Mariusz Rosik
"According to John : The Witness of
the Beloved Disciple", John F.
O’Grady, New York 1999 : [recenzja]
Wrocławski Przegląd Teologiczny 8/2, 204-205
2 0 4 OMÓWIENIA I RECENZJE
John F. O ’Grady,
A c c o r d in g to John. The W itness o f th e B e lo
v e d D is c ip le ,
N ew York 1999, ss. 174
K s. J.F. O ’Grady, kapłan d iecezji A lbany w stanie N o w y Jork, je st doktorem teo lo g ii system atycznej i biblijnej. Przez ostatnie lata nauczał na Florydzie, a w roku akadem ickim 1 9 9 9 -2 0 0 0 w P apieskim Instytucie B iblijnym w R zym ie. Spośród liczn y ch je g o publikacji w arto w y m ien ić
Disciples and Leaders, The Four Gospels and the Jesus Tradition
orazThe Roman Catholic Church.
W u b iegłym roku ukazała się n ow a je g o p o zy cja zatytu ło w anaAccording to John. The Witness of the Beloved Disciple
(N e w York 1999).K siążka, jak zau w aża autor w e w stęp ie, n ie je st ca ło ścio w y m kom entarzem do czw ar tej E w an gelii, ale o g ó ln y m w prow adzeniem teologiczn ym , które m o że ułatw ić lekturę dzieła Jan ow ego. Składa s ię ona z d w óch cz ęści. P ierw sza, zaw ierająca 9 ro zd ziałów , n o si o g ó l n y tytuł
Ewangelia Janowa,
druga (4 rozdziały) p o św ięco n a je s t w sp ó ln o c ie i te o lo g ii Janow ej. A utor ro zp oczyn a przedstaw ianie teo lo g iczn y ch treści czw artej E w a n g elii od studium p ostaci, które p ojaw iają się na o si fabularnej w toku narracji. N a jw ięcej m iejsca, co zrozu m iałe, p o św ię c a O so b ie Jezusa Chrystusa (rozdz. 1): prezentuje krótkie k o m p en dium ch ry sto lo g ii Janow ej, om aw ia zn aczen ie tytułów m esjańskich i zatrzym uje s ię na autodeklaracjach Jezusa. W dalszej k o lejn ości przedstaw ia bardziej zn a czą ce p ostacie, które św . Jan w prow ad ził na sc en ę sw eg o d zieła dla jasn o ok reślonych c e ló w te o lo g ic z nych. S ą w śród n ich Jan C hrzciciel, N atanael, N ik od em , Samarytanka, M aria, Marta i Łazarz, M atka Jezusa, T om asz i U m iło w a n y U czeń . Ten ostatni, w raz z M arią, M atką Pana (której im ię ani razu n ie p ojaw ia s ię w tej E w an gelii) stanow ią w zó r u czn ia Jezusa (rozdz. 2). U p o d sta w w sp óln oty, w której środow isk u p ow stała czwarta E w an gelia, le ży w iara i m iło ść (rozdz. 3). A utor zauw aża, że tzw. p odw ójn e przykazanie (m iło ści B o g a i b liź n ie g o ), które znajdujem y u syn optyków , w d ziele Janow ym zostaje zastąpione jed n y m naka zem - m iło śc i w zajem nej (1 3 , 3 4 -3 5 ), nie m ożn a b o w iem kochać braci, je d n o c ze śn ie nie kochając B o g a (por. 1 J 4, 20).O sob ne m iejsce w rozw ażaniach O ’G rady’eg o zajm uje Prolog E w an gelii (rozdz. 4). Poszukując je g o źró d eł autor w skazuje na Targumy aram ejskie, Stary Testam ent, judaizm , a także na greck ą f ilo z o fię L ogosu. Bardzo ciek a w y je st rozdział p o św ięc o n y sakram en tom w czw artej E w an gelii. A utor dokonuje w nim an alizy literackiej i interpretacji te o lo gicznej n ajistotniejszych perykop, które ju ż w p ierw szym K o śc ie le w yk o rzy sty w a n e b y ły do k atech ez m ista g o g iczn y ch (rozdz. 5). M o w y Jezusa stanow ią k olejn y przedm iot zainte resow ania autora (rozdz. 6). N ajw ięcej m iejsca p o św ięc a M o d litw ie A rcykapłańskiej (p o lem izu jąc, zresztą, z jej o g ó ln ie przyjętą nazw ą). K olejne trzy rozdziały p ierw szej cz ę ś c i (7 -9 ) skupiają się w o k ó ł m isterium m ęki, śm ierci i zm artw ychw stania Jezusa. W ydarzenia te ukazane s ą cz ęsto na sp osób p orów n aw czy z opisam i syn optycznym i, co p o zw a la auto row i w yraźniej ukazać sp ec y fik ę narracji Janowej.
C zę ść druga k siążk i O ’G rady’eg o nosi tytuł
Wspólnota i teologia Janowa
i je s t zd e c y d ow an ie krótsza od cz ę ś c i p ierw szej (lic zy ok. 4 0 stron). Sam tytuł m o że b ud zić p ew n e zastrzeżen ia, g d y ż w ie le zagad n ień teo lo g iczn y ch om ó w io n y ch zostało ju ż w pierw szej c z ęści k siążk i, tu natom iast z d zied zin śc iśle teo logiczn ych w y ak cen tow u je się jed y n ieOMÓWIENIA I RECENZJE 2 0 5
esch a to lo g ię (rozdz. 10). D w a kolejne rozdziały (1 0 -1 1 ) oscy lu ją w o k ó ł zagadnień h isto ryczn ych , na b azie których autor podejm uje się rekonstrukcji grup p rzynależących d o Ja now ej w sp óln oty. O ’Grady przyłącza się do tezy Brow na i Schnackenbuiga, ż e postać U m iło w a n e g o U czn ia , która z p ew n o śc ią stoi u źródeł w spólnoty Janow ej, n a leży od róż nić od o so b y Jana A postoła, w którym tradycja zw yk ła w id zieć autora czwartej E w an gelii. W ydaje się, ż e ta teza znajduje potw ierdzenie zarów no w m ateriale skrypturystycznym , jak i w w y w o d a c h sam ego autora om awianej pozycji. Ostatni rozdział p o św ięc o n y je st aktualizacji przesłania E w an gelii w e w sp ółczesn ym chrześcijaństw ie. A utor od w ołu je się do zjaw isk sp ołeczn ych , które n acechow ane są indyw idualizm em i personalizm em .
D o k siążk i d o łą czo n y zo stał tem atyczny przew odnik po czwartej E w an gelii (s. 160), wybrana bibliografia (s. 169) i indeks rzeczow y (s. 171). Załączniki te posiadają duży w a lor praktyczny dla w szystkich, którzy chcieliby pogłębić lekturę przez osobiste studium.
S u g estie do osobistej refleksji, kończące każdy z rozdziałów (u ło żo n e najczęściej w form ie pytań) w y zn aczają o g ó ln y profil p ozycji prof. O ’Grady’ego: ch oć m erytoryczny m ateriał zaprezentow any przez autora odznacza się b ez w ątpienia dużą d aw ką n a u k ow o ści, to ce le m k siążk i je st ró w n ież sk łonien ie czytelnika do osob istych poszu kiw ań , prze m yśleń i m odlitw y.
Patrząc z m eto d o lo g iczn eg o punktu w id zen ia n ależy stw ierdzić, że n ie udało się auto row i uniknąć powtórzeń: np. bezpośrednio po rozdziale 1, który n osi tytuł
Jezus w Ewan
gelii Janowej
, autor rozpoczyn a rozdział 2(Postacie ewangelijne
) od prezentacji O sob y Jezusa; refleksje na tem at przykazania m iłości powracają w rozdziałach 3 i 6; Eucharystia je st przedm iotem rozw ażań w rozdziałach 5 i 6. U spraw ied liw ieniem takiego stanu rzeczym o że b yć n ieco od m ienn y profil spojrzenia autora, gdy porusza te sam e kw estie. K siążka prof. O ’G rady’e g o odznacza s ię ciek aw ym u jęciem w ielu zagadnień te o lo giczn y ch . B e z w ątp ienia w zb o g a ca nasze spojrzenie na w sp óln otę, na której gruncie p o w staw ała E w an gelia Janowa oraz na o sob ę U m iło w a n eg o U cznia. Interesujące studia p o staci, sw ob od n y, a cz k o lw iek precyzyjny ję z y k i od n iesien ia do w sp ó łcz esn ej sytuacji ch rześcijaństw a z p ew n o śc ią czy n ią p o zy cję w artą przeczytania.
ks. Mariusz Rosik
Ks. Tomasz Hergesel,
O siem b ło g o sła w ień stw . Isto ta ż y c ia
c h rze ś c ija ń s k ie g o
, Wrocław 1999, ss. 126
P apieska K om isja Biblijna w sw o ich dokum entach przypom ina, ż e zadaniem eg z eg e ty je s t n ie tylk o d okon yw an ie głębokiej analizy tekstów biblijnych, ale o d czytyw an ie ich w taki sp o só b , aby - nie tracąc n icz eg o z sensu zam ierzonego przez ich autorów - o d p o w ia dały na pytania i potrzeby n aszych czasów . P ism o Ś w ięte, jako ż y w e S ło w o B o ż e, potrze buje ciągle zaktualizowanej lektury i interpretacji. Postulat ten odnieść należy przede w szy st kim do E w a n g elii, której centralną p ostacią pozostaje O soba Jezusa Chrystusa. N ie z w y k le istotną kartę Jego nauczania stanow i K azanie na G órze (M t 5-7), do którego - n iczym preludium - w prow adzają b łogosław ień stw a (M t 5, 3-12).
Bardzo dobrze s ię stało, że na teo logiczn ym rynku biblijnym w P o lsc e ukazała się p ozycja ks. prof. T. H ergesela
