Andrzej Wiśniewski
"Podstawy odwołania
arbitrażowego", W. Kufel, Warszawa
1962 : [recenzja]
Palestra 7/2(62), 72-73
72 A n d r z e j W ł i n ł e t o t k ł Nr 2 (62) nie kom pleks przepisów określa się jako postępow anie adm inistracyjne w ściślej szym znaczeniu. Termin „postępowanie adm inistracyjne” stał się w ięc terminem technicznym , odnoszącym się w yłącznie do procedury zw iązanej z zagadnieniem decyzji adm inistracyjnej, norm ującej prawa i obowiązki indyw idualne określonych podm iotów. Podręcznik D aw idow icza zajmuje się postępow aniem adm inistracyj nym w tym w łaśn ie znaczeniu.
Autor, po przedstaw ieniu zagadnień w stępnych, om awia w sw ej pracy zakres postępowania adm inistracyjnego, podm ioty tego postępowania, ogólne zasady postę powania, postępow anie poprzedzające w ydanie decyzji, decyzje i postanow ienia, skargi i w nioski oraz zagadnienie opłat i k osztów postępowania.
W. K u f e l : P odstaw y odw ołan ia arbitrażow ego. PW N , W arszaw a 1962 r., s. 184. P aństw ow y arbitraż gospodarczy jest instytucją nową, której konieczność u tw o rzenia p ow stała w raz z przebudową system u społeczno-gospodarczego. O dpowied nio do zadań państw ow ych kom isji arbitrażowych w yposażano je w szerokie kom petencje. Rozpoznają one spory o praw a m ajątkow e pom iędzy jednostkam i go spodarki uspołecznionej oraz orzekają w sprawach dotyczących ustalenia treści um ów zaw ieranych w w ykonaniu planów gospodarczych (tzw. spory przedum ow - ne) oraz w sprawach o u stalen ie stosunku prawnego lu b prawa.
Ważna i skom plikow ana problem atyka postępow ania arbitrażowego nieczęsto jest om awiana w naszej literaturze praw niczej, a obszerniejsze opracowania z te go zakresu należą do rzadkości. Om awiana praca jest w ła ściw ie pierw szą mono grafią dotyczącą zagadnienia postępow ania arbitrażowego.
Nauka procesu cyw ilnego, analizując pojęcie środka odwoławczego, rozróżnia jego szersze i w ęższe znaczenia. Środek odw oław czy w znaczeniu szerszym obej m uje w szelkie sposoby, jakie z m ocy przepisów ustaw y przysługują zainteresow a nym w celu uzyskania zm iany albo uchylenia zapadłego orzeczenia lub zarzą dzenia. Środek odw oław czy w znaczeniu w ęższym zmierza do zm iany albo u ch yle nia zaskarżonego orzeczenia lub zarządzenia przez w yw ołan ie orzeczenia w yższej instancji.
Do środków odwoław czych w w ęższym znaczeniu należy odwołanie w trybie art. 27 dekretu o państw ow ym arbitrażu gospodarczym i § 67—72 rozporządzeni» Rady M inistrów w spraw ie organizacji państw ow ych kom isji arbitrażowych i trybu postępowania arbitrażowego. W łaśnie podstaw y tego odw ołania są przedm iotem rozważań autora. ,
W zasadniczym (III) rozdziale pracy autor om awia, zgodnie z system atyką prze pisów , podstaw y odwołania w sprawach, w których w artość przedm iotu zaskar żenia n ie przekracza 10 000 zł, oraz w innych sprawach.
W sprawach, w których w artość przedm iotu zaskarżenia n ie przekracza 10 000 zł, podstawą odwołania arbitrażow ego może być tylko zarzut istotnego naruszenia praw a. Autor analizuje szczegółowo zagadnienie istotnego naruszenia prawa m a terialnego. N aruszenie bowiem tego prawa jest najczęściej spotykaną w prak tyce podstaw ą odwołania. W dalszych w ywodach autor om awia istotne naru szen ie prawa procesow ego oraz nowe fakty i dowody. K ońcowe partie rozdziału III pośw ięcone są om ówieniu podstaw odwołania w innych sprawach.
Nr 2 (62) P rzeg lą d w y d a w n ic tw praw n iczych 7$
Autor krytycznie ocenia obowiązujący system odwołania arbitrażowego i zgłasza interesujące postulaty ukształtow ania p odstaw tego odwołania.
J. W i ą c e k : S to w a rzy sze n ia w p a ń stw ie socjalistyczn ym . W yd. P raw n . W a r szaw a 1962 r., S. 96.
Praw o zrzeszania się jako jedna ze swobód obyw atelskich należy do podstaw ustrojowych państwa. Z kolei jedną z charakterystycznych cech państw dem o kracji ludow ej jest szeroki rozwój zrzeszeń jako form y życia społecznego. T ym czasem podstaw owym aktem prawnym regulującym zagadnienie stowarzyszeń jest przedwojenne jeszcze rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 paź dziernika 1932 r. Praw o o stow arzyszeniach było w praw dzie po w ojn ie dwukrotnie now elizow ane (w roku 1949 i 1950), jednakże rów nież nadal nie odpowiada ono obecnem u układow i stosunków.
N ie można się w ię c dziwić, że polska literatura prawnicza nie zajm owała s ię problem atyką praw a o stowarzyszeniach. Brak jest w tej dziedzinie nie tylko analitycznych opracowań de lege lata, ale niezm iernie rzadkie są rów nież frag m entaryczne w ypow iedzi, a n aw et uw agi de lege ferenda.
W tej sytuacji om awiana praca jest pozycją szczególnie cenną. Przedstawia ona kierunki rozw ojow e naszego praw a zrzeszania się oraz daje rozwiązanie szeregu istotnych i dyskusyjnych zagadnień praw a o stowarzyszeniach.
Za istotne elem enty stow arzyszenia autorka uważa jego dobrowolny charakter, trw ałość oraz niezarobkowy cel działania. Chociaż bowiem głów nym tem atem pracy są rozważania dotyczące analizy obowiązujących przepisów , sytuacji faktycz nej w zakresie stow arzyszeń oraz perspektyw rozwoju stow arzyszeń PRL, to jed nak odrębny rozdział książki poświęcony jest także bardzo obecnie aktualnem u zagadnieniu m aterialnych podstaw działalności stowarzyszeń. Do źródeł dochodów^ które m ają praktyczne znaczenie dla działalności stow arzyszenia, należą: składki członkow skie, dotacje, dochody z działalności gospodarczej. O m awiając kolejno t e źródła dochodów autora w skazuje, że p rzyjęcie — jako zasady — dopuszczenia stow arzyszeń do działalności gospodarczej w ydaje się niesłuszne, gdyż absorbuje to bardzo członków stow arzyszenia i m oże przesłonić inne przejaw y aktyw ności stow arzyszenia, w skutek czego może ono n aw et zatracić sens sw ego istnienia. N ega tyw ne stanow isko w tej k w estii nie oznacza jednak, że nie należy na p ew ien okres, w ściśle określonych granicach dopuścić stowarzyszeń do prowadzenia działalności gospodarczej. Autorka analizuje z tego w zględu rów nież podstawy prawne działalności gospodarczej stow arzyszeń wskazując, że w ed łu g stanu praw nego na dzień 1 stycznia 1962 r. 29 stow arzyszeń uzyskało zezw olenie na prow a dzenie działalności gospodarczej.
Poza interesującym i rozważaniam i autorki, w książce znajdują się także tek sty licznych przepisów dotyczących stowarzyszeń. M iędzy innym i znajduje się tu t e k s t p r a w a o s t o w a r z y s z e n i a c h w obecnie obowiązującym brzm ie niu, rozporządzenie Ministra Spraw W ew nętrznych o rejestracji stow arzyszeń, n ie publikowana uchwała Rady M inistrów w spraw ie działalności gospodarczej orga nizacji społecznych i inne.
K siążka poprzedzona jest przedm ową dyrektora Departam entu Społeczno-A dm i nistracyjnego MSW H. Chm ielew skiego.
