g lę d e m le g a ln o śc i, z a k re su ich k o m p e te n c ji o ra z z d o ln o śc i d o w y k o n y w an ia z a d a ń zlecan y ch gm in ie p rz e z p ań stw o . Je d n o stk a a d m in istrac ji p ań stw o w ej m u si o b e jm o w a ć z a się g ie m co n a jm n ie j je d n ą gm in ę. W sp ó łp r a c a p o m ię d z y g m in a m i a je d n o stk a m i a d m in istra c ji p ań stw o w ej o d b y w a się p rz y p o m o c y sp e c ja ln e g o k o m ite tu d o r a d c z e g o 4.
R e a su m u ją c , sa m o r z ą d te ry to ria ln y w S ło w e n ii je st jed n o p o z io m o w y . M im o że k o n sty tu c ja p rz e w id u je p o w o ły w a n ie d ru g ie g o p o z io m u s a m o r z ą d u n a w z ó r w o je w ó d z tw 5, w p ra k ty c e p o s tu la t te n n ie z o s ta ł d o tą d z re a liz o w a n y P ro b le m y reg io n aln e ro z w ią z u ją w ła d z e p ań stw o w e , co o z n a c z a , że S ło w e n ia je st n a d a l k ra je m m o c n o sc e n tra liz o w a n y m .
Kształtowanie zapobiegania przestępczości
W s p ó łc z e sn e te n d e n c je w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p r z e s tę p c z o ś c i w S ło w e n ii z o s ta ły z d o m in o w a n e p rz e z id e e z a c h o d n ie , w sz c z e g ó ln o śc i k o n ce p c ję o d p o w ie d z ia ln o śc i s p o łe c z n e j6 o ra z z a a n g a ż o w a n ia lo k aln e j a d m in istra c ji w p ro ces z a p e w n ie n ia b e z p ie c z e ń stw a 7. W la ta c h 8 0 . m in io n e g o w iek u te ry to riu m d z i
sie jsz e j S ło w e n ii sta n o w iło g ran icę m ię d z y k u ltu rą E u ro p y Z a c h o d n ie j a k u ltu rą Ju g o sła w ii. T ak ie p o ło ż e n ie g e o g ra fic z n e m ia ło sw o je z a le ty - d a w a ło sz a n sę p o z n a n ia z a a w a n so w a n e j w sw o im ro z w o ju z a ch o d n ie j k ry m in o lo g ii8. P o d k o n ie c la t 8 0 . n a te re n a c h d z isie jsz e j S ło w e n ii z a c z ę to sto so w a ć d u a listy c z n ą stra te g ię b e z p ie c z e ń stw a sp o łe c z n e g o . Jej id e ą b y ło p rz e n ie sie n ie o d p o w ie d z ia ln o śc i z a b e z p ie c z e ń stw o z rz ą d u n a je d n o stk i o ra z w d ra ż a n ie k o n ce p c ji p a rtn e r stw a p o leg ającej n a a n g a ż o w a n iu ich d o w sp ó łp r a c y n a rze cz sp o łe c z e ń stw a 9.
2 Zakon o Lokalni Samoupravi, Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 72/93 z dnia 31 grudnia 1993 r.
3 Statistic Office of the Republic of Slovenia z dnia 1 lipca 2012 r.
4 Zakon o drzavni upravi (Dz. U. Republiki Słowenii, 113/05 z dnia 14 czerwca 2002 r.
z późn. zm.).
5 Constitution (Ustava Republike Slovenije).
6 D. Garland, The culture of control: Crime and social order in contemporary society, Chicago 2001, s. 193-206.
7 B. Lobnikar, G. Mesko, Responses of police and local authorities to security issues in Ljubljana, the capital of Slovenia, [w:] M. Cools, S. De Kimpe, A. Dormaels et al. (red.), Police, Policing, Policy and the City in Europe, The Hague 2010, s. 161-179.
8 G. Mesko, G. Klemenćić, Rebuilding legitimacy and police professionalism in an emerging de
mocracy: The Slovenian experience, [w:] T.R. Tyler (red.), Legitimacy and criminal justice, New York 2007, s. 84-90.
9 D. Gilling, Crime prevention, theory, policy and politics, London 1997, s. 92-112.
462 Law iusz Laskow ski
G d y S ło w e n ia s ta ła się n ie p o d le g ły m k ra je m , w p ły w y Z a c h o d u b y ły c o ra z w ię k sze . W c z e śn ie jsz e p ra k ty k i sp o łe c z n e j k o n tro li - n a w e t te, k tó re b y ły z g o d n e z w a rto śc ia m i d e m o k ra ty c z n y m i - z o s ta ły o d r z u c o n e 10. Z a in te re so w a n ie z a c h o d n ią w ie d z ą w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i z n a c z n ie w zro sło . P o cz ą tk o w o z a jm o w a n o się ty m te m a te m w y łą c z n ie w teo rii, je d n a k z b ie g ie m c z a su , a z w ła sz c z a o b e cn ie , d o św ia d c z e n ia z a c h o d n ie w za k re sie z a p o b ie g a n ia p r z e stę p c z o śc i s ą w y k o rz y sty w a n e ró w n ież w p ra k ty c e . E fe k te m te g o je s t p o w sta w a n ie w S ło w e n ii w ie lu ruchów , k a m p a n ii i p rogram ów , k tó re m a ją n a celu z w ię k sz e n ie p o z io m u b e z p ie c z e ń stw a 11.
P rz e d ro k ie m 1 9 9 1 w S ło w e n ii p o d sta w o w y m d z ia ła n ie m n a rze cz b e z p ie c z e ń stw a b y ło zw ię k sz a n ie k o n tro li sp o łe c z n e j i p o lity c z n e j w e w sz y stk ic h sfe rach ż y c ia p u b lic z n e g o . P rz ed sięw zięcie ta k ie sta n o w iło w y ra z siln ej k o n tro li rz ą d u („d u ż y c h b ra c i i s ió s tr ” ) n a d sp o łe c z e ń stw e m („m a ły m i b ra ć m i i s io s tr a m i” ). Z d o św ia d c z e ń h isto ry c z n y c h S ło w e n ii w y n ik a, że d z ia ła n ie ta k ie p rz y n io sło n e g aty w n e sk u tk i - z a m ia s t w z m a c n ia ć b e z p ie c z e ń stw o , p o w o d o w a ło o n o zw ię k sz a n ie za g ro ż e ń . Z te g o p o w o d u w sp ó łc z e śn ie w S ło w e n ii z a ło ż e n ia filo z o fii community policing n ie s ą t a k p o p u la rn e ja k p o w in n y b y ć 12.
O d n o w a stra te g ii community policing w re la c ja c h p o lic ji i s p o łe c z e ń stw a b a z o w a ła n a d w ó ch m o d e la c h : a m e r y k a ń sk im o ra z b r y ty jsk im . D z ia ła n ia n a rz e c z ro z w o ju i k o n tro li sp o łe c z n e j b y ły ró w n ież w sp ie ra n e p rz e z m ło d ą s ło w e ń sk ą d e m o k r a c ję 13. P o lic ja w S ło w e n ii z a c z ę ła p rz y jm o w a ć n o w e z a ło ż e n ia z a p o b ie g a n ia p r z e stę p c z o śc i i filo z o fii community policing w 1 9 9 2 r. w m o m e n cie r o z p o c z ę c ia p r o je k tu „B e z p ie c z e ń stw o P u b lic z n e ” . K o n ty n u a c ję w d r a ż a n ia n o w y ch ro z w ią z a ń sta n o w iła re a liz a c ja p r o je k tu „ P o lic ja ” . P o d sta w ą d z ia ła ń p re w e n c y jn y c h p o lic ji je s t s t a ł a k o m u n ik a c ja z o b y w a te la m i, m a ją c a n a ce lu p o d n ie sie n ie św ia d o m o śc i i z a a n g a ż o w a n ia sp o łe c z e ń stw a w z a p o b ie g a n ie z a g ro ż e n io m . S k u tk ie m ty c h z m ia n b y ło p o w sta n ie w 1 9 9 2 r. 3 1 8 n o w y ch d y s
tr y k tó w p o lic y jn y c h 14.
Z an im za ło ż e n ia community policing z o sta ły uw zględ n ion e w praw ie słow eńskim , d efin io w an o je w d o k u m e n ta c h op eracy jn y ch M in iste rstw a S p ra w W ew n ętrzn ych i P olicji. D o k u m e n t z a ty tu ło w a n y Podstawowe wytyczne dotyczące przygotowania p la nu średniookresowego rozwoju i pracy policji w okresie od roku 2 0 0 3 do 2 0 0 7 w y ra ź n ie stw ie rd z a , że p o d sta w o w ą z a s a d ą d z ia ła n ia p o lic ji w S ło w e n ii je s t w d ra ż a n ie filo z o fii community policing, k tó rej n a jw a ż n ie jsz ą m isję sta n o w i p o m o c lu d z io m
10 G. Mesko, G. Klemenćić, Rebuilding legitimacy..., s. 100-114.
11 G. Mesko, D. Frangez, A. Dvorsek, Status Report Slovenia - Current Endeavours in Crime Prevention Training in Slovenia, [w:] M. Coester, E. Marks, A. Meyer (red.), Qualification in crime prevention. Status Report from various European Countries, Mönchengladbach 2008, s. 18.
12 G. Mesko, Transfer of crime control ideas: Introductory Reflections, [w:] G. Mesko, H. Kury (red.), Crime policy, crime control and crime prevention - Slovenian perspectives, Ljubljana 2009, s. 27.
13 G. Mesko, G. Klemenćić, Rebuilding legitimacy..., s. 90-99.
14 G. Mesko, B. Lobnikar, The contribution of local safety councils to local responsibility in crime prevention and provision of safety, Policing: An Internal Journal of Police Strategies and Manage
ment 2005, nr 28(2), s. 353 i nast.
o ra z d b a n ie o ich b e z p ie c z e ń stw o .
Community policing
m a p o p ra w ić ja k o ść ż y cia o b y w a te la p rz e z w sp ó łp ra c ę je d n o s te k i g ru p sp o łe c z n y c h 15.O b e c n y p la n śre d n io o k re so w e g o ro z w o ju i p ra c y p o lic ji z o s ta ł sp o r z ą d z o n y n a la t a 2 0 1 3 - 2 0 1 7 . Z a w ie ra o n sie d e m celó w stra te g ic z n y c h , k tó re s ą u w a ż a n e z a k lu cz o w e d o d a lsz e g o ro z w o ju p o licji. Je d e n z n ich sta n o w i b u d o w a n ie p o c z u c ia w sp ó ło d p o w ie d z ia ln o śc i p o lic ji i sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h z a k sz ta łto w a n ie b e z p ie c z e ń stw a . N a c is k p rz y je g o re a liz a c ji p o ło ż o n y z o s ta ł n a p re w e n cy jn ą p ra c ę p o lic ji o ra z rozw ój w sp ó łp ra c y ze s p o łe c z e ń stw e m 16.
N a p o c z ą tk u ro k u 2 0 0 3 z o sta ł w d ro ż o n y
Roczny plan pracy policji na rok 2003.
S tra te g ic z n y m celem d o k u m e n tu b y ło stw o rzen ie p o d sta w d o w sp ó łp ra c y p o licji ze sp o łe c z e ń stw e m . C e l sz c z e g ó ło w y sta n o w iło ro z w ijan ie w sp ó łp ra c y p o m ię d z y p o lic ją a p rz e d sta w ic ie la m i w sz y stk ic h sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h o ra z re a liz a c ja p ro g ra m ó w p re w e n c y jn y c h 17. W o b e cn y m
Rocznym planie pracy policji na rok 2 0 1 4
w śró d d z ia ła ń p rio ry te to w y c h z n a jd u ją się z a p o b ie g a n ie p rz e stę p c z o śc i i u m a c n ia n iecommunity policing18
.F ilo zo fię
community policing
w S ło w en ii u w zg lęd n io n o ta k ż e w u ch w ale w sp r a w ie z a p o b ie g a n ia i z w a lc z a n ia p rz e stę p c z o śc i z ro k u 2 0 0 6 . W d o k u m e n c ie ty m stw ie rd zo n o , że sy tu a c y jn e z a p o b ie g a n ie p r z e stę p c z o śc i n a p o z io m ie lo k a ln y m m o ż e b y ć z p o w o d z e n ie m re alizo w a n e p rz e z p o lic ję, k tó r a u p rz e d n io ro z p o c z ę ła w p ro w a d z a n ie z a s a dcommunity policing
. P rzy re a liz a c ji z a d a ń p rz e z tę fo rm a c ję najw iększy n a c isk p ow in ien z o sta ć p o ło ż o n y n a k o n su ltacje i d o rad ztw o w zakresie k s z ta łto w a n ia b e z p ie c z e ń stw a , p ra c ę w k o m isa ria ta c h p o lic ji o ra z n aw iąz y w an ie n ie fo rm a ln y c h k o n ta k tó w z m ie sz k a ń c a m i. W c e lu o sią g n ię c ia o d p o w ie d n ie g o p o z io m u p o c z u c ia b e z p ie c z e ń stw a w śró d o b y w ateli o ra z zn ie c h ę c e n ia p o te n c ja ln y ch p rz e stę p c ó w fu n k c jo n a riu sz e p o lic ji p o w in n i b y ć ja k n a jc z ę ście j w id o cz n i w teren ie. P o n a d to p o lic ja n c i sw o ją p o sta w ą p o w in n i d a w a ć d o b r y p r z y k ła d in n y m . I s to t n ą rolę o d g ry w a ró w n ież in te g ra c ja p o lic ji z lo k a ln y m śro d o w isk ie m , k tó r a p o w in n a o d b y w a ć się p o p r z e z z w ię k sz a n ie św ia d o m o śc i z a g ro ż e ń o ra z in d y w id u a ln e k o n tak ty , w sz c z e g ó ln o śc i z m ło d y m i lu d ź m i19.
U c h w a ła w sp raw ie n a ro d o w e g o p ro g ra m u z a p o b ie g a n ia i z w a lc z a n ia p r z e stę p c z o śc i n a la ta 2 0 1 2 - 2 0 1 6 (
Resolucija o nacionalnem programu preprecevanja in zatiranja kriminalitete za obdobje 2 0 1 2 - 2 0 1 6
) sta n o w i, żecommunity policing
je s t je d n ą z g łó w n y ch sto so w a n y c h p rz e z sło w e ń sk ą p o lic ję k o n ce p c ji w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i i re d u k o w a n ia stra c h u p rz e d n ią 20. F ilo z o fia t a z o s ta ła u w z g lę d n io n a w ta k ic h a k ta c h p raw n y ch , jak : p o p rz e d n io o b o w ią z u ją c a u sta w a15
Ministerstvo za Notranje Zadeve, Policija, Temeljne usmeritve za pripravo srednjerocnega nacrta razvoja in dela policije za obdobje od leta 2003 do 2007), Ljubljana 2003.16
Ibidem.17 Ministerstvo za Notranje Zadeve, Policija, Letni nacrt dela policije za leto 2003, Ljubljana 2003.
18
Ibidem.19
Resolucija o preprećevanju in zatiranju kriminalitete, 2006 (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 43/2006 z dnia 21 kwietnia 2006 r.).20
Resolucija o nacionalnem programu preprećevanja in zatiranja kriminalitete za obdobje 2012-2016 (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 83/2012 z dnia 6 listopada 2012 r.).4 6 4 Law iusz Laskow ski
o p o licji (
Zakon o policji
), u sta w a o p o licji lokaln ej (Zakon o obcinskem redarstvu
) o ra z u sta w a o sa m o rz ą d z ie lo k aln y m (Zakon o Lokalni Samoupravi
). A rty k u ł 2 1 u sta w y o p o lic ji sta n o w ił, że fo r m a c ja t a p o w in n a w sp ó łp ra c o w a ć z w ła d z a m i lo k a ln y m i o ra z in n y m i o rg a n iz a c ja m i i in sty tu c ja m i d z ia ła ją c y m i w o b sz a rz e p o p ra w y b e z p ie c z e ń stw a sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h 21. Z k o lei z g o d n ie z u sta w ą o p o lic ji lo k aln ej ra d y g m in p o w in n y p rz y ją ć g m in n y p ro g ra m b e z p ie c z e ń stw a , o p a r ty n a ak tu a ln e j d ia g n o z ie b e z p ie c z e ń stw a , a ta k ż e o k re śla ją c y r o d z a je i za k re s z a d a ń p o lic ji lo k aln ej. W m y śl art. 9 stra ż n ic y g m in n i p o w in n i w sp ó łp ra c o w a ć z p o lic ją w za k re sie sw oich z a d a ń o ra z u p ra w n ie ń 22. A rty k u ł 2 9 u sta w y o sa m o rz ą d z ie lo k a ln y m u m o ż liw ia o fic ja ln ą w sp ó łp ra c ę m ię d z y p o lic ją a s p o łe c z n o śc ią lo k a ln ą , p o le g a ją c ą n a p o w o ła n iu rady, k o m isji, k o m ite tu lu b in n e g o o rg a n u d o rad cze g o . U p ra w n ie n ia d o p o w o ły w a n ia p o d m io tó w m a ją c y c h p o m a g a ć w ro z w ią zy w an iu lo k a ln y c h p ro b le m ó w m a b u rm istrz g m in y 23.Akty prawne regulujące kwestie bezpieczeństwa społeczności lokalnych
W 2 0 1 3 r. w S ło w e n ii u sta w a re g u lu ją c a d z ia ła n ia p o lic ji z o s t a ła z a s tą p io n a p rz e z u sta w ę o o rg a n iz a c ji i p r a c y p o lic ji (
Zakon o organiziranosti in delu v policji
) o ra z u sta w ę o o b o w ią z k a c h i u p ra w n ie n ia c h p o lic ji (Zakon o nalogah in poobla- stilih policije
).W c z e śn ie jsz a u sta w a o p o lic ji re g u lo w ała w sp ó łp ra c ę tej fo rm a c ji ze s p o łe c z n o ś c ią lo k a ln ą w o b sz a ra c h z w ią z a n y c h z z a p o b ie g a n ie m p r z e stę p c z o śc i o ra z z a p e w n ia n ie m b e z p ie c z e ń stw a . Z a k ła d a ła o n a p o w o ła n ie rady, k o m isji, k o m i
t e tu lu b in n y c h p o d o b n y c h fo rm w sp ó łp ra c y 24. T ego r o d z a ju p o d m io ty rów n ież o b e cn ie s ą tw o rz o n e p rz y r a d z ie gm iny. Ich z a d a n ie m je st o p in io w a n ie i d o r a d z tw o w z a k re sie ro z w ią z y w a n ia ró ż n e g o r o d z a ju p ro b lem ó w , w ty m zw ią z a n y c h z za p e w n ie n ie m b e z p ie c z e ń stw a . O b e c n ie re g u lacje d o ty c z ą c e ta k ic h o rg a n ó w d o ra d c z y c h z a w ie ra u sta w a o s a m o r z ą d z ie lo k aln y m . P o n a d to te n a k t p ra w n y o k re śla z a d a n ia g m in y słu ż ą c e z a s p o k a ja n iu p o trz e b jej m ieszk a ń có w . A rty k u ł 2 1 u sta w y w śró d z a d a ń g m in y w y m ie n ia 25:
1) o ch ro n ę śro d o w isk a;
2 ) k o n tro lę lo k a ln y c h im p re z m aso w y ch ; 3 ) u trz y m a n ie p o r z ą d k u w g m in ie;
4 ) p o w o ły w a n ie stra ż y gm in n e j;
21 Zakon o policji (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 49/98 z dnia 3 lipca 1998 r.).
22 Zakon o obćinskem redarstvu (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 139/06 z dnia 29 grudnia 2006 r.).
23 Zakon o Lokalni Samoupravi (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 94/07 z dnia 16 paździer
nika 2007 r.).
24 Zakon o policji.
25 Zakon o Lokalni Samoupravi.
5 ) u sta la n ie reg u lacji p raw n y ch d o ty c z ą c y c h ru c h u d ro g o w e g o w g m in ie;
6) z a p e w n ia n ie o c h ro n y p rzeciw p o żaro w ej i rato w n ictw a;
7) z a p e w n ia n ie ra to w n ictw a i p o m o c y w p rz y p a d k u w y stą p ie n ia k lę sk ży w io łow ych ;
8) d e fin io w a n ie w re g u lam in ie g m in y w y k ro cz e ń o ra z k a r z a ich p o p e łn ie n ie . U s ta w a o o rg a n iz a c ji i p ra c y p o lic ji, p o d o b n ie ja k d a w n a u sta w a o p o lic ji, regu lu je w sp ó łp ra c ę p o m ię d z y p o lic ją a sp o łe c z n o śc ią lo k a ln ą w o b sz a ra c h z w ią
z a n y c h z z a p o b ie g a n ie m p rz e stę p c z o śc i o ra z z a p e w n ie n ie m b e z p ie c z e ń stw a . Ten a k t p ra w n y z a k ła d a p o w o ła n ie , w ce lu w sp ó łp racy , ta k ic h p o d m io tó w , ja k n p . ra d a , k o m isja c z y k o m ite t. W arty k u le 3 5 u sta w y z a w a rte są re g u lacje d o ty c z ą c e w sp ó łp r a c y p a rtn e rsk ie j m a ją c e j n a ce lu z a p e w n ia n ie b e z p ie c z e ń stw a 26.
O b o w ią z u ją c a w S ło w e n ii o d 2 0 0 6 r. u sta w a o p o lic ji lo k aln ej z a w ie ra re
g u la c je d o ty c z ą c e s p o r z ą d z a n ia ro c z n e g o p la n u k o o rd y n a c ji d z ia ła ń p o m ię d z y p o lic ją a lo k a ln ą sp o łe c z n o śc ią . N a w n io se k b u r m istr z a r a d a g m in y p rz y jm u je gm in n y p ro g ra m b e z p ie c z e ń stw a . T reść p ro g ra m u je s t u z a le ż n io n a o d sy tu a c ji d an ej je d n o stk i. C e le te g o d o k u m e n tu sta n o w ią sy ste m a ty c z n a p o p ra w a ja k o śc i ż y c ia p u b lic z n e g o o ra z d b a n ie o w sp ó łp ra c ę p o m ię d z y p o lic ją a s tr a ż ą g m in n ą (obcinsko redarstvo). O d p o w ie d z ia ln o ść z a w sp ó łd z ia ła n ie ty ch fo rm a c ji sp o c z y w a n a b u r m istr z u g m in y o ra z sze fie p o lic ji27.
S tr a ż g m in n a je s t o d p o w ie d z ia ln a z a p o r z ą d e k i b e z p ie c z e ń stw o p u b lic z n e . D o jej z a d a ń n a le ż ą w sz c z e g ó ln o śc i m o n ito ro w a n ie i reg u lo w an ie ru c h u d ro g o w ego, o c h ro n a w ła sn o śc i p u b lic z n e j o ra z d z ie d z ic tw a k u ltu ro w e g o 28.
W y ty c z n e w k w e stii z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i w S ło w e n ii s ą z a w arte ró w n ież w e w sp o m n ia n e j ju ż u ch w ale o n a ro d o w y m p la n ie z a p o b ie g a n ia i z w a l
c z a n ia p r z e stę p c z o śc i n a la ta 2 0 1 2 - 2 0 1 6 . D o k u m e n t te n p o d k r e śla z n a c z e n ie sy ste m a ty c z n y c h i sk o o rd y n o w a n y c h d z ia ła ń in sty tu c ji rzą d o w y ch , sp o łe c z e ń stw a o ra z o b y w ateli, k tó re m o g ą p rz y c z y n ia ć się d o z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o ści.
P o d sta w o w y m c elem re z o lu c ji je s t p o d e jm o w a n ie sta ły c h i d łu g o te rm in o w y ch d z ia ła ń zapew n iający ch b ezp ieczeń stw o m ie sz k a ń c o m R ep u b lik i Słow en ii. W ażn y e le m e n t sta n o w i p o p ra w a w sp ó łp ra c y p o m ię d z y o rg a n a m i śc ig a n ia , w y m iarem sp raw ied liw o ści, w ła d z a m i p a ń stw o w y m i, sp o łe c z n o śc ią lo k a ln ą , je d n o stk a m i b a d a w c z y m i o ra z o rg a n iz a c ja m i p o z a rz ą d o w y m i29.
Policja w Słowenii
P o cz ątk i sło w eń sk iej p o licji m ia ły m ie jsce ju ż w c z a sa c h m o n arch ii austro-w ęgier- sk iej, g d y w 1 8 4 9 r. z o sta ł p o w o ła n y K o rp u s Ż a n d a rm e rii. W la ta c h 1 9 4 5 - 1 9 9 1
26
Zakon o organiziranosti in delu v policji (Dz. U. Republiki Słowenii, Nr 15/2013 z dnia 18 lutego 2013 r.).27
Zakon o obćinskem redarstvu.28
Ibidem.29
Resolucija o nacionalnem programu preprećevanja...sło w e ń sk ie je d n o stk i p o lic y jn e (m ilica) sta n o w iły c z ę ść ju g o sło w ia ń sk ie j p o licji.
W ty m ok resie fo rm a c ja t a p o d le g a ła b e z p o śre d n io S ło w e ń sk ie m u S ek retariato w i S p r a w W ew n ętrzn y ch . P o n a d to milica b y ła z d e c e n tra liz o w a n a - d o w ó d c ó w p o ste ru n k ó w m ia n o w a ły w ła d z e lo k a ln e z a z g o d ą se k re ta rz a sp ra w w ew n ętrzn y ch . Z m ia n y ro z p o c z ę ły się p o u z y sk a n iu p rz e z S ło w e n ię n ie p o d le g ło śc i. W 1 9 9 2 r.
n a z w a fo rm a c ji z o s ta ła z m ie n io n a z m ilicji n a p o lic ję 30. W 1 9 9 8 r. w e sz ła w życie u sta w a o p o lic ji31, k tó r a w ro k u 2 0 1 3 z o s t a ła z a s tą p io n a p rz e z w sp o m n ia n e ju ż u sta w y o o rg a n iz a c ji i p ra c y p o lic ji o ra z o o b o w ią z k a c h i u p ra w n ie n ia c h p o licji.
W słow eń sk iej p o licji je st z a tru d n io n y c h 8 4 1 8 o só b , w ty m 5 6 5 7 u m u n d u ro w an y ch i 1 6 4 7 n ie u m u n d u ro w an y ch p o lic ja n tó w o ra z 1 1 1 0 c z ło n k ó w p e rso n e lu cyw iln ego . W str u k tu r y p o lic ji w c h o d z i 7 3 0 4 fu n k c jo n a riu sz y , 8 9 6 sp e c ja listó w d o sp ra w k ry m in a listy k i i 9 0 c z ło n k ó w S p e c ja ln e g o O d d z ia łu P o licji (Specjalna E n ota Policije). N a je d n e g o fu n k c jo n a r iu sz a p o lic ji p r z y p a d a o k o ło 2 8 2 m ie sz kań ców . Ś re d n i w ie k p o lic ja n tó w w y n o si 3 9 la t32.
S ło w e ń sk a p o lic ja p o d le g a M in iste rstw u S p r a w W ew n ętrzn y ch . W y k o n u je o n a sw o je z a d a n ia n a trz e ch p o z io m a c h : n a ro d o w y m (G e n e ra ln y D y re k to ria t P o lic ji), re g io n a ln y m (o sie m d y re k to ria tó w ) i lo k a ln y m (p o ste r u n k i p o lic ji).
N a c zele fo rm a c ji sto i d y re k to r generalny, k tó r y je s t fu n k c jo n a riu sz e m p a ń stw o w y m p o w o ły w a n y m i o d w o ły w a n y m p rz e z rz ą d , n a w n io se k m in istr a sp ra w w e w n ętrz n y ch . T a k a re g u la c ja sp raw ia, że n a to sta n o w isk o je s t m ia n o w a n a o s o b a a p o lity c z n a , p r o fe sjo n a lista w z a k re sie b e z p ie c z e ń stw a 33. Z a w y k o n y w an ie p o sz c z e g ó ln y c h z a d a ń n a p o z io m ie k ra jo w y m o d p o w ie d z ia ln i są:
1) O b s łu g a G e n e ra ln e g o D y re k to ra P olicji;
2 ) U m u n d u r o w a n y D y r e k to r ia t P olicji;
3 ) K ry m in a ln y D y r e k to r ia t P olicji;
4 ) K ra jo w e L a b o ra to r iu m K ry m in a listy c z n e ; 5 ) S p e c ja listy c z n y D y r e k to r ia t P olicji;
6 ) A k a d e m ia P o licy jn a;
7 ) B iu ro T elek o m u n ik acji;
8 ) B iu ro IT.
U m u n d u ro w an y D y rek to riat Policji o d p o w iad a z a koordynację, p rofesjon alizm , sk u te c z n o ść i z g o d n o ść z p raw em d z ia ła ń p o d e jm o w an y c h p rz e z u m u n d u ro w an e je d n o stk i p o licji. K ry m in a ln y D y re k to ria t P o licji je st o d d z ia łe m sp e c ja liz u ją c y m się w w alce z p rz e stę p c z o śc ią . Z a jm u je się o n w sz c z e g ó ln o śc i k o o rd y n o w a n ie m , m o n ito ro w a n ie m , an a liz o w a n ie m o ra z e w alu acją d z ia ła ń z za k re su z a p o b ie g a n ia
4 6 6 Law iusz Laskow ski
30 Ministerstvo za Notranje Zadeve, The Slovene Police, Ljubljana 2003, s. 11-26.
31 Zakon opolicji.
32 Dane z dnia 1 marca 2013 r. Por. About the Police, http://www.policija.si/eng/index.php/
aboutthepolice (dostęp: 20.04.2014).
33 G. Mesko, D. Maver, On police and policing in Slovenia: Obstacles and challenges, [w:] D.K. Das, J.K. Singer (red.), Police without borders: The fading distinction between local and global, Boca Raton 2010, s. 87-109.
p rz e stę p c z o śc i k ry m in a ln e j. P o p rz e z b lisk ą w sp ó łp ra c ę z u m u n d u ro w a n y m i je d n o stk a m i p o lic ji d y re k to ria t k ry m in a ln y z a p e w n ia sk u te c z n e i z g o d n e z p raw em w d ra ż a n ie d z ia ła ń n a rzecz p rz e c iw d z ia ła n ia ró ż n y m fo rm o m p rz e stę p c z o śc i.
W 2 0 1 0 r. w je g o ra m a c h p o w o ła n o sp e c ja ln ą je d n o stk ę śle d c z ą - K ra jo w e B iu ro Ś le d c z e . D o je g o z a d a ń n a le ż y w y k ry w a n ie p rz e stę p stw g o sp o d a rc z y ch , k o ru p cji i in n y ch p o w a ż n y c h c zy n ó w z a b ro n io n y ch . B iu ro z a tr u d n ia o k o ło 8 0 śled cz y ch , k tó rz y n ie m u s z ą b y ć p o lic ja n ta m i.
P o ste ru n k ie m p o lic ji n a sz c z e b lu lo k a ln y m k ie ru je d o w ó d c a . P o ste ru n k i z o sta ły sk la sy fik o w a n e ze w z g lę d u n a z a d a n ia , k tó re w y k o n u ją. M o ż n a w y ró żn ić w śró d n ich : p o ste ru n k i p o lic ji, p o ste r u n e k p o lic ji d o sp ra w ru ch u , g ra n ic z n y p o ste r u n e k p o lic ji, m o rsk i p o ste r u n e k p o lic ji, lo tn ic z y p o s te r u n e k p o lic ji, k o n n y p o ste r u n e k p o lic ji, tre se rsk i p o ste r u n e k p o lic ji i p o lic ję g ra n ic z n ą . P o ste ru n k i d z ia ła ją w o b ręb ie d y stry k tó w p o lic y jn y c h , k tó re m o g ą z a jm o w a ć c z ę ść gm iny, o b sz a r jed n ej g m in y lu b w ięk szej lic z b y g m in . D y str y k ty s ą z a r z ą d z a n e p rz e z o fic e ra p o lic ji sp o łe c z n e j o d p o w ie d z ia ln e g o z a realizo w a n ie z a d a ń p ro fila k ty c z n y ch o ra z sp o łe c z n e j roli p o licji.
D o z a d a ń p o lic ji n a le ż ą : o c h ro n a ży cia, z a p e w n ie n ie b e z p ie c z e ń stw a o s o b iste g o , o c h ro n a m ie n ia , p rew en cja, w y k ry w a n ie p r z e stę p stw i w y k ro cz e ń o ra z śc ig a n ie ich spraw ców , za trz y m y w an ie o ra z p rz e k a z y w a n ie o só b p o sz u k iw a n y ch d o o d p o w ie d n ich organów , zb ie ran ie dow odów , p ro w ad z en ie śledztw , u trz y m an ie p o r z ą d k u p u b lic z n e g o , n a d z o ro w a n ie i regu lo w an ie ru c h u d ro go w ego , k o n tro la g ra n ic p a ń stw a , o c h ro n a sz c z e g ó ln y c h o só b i b u d y n k ó w . W m y śl Kodeksu etyki policjanta fu n k c jo n a riu sz p o lic ji m a z a z a d a n ie słu ż y ć lu d z io m .
W y w o d z ą c a się ze sta ro ż y tn o śc i k o n c e p c ja w sp ó ln e j o d p o w ie d z ia ln o śc i z a d o b ro b y t sp o łe c z e ń stw a je s t p o d sta w ą d z ia ła n ia w ię k sz o śc i w sp ó łc z e sn y c h p o li
cji, w ty m sło w eń sk iej. Z g o d n ie z n ią fu n k c jo n a riu sz e p o lic ji p o w in n i b y ć p rz e d e w sz y stk im c z ę śc ią sp o łe c z e ń stw a , a n ie o d d z ie lo n ą o d n ieg o in sty tu c ją 34. Isto tn e je s t ró w n ież w y c z e rp u ją c e z d e fin io w a n ie p ra w i o b o w ią z k ó w p o lic ji. B r a k ściśle o k re ślo n y c h n o rm w ty m z a k re sie p o str z e g a n y je s t ja k o o z n a k a r z ą d u a u to ry - ta rn e g o 35.
Rada bezpieczeństwa
W S ło w e n ii w a ż n y e le m e n t p o lity k i b e z p ie c z e ń stw a o ra z community policing s t a n o w ią r a d y b e z p ie c z e ń stw a . S ą to o rg a n y k o n su lta c y jn e p o z o s ta ją c e d o d y s p o zy cji b u r m istr z a w sp ra w a c h d o ty c z ą c y c h b e z p ie c z e ń stw a i p rew en cji k r y m in a l
n ej. P o d sta w ę p ra w n ą u tw o rz e n ia r a d b e z p ie c z e ń stw a sta n o w iły u sta w a o p o lic ji o ra z u sta w a o s a m o r z ą d z ie lo k aln y m . O b e c n ie re g u lacje p raw n e d o ty c z ą c e ty ch
34 L. Miller, K.M. Hess, The police in the community: Strategies for the 21st century, Belmont 2002, s. 3 i nast.
35 R. Trojanowicz, Police-community relations. Problems and process, Criminology 1972, nr 9(4), s. 402-405.
p o d m io tó w z n a jd u ją się w art. 3 5 u sta w y o o rg a n iz a c ji i p r a c y p o licji. C z ło n k a m i lo k a ln y c h ra d b e z p ie c z e ń stw a m o g ą z o s ta ć p rz e d sta w ic ie le in sty tu c ji p r y w a tn y c h o ra z p u b lic z n y c h , w ty m : p o lic ja n c i, stra ż n ic y gm in n i, b u rm istrz o w ie , c z ło n k o w ie ra d g m in , urzęd n icy, p rz e d sta w ic ie le o rg a n iz a c ji p o m o c y sp o łe c z n e j, sz k ó ł, p rzed sięb io rstw , m ediów , p a rtii p o lity c z n y c h i o rg a n iz ac ji p o za rząd o w y ch . P o w o ły w an ie ra d n ie je s t o b lig a to ry jn e . Ich s k ła d o k re ślo n y z o s ta je w p o s z c z e g ó ln y c h a k ta c h z a ło ż y c ie lsk ic h 36. W S ło w e n ii w ra m a c h g m in y u tw o r z o n o 1 53 lo k a ln e r a d y b e z p ie c z e ń stw a . W w ię k sz o śc i p rz y p a d k ó w z o s ta ły o n e p o w o ła n e p rz e z b u r m istr z a z in ic ja ty w y p o lic ji37.
W la ta c h 2 0 0 3 i 2 0 0 4 G . M e s k o i B . L o b n ik a r p rz e p ro w a d z ili b a d a n ia k o n c e n tru ją c się n a fu n k c jo n o w a n iu lo k a ln y c h ra d b e z p ie c z e ń stw a w S ło w e nii, a w sz c z e g ó ln o śc i n a z a le ta c h i w a d a c h ich pracy. C e l d o c ie k a ń sta n o w iło z b a d a n ie n ie k tó ry c h e le m e n tó w stra te g ii community policing sto so w a n y c h p rz e z sło w e ń sk ą p o lic ję , ze sz c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m tw o rz e n ia , w z m a c n ia n ia i u trz y m y w a n ia d o b ry c h relacji ze sp o łe c z n o śc ia m i lo k a ln y m i, a ta k ż e u s ta le n ie n o w y ch p rio ry te tó w w za k re sie z a p o b ie g a n ia p r z e stę p c z o śc i o ra z k s z t a łt o w a n ia b e z p ie c z e ń stw a n a p o z io m ie lo k aln y m . B a d a n ia p o k a z u ją s t a d ia ro z w o ju lo k a ln y c h d z ia ła ń n a rz e c z b e z p ie c z e ń stw a w S ło w e n ii n a p rz y k ła d z ie a n a liz y sp o so b ó w tw o rz e n ia sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h o p a rty ch n a id e a c h o d p o w ie d z ia l
n o śc i i p a rtn e rstw a . W b a d a n iu w z ię ło u d z ia ł 1 7 8 p rz e d sta w ic ie li lo k a ln y c h rad b e z p ie c z e ń stw a z ró ż n y c h sło w e ń sk ic h g m in . W ra m a c h b a d a ń o d b y ło się k il
k a se sji d y sk u sy jn y c h z ich u c z e stn ik a m i. N a jp ie r w b a d a c z e z a p o z n a li r e sp o n d e n tó w z d o k u m e n ta m i o ra z p u b lik a c ja m i d o ty c z ą c y m i b e z p ie c z e ń stw a , m .in . z E u r o p e jsk ą K a r tą M ie js k ą z 1 9 9 2 r.38 o ra z M iejskim przewodnikiem zapobiegania przestępczości
39
. N a s tę p n ie o m ó w io n e z o s ta ły g łó w n e p ro b le m y p o sz c z e g ó ln y c h sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i i p o d n o sz e n ia p o z io m u b e z p ie c z e ń stw a o ra z ich m o ż liw e ro z w ią z a n ia . N a k o n ie c k a ż d e j se sji re sp o n d e n c i w y p e łn ia li k w e stio n a riu sz ankiety.W y n ik i b a d a ń p o k az ały , że w p ra k ty c e w sp ó ln e , p la n o w a n e , sy ste m a ty c z n e o ra z sk o o rd y n o w a n e z a p o b ie g a n ie p rz e stę p c z o śc i i d z ia ła n ie n a rze cz b e z p ie c z e ń stw a sp o łe c z n o śc i lo k aln e j p o z o s t a ją w c ią ż n a w c z e sn y m e ta p ie . P o w o d em ta k ie g o s ta n u rz e c z y je s t w głów n ej m ie rz e c e n tra liz a c ja lo k a ln y c h in sty tu c ji, a co z a ty m id z ie - s p o só b fin a n so w a n ia ich d z ia ła ń n a d a n y m o b sz a rz e . A u to r z y b a d a ń w sk a z u ją , że ro la g m in w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i i k sz ta łto w a n ia b e z p ie c z e ń stw a n a p o z io m ie lo k a ln y m n ie z o s ta ła je sz c z e d o
4 6 8 Law iusz Laskow ski
36
G. Mesko, B. Lobnikar, The contribution..., s. 353-373.37
G. Mesko, M. Nalla, A. Sotlar, Cooperation on police and private security officers in crime prevention in Slovenia, [w:] E. Marks, A. Meyer, R. Linssen (red.), Quality in crime prevention, Nor
derstedt 2006, s. 133-143.
38
Europejska Karta Miejska (European Urban Charter) z 1992 r. jest deklaracją przyjętą przez Stałą Konferencję Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, wyznaczającą kierunki współczesnej urbanistyki.39
Miejski przewodnik zapobiegania przestępczości (Urban crime prevention - A guide for local authorities) to publikacja z 2002 r. dotycząca roli władz lokalnych w zapobieganiu przestępczości.
k o ń c a sp re c y z o w a n a. P o m im o tej tru d n o śc i w g m in a c h p ro w a d z o n e s ą liczn e d z ia ła n ia , in ic jo w a n e p rz e z lo k a ln e in sty tu c je rzą d o w e , o rg a n iz a c je p o z a r z ą d o w e o ra z m ieszk ań có w .
Z a n ie p o k o ją c y n a le ż y u z n a ć fa k t, że w S ło w e n ii n ie z o s ta ł je sz c z e p rz y ję t y k rajo w y p ro g ra m , k tó r y k ła d łb y n a c is k n a z a p o b ie g a n ie p r z e stę p c z o śc i o ra z lo k a ln e d z ia ła n ia n a rze cz b e z p ie c z e ń stw a . G łó w n y m p ro b le m e m p rz y o p r a c o w y w an iu te g o r o d z a ju p la n u je st, w y n ik a ją c y ze z ło ż o n o śc i p o ru sz a n e j w n im p ro b le m a ty k i, b r a k z g o d y o d n o śn ie te g o , co p o w in ie n o n zaw ierać. P o d c z a s tw o rz e n ia p ro g ra m u k o n ie c z n e w y d a je się c z e rp a n ie z d o św ia d c z e ń in n y ch k r a jó w w z a k re sie z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i i z a g ro ż e n io m . N ie m o ż n a d o p u ś cić, b y k sz ta łto w a n ie b e z p ie c z e ń stw a o p ie ra ło się w y łą c z n ie n a k o n tro lo w a n iu lu d z i. A u to r y ta r n a i n ie d e m o k ra ty c z n a fo r m a ta k ic h d z ia ła ń p ro w a d z i b o w iem d o p o w sta n ia sp o łe c z e ń stw a , k tó re g o głó w n y cel sta n o w i in fo rm o w a n ie p o lic ji - d o n o s, n ie m a ją c e w iele w sp ó ln e g o z „p ra w d z iw y m z a p o b ie g a n ie m p r z e s tę p c z o ś c i” . W tak ie j sy tu a c ji in n e w sp ó ln e p rz e d się w z ię c ia p o lic ji i sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h z o s ta ją z a n ie d b a n e . B y te m u z a p o b ie c , w sz y stk ie in sty tu c je rzą d o w e i p o z a rz ą d o w e , ag e n cje o ra z p rz e d sta w ic ie le sp o łe c z e ń stw a , czy li de facto c a ła r a d a b e z p ie c z e ń stw a , m u s z ą b r a ć c z y n n y u d z ia ł w p o d e jm o w a n iu lo k a ln y c h d e c y zji d o ty c z ą c y c h sp o so b ó w k sz ta łto w a n ia b e z p ie c z e ń stw a 40.
P o n a d 8 0 % r e sp o n d e n tó w b io rą c y c h u d z ia ł w b a d a n ia c h G . M e sk i i B. L ob- n ik a ra w sk a z y w a ło , że p o lic ja d o b rz e w y k o n u je sw o je z a d a n ia . T a k a s a m a lic z b a b a d a n y c h o z n a jm iła , że a d m in istr a c ja lo k a ln a p o w in n a ściślej w sp ó łp ra c o w a ć p rz y ro z w ią zy w an iu p ro b le m ó w d o ty c z ą cy ch b e z p ie c z e ń stw a o ra z z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o ści. N ie p o k o ją c y w y d aje się fa k t, że p o n a d p o ło w a re sp o n d e n tó w nie- z w iąz an y ch z p o lic ją n ie z n a id ei community policing. U c z e stn ic y b a d a ń tw ierd zili, że n a jw ię k sz ą o d p o w ie d z ia ln o ść z a z a p o b ie g a n ie p rz e stę p c z o śc i o ra z b e z p ie c z e ń stw o n a p o z io m ie lo k a ln y m p o n o si p o lic ja , a w d a lsz e j k o le jn o śc i w sk a z y w a li n a lo k a ln ą a d m in istra c ję , o so b y p ry w a tn e , szkoły, sp o łe c z e ń stw o i rodziny. R e sp o n d en ci u z n a li, że n a p o p ra w ę d z ia ła ń p o lic ji w p ły w ają: w ię k sz a lic z b a oficerów p o lic ji, d o b ra w s p ó łp r a c a i k o m u n ik a c ja m ię d z y p o lic ją a sp o łe c z n o śc ią lo k a ln ą , o d p o w ie d n ie sz k o le n ie p o lic ja n tó w w za k re sie u m ie ję tn o śc i k o m u n ik a c y jn y c h o ra z sp o łe c z n a i k u ltu ro w a ró ż n o ro d n o ść . U c z e stn ic z ą c y w b a d a n iu d o w ó d c y p o ste ru n k ó w stw ierd zili, że p o lic ja m a w y sta rc z a ją c e p o d sta w y p raw n e d o p r a cy w ra d a c h b e z p ie c z e ń stw a o ra z że sa m i d o w ó d c y s ą z a a n g a ż o w a n i w ich tw o rzen ie. Z d ru giej je d n a k stro n y u z n a li o n i, że w ty m z a k re sie istn ie je z b y t m a łe w sp a rc ie sp o łe c z n o śc i lo k a ln y c h 41.
W 2 0 1 0 r. M in is t e r s t w o S p r a w W e w n ę tr z n y c h p r z e p r o w a d z iło w śr ó d w sz y stk ic h c z ło n k ó w ra d b e z p ie c z e ń stw a b a d a n ia n a te m a t ró ż n y c h a sp e k tó w w sp ó łp r a c y p o m ię d z y s p o łe c z n o śc ią lo k a ln ą , p o lic ją o ra z n a d z o re m u słu g k o m u n aln y ch . R e sp o n d e n c i m ieli w y m ie n ić in sty tu c je , k tó re są o d p o w ie d z ia ln e z a b e z p ie cze ń stw o . W o p in ii w sz y stk ic h c z ło n k ó w ra d y b e z p ie c z e ń stw a o d p o w ia d a
40 G. Mesko, B. Lobnikar, The contribution..., s. 353-373.
41 Ibidem.
470 Law iusz Laskow ski
z a n ie p o lic ja . P o n a d to 6 8 % re sp o n d e n tó w w sk a z a ło n a n a d z ó r u słu g k o m u n a l
n y ch , a 4 4 % n a p ry w a tn e firm y o ch ro n ia rsk ie . W ię k sz o ść c z ło n k ó w ra d b e z p ie c z e ń stw a u c z e stn ic z ą c y c h w b a d a n iu u z n a je , że w s p ó łp r a c a m ię d z y p o lic ją a m ie sz k a ń c a m i (6 6 % ) o ra z m ię d z y p o lic ją a lo k a ln ą a d m in istr a c ją (7 2 % ) je st sa ty sfa k c jo n u ją c a . R e lac je p o lic ji z o b y w a te la m i b y ły n a o g ó ł o c e n ia n e ja k o b a r d z o d o b re (7 6 % ). Z aled w ie z d a n ie m 8 % re sp o n d e n tó w s to su n k i te m o ż n a u z n a ć z a n ie z a d o w a la ją c e . Z d e c y d o w a n a w ię k sz o ść u c z e stn ik ó w b a d a n ia p rz y z n a ła , że r a d a b e z p ie c z e ń stw a p rz y c z y n ia się d o p o d n o s z e n ia p o z io m u b e z p ie c z e ń stw a 42.
R a d a b e z p ie c z e ń stw a je s t o rg a n e m o p in io d a w c z y m i d o ra d c z y m . W y n ik a z tego , że w p ły w jej c z ło n k ó w n a b e z p ie c z e ń stw o z a le ż y w zn a c z n e j m ie rze o d w sp ó łp r a c y z sa m o rz ą d e m , a w sz c z e g ó ln o śc i z b u rm istrz e m , k tó r y p o w o łu je ra d ę o ra z o k re śla jej cele. B r a k o tw a rto śc i w ła d z sa m o rz ą d o w y c h n a p ro p o z y c je r a d y z m n ie jsz a jej w p ły w n a k sz ta łto w a n ie b e z p ie c z e ń stw a lo k aln eg o . D z ia ła n ia p rew en cy jn e c z ę sto w y m a g a ją sz y b k ie g o p o d e jm o w a n ia d e c y z ji, c o b e z d ob rej w sp ó łp r a c y b u r m istr z a i ra d y b e z p ie c z e ń stw a w y d a je się n iem o żliw e.
Organizacje pozarządowe
W S ło w e n ii d z ia ła w iele o rg a n iz a c ji p o z a rz ą d o w y c h , k tó re z a jm u ją się b e z p ie c zeń stw em . P o d e jm u ją o n e m .in . ta k ie k w estie, jak : z a p o b ie g a n ie p rz e stę p c z o ści, p o m o c b e z d o m n y m , z a rz ą d z a n ie ru ch em d rogow y m , p o m o c o fiaro m p rz e stę p stw o ra z w sp ie ra n ie ro d z in . O rg a n iz a c je p o z a rz ą d o w e k ie ru ją sw oje d z ia ła n ia p rze d e w sz y stk im d o o só b , k tó re s ą czę ście j n a r a ż o n e n a n ie b e z p ie c z e ń stw o lu b sa m e m o g ą sta n o w ić z a g ro ż e n ie . W g ru p ie tej z n a jd u ją się m ło d z ie ż , b e z d o m n i, lu d z ie u z a le ż n ie n i o d n ark oty k ó w , o so b y u b o g ie , sła b o w y k sz ta łc o n e , u z a le ż n io n e o d h a z a r d u itp . Z e w z g lę d u n a k ry z y s g o sp o d a r c z y w S ło w e n ii z w ię k sz a się b e z ro b o c ie , co m o ż e p rz y c z y n ia ć się d o w z r o stu lic z b y o só b p o te n c ja ln ie z a g ro żo n y c h p rz e stę p c z o śc ią .
K ry z y s g o sp o d a rc z y sta n o w i p ro b le m , z k tó ry m z m a g a ją się ró w n ież o rg a n i
z a cje p o z a rz ą d o w e . P o śred n io sk u tk u je o n b o w ie m z m n ie jsz e n ie m ilo ści śro d k ó w p ie n ię ż n y c h p rz e z n a c z a n y c h n a ich d z ia ła ln o ść . Z p o w o d u b ra k u śro d k ó w fin a n so w y ch sło w e ń sk ie o rg a n iz a c je non profit d z ia ła ją c e w o b sz a rz e b e z p ie c z e ń stw a m u s z ą o g ra n ic z a ć w y k o n y w an e p rz e z sie b ie z a d a n ia , c o m o ż e się p rz y c z y n ia ć d o w z r o stu lic z b y p rzestęp stw . Z ro k u n a ro k z m n ie jsz a ją się ró w n ież n a k ła d y p a ń stw a p rz e z n a c z o n e n a z a p o b ie g a n ie p rz e stę p c z o śc i. O g ra n ic z e n ie śro d k ó w rzą d o w y ch je st sz c z e g ó ln ie u ciążliw e d la m n ie jsz y ch o rg a n iz ac ji p o z a rz ąd o w y ch , d la k tó ry c h s ą o n e c z ę sto głó w n y m ź ró d łe m fin a n so w a n ia d z ia ła ln o śc i. B r a k fu n d u sz y m o ż e się p rz y c z y n ić d o lik w id o w an ia ju ż istn ie ją c y c h o ra z sta n o w ić b a rie rę d la z a ło ż e n ia n o w y ch o rg a n iz a c ji d z ia ła ją c y c h n a rze cz z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i.
42 Ministerstvo za Notranje Zadeve, Porocilo o raziskovi stanja na podrocju v skupnost usmerjenega policijskega dela - stalisca obcinskih varnostnih sosvetov, Ljubljana 2010.
O b e c n ie w ię k sz o ść d z ia ła ń m a ją c y c h n a ce lu z a p e w n ie n ie b e z p ie c z e ń stw a w S ło w e n ii je s t u k ie ru n k o w a n y c h n a b u d o w a n ie w sp ó łp r a c y m ię d z y ró ż n y m i in sty tu c ja m i d z ia ła ją c y m i n a sz c z e b lu lo k aln y m . P rz ed sięw zięcia te g o ty p u z n a j
d u ją się je d n a k n a d a l n a w cze sn y m e ta p ie ro zw o ju . G łó w n ą p rz e sz k o d ę w k s z t a ł
to w a n iu b e z p ie c z e ń stw a sta n o w i b r a k ja sn e g o , u sta w o w e g o o k re śle n ia roli g m in w p ro c e sie p rz e c iw d z ia ła n ia lo k a ln y m z a g ro ż e n io m - n ie z o s ta ło sp re cy zo w a n e , ja k ie o b o w ią z k i i u p ra w n ie n ia są im p rz y p isa n e . K o le jn y m isto tn y m p ro b le m e m je s t c e n tra liz a c ja lo k a ln y c h in sty tu c ji, k tó re m a ją z b y t m a łą m o ż liw o ść w p ły w a n ia n a b e z p ie c z e ń stw o . K w e stia t a w ią ż e się ta k ż e z n ie w y sta rc z a ją c y m i fu n d u sz a m i, k tó ry m i te p o d m io ty d y sp o n u ją . M im o że sa m o r z ą d y lo k a ln e z n a jd u ją się b lisk o sp o łe c z e ń stw a , to n ie s ą m u w sta n ie p o m a g a ć , g d y ż k lu cz o w ą rolę d e c y z y jn ą o d g ry w a ją in sty tu c je o g ó ln o p a ń stw o w e , m a ją c e o d p o w ie d n ią ilo ść śro d k ó w n a re a liz a c ję sw o ich z a d a ń .
N a jn o w sz e b a d a n ia p o k a z u ją , że in n y m p ro b le m e m z w ią z a n y m z p o lity k ą b e z p ie c z e ń stw a je s t b r a k w sp ó ln e j b a z y d a n y c h o z a g ro ż e n ia c h w y stę p u ją c y c h w p o sz c z e g ó ln y c h sp o łe c z n o śc ia c h lo k aln y c h , k tó r a p o z w o liła b y n a tw o rzen ie o d p o w ie d n ich stra te g ii i p la n ó w d z ia ła n ia . W rezu ltacie z a m ia st ro z w ią zań o p a r
ty ch n a w łaściw ej d ia g n o z ie , p o d e jm o w a n e s ą d z ia ła n ia b ę d ą c e c z ę sto w y n ik iem em o c ji, c o m o ż e w p ły w ać n a p o g o rsz e n ie sy tu a c ji w d a n y m region ie.
W S ło w e n ii n a jis to tn ie js z ą ro lę w k sz ta łto w a n iu b e z p ie c z e ń stw a o d g ry w a p o lic ja . Jej e w o lu c ja w y d a je się z m ie rz a ć w d o b r y m k ie ru n k u , g d y ż sz c z e g ó ln y n a c isk z a c z ę ła o n a k ła ść n a in n o w a cy jn e ro z w ią z a n ia w o b sz a rz e z a p o b ie g a n ia p rz e stę p c z o śc i. N a te n d e n c je ro z w o ju sło w eń sk iej p o lic ji siln y w p ły w m a d z ia ła ln o ść n a u k o w o -b a d a w c z a w d z ie d z in ie b e z p ie c z e ń stw a , d z ię k i c z e m u s p o p u la r y z o w a n a z o s ta ła ta m filo z o fia community policing.
W o d ró ż n ie n iu o d in n y ch p a ń stw w S ło w e n ii z n a c z ą c ą rolę w k sz ta łto w a n iu b e z p ie c z e ń stw a o d g ry w a ją ta k ż e g m in n e ra d y b e z p ie c z e ń stw a . S ą o n e o rg a n am i o p in io d a w c z y m i i d o ra d c z y m i, k tó re b io r ą u d z ia ł w p rz y g o to w y w a n iu stra te g ii b e z p ie c z e ń stw a .
R e a su m u ją c , S ło w e n ia to m ło d e p a ń stw o , w k tó r y m rozw ój d z ia ła ń n a rzecz b e z p ie c z e ń stw a je st d y n a m ic z n y N ie p o w in n a o n a je d n a k p o p rz e sta w a ć n a d o ty c h c z a so w y c h o sią g n ię c ia c h , p o n ie w a ż je sz c z e w iele e le m e n tó w sk ła d a ją c y c h się n a sk u te c z n e p rz e c iw d z ia ła n ie z a g ro ż e n io m w y m a g a u d o sk o n a le n ia .
