M. Cybulska
"Ochrona nabywcy ruchomości a
małżeńskie prawo majątkowe",
Adam Szpunar, "Nowe Prawo", 1963,
nr 4-5 : [recenzja]
Palestra 7/7-8(67-68), 111-112
N r 7— 8 (67— 68) P rz e g lą d p r a s y p ra w n ic z e j 1 1 1
N a s tę p n a z k o le i, b a rd z o d e l i k a t n a s p r a w a — to k w e s tia , ja k ie u p r a w n ie n i a m a leikarz, g d y w c h o d z i w r a c h u b ę n ie ty lk o z d ro w ie p a c je n ta , a le ta k ż e jeg o p o to m s tw a . Z d a r z a s ię w s z a k często , że u ro d z e n ie d z ie c k a z a g r a ż a ż y c iu l u b z d ro w iu m a t k i i d la j e j r a t o w a n i a z a c h o d z i p o tr z e b a u s u n ię c ia p ło d u . J e ż e li m a t k a s p r z e c iw ia się te m u , to — z d a n ie m a u to r a — le k a r z n ie j e s t u p r a w n io n y d o p r z e jś c ia do p o r z ą d k u d z ie n n e g o n a d s ta n o w is k ie m m a t k i i n ie m a p r a w a u s u n ię c ia p ło d u w b r e w je j w o li. J e s z c z e tr u d n ie j s z y p ro b le m p o w s ta je w te d y , g d y d la u r a to w a n i a p ło d u p o tr z e b n y je s t z a b ie g c h ir u rg ic z n y , n p . c e s a r s k ie cięcie, n a k t ó r e p a c je n tk a n ie w y r a ż a z g o d y . C zy m m o ż n a w y m u s ić tę zg o d ę? O d p o w ie d ź n a to p y ta n i e je s t w ie lc e d y s k u s y jn a z a ró w n o w ó w czas, g d y p o ró d je s z c z e się n ie z a c z ą ł i ch o d z i 0 r a t o w a n i e p ło d u , j a k i w ó w c z a s, g d y p o ró d ju ż się ro z p o c z ą ł i w c h o d z i w g rę r a t o w a n i e n o w o ro d k a . P o ja w ia s ię w ó w c z a s p ro b le m , czy je ż y c ia n a le ż y p o św ię c ić . W ty m z a k r e s ie is tn i e ją p o g lą d y , ż e o c h r o n a ż y c ia m a t k i u p o w a ż n ia le k a r z a , w b r a k u s p r z e c iw u z je j s tro n y , do p o ś w ię c e n ia „ ro d z ą c e g o się ż y c ia ” .
N a s tę p n e z a g a d n ie n ie to r a t o w a n i e s a m o b ó jc ó w . M ogą t u p o w s ta ć tr z y ró ż n e s y tu a c je : s a m o b ó jc a p o z a m a c h u n a ż y c ie j e s t n ie p r z y to m n y , s a m o b ó jc a je s t w p r a w d z ie n ie p r z y to m n y , lecz z o s ta w ił p is e m n e o ś w ia d c z e n ie , że n i e ży c z y sobie, a b y go r a to w a n o , w re s z c ie s a m o b ó jc a j e s t p r z y to m n y i sp rz e c iw ia się te m u , a b y
go r a t o w a ć . _
W d o k tr y n ie p o ls k ie j p a n u je p o g lą d , że w k a ż d e j z ty c h tr z e c h s y t u a c ji le k a r z je s t u p r a w n io n y d o in t e r w e n c ji w in t e r e s i e s a m o b ó jc y . U p r a w n ie n ie to w y n ik a z a r t. 17 u s t a w y o z a w o d z ie le k a r z a z 1950 r . A b y u z a s a d n ić t ę te z ę p o w o ły w a n o się m ię d z y in n y m i n a to , że sa m o b ó jc ę p o z a m a c h u , je ś li n a w e t z n a jd u j e się o n w s t a n ie p rz y to m n y m , n a le ż y tr a k to w a ć t a k j a k o s o b ę p s y c h ic z n ie c h o rą . S ą je d n a k 1 p o g lą d y o d m ie n n e , k u k tó r y m s k ła n ia s ię a u to r , że r ó w n ie ż i w ta k ic h w y p a d k a c h n a le ż y u s z a n o w a ć w o lę c z ło w ie k a , p o d o b n ie j a k w o lę ciężk o c h o reg o , k tó r y p ro s i o z a n ie c h a n ie d a ls z e g o le c z e n ia . * O C H R O N A N A B Y W C Y R U C H O M O Ś C I A M A Ł Ż E Ń S K IE P R A W O M A J Ą T K O W E. W a r t y k u l e p o d ty m ty tu łe m o p u b lik o w a n y m w n r z e 4— 5 (1963) „N o w eg o P r a w a ” A d a m S z p u n a r r o z w a ż a n a d e r s k o m p lik o w a n y p ro b le m d o ty c z ą c y s a m o d z ie ln e g o z b y c ia p rz e z je d n e g o z m a łż o n k ó w ru c h o m o ś c i n a le ż ą c y c h do m a j ą t k u w sp ó ln e g o . A r ty k u ł 48 p r. rz e c z ., k tó r y r e g u lu je z b y c ie rz e c z y ru c h o m e j p rz e z Osobę n ie u p r a w n io n ą , z a w ie r a tr z y e le m e n ty . P ie r w s z y — to w a ż n o ść c z y n n o śc i p r a w n e j d o ty c z ą c e j z b y c ia , d r u g i — to w y d a n ie rz e c z y , tr z e c i — to d o b r a w ia r a n a b y w c y . J e ś li te tr z y e le m e n ty z o s ta ły z a c h o w a n e , n a b y w c a u z y s k u je w ła s n o ś ć rz e c z y . Do rz e c z y z g u b io n y c h , s k r a d z io n y c h lu b w in n y sp o só b u tr a c o n y c h p rz e z w ła ś c ic ie la z a s a d a t a s to s u je się d o p ie ro p o u p ły w ie tr z e c h l a t o d u t r a t y rz e c z y . N ie d o ty c z y to je d n a k p ie n ię d z y lu b d o k u m e n tó w n a o k a z ic ie la a lb o rz e c z y s p r z e d a n y c h n a lic y ta c ji p u b lic z n e j. S zczeg ó ln eg o r o z w a ż a n ia w y m a g a s y tu a c ja , g d y w ła ś c ic ie la m i rz e c z y są d w ie lu b w ię c e j o sób. N a b y w c a rz e c z y s ta n ie się w ó w c z a s ty lk o w ła ś c ic ie le m u d z ia łu s p r z e d a w c y , w s p ó łw ła ś c ic ie le z aś b ę d ą m o g li p o w o ła ć się s k u te c z n ie n a p rz e p is a r t . 48 § 2 p r . rzecz.
J e s z c z e in a c z e j w y g lą d a s p r a w a p rz y w s p ó ln o ś c i b e z u d z ia ło w e j, j a k ą je s t w s p ó l n o ść u s ta w o w a m a łż o n k ó w . T o w ła ś n ie z a g a d n ie n ie s ta n o w i se d n o r o z w a ż a ń a u to r a .
1 1 2 M. C y b u l s k a N r 7— « (6 7 — 68) G d y m a łż o n e k z b y w a ru c h o m o ś c i w c h o d z ą c e w s k ła d m a j ą t k u o so b is te g o d r u g ie g o m a łż o n k a , to w b r e w p o g lą d o w i w y r a ż o n e m u p r z e z S ą d N a jw y ż s z y w o r z e c z e n iu z d n ia 24 m a r c a 1959 r . (O S P iK A z. 11/1959) a u to r j e s t z d a n ia , ż e n a b y w c a d o b re j w i a r y n ie p o w in ie n b y ć c h ro n io n y z m o cy a r t . 48 § 2 p r . rzecz. A j a k p r z e d s ta w ia się k w e s ti a z b y c ia p r z e z je d n e g o z m a łż o n k ó w ru c h o m o ś c i o b ję ty c h w s p ó ln o ś c ią u s ta w o w ą ? Z a g a d n ie n ie to m a a s p e k t n ie ty lk o c y w iln y , a le i k a r n y . Z a jm u ją c się t ą k w e s tią w s p r a w ie k a r n e j , S ą d N a jw y ż s z y w o rz e c z e n iu z d n ia 19 g r u d n i a 1957 (I I K O 83/57) w y r a z ił n a s t ę p u ją c y p o g lą d : „ M a łż o n e k , k tó r y m ie n ie m r u c h o m y m w c h o d z ą c y m w s k ła d m a j ą t k u o b o jg a m a łż o n k ó w ro z p o r z ą d z a j a k w ła s n y m , c z y n ią c to w b r e w w o li d ru g ie g o m a łż o n k a , o d p o w ia d a n a p o d s ta w ie a r t . 258 § 1 k .k . lu b a r t . 262 § 1 k .k . w z a le ż n o śc i o d sp o s o b u d z ia ła n ia s p r a w c y ’’. A u to r k w e s ti o n u je tr a f n o ś ć p o w y ż sz e g o p o g lą d u , s k o r o b o w ie m ro z p o r z ą d z a n ie ru c h o m o ś c ia m i m ie ś c i s ię z r e g u ł y w g r a n ic a c h c z y n n o śc i z w y k łe g o z a rz ą d u , to n a w e t w te d y , g d y n a s t ą p ił o o n o b e z z g o d y d ru g ie g o m a łż o n k a , n ie m oże b y ć m o w y o k ra d z ie ż y a n i o s p r z e n ie w ie rz e n iu . R o z w a ż a ją c s p r a w ę z p u n k t u w id z e n ia p r a w a c y w iln e g o , a u t o r d o c h o d z i d o w n io s k u „że b e z u d z ia ło w y , n ie p o d z ie ln y c h a r a k t e r w s p ó łp o s ia d a n ia s p r a w ia , iż k a ż d y z m a łż o n k ó w m o że s a m o d z ie ln ie w y k o n y w a ć w ła d z tw o n a d p o s z c z e g ó ln y m i r z e c z a m i” . W k o n s e k w e n c ji „ w s p ó łp o s ia d a n ie le g ity m u je m a łż o n k a w o b ro c ie ” . Z k o le i n a s u w a s ię z a g a d n ie n ie , j a k i e są k r y t e r i a d o b re j w ia r y n a b y w c y . Z d a n ie m a u t o r a d o b r a w i a r a p o le g a n a u s p r a w ie d liw io n y m w d a n y c h o k o lic z n o śc ia c h p rz e ś w ia d c z e n iu , ż e m a łż o n e k b y ł u p r a w n io n y d o d o k o n a n ia d a n e j c z y n n o śc i p r a w n e j. J e ś li c h o d z i o u m o w ę d a ro w iz n y , to ła tw o m o ż n a p r z y j ą ć z łą w ia r ę n a b y w cy, n a to m ia s t p r z y u m o w a c h o d p ła tn y c h is to tn e z n a c z e n ie b ę d z ie m ia ła w a rto ś ć s p r z e d a n e j ru c h o m o ś c i.
P r z y r u c h o m o ś c ia c h p r z e d s ta w ia ją c y c h d u ż ą w a r to ś ć m o ż n a w y m a g a ć d a le j p o s u n ię te j o s tro ż n o ś c i ze s t r o n y n a b y w c y . W p ra w d z ie b r a k j e s t p rz e p is u , k tó r y by w k ła d a ł n a n a b y w c ę o b o w ią z e k b a d a n ia , czy z b y w c a p o z o s ta je w z w ią z k u m a ł ż e ń s k im , je d n a k ż e o b o w ią z e k p r z e p r o w a d z e n ia w r a z i e w ą tp liw o ś c i o d p o w ie d n ic h d o c h o d z e ń w y n ik a — z d a n ie m a u t o r a — z p r z e p is ó w p r a w a ro d z in n e g o o r a z z o g ó l n y c h z a s a d co d o o k r e ś le n ia d o b r e j w ia ry . * K O M P E N S A T A R E N T Y Z U B E Z P IE C Z E N IA S P O Ł E C Z N E G O Z O D S Z K O D O W A N IE M N A L E Ż N Y M W E D Ł U G P R A W A C Y W IL N E G O to t y t u ł a r t y k u ł u S t a n i s ł a w a B i a ł k a w n r z e 5 (1963) m ie s ię c z n ik a „ P r a c a i Z a b e z p ie c z e n ie S p o łe c z n e ” . N a tle s to s o w a n ia a r t . 24 u s t. 2 d e k r e t u z d n i a 25 c z e rw c a 1954 r . o p o w s z e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta l n y m p r a c o w n ik ó w i ic h r o d z in p o ja w iło się z a g a d n ie n ie , j a k o b lic z a ć r e n t ę n a le ż n ą p r a c o w n ik o w i o d z a k ła d u p r a c y , g d y p o s z k o d o w a n y p r z y c z y n ił się d o p o w s ta n i a s z k o d y ( a r t. 158 § 2 k.z.). Z a g a d n ie n ie to z o sta ło r o z s tr z y g n ię te u c h w a łą s k ła d u 7 sę d z ió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n i a 19 m a r c a 1962 r . (I CO 4/62 — O S N C p o z. 82/62) w t e n sp o só b , ż e w r a z ie d o c h o d z e n ia p r z e z o so b ę u p r a w n io n ą d o ś w ia d c z e ń w m y ś l c y to w a n e g o d e k r e t u r e n t y o d s z k o d o w a w c z e j o d u s p o łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a c y , p r z e w id z ia n e j w a r t . 24 u s t. 2, n a le ż y , „ g d y p o s z k o d o w a n y p rz y c z y n ił się d o w y r z ą d z e n ia s z k o d y ( a r t. 158 § 2 k.z.), o b lic z a ć w y so k o ść t e j r e n t y od ró ż n ic y , j a k a p o z o s ta n ie p o o d lic z e n iu r e n t y z u b e z p ie c z e n ia s p o łe c z n e g o o d o d s z k o d o w a n ia n a le ż n e g o w e d łu g p r a w a c y w iln e g o , z m n ie js z o n e g o u p r z e d n io w s to p n iu o d p o w ia d a ją c y m p rz y c z y n ie n iu s ię ” .
