Janusz Lehmann
Problem konserwacji zespołu dział
spiżowych z Muzeum Morskiego w
Gdańsku
Ochrona Zabytków 23/1 (88), 60-61
PROBLEM KONSERWACJI
ZESPOŁU D ZIAŁ SPIŻO W YCH
Z M UZEU M MORSKIEGO W GDAŃSKU
W ydobyw an ie z dna morskiego spiżow yc h dział okręto wych; obec nie w zbiorach M uzeum Morskiego w Gdańsku (fot. H. Kabat)
W końcu października 1969 w ydobyto w Zatoce Gdańskiej około 4 m ile na północny wschód od W isłoujścia, z głębokości ok. 118 m 11 dział z brązu, datowanych od 1568 do 1 ćw ierci X VII w. Długość dział od 280 — 3120 cm, waga każdego od ok. Î000 — 1200 kg. Na powierzchniach dział znajdują się herby i inskrypcje <6 w języku szwedzkim , 3 po polsku, 1 cyrylicą, 1 nieczytelna) przeważnie zachowane w stanie um ożliw iającym ich odczytanie.
W ydobyty zespół dział przekazano Muzeum Morskiemu w Gdańsku. Poza podję ciem badań podwodnych sąsiedztwa w ydobytych dział, poszukiwań źródłowych i ar chiw alnych m ających na celu określenie historii zabytków, kierownictwo Muzeum M orskiego p ow ołało zespół do określenia sposobu przeprowadzenia ich k onserw a cji. Pracami zespołu kierują dr Przem ysław Sm olarek — dyrektor Muzeum Mor skiego w Gdańsku i inż. mgr Andrzej Kanwiszer — gł. konserwator Muzeum A r cheologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Autor jest członkiem tego zespołu. Zadania jakie postaw ił zespół odnośnie konserwacji dział są trudne i mają cha rakter pionierski w sensie m etodycznym . Na skutek 'kilkusetletniego przebywania w w odzie m orskiej brąz (spiż) dział uległ w znacznym stopniu korozji (na głęboko ści 4—15 mm na całych powierzchniach, a w niektórych miejscach przez całą gru bość luf). Z uw agi na istniejące herby, inskrypcje i inne dekoracje, których m etal został w w iększej części przetworzony w produkty korozji, konserwacja nie może się oprzeć na m etodach stosow anych norm alnie w technice, polegających na usunię ciu skorodowanych części m etalu i zabezpieczeniu m etalu zachowanego przed dalszą korozją. Problem konserw acji kom plikuje dodatkowo fakt, że produktami koro zji są przew ażnie chlorki m iedzi — związki które na powietrzu podlegają dalszym przemianom, w w yniku których tworzą luźny, osypujący się proszek. Ich obecność powoduje dalszą korozję m etalu oraz deformację i niszczenie zachowanych w zmi- neralizowanym stanie partii zabytków.
Opracowana koncepcja konserwacji biorąc za punkt w yjścia doświadczenia uzyskane w konserw acji tego typu zabytków m etodam i Rosenberga, Rathgena, Kreftinga, Plenderleitha, iGettensa i Organa przewiduje przetworzenie labilnyeh i aktyw nych chlorków m iedzi w chodzących w skład zm ineralizowanego m etalu dział w trwałe, p asyw ne i stabilne tlen ki i zasadowe w ęglany m iedzi, a następnie ich w ysuszenie, utw ardzenie i zabezpieczenie.
Prowadzona w ten sposób konserwacja winna um ożliw ić zachowanie cennych in skrypcji, herbów i dekoracji, które w przypadku konserwacji prowadzonej m eto dami tradycyjnie stosow anym i w technice m usiałyby ulec zniszczeniu.
Janusz Lehmann
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA
POŚWIĘCONA M UZEO M NA W OLNYM POW IETRZU
W dniach 25—27 września 1969 r. odbyła się w Sanoku ogólnopolska konferencja poświęcona m uzeom na w olnym powietrzu, zorganizowana z okazji 25-lecia P ol skiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz 10-lecia M uzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku przez M inisterstw o K ultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków oraz Muzeum Budow nictw a Ludowego w Sanoku. Udział w zięło ok. 120 uczestni ków — reprezentantów w szystkich aktualnie działających lub będących w organi zacji parków etnograficznych, licznych przedstaw icieli terenowych i centralnych organów służby konserwatorskiej, pracow ników m uzealnych, konsęrw atorów-prak- tyków, p rzedstaw icieli różnych in stytu cji naukowych z całego kraju. Wśród obec nych znalazła się rów nież liczna grupa zagranicznych gości z Jugosławii, Rumunii. Słow acji, W ęgier i ZSRR.
Otwarcia obrad dokonał Aleksander R y b i c k i , dyrektor Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, następnie przew odnictwo objął prof, dr Roman R e i n f u s s , przewodniczący Rady N aukow ej Muzeum Budow nictw a Ludowego w Sanoku.
