DZIAŁANIE KOMPOSTÓW TORFOWYCH NA TLE NAWOŻENIA MINERALNEGO (KP) PRZY RÓŻNEJ WILGOTNOŚCI GLEBY
K ated ra C hem ii R oln ej W SR S zczecin . K iero w n ik — prof. dr M. N ik le w sk i
Stwierdzono, że stosowanie kompostów torfowych w warunkach po lo w y ch, zwłaszcza przygotowanych z dodatkiem C aC 03, daje dobre w y niki produkcyjne przy dostatecznej ilości opadów, natomiast w warun kach suchego lata ich wartość produkcyjna jest stosunkowo niska.
Nasuwa się przypuszczenie, że bardzo duże znaczenie w tym przy padku odgrywa wilgotność gleby, która prawdopodobnie wyw iera znacz ny w pływ zarówno na przebieg procesów fizjologicznych w roślinach, jak również i na dynamikę procesu rozkładu masy organicznej w glebie.
Celem zbadania wartości produkcyjnej kompostów torfowych w różnej wilgotności latem 1961 r. przeprowadzono doświadczenia wazonowe.
Torfy do produkcji kompostów były pobierane z wierzchnicy (0— 10 cm) oraz z głębokości 11C— 130 cm z 4 następujących złóż tor fowych :
— Leśnice: torfowisko niskie o silnym stopniu rozkładu (torf z wierz chnicy — rozkład ponad 50%, С : N — 21 : 1; torf z warstwy
110— 130 cm — rozkład ponad 50%, С : N = 27 : 1).
— Korboniec: torfowisko niskie o silnym stopniu rozkładu (torf z wierzchnicy — rozkład 60%, C : N = 19: 1; torf z warstw y 110— 139 cm — rozkład 5C— 60%, С : N — 25 : 1).
— Objazda: torfowisko niskie o średnim stopniu rozkładu (torf z w ie r z c h n ic y 1— rozkład do 50%, C : N = 2 3 : 1 ; torf z warstwy
11C— 130 cm — rozkład 30%, С : N = 33 : 1).
— Biedko wo: torfowisko wysokie o słabym stopniu rozkładu (torf z wierzchnicy — rozkład do 25%, С : N = 56 : 1; torf z warstwy
11C— 130 cm — rozkład 5— 10%, С : N == 87 : 1).
Torfy bez dodatków i z dodatkiem C aC 03 do masy surowej przy w il gotności 65% poddano rozkładowi w warunkach aerobowych w term o stacie przy temperaturze 30 °C przez okres 45 dni. Komposty te doda wano do gleby piaszczystej w wazonach m itscherlichowskich w ilości 125 g masy surowej na wazon (co odpowiada dawce 400 q/ha). Kompost
2 9 4 H. Zimont
dokładnie zmieszano z górną warstwą gleby, zajmującą 1/3 część obję tości wazonu. Następnie na powierzchnie wysiaino nawozy potasowo- -fosforow e w następujących dawkach na wazon: 0,60 g soli potasowej i 0,94 g superfosfatu. Rośliną doświadczalną był słonecznik pastewny.
Wazony b yły pokryte daszkiem z folii plastykowej, której nie zdej mowano w czasie całego okresu wegetacyjnego. Na okres nocy zasłaniano również boki, aby w czasie deszczu przy bocznym wietrze opady atm osfe ryczne1 nie trafiały do wazonów.
Wilgotność regulowano w yłącznie przez podlewanie wodą przegoto waną. Odpowiednią wilgotność otrzymywano przez dodawanie określonej ilości wody do poszczególnych serii wazonów.
W ilgotność w serii wazonów z optymalną wilgotnością wahała się od 21,6% do 55,3% całkowitej pojemności wodnej gleby, a w serii z warun kami sztucznej suszy — od 11,9 do 34,5%.
, T a b l i c a \ Zwyżki suchej masy nadziemnej sło n e cz n ik a oraz i l o ś ć a zo tu m ineralnego w kompostach
przed w n ie sien ie m ic h do g ie c y ^ dośw iedczenie wazonowe - l a t o 1959 **.)
Z łoże Kombin aс ja
W ierzchnica 0- 1û cm
Warstwa 110 - 1 3 0 cm
torfowe nawozowa zwyżki
w % s . a . plonów N m iner, w mg na 100g s.m . zwyżki w % s.m .plonów N m iner, w mg na 100g s.m . to r f + 1 3 ,1 203 - 7 ,3 34 L eśn ice to r f + 5% CaCO^ + 4 4 ,5 314 + 2 8 ,6 187 to r f ♦ 4 ,0 208 - 0 ,6 7 160 Korboniec 267 t o r f + % CaCC^ + 5 5 ,3 309 + 2 2 ,8 t o r f ♦ 12 ,5 177 + 1 6 ,8 120 Objazda 380 148 t o r f + Ыо CaCO^ * 14,3 + 3 6 ,1 t o r f ♦ 2 ,8 40 + 6 ,3 42 Biedkowo 122 t o r f + 5% CaCO^ ♦ 2 7 ,7 + 1 3 ,3 24
Trzeba tu zaznaczyć, że przy wilgotności 11,9% całkowitej pojemności wodnej pojaw iły się pierwsze objawy więdnięcia słonecznika.
Jak w ykazały w yniki doświadczenia wazonowego, działanie kompo stów torfowych na tle KP przy optymalnej wilgotności jest analogiczne z działaniem kompostów torfowych bez nawożenia m ineralnego (tabl. 1. 2).
Dodatni w p ływ СаСОз, jako środka stym ulującego proces m inerali zacji azotu, na wartość produkcyjną kompostu zaznacza się tym wyraź niej, im torf w zięty do kompostowania posiada w yższy stopień rozkładu (najbardziej zwężony stosunek С : N).
Zwyżki nadziemnej masy sło n e cz n ik a przy różnych warunkach w ilgotn ościow ych (d o św ia d czen ie wazonowe - la t o 1961 r . )
L eśn ice Korboniec Objazda Biedkowo
Stan
w ilg o tn o ś c i Kombinacja nawozowa
c ię ż a r suchej masy g /w a z. zwyżka g zwyżka % c ię ż a r suchej masy g /w az. zwyżka g zwyżka % c ię ż a r suchej masy g/w az. zwyżka g ' zwyżka % c ię ż a r suchej masy g/w a z. zwyżka g zwyżka %
Torf z w ierzch n icy (O-lO cm)
Susza KP 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 -
-Kompost z samego to rfu
na t l e KP 4 ,0 5 - 0 ,0 5 -1 ,2 1 5 ,0 2 + 0 ,9 2 +22,43 5 ,0 0 + 0 ,9 0 + 2 1 ,9 5 4 ,2 5 +0,15 + 3 ,6 6 kompost z to r fu +5% СaCO2 na t l e KP 4 ,0 5 - 0 ,0 5 - 1 ,2 1 5 ,0 4 + 0 ,9 4 + 2 2 ,9 2 4 ,6 8 + 0 ,5 8 + 14 ,1 4 3,66. - 0 ,4 4 -1 0 ,7 3 Optymalna w ilg o tn o ść KP kompost z samego to r fu na t l e KP 6 ,8 2 6 ,6 6 - 0 ,1 6 -2 ,3 4 6 ,8 2 7 ,9 0 + 1 ,0 8 + 15,83 6 ,8 2 7 ,6 1 + 0 ,7 9 +11 ,5 8 6 ,8 2 6,5 5 -0 ,2 7 -3 ,9 6 kompost z to r fu +5% CeCO} na t l e KP 7 ,0 6 4-0,24 + 3 ,5 1 8 ,2 5 + 1 ,4 3 + 2 0 ,9 0 8 ,1 5 + 1 ,3 3 +19,50 7,10 +0,28 + 4 ,1 0 • T orf z g łę b o k o ś c i 110-130 cm Susza KP 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 - - 4 ,1 0 - -kompost z samego to r fu na t l e KP 4 ,0 3 - 0 ,0 7 - 1 ,7 1 4 ,9 0 + 0 ,8 0 + 1 9 ,5 1 5 ,3 2 + 1 ,2 2 + 29 ,7 5 5 ,1 9 + 1 ,0 9 + 2 6 ,5 8 kompost z to r fu +5% CaCO} na t l e KP 4 ,2 7 + 0,17 + 4 ,1 5 4 ,6 2 + 0 ,5 2 + 1 2 ,6 8 + 4,17 + 0 ,0 7 + 1 ,7 1 + 4 ,9 0 + 0 ,8 0 + 1 9 ,5 1 Optymalna w ilg o tn o ść KP kompost z samego to r fu na t l e KP 6 ,8 2 6 ,9 0 + 0 ,0 8 + 1 ,1 7 6 ,8 2 6 ,9 7 + 0 ,1 5 + 2 ,2 0 6 ,8 2 7 ,6 2 + 0 ,8 0 +11,73 6 ,8 2 7,3 0 + 0,48 + 7 ,0 4 kompost z to r fu +5% CaCO^ na t l e KP 7 ,3 7 + 0 ,5 5 + 8 ,0 6 7,5 5 + 0 ,7 3 + 1 0 ,7 0 7 ,6 9 + 0,87 + 1 2 ,7 5 7,15 + 0,33 + 4 ,8 4 P r z e d z ia ł u fn o śc i 0 ,4 6 0 ,3 4 0 ,3 8 0 ,3 2 D z ia ła n ie komp os tów to r fo w y c h 295
296 H. Zimorvt
Z badań wynika, że przyrost m asy nadziemnej słonecznika znajduje się w korelacji z intensywnością mineralizacji azotu (r = 0,43).
Przy zastosowaniu CaCOa do torfu o słabym stopniu rozkładu, jak to miało m iejsce z torfem wysokim z dolnej w arstw y torfowiska Biedkowo, przyrost m asy nadziemnej słonecznika był m ały z tego powodu, że azot w czasie mineralizacji był w ykorzystyw any przez drobnoustroje rozkła dające materiał organiczny (szeroki stosunek С : N).
Jak wynika z tabl. 2, torfy z dodatkiem CaCO.j w okresie suszy dają niższe efekty produkcyjne niż torfy bez dodatków. Prawdopodobnie w obecności CaCO;i w okresie suszy zachodzi intensywniejsza sorpcja biologiczna, co w rezultacie w yw ołuje obniżenie plonów. N ależy tutaj podkreślić, że największa depresja plonów nadziemnej m asy słonecznika była wywołana kompostem z torfu wysokiego z dodatkiem CaCO-* z Bied- kowa i torfu z dodatkiem CaCO;1 z dolnej warstw y torfowiska Objazda, które charakteryzują się niskim stopniem rozkładu, a więc, gdzie sorpcja biologiczna ma przebieg najbardziej intensyw ny.
W N IO SK I
1. Komposty torfowe stosowane na tle nawożenia m ineralnego przy optymalnej wilgotności działają analogicznie jak i bez nawożenia m ine ralnego. Torfy kompostowe z С аС О з wyw ołują zwyżki nadziemnej m asy słonecznika w porównaniu z torfami bez dodatku С а С О з.
2- Przyrost masy nadziemnej słonecznika znajduje się w korelacji z intensywnością mineralizacji azotu.
3. Komposty torfowe z dodatkiem С аС О з w okresie suszy obniżają przyrost nadziemnej masy słonecznika w porównaniu do torfów bez do datku С аС О з. И. ЗИ М О Н Т ДЕЙ СТВИ Е Т О РФ Я Н Ы Х КОМ ПОСТОВ Н А ФО НЕ М И Н Е РА Л Ь Н Ы Х У Д О Б РЕ Н И Й (KP) В Р А З Н Ы Х У С Л О ВИ Я Х В Л А Ж Н О С Т И К а ф е д р а А г р о х и м и и Щ е т и н с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е С целью и ссл едован и я действия т ор ф я н ы х компостов в р а зн ы х у сл о в и я х в л аж н ости , бы ли поставлены вегетационны е опыты на ф о н е м и н ер ал ьн ы х удобр ен и й (KP). О бразцы т о р ф а для производства компостов бы ли взяты с пов ер хн ости (0 — - 10 см) и глуби ны (110 — 130 см) 3 ни зи н н ы х торф я н и к ов и одного вер хов ого, разн ой степени р а зл о ж ен и я .
Т ор ф б ез прим есей и с примесью С а С 03 р азл агался в терм остате при тем п ер ат ур е 30°С в теч ен и е 45 дней. У становлено, что т ор ф я н ы е компосты с прим есью С а С 03 в усл о в и я х п он и ж ен н о й вл аж н ости на ф о н е м и н еральн ы х уд обр ен и й обн и ж аю т у р о ж а й н а д зем ной м ассы подсолненч ика. Эти ж е компосты в усл о в и я х оптимальной влаж н ости действую т аналоги ч еск и как и тор ф я н ы е компосты вн есены в почву без м инеральны х удобрений , вы зы вая прибавку у р о ж а я , по сравнению с торф ом без прим еси С а С 0 3. H . Z I M O N T EFFEC T OF PE A T C O M PO STS IN C O M BIN A T IO N W ITH M IN ER A L (KP) FER T IL IZ ER S U N D ER D IFFE R EN T
H U M ID IT Y C O N D IT IO N S
C h a i r o f A g r o c h e m i s t r y , C o l l e g e o f A g r i c u l t u r e , S z c z e c i n
S u m m a r y
P ot e x p e r im e n ts w ith b asic m in era l (KP) d ressin g and addition cf p eat com p osts w e r e m ade for te s tin g th e latter's e ff e c t on crops u n der d iffe r e n t con d ition s o f h u m id ity .
The p eats for com p ost prod u ction w e r e ta k en from th e u p per (0— 10 cm) and d eep er (110— 130 cm) la y e r s of th ree low m oors and one h igh m cor of d iffe r e n t d ecom p osition d egrees.
T he p ea ts, w ith and w ith o u t СаСОз ad d ition , u n d e r w e n t d uring a 45-d ays p eriod fu rth er d eco m p o sitio n in a th erm o sta t at 30 °C.
It w a s ob served th a t in dry p eriod s th e addition of p eat com posts co n ta in in g СаСОз to th e basic m in era l fe r tiliz e r s red u ces overgrou n d crops in su n flo w er, w h ile w ith op tim al h u m id ity th eir e ffe c t is sim ila r to th a t of p eat com p ost added to th e soil w ith o u t m in eral fertiliza tio n . C om posts w ith C a C 03 ad d ition produce u n d er optim al h u m id ity con d ition s an in crem en t in the overgrou n d crops of su n flo w e r as com pared w ith com posts w ith o u t СаСОз addition.
