Andrzej Wiśniewski
"Prawo pracy. Przepisy, orzecznictwo
i wyjaśnienia", oprac. J. Zieliński,
Warszawa 1963 : [recenzja]
Palestra 7/9(69), 62-63
y i t Z E G L Ą D y t W O A W H I t C T W R g t/% W W M C W r C H
P ra w o pracy. P rze p isy, o rze czn ictw o i w y ja śn ie n ia . Opr. J. Z i e l i ń s k i . W yd. P raw n. W a rsza w a 1963 r., s. 1412.
N areszcie u k azało się od d a w n a oczekiw ane n a stę p n e w y d a n ie znanego i ce nionego zbioru p rzepisów (z objaśnieniam i) z z a k re su p ra w a p racy , opracow anego p rz e z adw . Jó z efa Z ielińskiego. W ydanie to zarwiera te k s ty p ra w ie trz y s tu p ię ć dziesięciu różn y ch ak tó w nonmatytwmych — w .całości lu b w w y ją tk a c h — d o ty czących sto su n k u pracy . T ek sty te, o b ejm u ją ce u staw y , d e k re ty , ro zporządzenia, zarząd zen ia itp ., o p atrz o n e są przy piskam i a u to ra , orzecznictw em najw yższych in sta n c ji o rze k ają cy c h (Sądu N ajw yższego, G łów nej K om isji A rb itra żo w e j, C e n tra l nej R ady Z w iązków Zaw odow ych), ja k rów nież w y d an y m i w zw iązku z ty m i p rz e pisam i w y ja śn ie n ia m i b. M in iste rstw a P ra c y i O pieki S połecznej, P ań stw o w ej K om isji P la n o w a n ia G ospodarczego, U rz ęd u R ady M inistrów , M in iste rstw a F i nansów , C e n tra ln e j R a d y Z w iązków Z aw odow ych oraz K o m ite tu P ra c y i P łac. W y jaśn ien ia te o raz orzecznictw o sta n o w ią n a j b a r d z i e j a k t u a l n y i a u t o r y t a t y w n y k o m e n t a r z , niezbędny p rzy p ra k ty c z n y m • sto so w a n iu przepisów . O rie n ta c ję w w ielk iej liczbie ak tó w n o rm aty w n y c h re g u lu ją c y c h s to s u n k i p ra c y u ła tw ia ją znacznie cenne p rzy p isk i au to rsk ie.
W celu z a p ew n ie n ia w łaściw ego u ję cia i odpow iedniej p rzejrzy sto ści zebranego obszernego m a te ria łu p raw n eg o a u to r zbioru podzielił go n a trz y zasadnicze części, o b ejm u ją ce łącznie 25 rozdziałów . Część pie rw sz a z a w iera — z pew n y m i o d ch y len ia m i — p rzepisy ogólnie o b ow iązujące w za k resie sto su n k ó w p rac y , część d ru g a — p rze p isy szczególne dotyczące n ie k tó ry c h k ateg o rii praco w n ik ó w (p ra
cow ników p ań stw o w y c h — z w y ją tk ie m fu n k c jo n a riu sz y MO i służby w ięziennej, fachow ych p rac o w n ik ó w służby zdrow ia, nauczycieli i p rac o w n ik ó w n au k i, p r a cow ników z a tru d n io n y c h n a s ta tk a c h m orskich oraz p raco w n ik ó w ro ln y ch i leś nych), w reszcie część trze cia pośw ięcona je s t sto su n k o w i p rac y członków sp ó ł dzielni pracy. O dch y len ia od ty c h zasad poleg ają n a tym , że w ro zd ziałach do tyczących o chrony p ra c y kobiet, czasu p rac y i urlopów w ypoczynkow ych z a m ieszczono — d la całości o b raz u — zarów no przep isy ogólne, ja k i szczególne. P o d k re ślić n ależ y , że o m a w ian y zibiór n ie o g ra n ic z a się d o (prawa p rac y w ąsko pojętego. Z a w ie ra on rów nież przepisy tzw. zw iązkow e, k tó re choć ściśle do p ra w a p ra c y n ie należą, to je d n a k są z ty m p ra w e m n a obecnym eta p ie n a szego ro zw o ju społeczno-gospodarczego ja k n ajściślej zw iązane. Są to ta k ie z a g ad n ien ia ja k odpow iedzialność p rac o w n ik a za szkody w yrządzone uspołecznio nem u zak ład o w i pracy , odpow iedzialność za szkody w yrządzone praco w n ik o w i przez zak ład p rac y , odpow iedzialność k a rn a praco w n ik ó w i pracodaw ców itp.
Ze w zględu n a o bjętość zb io ru pom inięto w nim n ie k tó re a k ty n o rm a ty w n e m n ie jsz ej w agi, co a u to r zaznacza w przy p isach , w sk az u ją c ta k że źródło p u b li k a c ji tych aktów . W zbiorze p om inięto rów n ież szczegółowe (branżow e) p rze p isy dotyczące zasad i sta w e k w y n ag ro d zeń praco w n ik ó w , szczegółow e przepisy z dzie dziny bezp ieczeń stw a i h igieny p rac y (k tórych w y k az został zam ieszczony), u k ła d y zbiorow e p ra c y (z .w yjątkiem je d n a k trze ch u k ła d ó w dotyczących: p rac o w - .ników ro ln ic tw a oraz g o sp o d arstw i zakładów p ra c y pok rew n y ch , praco w n ik ó w
N r 9 (69) P rzegląd, w y d a w n i c t w p r a w n ic z y c h 63
p rz e d się b io rstw m e ch a n iza cji ro ln ic tw a oraz ro b o tn ik ó w p rze d sięb io rstw lasów p ań stw o w y ch ).
Z b ió r p rzepisów o p atrz o n y został szczegółow ym i o b ja śn ie n iam i w stę p n y m i, u ła t w iając y m i p o słu g iw an ie się zbiorem , oraz skorow idzem rzeczow ym . P o n ad to w z w ią z k u z ty m , że w obecnym w y d a n iu nie zam ieszczono u zasa d n ień p ow ołanych o rzeczeń , p o p rz e sta ją c ty lko n a przy to czen iu tezy, k siążk a za w ie ra też sk o ro
w idz o rzeczn ictw a w sk az u ją cy , w ja k ic h p u b lik a c ja c h m ożna znaleźć pełn y te k s t każdego pow ołanego w zbiorze orzeczenia.
N ależy w reszcie zaznaczyć, że W ydaw nictw o P ra w n icz e zam ierza u z u p e ł n i a ć o m a w ian y zbiór w y d aw an y m i c o r o k u sp e cja ln y m i d o d atk am i, k tó re poza zm ia n a m i ustaw o d aw czy m i u w zględniać ta k ż e b ęd ą now e orzecznictw o i w y ja śn ie n ia .
A . O h a n o w i c z : Z bieg n o rm w p o lsk im p ra w ie cywiln^ftn. P W N . W a rsza w a 1963 r.. s. 188.
O zbiegu n o rm m ó w im y w ów czas, kied y do jednego i tego sam ego sta n u f a k tycznego m ożna zastosow ać w ięcej niż je d n ą norm ę.
Z ag a d n ien ie zbiegu n o rm w p ra w ie cyw ilnym nie m a dotychczas zb y t bogatej lite r a tu r y m on o g raficzn ej an i p o lsk iej, an i zag ran iczn ej, m im o że zjaw isk o to w y stę p u je dość często i je s t podłożem w ielu sp o rn y ch k w estii o dużym p ra k ty c z n y m znaczeniu, ja k np. k w e stia ro zg ran iczen ia odpow iedzialności za szkodę w y rzą d zo n ą n a ru sz e n ie m zobow iązania i za szkody spow odow ane in n y m i p rzy czy n am i, k w e stia sto su n k u u p ra w n ie ń w y n ik a ją c y c h z p ra w rzeczow ych do u p ra w n ie ń p o w sta ły ch z zobow iązań czy też sto su n k u n ie k tó ry c h u p ra w n ie ń do u ch y len ia się od sk u tk ó w p ra w n y c h ośw iadczenia w oli (z pow odu b łę d u lu b podstępu) do u p ra w n ie ń w y n ik a ją c y c h z ty tu łu rę k o jm i za w ad y rzeczy sp rze d an e j itd. S p o r- nqść ty c h k w e stii m a sw e źródło w ty m , że te n sam lu b b ardzo podobny sta n fa k ty c z n y rodzi w ed łu g różn y ch p rzepisów odm ienne sk u tk i p ra w n e , k tó re nie zaw sze d ad zą się ze sobą pogodzić.
W ynik zbiegu dw óch n o rm m oże być d w o jak i: albo je d n a z n ich wyłącza) zasto so w an ie d ru g ie j, albo też obie m ogą znaleźć zastosow anie.
W w y p a d k u p ierw szej ew en tu aln o ści je d n a n o rm a m a c h a ra k te r ek sk lu zy w n y i tylk o o n a w chodzi w ra c h u b ę przy ocenie sk u tk ó w p ra w n y c h złączonych z d a n y m sta n e m fak ty czn y m .
D ru g a ew e n tu aln o ść w y k a z u je w ięk szą rozm aitość fo rm . Z astosow anie bow iem ob u n o rm m oże polegać przed e w szy stk im n a k u m u la c ji w szy stk ich sk u tk ó w p r a w n y c h p rze w id zia n y ch przez te norm y. Może też polegać n a tym , że w p ra w d zie obie n o rm y m ogą być zastosow ane, ale nie jednocześnie, nie k u m u la ty w n ie , lecz a lte rn a ty w n ie .
W raz ie zbiegu w ięcej n iż d w u n o rm liczba m ożliw ych k o m b in a cji odpow ied n io w zrasta.
A u to r k siążk i po w stę p n y m p rze d sta w ie n iu podstaw ow ych d la p rac y pojęć, ja k zbieg n o rm , zbieg roszczeń, zbieg sk arg , bierze pod u w ag ę w sw y ch dalszych w yw odach ty lk o te m ożliw e rozw iązan ia, k tó re znalazły sw ój w y ra z w u sta w ie lu b ju dyikaturze, i n a ich p o d sta w ie u s ta la pew n e praw id ło w o ści w ro zw ią zy w an iu k o n flik tó w w y n ik a ją c y c h ze zbiegu norm .
